Jolanta Cieśla
Pielęgniarstwo rok III
licencjat
Gr. B
Praca samokształceniowa z pielęgniarstwa psychiatrycznego:
Temat:
Depresja wieku podeszłego
Rok akademicki 2007/2006
WSTĘP
Depresja należy do najczęstszych obrazów klinicznych zaburzeń psychicznych wieku podeszłego. Rozpowszechnienie zaburzeń depresyjnych w tym okresie życia sięga 20%, natomiast wśród osób w wieku podeszłym korzystających z pomocy medycznej aż 30%.
Obecnie uważa się, że depresja to nie tylko zaburzenie psychiczne, ale także choroba dotycząca całego organizmu, ujemnie wpływająca na układ krążenia, procesy immunologiczne, układ endokrynny i metabolizm kości.
DEFINICJE: ZESPÓŁ DEPRESYJNY, DEPRESJA
Zespół depresyjny- rozpoznajemy, o ile ujawnią się równocześnie co najmniej cztery objawy, w tym co najmniej dwa podstawowe.
- obniżenie napędu psychoruchowego
- spowolniony tok myślenia
- obniżony nastrój
brak radości (anhedonia),
brak energii (anergia),
negatywna samoocena,
poczucie winy,
zachowania samobójcze,
niesprawność intelektualna,
spadek aktywności,
zaburzenia snu,
zaburzenia apetytu i masy.
Depresja - zaburzenie psychiczne z grupy chorób afektywnych charakteryzujące się objawami, które można następująco pogrupować:
symptomy somatyczne: zaburzenie rytmów dobowych (m.in. zaburzenia rytmu snu i czuwania), utrata apetytu (ale w depresji łagodnej czasem obserwuje się wzrost a nie spadek wagi ciała chorego), osłabienie i zmęczenie, utrata zainteresowania seksem, czasem skargi na bóle i złe samopoczucie fizyczne.
10 Charakterystycznych objawów depresji
smutek, przygnębienie, niemożność odczuwania radości ("nic nie cieszy")
zmniejszenie zainteresowań (np. niechęć zajmowania się swoim hobby)
zmniejszenie aktywności, apatia, spowolnienie, niechęć do działania
problemy ze snem (bezsenność lub nadmierna senność)
zmniejszenie apetytu, spadek wagi ciała (rzadziej zwiększenie apetytu i przyrost masy ciała), suchość w ustach
uczucie ciągłego zmęczenia, brak energii
lęk, uczucie wewnętrznego napięcia, "niepokój w środku"
trudności w koncentracji i zapamiętywaniu, wrażenie niesprawności intelektualnej
poczucie beznadziejności, niska samoocena,
dolegliwości bólowe (bóle głowy, brzucha, bóle w klatce piersiowej, nerwobóle)
DEPRESJA U OSÓB W PODESZŁYM WIEKU
A) Przyczyny depresji u ludzi starszych
Do czynników, które sprzyjają występowaniu zaburzeń depresyjnych w wieku podeszłym, niezależnie od ich pierwotnej przyczyny, powszechnie zalicza się:
Brak aktywności, bezczynność i izolacja związane z przejściem na emeryturę, przerwaniem pracy zawodowej
Zmiana warunków mieszkaniowych, miejsca zamieszkania, pobyt w zakładach opiekuńczych itp.
Pogorszenie sytuacji materialnych
Osamotnienie, brak wsparcia osób bliskich
Utrata osób najbliższych (zgon współmałżonka, odejście dzieci)
Przewlekłe choroby somatyczne
Pojawienie się zaburzeń otępiennych
Depresja wieku podeszłego uwzględnia trzy grupy przyczyn omawianych stanów:
► przyczyny psychologiczne- jest to kompleks czynników psychicznych i środowiskowych często występujących w wieku podeszłym. Wśród czynników tych należy wymienić nasilenie się niektórych cech osobowości przedchorobowej, w tym cech depresyjnych, anakastycznych, pojawienie się starczego egocentryzmu, a jednocześnie zmniejszenie zdolności adaptacyjnych. Duże znaczenie ma pogorszenie sytuacji socjalnej chorych. Dość częstym zjawiskiem jest samotność, utrata osób bliskich, utrata pozycji zawodowej i społecznej, poczucie zagrożenia zdrowia, często życia a jednocześnie niemożność liczenia na pomoc innych.
► przyczyny somatyczne- jest to grupa różnorodnych czynników, które prowadzą do zaburzeń metabolizmu tkanki nerwowej. Należy tu wymienić schorzenia somatyczne, wpływ niektórych leków stosowanych w terapii tych schorzeń jak np.:
niektórych leków hipotensyjnych (obniżających ciśnienie krwi)
niektórych neuroleptyków (leków przeciwpsychotycznych)
leków sterydowych
środków hormonalnych, w tym antykoncepcyjnych
leków przeciwgruźliczych
leków przeciwnowotworowych
leków o działaniu amfetaminopodobnym.
Do innych przyczyn należą niedobory pokarmowe, starzenie się ośrodkowego układu nerwowego i związany z tym proces atroficzny mózgu.
► przyczyny endogenne- są związane z przebiegiem chorób takich, jak choroby afektywne (jednobiegunowa i dwubiegunowa) i zaburzenia schizoafektywne (psychoza schizoafektywna). Przyczyny te nie są jednak jeszcze do końca poznane.
B) Obraz kliniczny
W depresji wieku starczego można wyodrębnić dwie podstawowe postacie zespołów depresyjnych:
depresje z urojeniami i podnieceniem ruchowym
zespoły depresyjno- asteniczny
Depresja z urojeniami i podnieceniem ruchowym
Jest to przykład depresji, której towarzyszą nastrój depresyjno- drażliwy, bojaźliwy często z bogatą ekspresją emocjonalną (np. płacz, zawodzenie). Chorzy zgłaszają liczne skargi hipochondryczne, które nierzadko osiągają rozmiary urojeń nieuleczalnej choroby. Do częstych skarg typu somatycznego należą:
bóle głowy, często o charakterze „napięciowym”, umiejscowione w tyle głowy
bóle pleców, często bóle kręgosłupa w odcinku lędźwiowym
duszność, zwykle bez obiektywnych przyczyn
dolegliwości ze strony układu krążenia, zwykle kołatanie serca i bóle w okolicy przedsercowej
dolegliwości ze strony układu pokarmowego, najczęściej różnego rodzaju bóle brzuch, wzdęcia, zaparcia
trudności w wykonywaniu codziennych czynności
świąt i pieczenie skóry
Częstym objawem są urojenia klęski materialnej i ruiny, przekonania o sytuacji bez wyjścia. Liczni chorzy twierdza, że czeka ich i osoby najbliższe śmierć głodowa, bądź że już obecnie umierają z głodu. U licznych pojawiają się urojenia winy, grzeszności, oskarżają się o dopuszczenie się przestępstwa lub grzechów niekiedy tak ciężkich, że nie ma za nie adekwatnej kary. Częstym zjawiskiem są zaburzenia snu, osiągające niekiedy charakter całkowitej bezsenność, oraz silne zaburzenia napędu psychoruchowego.
Zespół asteniczno- depresyjny
W zespole tym dominują apatia. Chory traci zainteresowania, ma poczucie zmniejszonej sprawności fizycznej i psychicznej, zwłaszcza intelektualnej. Popada w stan zobojętnienia często z nastawieniami hipochondrycznymi. Obraz kliniczny takiego stanu często przypomina otępienie. Zdarza się często, że depresja i otępienie występują razem. Depresja pogłębia wówczas zaburzenia pamięci i deficyt procesów poznawczych, przez co otępienie sprawia wrażanie głębszego, niż w istocie jest.
DEPRESJA
|
OTĘPIENIE |
Nagły początek
|
Pierwsze objawy są trudno uchwytne |
Chory demonstruje swoją niesprawność umysłową |
Chory stara się ukryć swoją niesprawność umysłową
|
Znaczne wahania sprawności umysłowej |
Upośledzenie sprawności umysłowej jest stale postępująca |
Tab.1. Różnicowanie otępienia z depresją
C) Badania przesiewowe w depresji
Przeprowadzanie rutynowych badań przesiewowych w kierunku depresji u starszych osób z chorobami somatycznymi pozwala uzyskać znaczną poprawę w zakresie wykrywania zaburzeń depresyjnych.
Narzędzia używane w badaniach przesiewowych obejmują krótkie wywiady i skale samooceny. Najbardziej popularną skalą Geriatryczna Skala Oceny Depresji (GDS). Została ona opracowana w dwóch wersjach z 15 i 4 pytaniami. Najbardziej oszczędną i przez to najbardziej przydatną jest skala cztero punktowa.
PYTANIA |
1 pkt |
0 pkt |
1. Czy jesteś zadowolony ze swojego życia? |
Nie |
Tak |
2. Czy czujesz, że twoje życie jest pozbawione treści? |
Tak |
Nie |
3. Czy obawiasz się, że może Ci się przydarzyć cos złego? |
Tak |
Nie |
4. Czy czujesz się szczęśliwy przez większość czas? |
Nie |
Tak |
Tab. 2. Geriatryczna Skala Oceny Depresji 4
W przypadku gdy osoba badana uzyska więcej niż 1 punkt w GDS 4 albo stwierdza się występowanie co najmniej dwóch czynników ryzyk, należy pogłębić diagnostykę w kierunku depresji.
Badania przesiewowe w celu rozpoznania depresji nie zastępują oceny klinicznej. Dodatni wynik takich testów nie może stanowić podstawy do podejmowania decyzji terapeutycznych. W razie wątpliwości klinicznych zawsze wskazana jest konsultacja psychologiczna.
D) Depresja a samobójstwa
Związek między depresją a samobójstwem jest bardziej spójny u chorych w wieku podeszłym niż u osób młodszych, zwłaszcza w przypadkach współwystępowania ciężkich chorób somatycznych. Ludzie w wieku podeszłym, choć rzadziej wyrażają myśli i plany samobójcze, to częściej podejmują próby samounicestwienia. Dlatego zawsze przy podejrzeniu depresji należy ich pytać o myśli, plany i zamiary samobójcze. Mogą do tego celu posłużyć następujące pytania:
Czy uważa Pan/Pani, że nie warto żyć?
Czy pragnie Pan/Pani zasnąć i nie obudzić się?
Czy miewa Pan/Pani myśli o popełnieniu samobójstwa?
Czy rozważa Pan/Pani sposób samounicestwienia?
Czy ma Pan/Pani jakieś konkretne plany dotyczące popełnienia samobójstwa?
Ryzyko samobójstw u mężczyzn wzrasta wraz z wiekiem, zwłaszcza po 85 roku życia, natomiast u kobiet w wieku podeszłym obserwuje się niewielką tendencję spadkową. Ocenia się, że częstość samobójstw popełnionych w starszym wieku wśród chorych depresyjnych jest ponad dwukrotnie większa w porównaniu z częstością depresji wieku średniego. Wszelkie, na różne sposoby podejmowane próby samobójcze są znacznie groźniejsze dla życia osób starszych niż młodszych. W tej grupie pacjentów istnieje największe ryzyko, ze próby samobójcze zakończa się zgonem. Są one szczególnie często powtarzane, czasem, wielokrotnie, przez chorych na depresję, u których leczenie okazało się nieskuteczne.
E) Leczenie
Większość pacjentów cierpiących na zaburzenia depresyjne nie podejmuje leczenia w ogóle. Osoby te skazują się nie tylko na cierpienie psychiczne, ale i podwyższone ryzyko chorób somatycznych, jak cukrzyca, udar i zawał serca. Pacjenci i ich opiekunowie boją się „stygmatyzacji" w społeczeństwie, jednak rezygnacja z leczenia przynosi tragiczne skutki.
Istnieje ogromna liczba środków farmakologicznych i metod niefarmakologicznych skutecznych w terapii zaburzeń depresyjnych. Te różne metody z reguły nie są konkurencyjne i można je łączyć.
FARMAKOTERAPIA
W przypadku farmakoterapii, generalnie staramy się prowadzić leczenie z zachowaniem zasady monoterapii - podawania tylko jednego leku przeciwdepresyjnego w danym czasie.
Podstawowe różnice pomiędzy lekami przeciwdepresyjnymi dotyczą nie tyle ich efektywności, co bezpieczeństwa. W przypadku osób starszych kwestie bezpieczeństwa mają wręcz rozstrzygające znaczenie. Szczególnie należy uwzględnić, że niemal pewne jest, że środki przeciwdepresyjne będą stosowane u podeszłych pacjentów w połączeniu z innymi lekami (zwłaszcza krążeniowymi). Wzrasta więc ryzyko interakcji. Z tych powodów szereg leków przeciwdepresyjnych nie powinno być w ogóle stosowanych w tej grupie wiekowej. Część ze środków przeciwdepresyjnych ma jednoznacznie określone dawkowanie wśród starszych osób.
Leczenie farmakologiczne zaburzeń depresyjnych w wieku podeszłym wymaga przestrzegania określonych zasad , z których do najważniejszych zalicza się:
stosowanie leków przeciwdepresyjnych należy rozpoczynać od dawek małych, czyli 1/3 - ½ dawki stosowanej na początku kuracji u osób młodych
należy unikać leków przeciwdepresyjnych wskazujących na silne działanie cholinolityczne
bezpieczniejsze są selektywne inhibitory wychwytu serotoniny np. fluoksetyna, oraz selektywne inhibitory monominoksydazy (moklobenid)
u chorych z dużym lękiem i niepokojem przydatne są neuroleptyki wykazujące wpływ przeciwdepresyjny (sulpiryd)
łączenie leków przeciwdepresyjnych i neuroleptyków anksjolitycznych wymaga dużej ostrożności.
W leczeniu farmakologicznym, tej grupy wiekowej pacjentów ważne znaczenie m poprawa ogólnego stanu chorych, zwłaszcza stanu układu krążenia. Ceowe jest stosowanie jednoczesne środków poprawiających metabolizm mózgu.
TERAPIA ELEKTROWSTRZĄSOWA
Terapia elektrowstrząsowa jest jedną z najskuteczniejszych metod leczenia depresji u osób starszych.
Oto kilka zasad które obowiązują podczas tego typu leczenia :
W okresie terapii elektrowstrząsowej chory powinien otrzymywać odpowiednie, podtrzymujące dawki leków przeciwdepresyjnych, w przeciwnym razie po przerwaniu elektrowstrząsów może nastąpić pogorszenie choroby.
W przypadku chorób serca należy zachować szczególną ostrożność, bowiem leczenie elektrowstrząsowe może wywołać niedokrwienie mięśnia sercowego i arytmię
Na wykonanie elektrowstrząsów musi wyrazić zgodę pacjent
Zabiegi elektrowstrząsowe są wykonywane w obecności anestezjologa. Podczas terapii pacjent pozostaje w krótkotrwałym uśpieniu i zwiotczeniu. Zabiegi te są wykonywane głównie w warunkach szpitalnych.
PSYCHOTERAPIA
W związku z istotnym wpływem czynników psychospołecznych na przebieg i obraz kliniczny depresji u osób w wieku podeszłym, leczeniu farmakologicznemu w większości przypadków powinny towarzyszyć działania psychoterapeutyczne. Psychoterapię można prowadzić równocześnie z farmakoterapią, może ona być wstępem do niej, jak również kontynuacją leczenia farmakologicznego. Zależy to od indywidualnych cech pacjenta, a także od przebiegu choroby.
Generalnie, psychoterapia jest uważna za równie skuteczną jak farmakoterapia w leczeniu różnych form zaburzeń depresyjnych. Jednak pogorszona sprawność poznawcza osób powyżej 65 roku życia radykalnie ogranicza możliwości wykorzystania psychoterapii. Zawsze natomiast dostępne i wskazane są działania wspierające, opiekuńcze, nie stanowiące dodatkowego obciążenia poznawczego, a więc i kolejnego stresora, dla osoby starszej.
Psychoterapia depresji w początkowym okresie leczenie ma zwykle działanie wspomagające leczenie farmakologiczne. W istocie polega na wspieraniu pacjenta, udzielaniu mu niezbędnych informacji i wyjaśnianiu, czym jest depresja. W miarę zmniejszania objawów poprawia się koncentracja, a wówczas znaczenie psychoterapii wzrasta i często jest ona niezbędna w dalszym procesie leczenia, a zwłaszcza w zapobieganiu nawrotom.
Metody i techniki psychoterapeutyczne mające zasadnicze znaczenie w leczeniu depresji wywodzą się z koncepcji poznawczo-behawioralnych.
■ Koncepcje poznawcze wychodzą z założenia, że osoby chorujące na depresję jeszcze przed zachorowaniem ujawniają specyficzny sposób myślenia o sobie i otaczającym je świecie, który doprowadza do obniżonej oceny własnej osobowości, błędnej oceny swoich relacji z ludźmi oraz widzenia swojej przyszłości w „czarnych barwach”.
■ Koncepcja behawioralna zakłada, że depresja jest wynikiem przewagi karania za różne rodzaje aktywności (nadmiernej krytyki) nad nagradzaniem (pochwałą). Osoby, u których wystąpiły objawy depresji nie odczuwają zadowolenia ze swoich osiągnięć, mają kłopoty z pozytywną oceną samego siebie oraz efektów swojego działania.
FIZYKOTERAPIA
Fizykoterapia poprawia kompleksowo funkcjonowanie zarówno psychiczne, jak i fizyczne. Podjęcie umiarkowanego, systematycznego wysiłku, zwłaszcza w ramach kwalifikowanej rehabilitacji kardiologicznej, neurologicznej lub psychiatrycznej, przynosi spektakularne efekty, jak wydłużenie długości i wymierną poprawę jakości życia.
OPIEKA NAD OSOBAMI Z DEPRESJĄ W WIEKU PODESZŁYM
Ustalenie celów i zadań pielęgnacyjnych u chorego z depresją może stanowić poważny problem dla pielęgniarki, z powodu trudności w nawiązaniu kontaktu. Zobowiązuje ją to do szczególnie uważnej obserwacji i starannej analizy posiadanych danych o chorym. Należy przy tym pamiętać, że najlepszym źródłem informacji o pacjencie jest sam pacjent, nawet gdy kontakt słowy nie jest możliwy do nawiązania.
Pierwsze zetknięcie pielęgniarki z chorym stanowi zaczątek informacji o nim samym, jak również jest informacja zwrotną dla pacjenta. Siła uścisku ręki, suchość lub wilgotność dłoni, patrzenie w oczy lub unikanie kontaktu wzrokowego, całkowity brak reakcji na przywitanie, to pierwsze wskazówki do pielęgnowania.
W relacji pielęgniarka- pacjent bardzo wiele zależy od osobowości pielęgniarki, umiejętności wczucia się w sytuację, jej doświadczenie życiowe a także zawodowe. Każdy kontakt z pacjentem powinien mieć indywidualne piętno i być dostosowane do osobowości pacjenta, głębokości zaburzeń, sytuacji, etapu leczenia, oraz planu terapeutycznego.
W opiece nad pacjentem z depresją najistotniejsze znaczenie mają: autentyczny, otwarty i serdeczny, pełen zaangażowania stosunek do chorego, chęć niesienia pomoc, umiejętność mobilizacji przez dodanie mu wiary w siebie, wpływ na podwyższenie nastroju, umiejętność słuchania skarg chorego, redukcja napięcia lękowego. W rozmowie należy dążyć do rozładowania negatywnych uczuć pacjenta, do spojrzenia z dystansem i obiektywnie na trudne sytuacje emocjonalne chorego. Trzeba pomóc pacjentowi odnaleźć poczucie przydatności rodzinnej i społecznej, pobudzić inicjatywę i chęć do życia.
Rozmowa z pacjentem
Bardzo ważne miejsce w opiece nad pacjentem z depresja przypisuje się rozmowie, która musi być oparta na realiach z jego życia i aktualnych możliwościach. W czasie rozmowy nie należy nalegać na odpowiedź, aby nie rozdrażniać chorego. Rozmowę można rozpocząć od tematów obojętnych, np. czy jest zadowolony z wyboru sali. Na pytania należy odpowiadać zgodnie z prawdą. Nie wolno kłamać nawet w najlepszej intencji, lub zwodzić pacjenta obietnicami. W rozmowie można zastosować następujące zwroty, które pomogą pacjentowi w dotarciu do samego siebie:
Co czujesz w związku z tym?
Co myślisz o tym?
Jakie masz uczucia do tego?
Powiedz mi więcej o.....
Kto mógłby Ci pomóc najbardziej?
Organizowanie zajęć z pacjentem
Zajęcia organizowane przez pielęgniarkę dla pacjenta powinny uwzględniać aktualny stan zdrowia oraz możliwości i zainteresowania chorego. Należy zachęcać nawet do biernego uczestnictwa w zajęciach i rozrywkach. Pielęgniarka może poprosić pacjenta, aby pomógł jej w drobnych czynnościach, takich jak podlanie kwiatów, ustawienie krzesła, prześcielenia łóżka itp.
Pielęgniarka, która organizuje zajęcia z pacjentowi z depresją, nie może zapomnieć o czynnikach, które utrudniają jego aktywność, mianowicie o spowolnieniu ruchowym, dekoncentracji uwagi, poczucia bezużyteczności i zagubienia. Skłonienie pacjenta do udziału w codziennych czynnościach jest dużym sukcesem, ponieważ pozwala mu nabrać wiary we własne siły, uwierzyć w swoja przydatność i poczuć się członkiem społeczności szpitalnej.
Zaspokajanie potrzeb biologicznych
Stopień zaspokajania potrzeb biologicznych pacjenta zależy od nasilenia objawów chorobowych. W skrajnie ciężkim przypadku powinno się go pielęgnować tak, jak chorego nieprzytomnego, a więc karmienie przez zgłębnik, toaleta jamy ustnej, częsta zmiana ułożenia, zapobieganie odleżyną, dbanie o wypróżnianie. Mimo ciężkiego stanu pacjenta dalej powinien być podtrzymywany kontakt psychiczny i słowny z chorym. W lżejszych przypadkach pielęgniarka dba o dostarczenie pacjentowi odpowiedniej ilości płynów i pokarmów, kontroluję masę ciała chorego, aby zapobiec wychudzeniu.
Kontrola odżywiania pacjenta- prowadzi się bilans kaloryczny, obserwuje i odnotowuje liczbę oraz ilość spożytych posiłków, kontrola masy ciała 1-2 x w tygodniu. Pacjent może potrzebować towarzystwa w czasie posiłku, wymagać karmienia. Poznać przyczynę odmowy przyjmowania posiłków. Jeżeli zajdzie konieczność karmienia chorego, należy to zrobić w sali chorych. Pielęgniarka zakłada pacjentowi serwetkę pod brodę, przygotowuje rozdrobnione kęsy jedzenia o odpowiedniej temperaturze, karmi cierpliwie, bez ponaglania, małymi porcjami. Porcje powinny być łatwe do żucia. Nie wolno zmuszać chorego do połykania.
Toaleta jamy ustnej- Pacjent z depresja mało pije, niewiele mówi, dlatego konieczne jest wykonywanie toalety jamy ustnej przynajmniej dwa razy dziennie. Jeżeli pacjent ma protezę zębową , należy czyścić ją proszkiem do zębów, a na noc wyjmować i kłaść do naczynia z wodą.
Kontrola wypróżniania- należy zwracać uwagę na to czy chory oddał stolec i mocz, notować wypróżnienia, ponieważ chory depresyjny może nie skarżyć się na długotrwałe zaparcia. Jeżeli chory nie oddał moczu przez 8 godzin, stolca przez 3 dni - powiadomić lekarza.
Dbałość o higienę i wygląd zewnętrzny pacjenta- bardzo często zdarza się, że pacjent depresyjny nie dba o higienę i swój wygląd zewnętrzny. Chorego w stanie ciężkim pielęgniarka myje, czesze i ubiera. Lżej chorym wystarczy podać poszczególne części garderoby i zachęcać ich do samodzielnego ubierania się. Nie należy przy tym pośpieszać i ponaglać pacjenta. Każdą, najmniejszą aktywność w tej dziedzinie, trzeba z zadowoleniem skomentować np. „Cieszę się, że widzę panią uczesaną”. Do obowiązków pielęgniarki należy czuwanie, aby pacjent niezdolny do samoobsługi kąpała się przy jej pomocy przynajmniej dwa razy w tygodniu oraz mył włosy zależnie od potrzeby. Pacjentki powinny podmywać się codziennie.
Przywrócenie prawidłowego snu- bardzo ważna rzeczą jest zapewnienie warunków do snu i wypoczynku. Większość chorych ma trudności z zasypaniem lub budzi się zbyt wcześnie. Skuteczne przewietrzenie sali, spacer przed snem, spokojna rozmowa lub czytanie przyciszonym głosem może pomóc choremu w zaśnięciu. Można stworzyć lepsze warunki do snu i wypoczynku przez odpowiedni dobór chorych lub czasową izolację pacjentów maniakalnych.
Pamiętać należy, iż pacjent który nie może spać w nocy, nie powinien czuć się osamotniony. Noc niesie za sobą nasilenie lęku, przygnębienia, czas się wydłuża, brak jest bodźców odrywających od smutnych i ponurych myśli. Chorzy z tendencjami samobójczymi najczęściej w nocy realizują swoje zamiary. Samodzielne dyżury nocne zobowiązują pielęgniarkę do maksymalnej czujności i odpowiedzialności.
ZAKOŃCZENIE
Depresja u ludzi starszych, w porównaniu z młodymi, cechuje się większym zróżnicowaniem i zwykle złożonością przyczyn, a także zmienną reakcją na leczenie. Ponieważ objawy depresji wieku podeszłego często są nietypowe więc pacjenci i ich rodziny nie zawsze sobie zdają sprawę z istnienia choroby a lekarze ogólni traktują objawy jako wynik chorób somatycznych bądź część naturalnego procesu starzenia, dlatego też często bagatelizują depresję.
Obecność drugiego człowieka, jest niezbędnym elementem opieki. Człowiek starszy chory na depresje potrzebuje towarzystwa drugiej osoby, nawet jeśli sam temu zaprzecza.
Bibliografia
Chodorowski Zygmunt, „Wybrane problemy medycyny geriatrycznej”, wyd. VM Group, Gdańsk 2005
Ugniewska Cecylia, Pielęgniarstwo psychiatryczne i neurologiczne, wyd. PZWL, Warszawa 1998
Pużyński Stanisław, „Depresje i zaburzenia afektywne” , wyd. PZWL, Warszawa 2002
1