PSYCHOLOGIA ROZWOJU CZŁOWIEKA

Wykład 3 - podstawowe zagadnienia

Jak dokonać podziału życia?

1. Psychologia life-span - założenia

• Rozwój - od poczęcia do śmierci

• Rozwój - zmienność i ciągłość

• Rozwój - człowiek jako całości

• Rozwój - kontekst

2. Podejście do opisu/wyjaśniania rozwoju - teorie

• Antystadialne/ stadialne

• Stadia całościowe/ wybrana sfera

• Okres wstępujący/ bieg życia

• Psyche/polis/soma

• Liniowe/ stadialne/ cykliczno-fazowe/ sekwencyjne/ mieszane

3. Ciągłość vs nieciągłość

• parcjalna nieciągłość, zmiany ilościowe i jakościowe ( Užgiris 1989)

• ciągłość, stałość, stabilność (Kagan 1980)

• okresy ciągłe i nieciągłe (Hinde 1983)

• chronologia doświadczeń, okres przejściowy (Gottlieb 1983)

4. Problematyka stadialności

(-)

• Brak zgodności

• Model liniowy

• Podziały wybiórcze

• Rozwój to wzrost

(+)

• Widoczne ogólne prawidłowości

• Swoistość zmian w pewnych okresach życia

• Realne zmiany

5. Periodyzacja - wybrane systemy

• Ery życia - dzieciństwo, dorastanie, dorosłość

• Podział na okresy - prenatalny, perinatalny, postnatalny

• Podział biologiczny - rozwój progresywny, stabilizacja i pełnia życia, okres starości

• Podział Pitagorasa - stawanie się człowiekiem, człowiek młody,człowiek w pełni, człowiek stary

• Rodzicielstwo - okres preparentalny, parentalny, postparentalny

• Baley - niemowlęctwo, dzieciństwo, wiek dojrzewania

• Szuman - pierwsze dzieciństwo, drugie dzieciństwo, wiek dojrzewania i młodzieńczy

• Claparede - nabywanie i eksperymentowanie, organizowanie i wartościowanie, produktywność - wytwórczość

• Maurice Debesse

• Wiek dziecinnego pokoju 0 - 3 rż

• Wiek koziołka 3 - 7 rż

• Wiek szkolny 6 - 13/14 rż

• Wiek niepokojów dojrzewania 12 - 16 rż

• Wiek młodzieńczego entuzjazmu 16 - 20 rż

6. Teorie rozwoju - podział

Psyche

• psychodynamiczne

• poznawcze

• uczenia się

• humanistyczne

• ekologiczne

Polis

• Symboliczny interakcjonizm

• Wymiana społeczna

• Teoria konfliktu

Soma

• Teoria zużywania się

• Teoria odporności

• Teoria komórkowa

7. Psychoseksualna teoria Freuda

• Przesunięcie granicy ujawnienia się libido

• Rola wczesnego dzieciństwa

• Id, Ego, Superego

• Fazy - oralna, analna, faliczna, latencji, genitalna

8. Psychospołeczna koncepcja Eriksona

• Wymiar psychospołeczny - kryzysy

- bazalne zaufaniavs bra k ufności

- autonomia vs wstyd i zwątpienie

- inicjatywa vs poczucie winy

- pracowitośc vs poczucie niższości

- tożsamośc vs rozproszenie

- intymnośc vs izolacja

- generatywnośc vs stagnacja

- integralność vs rozpacz

• Rytualizacje

-numinalność vs przywiązanie do idola

- osąd ns legalizm

- dramatyzm vs wcielanie się

- formalnośc vs formalizm

- ideologia vs totalizm

- afiliacja vs eliotyzm

- pokoleniowa vs nadużywanie władzy

- więź międzypokoleniowa vs sapietyzm

• Wymiar egzystencjalny - cnoty - nadzieja, wola, zdecydowanie, kompetencja, wierność, miłość, opiekuńczość, mądrość

9. Koncepcja rozwoju Wallona

• koncepcja stadiów ogólnych

• człowiek w otoczeniu

• byt całościowy

Fazy

• impulsywność motoryczna (0 -6mż/1 rż)

• zmysłowo - ruchowa działalność i projekcja (1 -3 rż)

• personalizm (3-6 rż)

• kategoria i konformizm (6-11 rż)

• adolescencja (11-15 rż)

• młodzieńczość (od 16 rż)

10. Koncepcja rozwoju osobowości Rubinsteina

• działanie i sprzeczność

• człowiek w otoczeniu

• determinizm rozwojowy

• treść determinuje stopień rozwoju

• brak sztywnych ram czasowych

11. Poznawcza teoria Jeana Piageta

• epistemologia genetyczna

• inteligencja = przystosowanie = proces

• ważne terminy

• Schematy i operacje

• Adaptacja i organizacja

• Adaptacja = asymilacja + akomodacja

• Równoważenie

• składniki rozwoju intelektualnego:

• poznawczy

• afektywny

• komponenty rozwoju poznawczego:

• treść

• funkcja

• struktura

• czynniki rozwoju:

• dojrzewanie i dziedziczność

• aktywne doświadczenie

• interakcje społeczne

• równoważenie

• stadia rozwoju poznawczego

• inteligencja sensoryczno - motoryczna (0-2 rż)

• inteligencja przedoperacyjna (2 - 6 rż)

• operacje konkretne (6 - 11 rż)

• operacje formalne (12 - 15/17 rż)

• stadia rozwoju moralnego

• moralność heteronomiczna

• moralność autonomiczna

12. Poznawcza teoria Jeana Pascala - Leone - stadia rozwoju poznawczego w dorosłości:

• późne stadium formalne (17-25 rż)

• stadium przeddialektyczne (25 - 35 rż)

• stadium operacji dialektycznych (35 - 55 rż)

• stadium operacji transcendentalnych (55-75 rż)

13. Poznawcza teoria Lawrence'a Kohlberga

• poziomy i stadia rozwoju moralnego:

• moralność przedkownecjonalna

• unikanie kary

• własny interes

• moralność konwencjonalna

• harmonia interpersonalna

• prawo i porządek

• moralność postkonwencjonalna

• umowa społeczna

• uniwersalne zasady etyczne

• perspektywa kosmiczna

14. Kulturowo - historyczna koncepcja Lwa Wygotskiego

• aktywny człowiek w kontekście

• interakcje dziecko - dorośli/rówieśnicy

• wyższe czynności psychiczne

• rozwój - zewnętrzne środki kulturowe i funkcje psychiczne

• narzędzia i znaki

• względna stabilność / okresy przejściowe

• wewnętrzna logika rozwoju

• Strefa aktualnego rozwoju/strefa najbliższego rozwoju

---