SPOŁECZNA 1 i 2, , PSYCHOLOGIA WSFiZ, ,SEM IV, SPOŁECZNA


Dziedzina

badań

Typowe problemy

Wiedza człowieka o świecie współczesnym

Dlaczego ludzie interpretują odmiennie te same wydarzenia? Skąd się biorą stereotypy?

Spostrzeganie ludzi

W jaki sposób oceniamy ludzi na podstawie ich zachowania? Czy nasza wiedza o ludziach jest trafna?

Wiedza na temat „ja”

Jakie są źródła samowiedzy? W jaki sposób ludzie bronią poczucia własnej wartości? W jaki sposób dokonują autoprezentacji?

Postawy, wartości

Kiedy ludzie postępują zgodnie/niezgodnie z uznawanymi wartościami i postawami? Jakie wartości cenią sobie ludzie w różnych środowiskach społecznych?

Wpływ społeczny

Kiedy i dlaczego ludzie zachowują się konformistycznie? Jakie są skuteczne techniki manipulacji społecznej?

Atrakcyjność i miłość

Kogo i za co lubimy? Co to jest miłość? Czy istnieją różnice płciowe w zakresie oczekiwań wobec partnera?

Pomaganie innym, zachowania agresywne

Dlaczego pomagamy innym? Jakie czynniki sytuacyjne wpływają na gotowość do udzielania pomocy? Skąd się bierze agresja? Jakie są sposoby hamowania agresji?

Funkcjonowanie grup społecznych

Na czym polega wpływ społeczny w grupie? Czy działanie w grupie jest bardziej efektywne niż jednostkowe?

Podstawowe podejścia teoretyczne stosowane przez psychologów społecznych

Podejście poznawcze

Zachowanie i emocje zależą od sposobu rozumienia sytuacji- ten zależy z kolei od sposobu od posiadanej wiedzy oraz mechanizmów funkcjonowania umysłu

motywacyjne

Zachowanie człowieka jest celowe, cele przyporządkowane są ograniczonej liczbie motywów, zachowanie człowieka służy maksymalizacji własnych zysków/ minimalizacji strat

Teoria uczenia się

Zachowanie to wynik uczenia się przez mechanizmy warunkowania oraz obserwację, ma charakter nawykowy

Społeczno-kulturowe

Zachowanie człowieka zależy od wartości i norm społecznych, psychika i zachowanie są inne dla ludzi w różnych kulturach

ewolucjonistyczne

Zachowanie człowieka służy przetrwaniu człowieka oraz genów, zachowania i procesy psych. służą maksymalizacji reprodukcji

Wiedza człowieka o świecie

  1. człowiek orientuje się w świecie i gromadzi o nim wiedzę za pomocą schematów poznawczych

  2. schematy poznawcze to struktury wiedzy na dany temat

  3. w psychologii poznawczej wyróżnia się trzy rodzaje schematów poznawczych:

  1. schematy ludzi: KATEGORIE- schematy, które bazują na jednej cesze ludzi łatwo identyfikowalnej- np. brzydki; ROLE- pewne wyobrażenia roli ulegają zmianie w czasie, mamy pewne wyobrażenia jak zachowują się osoby w konkretnej roli, przez pryzmat ról możemy oceniać innych ludzi, mieć wobec nich oczekiwania; STEREOTYPY

  2. schematy cech- sposoby wnioskowania o cechach ludzi na podstawie ich zachowania

  3. skrypty- schematy wydarzeń typowych w danej kulturze

Warunki aktywizacji schematów

Czyli- dlaczego w konkretnej sytuacji stosujemy ten a nie inny schemat do interpretacji ludzi

  1. cechy bodźca aktywizują dany schemat

  2. istnieje dyspozycyjna dostępność określonych schematów

- zainteresowania, praca zawodowa, stałe potrzeby

3. sytuacyjna dostępność schematu wcześniej zaktywizowanego

- badania Higginsa, Rholesa i Jonesa (1977)

Trzy reguły wnioskowania o cechach człowieka na podstawie jego zachowań (Reeder)

  1. reguła tendencji centralnej- uniwersalna, ma zastosowania do większości cech (człowiek ma tendencję do wnioskowania o przeciętnym nasileniu cech- że ludzie są przeciętni pod tym czy innym względem)

  2. reguła aprobaty społecznej- efekt negatywności- (skłonność do wnioskowania negatywnego; ma zastosowanie do cech o charakterze moralnym, ludzie zachowują się lepiej niż są gdy chcą uzyskać aprobatę społeczną)

  3. reguła zdolności- efekt pozytywności- ma zastosowanie do cech sprawnościowych

PRZYKŁADY:

REGUŁA TENDENCJI CENTRALNEJ

Zachowanie

Przypisywanie cech

Niecierpliwe

Niecierpliwość, umiarkowana cierpliwość

Umiarkowanie cierpliwe

Niecierpliwość ,umiarkowana cierpliwość , wysoka cierpliwość

Bardzo cierpliwe

Umiarkowana cierpliwość, wysoka cierpliwość

REGUŁA APROBATY SPOŁECZNEJ

Nieuczciwe

Nieuczciwość

Umiarkowanie uczciwe

Nieuczciwość, umiarkowana uczciwość

Bardzo uczciwe

Nieuczciwość, umiarkowana uczciwość, wysoka uczciwość

REGUŁA ZDOLNOŚCI I EFEKT POZYTYWNOŚCI

Nieinteligentne

Niska inteligencja, średnia inteligencja, wysoka inteligencja

Umiarkowanie inteligentne

średnia inteligencja, wysoka inteligencja

Bardzo inteligentne

wysoka inteligencja

Podstawowe zjawiska spostrzegania ludzi

1. pierwsze wrażenie

- badania Jonesa i In. 1968

2. efekt uroczywości

- badania Rossa i In. 1975

3. zjawisko samospełniającego się proroctwa

- badania Rosenthala i Jacobsona 1968

4. efekt wrogich mediów

- badania Vallone i In. 1985


(01.03.09) niedziela

5. ukryte teorie osobowości- UTO, badania Ascha, 1946

- posiadamy pewne przekonania na temat osobowości, których nie jesteśmy świadomi, pełnią funkcję ORJENTACYJNĄ

Teorie osobowości- przekonanie ludzkie na temat współwystępowania pewnych cech psychicznych ze sobą, mogą być fałszywe gdy działamy szybko wykorzystując gotowe już schematy

6. HALO- EFEKT (jest blisko z teorią osobowości, ale nie jest z nią tożsamy)

- pozytywny- na podstawie jakiejś cechy przypisujemy tej osobie tylko cechy pozytywne

- negatywny- tylko cechy negatywne

- badania Dion i In. 1972

Efekt halo może łączyć cechy fizyczne z psychicznymi (teorie osobowości tylko psychiczne)

Efektom halo ulegają dzieci (nie posiadają zbyt wielu pojęć, osoby proste, lękowe, które źle się czują w świecie szarym

EFEKT ANIELSKI (AUREOLI)

STEREOTYPY, UPRZEDZENIA, DYSKRYMINACJA

Stereotypy - schematy wiedzy na temat grup społecznych wyróżniających się jakąś łatwo dostępną cechą; wszyscy posługujemy się stereotypami

Auto- stereotypy- wiedza na temat własnej grupy społecznej

Uprzedzenia- to negatywny stosunek emocjonalny do określonych osób lub grup społecznych

Dyskryminacja- to krzywdzące zachowania wobec określonych grup społecznych

- Stereotypy to wiedza, uprzedzenia to postawa negatywna, dyskryminacja to zachowanie negatywne

- Nie zawsze stereotyp rodzi uprzedzenie, czasem uprzedzenie rodzi stereotyp

RODZAJE STEREOTYPÓW

FUNKCJE STEREOTYPÓW

- posługujemy się stereotypami z „konieczności” naszego umysłu orientującego się w świecie za pomocą schematów; ową KONIECZNOŚĆ wyjaśnia mdzn. MODEL PATRYCJI DEVINE

Dwustopniowy model poznawczego przetwarzania informacji wg Patrycji Devine

  1. automatyczne przetwarzanie informacji- wykorzystywanie wiedzy stereotypowej, niezależnie od osobistej akceptacji stereotypu

  2. kontrolowane (świadome) przetwarzanie danych- możliwość zdystansowania się do wiedzy stereotypowej w zależności od osobistych przekonań

- Ocenianie ludzi na poziomie 1 etapu niezależnie od osobistych przekonań jednostki może mieć miejsce w sytuacji :

RODZAJE UPRZEDZEŃ

- uprzedzenie może prowadzić do dyskryminacji lub do unikania grupy objętej uprzedzeniem

- zjawiskiem związanym z uprzedzeniem jest RASIZM- to uprzedzenie i dyskryminacja grup etnicznych lub mniejszościowych

FORMY RASIZMU

TEORIE RASIZMU UKRYTEGO

Teorie rasizmu AMBIWALENTNEGO - Irwina Katza- ambiwalentny stosunek do innych grup rasowych, osób niepełnosprawnych, homoseksualistów itp. Wynika ze sprzecznych emocji przeżywanych do tych osób; z jednej strony obywatele demokratycznych krajów uznają egalitaryzm (wszyscy są sobie równi) z drugiej strony czują niechęć do osób uznających odmienne wartości. Ambiwalentny stosunek emocjonalny prowadzi do nasilenia reakcji emocjonalnych wobec określonej grupy w zależności od sytuacji: albo nadmiernie pozytywnych albo negatywnych

Teoria rasizmu AWERSYJNEGO- Davidio i Gaertner- `ukryty' rasista przeżywa nieświadomy konflikt między uznawanymi egalitarnymi wartościami a emocjami wobec innych ras (dyskomfort psychiczny). Zachowania dyskryminacyjne pojawiają się tylko wtedy gdy w danej sytuacji są niejasne normy postępowania. Sytuacji jednoznacznych (gdy wiadomo jak trzeba postąpić) rasista ukryty zachowuje się zgodnie z egalitarnym systemem wartości

Badania: Davidio, Gaertner 81', Frey, Gaertner 86'

METODY BADANIA UPRZEDZEŃ TRADYCYJNE- BEZPOŚREDNIE

    1. czy zgadzasz się aby Żydzi z Izraela odwiedzali Polskę?

    2. czy zgadzasz się aby Żyd był twoim znajomym?

    3. czy zgadzasz się aby Żyd pracował razem z tobą?

    4. czy zgadzasz się aby Żyd był twoim najbliższym sąsiadem?

    5. czy zgadzasz się aby Żyd był twoim bezpośrednim przełożonym?

    6. czy zgadzasz się aby Żyd był członkiem twojej najbliższej rodziny (np. mężem twojej córki)?

METODY POŚREDNIE

  1. ocena wytworów osób należących do różnych narodowości

  2. ocena prawdopodobieństwa zajścia negatywnych i pozytywnych zdarzeń gdy ich uczestnikami są przedstawiciele określonych narodowości

  3. wyjaśnianie przyczyn zachowań pozytywnych i negatywnych danej grupy

TEORIE WYJAŚNIAJĄCE POWSTAWANIE UPRZEDZEŃ

Teoria rzeczywistego konfliktu grupowego

Ograniczona ilość dóbr materialnych oraz społecznych prowadzi do uprzedzeń wobec grup rywalizujących lub słabszych (poszukiwanie kozła ofiarnego)- badania Hepwortha i Westa 88'

Rywalizacja o dobra towarzyszy, ustanawianie praw chroniących przywileje elit, wprowadzanie limitów w polityce imigracyjnej, ograniczanie wolnej konkurencji

Teorie psychodynamiczne

Nie rozwiązane konflikty intrapsychiczne z okresu dzieciństwa są przyczyną powstawania osobowości autorytarnej (dogmatycznej). Jednostka taka przenosi swoją nieświadomą wrogość i lęk wobec osób bliskich na inne osoby, zwłaszcza słabsze od niej, obcej narodowości, o odmiennych przekonaniach (Adorno, Rokeach, Dollard)

Teoria społecznego uczenia się

Stereotypy i uprzedzenia transmitowane są przez język i kulturę (np. zinstytucjonalizowany rasizm)

Teorie tożsamości społecznej

Uprzedzenia są naturalną konsekwencją kategoryzacji społecznej, podział ludzi na MY- ONI

- TEORIA TOŻSAMOŚCI SPOŁECZNEJ HENRY TAJFELA -

  1. ludzie są motywowani do utrzymania pozytywnej samooceny

  2. koncepcja własnej osoby w dużej mierze wynika z identyfikacji z grupą

  3. ludzie utrzymują pozytywną tożsamość społeczną dzięki procesom porównań międzygrupowych, które są korzystne dla grupy jednostki

  4. konsekwencją aktywizacji tożsamości społecznej jest zjawisko AKCENTUACJI: podkreślania różnic międzygrupowych i minimalizowania różnic wewnątrzgrupowych

  5. minimalizowanie różnic wewnątrzgrupowych jest asymetryczne- większe w przypadku grup obcych (wyjątek stanowią grupy mniejszościowe oraz o niższej samoocenie)

JAK ZMNIEJSZYĆ UPRZEDZENIA?

- koncepcja kontaktu międzygrupowego Allporta 53'-

Kontakt między grupami zmniejsza uprzedzenia gdy spełnione są 4 warunki:

  1. interakcja między grupami oparta jest na współpracy prowadzącej do sukcesu; obie grupy prezentują wyrównane umiejętności, podobne postawy

  2. status społeczny członków obu grup jest podobny

  3. kontakt międzygrupowy ma charakter zindywidualizowany (prywatny) a nie tylko zadaniowy

  4. istnieje oficjalne poparcie dla kontaktu (szanowane autorytety z obu grup popierają spontaniczne kontakty międzygrupowe)

LITERATURA

Aronson - `psychologia społeczna- serce i umysł'

Wojcieszke B.- `człowiek wśród ludzi'


Wyszukiwarka