OWI 9.11.2011
Rodzaje utworów:
samoistne- takie, w których nie wykorzystano twórczych elementów pochodzących z dzieł innego autora. Do tej kategorii należą dzieła inspirowane cudzą twórczością.
Niesamoistne- obejmują tzw. dzieła zależne i dzieła z zapożyczeniami. Dziełem zależnym jest utwór, który zwiera wkład twórczy autora oraz w istotnym zakresie przejmuje elementy twórcze z utworu innej osoby. Jeśli tego rodzaju przejęcie nie ma charaktery istotnego, mówimy o utworze z zapożyczeniami. Opracowaniem cudzego utworu jest w szczególności tłumaczenie, przeróbka i adaptacja.
zbiorowe- do tych utworów w szczególności encyklopedii lub publikacji periodycznych, autorskie prawa majątkowe przysługują producentowi lub wydawcy. Im także przysługuje prawo do tytułu. Do poszczególnych części utworów zbiorowych, mających samodzielne znaczenie autorskie, prawa majątkowe przysługują twórcą.
Programy komputerowe podlegają pod ustawę
Programy komputerowe podlegają ochronie jak utwory literackie, o ile przepisy niniejszego rozdziału nie stanowią inaczej.
Prawa autorskie:
Osobiste- powstają zawsze na rzecz twórcy i współtwórcy
Majątkowe- mogą powstawać na rzecz twórcy, współtwórcy, pracodawcy w granicach określonych przez umowę o pracę, w pewnym zakresie instytucji naukowej, w której dzieło powstało, a także mogą przysługiwać producentom oraz wykładowcom.
Twórca- osoba, której nazwisko w tym charakterze uwidoczniono na egzemplarzach utworu, lub której autorstwo podano do publikacji wiadomości w jakikolwiek inny sposób w związku z rozpowszechnionym utworem.
Autorskie prawa osobiste
Prawa autorskie osobiste zostały zdefiniowane jako więź twórcy z utworem, która jest chroniona w sposób nieograniczony w czasie i nie podlega zrzeczeniu się ani zbyciu. Jest to otwarty katalog uprawnień, do których należą przede wszystkim prawo do:
- autorstwa utworu
- oznaczenia utworu swoim nazwiskiem lub pseudonimem albo do udostępnienia go anonimowo
- nienaruszalności treści i formy utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania
- decydowania o pierwszym udostępnianiu utworu publiczności
- nadzoru nad sposobem korzystania z utworu
Autorskie prawa osobiste zawsze powstają na rzecz twórcy i ewentualnie współtwórcy. Po śmierci twórcy prawa te mogą być wykonywane przez wskazane w ustawie osoby bliskie zmarłego autora oraz przez właściwe stowarzyszenia twórców
7. Autorskie prawa majątkowe
Są to uprawnienia, które mogą mieć wartość ekonomiczną. Zostały ukształtowane na wzór prawa własności. Oznacza to, że są bezwzględne i skuteczne wobec wszystkich. Bezwzględność polega na wyłącznym uprawnieniu do korzystania z dzieła lub rozporządzaniu nim. Osoby trzecie, chcą korzystać z utworu, muszą uzyskać zezwolenie np. twórcy lub jego następcy. Skuteczność wobec wszystkich oznacza, że uprawniony z tytułu majątkowego prawa autorskiego może żądać od wszystkich osób przestrzegania jego praw, a osoby te SA zobowiązane do powstrzymania się od jego naruszenia.
Autorskie prawa majątkowe tym różnią się od praw osobistych że są w pewien sposób ograniczone, a także tym, że jest możliwość…
Prawami majątkowymi autorskimi są:
- do korzystania z utworu
- do rozporządzania utworem
- prawo do wynagrodzenia za korzystanie z utworu, które jest uzupełnieniem prawa do korzystania z niego
8. Ograniczenia praw majątkowych:
- czas trwania
- zasada wyczerpania
- zasada dozwolonego użytku publicznego i prywatnego (osobistego)
Autorskie prawa majątkowe w przeciwieństwie do praw osobistych są ograniczone czasowo. Generalną zasadą jest, ze gasną z upływem 70 lat:
- od śmierci twórcy
- w odniesieniu do utworów współautorskich od śmierci współtwórcy, który przeżył pozostałych
9. Dozwolony użytek publiczny służy realizacji celów edukacyjnych, informacyjnych, kulturotwórczych, naukowych. Jego istotą jest uprawnienie w określonych z ustawie sytuacjach do korzystania z konkretnego utworu bez konieczności uzyskania zgody wyłącznie uprawnionego. Można te uprawnienia podzielić na 6 kategorii:
- nadawcza
- informacyjna
-dydaktyczna
- oświatowa, naukowa, dokumentowa
- Polegająca na uświetnianiu wydarzeń publicznych
- Związaną z programowaniem utworów plastycznych
- Inne- m.in. chodzi o bezpieczeństwo publiczne czy poprawę położenia osób niepełnosprawnych
10. Biblioteki, archiwa i szkoły mogą:
- udostępniać nieodpłatne, w zakresie swoich zadań statutowych, egzemplarze utworów rozpowszechnionych
- sporządzać lub zlecać sporządzanie egzemplarzy rozpowszechnionych utworów w celu uzupełnienia, zachowania lub ochrony własnych zbiorów
- udostępniać zbiory dla celów badawczych
11. Można korzystać z utworów w granicach dozwolonego użytku pod warunkiem wymienienia imienia i nazwiska twórcy oraz źródła. Podanie twórcy i źródła powinno uwzględniać istniejące możliwości. Twórcy nie przysługuje prawo do wynagrodzenia, chyba że ustawa stanowi inaczej.
12. Wolno w celach dydaktycznych i naukowych zamieszczać rozpowszechnione drobne utwory lub fragmenty większych utworów w podręcznikach i wypisach.
13. Zasada wyczerpania prawa- kto kupuje książkę, może ją odsprzedać kolejnej osobie, przy czym podmiot, któremu przysługują majątkowe prawa autorskie, nie może mieć z tego tytułu żadnych roszczeń.
14. Prawa majątkowe autorskie mogą przysługiwać pracodawcy. Pracodawca, którego pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy, nabywa z chwilą przyjęcia utworu autorskie prawa majątkowe w granicach wynikających z umowy o pracę i zgodnego zamiaru stron.
15. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej:
- autorskie prawa majątkowe mogą przejść na inne osoby w drodze dziedziczenia lub na podstawie umowy
- nabywca autorskich praw majątkowych może przenieść je na inne osoby, chyba że umowa stanowi inaczej
16. Umowa o przeniesienie autorskich praw majątkowych lub umowa o korzystanie z utworu, zwana dalej „licencją” obejmuje pola eksploatacji wyraźnie w niej wymienione
17. Umowy licencyjne można podzielić na licencje właściwe i sublicencje, licencje wyłączne i niewyłączne oraz licencje pełne i niepełne.
18. Odrębne pola eksploatacji stanowią w szczególności:
W zakresie utrwalania i zwielokrotniania utworu- wytwarzanie określoną techniką egzemplarzy utworu, w tym techniką drukarską, reprodukcyjną, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową
19. Licencje właściwe- takie, w których udzielający licencji jest wyłącznie uprawniony z tytułu powstania danego dzieła.
Licencja wyłączna i niewyłączna różnią się swobodą licencjodawcy co do jednoczesnego udostępniania przysługującego mu dzieła innym podmiotom. W licencji wyłącznej licencjodawca ma gwarancję, że nikt poza nim nie będzie miał możliwości korzystania z utworu w zakresie, w jakim została mu udzielona licencja.
Niewyłączna licencja- licencjodawca ma prawo udzielać licencji na korzystanie z utworu w takim samym zakresie innym osobom.
Pełna licencja- taka która zezwala na korzystanie z utworu na wszystkich polach eksploatacji- jedynie znanych w chwili zawierania umowy.
Niepełna- taka w której pola eksploatacji zostały wyodrębnione, określone
20.Twórca bądź ktoś inny, komu prawa majątkowe przysługują, może żądać od osoby, która naruszyła jego prawa autorskie majątkowe:
- zaniechania naruszenia
- wydania uzyskanych korzyści
- w razie niezawinionego naruszenia zapłacenia w podwójnej wysokości stosownego wynagrodzenia
- naprawienia wyrządzonej szkody, jeśli działanie naruszające było zawinione
21. Prawa pokrewne
Poprzez pojęcie praw pokrewnych należy rozumieć prawa, które są w pewien sposób powiązane z prawami autorskimi i zostały uregulowane w ustawie o prawie autorskim i prawach pokrewnych
Dzieli się je na prawa artystycznych wykonań, fotogramów, wideogramów, nadań, do pierwszego wydania oraz do wydania naukowego i krytycznego.
22. Artyście wykonawcy przysługują prawa:
- ochrony dóbr osobistych (wskazanie go jako wykonawcy, decydowanie o sposobie oznaczenia wykonawcy
- korzystania z artystycznego wykonania i rozporządzania prawami do niego na następujących polach eksploatacji
23. Prawa pokrewne- związane z fonografem i wideogramem
24. Niektóre dobra składają się z zarówno z praw autorskich jak i praw pokrewnych, którymi są one objęte.
Każde nagranie piosenki jest: utworem ponieważ ktoś napisał tekst oraz skomponował muzykę, artystycznym wykonaniem, bo ktoś tekst odśpiewał, a muzykę zagrał, fonografem- odśpiewany tekst i zagrana muzykę nagrał