17. Koncepcja uczenia się przez doświadczenie i jego przydatność w edukacji zdrowotnej; rola nauczyciela i ucznia.

Teoria uczenia się przez doświadczenie (empirycznego uczenia się) opracowana przez D.A.Kolba zakłada, że uczenie się jest procesem, w którym wiedza jest tworzona przez doświadczanie i jest wynikiem kombinacji, odbierania i przetwarzania przez jednostkę informacji płynących z własnego doświadczenia. Odbieranie i przetwarzanie doświadczania tworzy czteroetapowy cykl uczenia się:

Etap 1 Doświadczanie - ćwiczenia, w których uczący się jest aktywny, wykonuje konkretne zadanie samodzielnie lub w małej grupie, przeżywa jakieś sytuacje, odwołując się do własnych zasobów wiedzy, doświadczeń, obserwacji - uczenie się na podstawie własnych odczuć

Etap 2 Refleksja i dyskusja - autorefleksja i dyskusja w grupie na temat wyników ćwiczenia - wymiana opinii, wyrażanie uczuć - uczenie się przez słuchanie innych i obserwację

Etap 3 Pogłębianie, porządkowanie lub korekta wiedzy (abstrakcyjna konceptualizacja)- wykład, przeczytanie tekstu. Krótkie podsumowujące „mini wykłady” (5-10 minut) - najważniejsze, uporządkowane informacje - uczenie się przez logiczne analizowanie i myślenie

Etap 4 Własne eksperymentowanie - uczący się planuje jak wykorzystać uzyskaną wiedzę lub nowe umiejętności i próbuje je zastosować w życiu codziennym (eksperymentuje). Pozwala mu to określić nowe potrzeby i problemy, przygotować się do nowych doświadczeń, czyli rozpocząć cykl uczenia się od początku - uczenie się przez działanie.

Uczeń potrafi w pełni i otwarcie włączać się w nowe doświadczenia, obserwować je i analizować z różnych perspektyw, tworzyć teorie, które integrują obserwacje w logiczną całość oraz wykorzystać te teorie w praktyce. Ideał ten jest jednak trudny do osiągnięcia, gdyż wymaga od osoby uczącej się umiejętności przeciwstawnych sposobów funkcjonowania: konkretnego i abstrakcyjnego odbierania doświadczania oraz refleksyjnego i aktywnego przetwarzania go (przechodzenie od aktora do obserwatora, od specyficznego zaangażowania do ogólnego analitycznego oderwania się od działania).

Ten sposób uczenia się zakłada, że nowa wiedza i umiejętności są tworzone w wyniku transformacji własnych doświadczeń uczącego się i umiejscawia proces uczenia się w obszarze jego potrzeb i zainteresowań. Ważne jest, aby uczący się był w pełni gotowy i otwarty na nowe doświadczenia oraz miał poczucie własnego, aktywnego w nim udziału, a prowadzący zajęcia był jego przewodnikiem w uczeniu się, a nie ekspertem. Warunkiem skuteczności uczenia się jest:

• zachowanie całego cyklu (4 etapów);

• umożliwienie uczącym się na zakończenie zajęć zaplanowanie ich własnych działań;

• uwzględnianie indywidualnych różnic w stylach uczenia się.

Nauczający:

• jest przewodnikiem uczących się

• nie wchodzi w rolę „eksperta”, który musi wszystko wiedzieć; ogranicza ocenianie, komentarze, narzucanie własnego zdania, ma prawo do niewiedzy oraz uczenia się od uczestników i razem z nimi.

• Organizuje uczenie się- zadaje pytania, zadania, motywuje do pracy.

• Posiada i doskonali umiejętność komunikowania się z ludźmi, tworzenia atmosfery bezpieczeństwa i zaufania.

• Umie zachować równowagę między ustalonym programem a potrzebami uczących się ( grupy lub poszczególnych ich członków).

Uczący się rozwija własne umiejętności:

• Samodzielności w uczeniu się, wzbogacaniu doświadczeń.

• Akceptowania własnej odpowiedzialności za uczenie się

• Rozumienia własnych potrzeb w zakresie uczenia się

• Poznania własnego stylu uczenia się i preferencji sensorycznych

• Odnoszenia zdobywanej wiedzy do własnych potrzeb i zainteresowań

• Budowania własnego systemu wsparcia w uczeniu się.

18. Na czym polega proces komunikowania i jakie jego rodzaje są wykorzystywane w edukacji zdrowotnej?

Podstawą każdego uczenia się jest proces komunikowania. Bywa ono różnie definiowane. Komunikowanie jest procesem porozumiewania się jednostek, grup lub instytucji. Jego celem jest wymiana myśli, dzielenie się wiedzą, informacjami i ideami. Proces ten odbywa się przy pomocy zróżnicowanych środków i wywołuje określone skutki (Dobek- Ostrowska).

Trzy podstawowe elementy:

• nadawca (źródło),

• informacja,

• odbiorca.

Informacja przesyłana jest ze źródła (układ kodujący) w różnej formie do odbiorcy (układ dekodujący). W procesie tym może istnieć wiele zakłóceń (szumów) w obu układach (np. natury fizycznej, psychologicznej).

• Źródłem informacji (nadawcą) może być osoba lub media.

• Informacja może być zakodowana w trzech formach:

• symbole- wyrażone zwykle słowami,

• ikony- formy graficzne,

• aktywne współeczestnictwo.

„Usłyszałem i zapomniałem

Zobaczyłem i zapamiętałem

Zrobiłem i zrozumiałem”

Do edukacji zdrowotnej odnoszą się różne sytuacje komunikacyjne, w tym zwłaszcza:

• Komunikowanie intrapersonalne, które oznacza, że komunikujemy się sami ze sobą. Rozmyślamy, porządkujemy własne doświadczenia, prowadzimy wewnętrzny dialog.

• Komunikowanie interpersonalne- „proces przekazywania i odbierania informacji między dwiema osobami lub pomiędzy małą grupą osób, wywołujący określone skutki i rodzaje sprzężeń zwrotnych”.

Dodatkowo:

• Komunikowanie interpersonalno-medialne- osoba lub osoby porozumiewają się z innymi osobami za pomocą urządzeń, np. mediów sieciowych.

• Komunikowanie publiczne- obecność indywidualnego mówcy i audytorium.

• Komunikowanie masowe- nadawcy i odbiorcy nie spotykają się bezpośrednio ze sobą (programy TV, książki, itp.)

Ze względu na cel:

• Komunikowanie informacyjne jest dzieleniem się wiedzą, ideami, myślami, może obejmować wyjaśnianie, instruktaż. Odbiorcy oczekują wiedzy jakiej nie mają.

• Komunikowanie perswazyjne „to kompleksowy, interaktywny proces, w którym nadawca i odbiorca są połączeni werbalnymi i niewerbalnymi symbolami, poprzez które perswadujący próbuje wpłynąć na drugą osobę po to, aby zmienić jej reakcję, zachowania, ukształtować nowe postawy lub zmodyfikować już istniejące i sprowokować do akcji/ działania”. Nadawca realizuje potrzeby odbiorcy, odbiorca akceptuje wpływy nadawcy.

---