PROMOCJA ZDROWIA - SEMINARIUM
PROMOCJA ZDROWIA jest procesem umożliwiającym ludziom zwiększenie kontroli nad własnym zdrowiem, jego poprawę i utrzymanie.
PROMOCJA ZDROWIA (Health Promotion) - Promocja zdrowia jest procesem umożliwiającym zwiększenie kontroli nad zdrowiem oraz jego polepszenie poprzez podnoszenie poziomu wiedzy o sposobach zapobiegania chorobom, w celu długotrwałej poprawy stanu zdrowia społeczeństwa. (Na podstawie: First International Conference on Health Promotion, Ottawa, 21 November 1986)
Do podstawowych działań promocji zdrowia zalicza się obecnie trzy nierozłączne elementy:
edukację zdrowotną,
zapobieganie chorobom
lokalna politykę zdrowotną.
Ważne dni w promocji zdrowia
Międzynarodowy Dzień Walki z Rakiem - 4 luty
Światowy Dzień Chorego - 11 luty
Światowy Dzień Gruźlicy - 24 marca
Światowy Dzień Zdrowia - 7 kwietnia
Światowy Dzień Chorych na Chorobę Parkinsona - 11 kwietnia
Europejski Dzień Walki z Dyskryminacją Osób Niepełnosprawnych - 5 maja
Światowy Dzień Bez Papierosa - 31 maja
Ogólnopolski Tydzień Promocji Karmienia Piersią - 26 maja - 1 czerwca
Dni Walki z Rakiem - 2-24 czerwca
Światowy Dzień Osteoporozy - 24 czerwca
Międzynarodowy Dzień Zapobiegania Narkomanii - 26 czerwca
Światowy Dzień Serca - 30 września
Światowy Dzień Choroby Alzheimera - 21 września
Miesiąc Profilaktyki Raka Piersi - październik
Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego - 10 października
Światowy Dzień Menopauzy i Andropauzy - 18 października
Światowy Dzień Zwalczania Cukrzycy - 14 listopada
Dni krwiodawstwa - 22- 26 listopada
Światowy Dzień AIDS - 1 grudnia
Międzynarodowy Dzień Osób Niepełnosprawnych - 3 grudnia
Europejski Dzień Autyzmu - 1-7 grudnia
Dni Walki z Gruźlicą i Chorobami Płuc - 1-10 grudnia
PROMOCJA ZDROWIA jest procesem umożliwiającym ludziom zwiększenie kontroli nad własnym zdrowiem, jego poprawę i utrzymanie. Pierwsza Międzynarodowa Konferencja Promocji Zdrowia odbyła się w 1986 roku w Ottawie. Podczas niej określono działania promocyjne w sferze zdrowia takie jak:
budowanie prozdrowotnej polityki społecznej,
tworzenia środowisk sprzyjających zdrowiu,
wzmacnianie działań zbiorowych,
rozwijanie umiejętności indywidualnych,
reorientacja służby zdrowia
Cele operacyjne Narodowego Programu Zdrowia na lata 1996-2005
Zwiększenie aktywności fizycznej ludności.
Poprawa sposobu żywienia ludności i jakości zdrowotnej ludności.
Zmniejszenie rozpowszechnienia palenia tytoniu.
Zmniejszenie i zmiana struktury spożycia alkoholu oraz zmniejszenie szkód zdrowotnych spowodowanych alkoholizmem.
Ograniczenie używania substancji psychoaktywnych i związanych z tym szkód zdrowotnych.
Zwiększenie skuteczności edukacji zdrowotnej społeczeństwa oraz działań w zakresie promocji zdrowia.
Promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie występowaniu zaburzeń psychicznych.
Zmniejszenie narażenia na czynniki szkodliwe w środowisku życia i pracy.
Poprawa stanu sanitarnego kraju.
Zmniejszenie częstości wypadków, szczególnie drogowych.
Zwiększenie sprawności i skuteczności pomocy doraźnej w nagłym zagrożeniu życia.
Zwiększenie dostępności i usprawnienie podstawowej opieki zdrowotnej.
Zapobieganie występowaniu oraz skutkom wcześniactwa i małej urodzeniowej masy ciała.
Usprawnienie wczesnej diagnostyki i czynnej opieki nad osobami z ryzykiem rozwoju niedokrwiennej choroby serca.
Usprawnienie wczesnej diagnostyki i zwiększenie efektywności leczenia nowotworów złośliwych szyjki macicy i sutka.
Stwarzanie warunków umożliwiających osobom niepełnosprawnym włączenie się lub powrót do czynnego życia.
Zwiększenie skuteczności zapobiegania chorobom zakaźnym.
Intensyfikacja profilaktyki próchnicy zębów i chorób przyzębia u dzieci, młodzieży oraz kobiet ciężarnych.
Poza czynnikami biologicznymi, środowiskiem i opieką medyczną, w głównym stopniu na stan zdrowia wpływają zachowania prozdrowotne. Stanowią one aż 50% czynników warunkujących zdrowie. Sytuację tę obrazuje koncepcja pól zdrowia, opracowana przez Lalonda.
Pola Lalonda:
zachowania prozdrowotne 50%
biologia 17%
środowsko 17%
medycyna 16%
Unia Europejska zwiększyła swoje zainteresowanie promocją zdrowia od początku lat 1990-tych, a szczególnie w następstwie ustaleń Traktatu w Maastricht (Artykuł 129) z 1992 roku, a później jeszcze bardziej i szerzej na mocy Traktatu w Amsterdamie (Artykuł 152) z 1997r.
Jednym z najistotniejszych dokumentów Unii Europejskiej w zakresie promocji zdrowia jest Decyzja Nr 645/96/EC Parlamentu Europejskiego i Rady Europy z dnia 29 marca 1996 roku przyjmująca program działania Wspólnoty w zakresie promocji zdrowia, informacji, edukacji i szkolenia w ramach działania w dziedzinie zdrowia publicznego (1996-2000 rok).
PROFILAKTYKA A PROMOCJA ZDROWIA
PROFILAKTYKA jest to szereg działań mających na celu zapobieganie chorobie bądź innemu niekorzystnemu zjawisku zdrowotnemu przed jej rozwinięciem się, poprzez kontrolowanie przyczyn i czynników ryzyka. Polega ona na zapobieganiu poważniejszym konsekwencjom choroby poprzez jej wczesne wykrycie i leczenie.
Celem profilaktyki jest podjęcie szybkich i skutecznych działań przywracających zdrowie, ma ona również na celu zahamowanie postępu lub powikłań już istniejącej choroby. Dzięki temu prowadzi do ograniczenia niesprawności i inwalidztwa.
Istotnym elementem profilaktyki jest także zapobieganie powstawaniu niekorzystnych wzorów zachowań społecznych, które przyczyniają się do podwyższania ryzyka choroby.
Wyróżniamy trzy fazy profilaktyki:
Profilaktyka wczesna - mająca na celu utrwalenie prawidłowych wzorców zdrowego stylu życia i
zapobieganie szerzeniu się niekorzystnych wzorców zachowań, w odniesieniu do osób zdrowych,
Profilaktyka pierwotna (I fazy) - mająca na celu zapobieganie chorobie poprzez kontrolowanie
czynników ryzyka, w odniesieniu do osób narażonych na czynniki ryzyka,
Profilaktyka wtórna (II fazy) - zapobieganie konsekwencjom choroby poprzez jej wczesne wykrycie i
leczenie (przesiewowe badania skriningowe mające na celu wykrycie osób chorych),
Profilaktyka III fazy, której działania zmierzają w kierunku zahamowania postępu choroby oraz
ograniczeniu powikłań.
W zakresie profilaktyki wtórnej znaczącą rolę odgrywają przesiewowe badanie skriningowe. Są to zorganizowane działanie polegające na wczesnym wykryciu w populacji chorób lub stanów patologicznych za pomocą stosowanych masowo prostych, bezpiecznych i wiarygodnych testów diagnostycznych.
Badania skriningowe prowadzone są w odniesieniu do chorób stanowiących znaczny problem zdrowotny danej populacji, charakteryzujących się częstym występowaniem stadiów przedklinicznych, dość długim okresem między pierwszymi oznakami choroby a jej pełnym obrazem i możliwością wyleczenia.
Prowadzenie szeroko zakrojonych działań profilaktycznych przynosi w krótszej lub dłuższej perspektywie czasowej wymierne korzyści dla społeczeństwa w postaci:
poprawy świadomości zdrowotnej populacji,
poprawy stanu zdrowia ludności,
zmniejszenia ilości osób z powikłaniami chorób i trwałym inwalidztwem,
zmniejszenia liczby zachorowań i zgonów,
zwiększenia wykrywalności chorób we wczesnym stadium rozwoju,
zwiększenia odsetka wyleczeń,
zmniejszenia absencji chorobowej,
obniżenia kosztów leczenia,
mniejszych strat finansowych (zasiłki chorobowe, straty produkcyjne).
Na każdym etapie działań profilaktycznych znaczącą rolę odgrywa EDUKACJA ZDROWOTNA - proces, w trakcie którego ludzie uczą się dbać o zdrowie własne i innych osób. Koncentruje się ona na uświadamianiu związków między zdrowiem człowieka a jego stylem życia oraz środowiskiem fizycznym i społecznym. Edukacja zdrowotna obejmuje głównie działania informacyjne, których bezpośrednim celem jest ukształtowanie sprzyjających zdrowiu przekonań motywacji i umiejętności, a co za tym idzie postaw zdrowotnych jednostki, które powinny prowadzić do realizacji zachowań służących zdrowiu.
Przedłużenie życia w przypadku prawidłowo prowadzonej profilktyki i leczenia w wybranych jednostkach chorobowych wynosi:
rak szyjki macicy - 21 lat
rak jelita grubego - 12 lat
rak prostaty - 16 lat
choroba wieńcowa - 14 lat
cukrzyca - 25 lat.
Dlatego też program medyczny powinien koncentrować się w ocenie predyspozycji i zagrożeń zdrowia oraz wczesnej diagnostyce i profilaktyce, opartej na najnowszych technikach medycznych
3