FIZJOTERAPIA KLINICZNA W REUMATOLOGII
ćw. 1
CHOROBY REUMATYCZNE
Choroby reumatyczne są zaliczane do układowych schorzeń uszkadzających przede wszystkim narząd ruchu, ale również inne układy i narządy: układ nerwowy, krążenia, pokarmowy, dokrewny, narząd wzroku.
Reumatologia zajmuje się wieloma chorobami, których symptomatologia dotyczy głównie lub częściowo narządu ruchu. Poza zajęciem ukł. Ruchu choroby reumatyczne charakteryzują się rozmaitymi objawami klinicznymi, które są wykładnikiem zajęcia różnych narządów i układów.
Wspólną ich cechą jest przewlekły i na ogół trudny do przewidzenia przebieg. Choroby reumatyczne zajmują jedno z pierwszych miejsc wśród przyczyn socjalnego kalectwa. Z tego wynika potrzeba ich wczesnego rozpoznawania i kompleksowego leczenia, w którym fizjoterapia odgrywa główną rolę.
Dotychczas nie ustalono etiologii i patogenezy wielu jednostek chorobowych. Dlatego mimo coraz większego zasobu informacji, szczególnie z dziedziny immunologii, oraz pojawienia się coraz to nowych sposobów leczenia, zwłaszcza fizykalnego, nadal nie ma w leczenia przyczynowego.
Nieznajomość przyczyn większości chorób w obszarze reumatologii uniemożliwia ich właściwą klasyfikację. Zachodzi jednak konieczność posługiwania się jednolitym podziałem i mianownictwem tych chorób. W tym celu Komisja Amerykańskiego Towarzystwa Reumatologicznego (ARA) opracowuje, co kilka lat podziały oparte na wynikach bieżących badań dotyczących tzw. markerów chorób lub ich mechanizmów patolog. Ostatni proponowany podział - Komisja Amerykańskiego Towarzystwa Reumatologicznego (ARA) podaje ponad 300 jednostek chorobowych podzielonych na10 grup.
!Podział według WHO (Światowa Organizacja Zdrowia):
Bóle okolicy krzyżowo- lędźwiowej.
Umiejscowienie choroby w tkankach miękkich okołostawowych.
Choroba zwyrodnieniowa stawów i związane z nią zespoły chorobowe.
Zapalne choroby stawów:
Reumatoidalne zapalenie stawów i związane z nim zespoły chorobowe,
Młodzieńcze przewlekłe zapalenie stawów,
Zapalenie stawów z zajęciem stawów kręgosłupa,
Zapalenie stawów wywołane przez kryształy,
Układowe choroby tkanki łącznej,
Zapalenie stawów wywołane przez drobnoustroje,
Choroby zapalenia stawów to ciężkie, przewlekłe, wieloukładowe choroby tkanki łącznej związane z procesem autoimmunizacji.
Choroba zwyrodnieniowa jest najczęstszą chorobą stawów. Polega na uszkodzeniu chrząstki stawowej prowadzącym do zmian w obrębie kości w postaci sklerotyzacji warstwy podchrzęstnej, oraz zapaleniu błony maziowej. Zmiany zwyrodnieniowe dotyczą głównie stawów kolanowych, biodrowych, kręgosłupa i rąk, powodują bolesności, obrzęk, ograniczenia ruchomości prowadzą często do niepełnosprawności.
Zmiany chorobowe w obrębie tkanek miękkich okołostawowych (kaletki, ścięgna, pochewki ścięgniste, więzadła, torebki stawowe) są również częstą przyczyną dolegliwości bólowych w obrębie układu ruchu. Są one spowodowane przez urazy, a zwłaszcza mikrourazy, związane z wykonywaną pracą lub sportem albo przez stany zapalne stawów, w których okolicy się znajdują.
METODY BADAŃ UKŁADU RUCHU
Dokładne zebranie wywiadu (badanie podmiotowe) stanowi jeden z istotnych elementów badań układu ruchu. Korzystne jest przeprowadzenie wywiadu według określonego planu obejmującego:
Skargi obecne, początek choroby, przebieg choroby, stosowane leczenie, skargi dotyczące innych narządów, warunków pracy, warunków socjalnych i wywiadu rodzinnego.
Po zebraniu wywiadu przechodzi się do badania przedmiotowego, obejmującego w przypadkach podejrzenia choroby reumatycznej następujące etapy:
Oglądanie i obmacywanie.
Badanie zakresu ruchów stawów i kręgosłupa.
Badanie mięśni.
Podstawowe badanie neurologiczne i internistyczne.
Inne badania specjalistyczne.
Badanie laboratoryjne.
Chory podczas badania powinien być całkowicie rozebrany. Na wstępie należy przeprowadzić ogólną ocenę stanu chorego, jego masy ciała i wzrostu oraz postawy. Następnie przeprowadza się ocenę stanu kończyn górnych, dolnych, zwracając uwagę na ewentualne skrócenia kończyn, obecność obrzęków i zniekształceń. Oglądaniem sprawdza się przede wszystkim sprawność ruchową chorego. Oglądanie okolicy kręgosłupa ma na celu głównie ocenę zachowania się jego krzywizn w płaszczyźnie czołowej i strzałkowej. W przypadku skrzywienia pierwotnego i skrzywień wyrównujących oraz stopień i możliwość wyrównania skrzywienia. Obmacywaniem sprawdza się zarysy poszczególnych stawów kręgosłupa, a ponadto uzyskuje się dane dotyczące lokalizacji bólu. Ruchomość kręgosłupa jako całości jest dość znaczna, choć zakres ruchów w poszczególnych stawach jest niewielka. Najbardziej ruchomy jest odcinek szyjny i lędźwiowy kręgosłupa. Najmniejszy zakres ruchów jest w odcinku piersiowym.
Metodę liniową pomiaru zakresu zgięcia do przodu odcinka lędźwiowego kręgosłupa dokonuje się najczęściej badając objaw Schobera.
Badanie zakresu zgięcia do przodu odcinka Th kręgosłupa wykonuje się na ogół metodą podaną przez Otta.
W odcinku C kręgosłupa zakres:
zgięcia do przodu wynosi 60°,
do tyłu 50-60°,
do boku 45°,
skręty 80°.
Następnie przechodzi się do badania ruchów czynnych- a gdy są one niemożliwe do wykonywania ruchów biernych w stawach kończyn górnych i dolnych. Prawidłowe zakresy ruchu mogą wykazywać odchylenia osobnicze w granicach kilku do kilkunastu stopni. Przy stwierdzeniu ograniczenia ruchomości w poszczególnych odcinkach układu ruchu przeprowadza się ocenę ewentualnych możliwości kompensacyjnych w odcinkach sąsiednich.
BADANIE MIĘŚNI
Oceny układu mm. dokonuje się za pomocą oglądania i obmacywania.
Najczęściej w skali Lovetta:
Skurcz mięśnia;
0% -brak wszelkiego śladu skurczu mięśnia.
10%- ślad, skórcz mięśnia bez wyniku ruchowego.
25%- słaby, może on wykonać ruch w pełnym zakresie, lecz tylko w odciążeniu kończyny.
50%- dostateczny, mięsień wykonuje ruch w pełnym zakresie, przezwyciężając ciężar własnej kończy, którą porusza.
75%- dobry, mięsnie wykonują ruch jak poprzednio, przy czym może pokonać dodatkowo niewielki opór.
100%- normalny, siła mięśnia normalna (jak w 4p + max opór)
Podstawą badania dodatkowego jest badanie elektromiograficzne.
W każdym przypadku podejrzenia zmian w układzie ruchu należy przeprowadzić podstawowe badanie neurologiczne, obejmujące, co najmniej badanie czucia powierzchniowego i głębokiego, siły mm, napięcia mm., odruchów ścięgnisto- okostnowych i objawu Lasege'a. Ma to szczególne znaczenie w przypadku podejrzenia uszkodzenia mózgu rdzenia lub ucisku na korzenie rdzeniowe i nerwy obwodowe. W każdym przypadku podejrzenia zmian reumatycznych, należy przeprowadzić podstawowe badania internistyczne! Badanie to może mieć istotne znaczenie zarówno dla przeprowadzenia rozpoznania różnicowego, ustalenia właściwego rozpoznania jak i dla opracowania planu leczenia.
Badanie układu ruchu w wielu przypadkach należy uzupełnić innymi badaniami specjalistycznymi, np. badaniem okulistycznym przy współistniejącym zapaleniu tęczówki, badaniem laryngologicznym przy bólach i zawrotach głowy, a u kobiet z bólami w okolicy krzyżowo- lędźwiowej badaniami ginekologicznymi.
Inne badania specjalistyczne:
Laboratoryjne,
Radiologiczne,
Izotopowe,
Tomografia komputerowa,
Termograficzne,
Elektromiograficzne,
Artroskopia,
Biopsja błony maziowej,
Badania płynu stawowego,
Antygenów układu HLA
Dr Gregorowicz-Cieślik
Wyszukiwarka