Omów osoby mówiące o różnych rodzajach literackich na wybranych przykładach.
„ Chcemy być poetami dnia dzisiejszego... ”. Uzasadnij, że hasło to stało się przesłaniem skamandrytów.
Omów problem koegzystencji różnych nacji na podstawie „ Początku ” Szczypiorskiego.
Dokonaj analizy dwóch manifestów: „ Do młodych ” Asnyka, „ Konfiteor” Przybyszewskiego.
Omów najistotniejsze różnice między literaturą piękną a publicystyką.
Zaprezentuj interpretację jednego z poznanych ostatnio dramatów.
Scharakteryzuj epickie gatunki literackie posługując się przykładami.*
Wymień podstawowe gatunki liryki i scharakteryzuj dwa dowolne na wybranych przykładach.
Zaprezentuj na wybranych przykładach motyw przyjaźni w literaturze.
Omów reprezentatywne gatunki epiki. Odwołaj się do wybranych przykładów.
Scharakteryzuj renesansowy model życia na przykładzie twórczości pisarza odrodzenia.
Zaprezentuj na wybranych przykładach motyw rodziny w literaturze.
Bohaterowie „ Początku „ A.Szczypiorskiego w sytuacji wyboru - przedstaw na 2-3 wybranych przykładach.
Przedstaw i oceń drogę do kariery wybranego bohatera prozy realistycznej np. S.Wokulski, Z.Ziembiewicz, E.Rastigniac.
Porównaj wizerunek matki w „ Bogurodzicy „ i „ Lamencie świętokrzyskim „.
Czym cechuje się poemat heroikomiczny ? Omów na wybranym przykładzie.
Zaprezentuj przemiany bohatera literackiego np. Gustawa-Konrada, Andrzeja Kmicica, Jacka Soplicy.
Omów najwybitniejsza Twoim zdaniem adaptacje filmową dzieła literackiego.
Omów zjawisko stylizacji środowiskowej w literaturze, podaj jej funkcje.
omów cechy gatunkowe sonetu na wybranym przykładzie.
Zaprezentuj tematykę poezji B.Leśmiana na wybranych przykładach.
Zanalizuj związek podziału literatury polskiej na okresy literackie z najważniejszymi faktami historycznymi-np. 2-3 okresów literackich.*
Wyjaśnij podobieństwa i różnice pomiędzy dramatem Szekspira a dramatem antycznym.
Omów temat: obywatel i państwo na przykładzie dwóch wybranych tekstów z literatury odrodzenia i baroku.
Scharakteryzuj dramat jako rodzaj literacki i jako utwór przeznaczony na scenę.
Zaprezentuj idealistów w wybranych dziełach literackich np. „ Lalka „ „ Ludzie bezdomni „ „ Dżuma „.
Wyjaśnij na czym polega oryginalność poezji B.Leśmiana na wybranych przykładach.
Omów cechy wyróżniające dramat spośród innych rodzajów literackich.
Porównaj konstrukcje wybranego bohatera filmowego z jego pierwowzorem literackim.
Zaprezentuj wzorzec rycerza na podstawie wybranych utworów.
Wskaż i omów na wybranych przykładach różne rodzaje komizmu np. „ Świętoszek „ Moliera „ Śluby panieńskie „ A.Fredry.
Omów i porównaj obraz rewolucji w „ Przedwiośniu „ S.Żeromskiego „Szewcach „ Witkacego „ Nie Boskiej komedii „ Z.Krasińskiego.
Dramat realistyczny a dramat Witkacego. Ukaż różnice.
Odwołują się do „ Pieśni o spustoszeniu podola „ „ Powrotu posła „ „ Przedwiośnia „ . Wskaż co łączy te utwory.
Omów motyw cierpienia i buntu przeciw Bogu w wybranych utworach literackich.
Zaprezentuj propozycje dotyczące naprawy Rzeczypospolitej zawarte w publicystyce odrodzenia i oświecenia.
Wyjaśnij znaczenie na wybranych przykładach motta w utworach literackich.
w odniesieniu do postawy wybranego bohatera np. Tomasza Judyma, Zenona Ziembiewicza scharakteryzuj pojęcia: moralność, etyka, obowiązek, poświęcenie.
Określ wpływ okupacji na moralna postawę człowieka w świetle poznanych utworów.
Omów cechy gatunkowe powieści poetyckiej na wybranym przykładzie z literatury polskiej lub obcej.
Scharakteryzuj sytuacje jednostki w systemach totalitarnych na przykładzie wybranych utworów.
Zaprezentuj dylematy moralne bohaterów S.Żeromskiego na wybranych przykładach.
Przedstaw portret szlachcica polskiego w świetle wybranych utworów literatury XVIII w. ( np. satyr lub komedii ).
Określ kryteria wartości człowieka na podstawie powieści „ Nad Niemnem „ E.Orzeszkowej i „ Noce i dnie „ M.Dąbrowskiej.
Omów problem koegzystencji różnych nacji na podstawie „ Początku „ A.Szczypiorskiego.
Porównaj obraz powstania styczniowego ukazany w opowiadaniu E.Orzeszkowej „Gloria victis” oraz S.Żeromskiego „Rozdziobią nas kruki, wrony...”.
Zaproponuj interpretację wybranych opowiadań Marka Hłaski.
Omów cechy stylu retorycznego, np. „Pieśń V” J. Kochanowskiego, satyra „Świat zepsuty” J.Krasickiego (teksty)
Porównaj obraz rzeczywistości PRL - owskiej w powieści T. Konwickiego „ Mała Apokalipsa” i opowiadaniach M.Hłaski.
Scharakteryzuj świat poetycki B.Leśmiana na podstawie wiersza „Dziewczyna”.
Omów zjawisko sarmatyzmu na podstawie wybranych utworów.
Zaproponuj interpretacje jednego z utworów literatury obcej XX wieku.
Na wybranych przykładach omów pojęcie „odwrócenia dekalogu”.
Omów poglądy kilku wybranych publicystów odrodzenia i oświecenia.
Dokonaj analizy wybranego wiersza J.Przybosia(załącznik)np. „Z tatr”.
Przedstaw motywy wspólne dla poezji średniowiecznej i barokowej, odwołując się do znanych ci utworów.
Oceń postępowanie bohaterów, którzy podjęli trud walki z krzywdą ludzką uwzględnij „Ludzi bezdomnych”, „Siłaczkę”, „Dżumę”.
Uzasadnij pogląd że znane ci powieści drugiej połowy XIX wieku są zwierciadłem ówczesnego życia w Polsce.
Porównaj obraz rewolucji w „Nie-boskiej komedii” Z.Krasińskiego i „Przedwiośniu” S.Żeromskiego.
Opisz rzeczywistość obozową, wykorzystując wybrane utwory literackie.
Opierając się na podanych przykładach ( załącznik ) scharakteryzuj cechy stylu naukowego i publicystycznego.
Na dowolnie wybranym przykładzie oceń ekranizacje znanej ci powieści polskiej.*
Przedstaw motywy wspólne dla poezji średniowiecznej i barokowej odwołując się do znanych ci utworów.
Scharakteryzuj cechy poezji Awangardy Krakowskiej na wybranych przykładach.
uzasadnij pogląd że znane ci powieści drugiej połowy XIX wieku są zwierciadłem ówczesnego życia w Polsce.
Opierając się na wybranych przykładach omów typy komizmu.
Przedstaw świat poetyki B.Leśmiana.
Scharakteryzuj twórczość wybranego poety z kręgu Skamandrytów Awangardy Krakowskiej.
omów na wybranych przykładach cechy powieści politycznej.
Przedstaw cechy gatunkowe komedii i tragedii na podstawie wybranych tekstów.
Omów wiersze „ Do młodych „ A.Asnyka i „ Koniec wieku „ K Przerwy -Tetmajera jako manifesty pokoleniowe.
Wykaż wpływ obozu koncentracyjnego na psychikę człowieka na podstawie dwóch wybranych utworów.
Odwołując się do dwóch wybranych utworów ( np. „ Lalka „ B.Prusa i „ Początek „ A.Szczypiorskiego ) uzasadnij, że są one zwierciadłem czasu, w którym powstały.
Tragizm, komizm, ironia - podaj przykłady posługiwania się nimi w literaturze.
Odyseja. Świat przedstawiony kształtują baśniowe przygody Odyseusza, wracającego spod Troi na rodzinną wyspę Itakę. Jego dziesięcioletnią tułaczkę po morzu spowodowali nieprzychylni mu bogowie, mszcząc się za zagładę ulubionego miasta (przebiegły Odyseusz zbudował ogromnego drewnianego konia i wprowadził go do Troi z ukrytymi wewnątrz wojownikami greckimi). Ludzie i bogowie. Różny jest także ogólny ton i klimat obydwu epopei. W Iliadzie jest on podniosły, heroiczny; najwyższą wartością jest męstwo, waleczność. Epopeja ta jest tragiczna, od początku znane są przyszłe wypadki: wiadomo, że zginą Hektor i Achilles, że Troja padnie. Bohaterowie spod Troi są wyidealizowani, wyolbrzymieni są herosami właśnie, półbogami (Achilles jest synem bogini). Obok ?powiększonych? ludzi występują jakby ?pomniejszeni? bogowie: rządzą oni światem, decydują o ludzkich losach, ale biorą udział w bitwie jak ludzie i odnoszą w niej rany. Nad bogami panuje Mojra Przeznaczenie która działa za ich pośrednictwem i jest wyrazem niezmiennego porządku świata. Nie ma w Iliadzie wyraźnej granicy między ludźmi a bogami, nie są oni jeszcze siłami moralnymi, nie przewyższają ludzi pod względem etycznym. W późniejszej Odyseji heroiczny ton Iliady uległ obniżeniu. Przygody Odyseusza nie są tragiczne, od początkowej narady bogów wiemy, że jego tułaczka zakończy się szczęśliwie. Bohater jest inaczej krewoany niż w Iliadzie. Inni są też bogowie. Ich udział w kierowaniu losem bohaterów jest znacznie mniejszy niż w Iliadzie (z wyjątkiem szczególnej opieki Ateny), Mojra nie występuje tu jako samodzielna siła, a bogowie odgrywają rolę stróżów moralności: opieka bogów jest karą dla występnych, nagrodą dla cnotliwych (z wyjątkiem Posejdona, który mści się na Feakach). Nie uległy jednak zmianie same pojęcia moralne: w Odyseji, jak w Iliadzie, pełno jest prymitywnego okrucieństwa (rzeź zalotników).
Epicka rozlewność. Narracja płynie bardzo wolno. Poeta unaocznia dokładnie wszystkie zdarzenia i zjawiska, ukazuje związki przestrzenne i czasowe, wyjaśnia przeżycia i myśli bohaterów; bohaterowie ukazani są bez niedomówień, jako pełni ludzie. Narrator nie przedstawia czynności równoczesnych, lecz każdą opisuje kolejno, stąd płynie dokładność plastycznego opisu: możemy zobaczyć każdy ruch, gest, szczegół. Narrator przedstawia zdarzenia z epickim dystansem: nie komentuje ich i nie ocenia, możemy jednak odczytać jego stosunek do bohaterów i zdarzeń ze sposobu mówienia. Charakterystyczne dla Homera są rozbudowane porównania, tworzące swoiste obrazy poetyckie; one to właśnie zwalniają tempo akcji, zatrzymują uwagę czytelnika na przedstawionym zdarzeniu czy opisie, wywołując nastrój podniosły. Z upodobaniem stosowało je później wielu późniejszych epików (Mickiewicz w Panu Tadeuszu), a nazwano je porównaniami homeryckimi.
Omów problem koegzystencji różnych nacji na podstawie „ Początku ” Szczypiorskiego.
„POCZĄTEK” SZCZYPIORSKIEGO - Najgłośniejsza powieść Szczypiorskiego przełożona na kilkanaście języków jest odważną próbą ukazania skomplikowanych stosunków Polsko-Niemiesko-Żydowskich a zarazem swoista rozprawą z mitem polskości rozumianym zaściankowo i schematycznie. Szczypiorszki zmaga się z upiorami przeszłości po przez media kilkorga swych bohaterów których losy symbolizują szaradę zbiorowych i jednostkowych dziejów Polaków żydów i Niemców.
. Dokonaj analizy dwóch manifestów: „ Do młodych ” Asnyka, „ Konfiteor” Przybyszewskiego.
„DO MŁODYCH” ADAM ASNYK - Podmiot liryczny wzywa młodych ludzi do poszukiwania prawdy tego co nie zostało odkryte. Nowe pokolenie powinno szerzyć wiedzę i brać czynny udział w tym co dzieje się aktualnie bo każda epoka ma swe własne cele. W owym dążeniu na przód nie należy jednak zapominać o tym co stworzyły poprzednie pokolenia
. Zaprezentuj interpretację jednego z poznanych ostatnio dramatów.
a. Kartoteka przedstawia swoistą koncepcję człowieka. Jest to reprezentant całego wojennego pokolenia, porażonych wojną, dotkniętych biernością, zmęczonych działaniem ludzi. Ogólna niemożność utracone wartości i życie w rozsypce.
b. Obraz rzeczywistości zawarty w dramacie to świat groteski, śmiesznych postaw i fałszywych wartości. Jest kartoteka zdarzeń - małych na miarę ludzi nowych czasów.
c. Koncepcja teatru w Kartotece jest buntem przeciw utartym szablonom i normom. Bohater nie musi działać jest antybohaterem. Zamiast scen mamy „ scenki „.
Scharakteryzuj epickie gatunki literackie posługując się przykładami.*
epos - (EPOPEJA) - większy utwór powieściowy ukazujący w sposób realistyczny obraz społeczeństwa na tle przełomowych wydarzeń historycznych. PAN TADEUSZ - ADAM MICKIEWCZ
powieść - utwór epicki pisany prozą o swobodnej kompozycji, rozbudowanej fabule i różnorodnej tematyce, utwór wielowątkowy (np.: Dżuma, Chłopi)
nowela - krótki utwór, pisany prozą charakteryzujący się prostą, zwięzłą, zazwyczaj jednowątkową fabułą i wyrazista kompozycją (np.: Janko Muzykant, Kamizelka)
opowiadanie - niewielki utwór epicki o jednowątkowej fabule i swobodnej kompozycji (np.: Opowiadania Borowskiego
powieść poetycka - utwór epicko liryczny będący odmianą poematu epickiego ukształtowany w epoce romantyzmu(np.: )
. Wymień podstawowe gatunki liryki i scharakteryzuj dwa dowolne na wybranych przykładach.
oda
hymn
pieśń
sonet
tren
elegia
fraszka
sielanka
FRASZKA - drobny utwór poetycki najczęściej o charakterze żartobliwym (np.: Jan Kochanowski "Na Lipę")
TREN - utwór liryczny o nastroju poważnym żałobnym, którego tematem jest opłakiwanie czyjejś śmierci( np.: Jan Kochanowski treny było ich XIX)
. Zaprezentuj na wybranych przykładach motyw przyjaźni w literaturze.
J.W.GOETHE „CIERPIENIA MŁODEGO WERTERA” Listy Wertera adresowane są do jego przyjaciela, Wilhelma. Zażyłość między nimi musiała być duża, skoro Werter nie waha się zwierzyć mu ze swoich najskrytszych marzeń i pragnień.
A.de SAINT-EXIPERY „MAŁY KSIĄŻE” - spotkanie Małego Księcia z lisem to lekcja wspaniałej przyjaźni. Lis tłumaczy mu, iż najpierw należy oswoić drugiego człowieka, by potem przywiązywać uwagę do jego charakteru i duszy, bowiem : „DOBRZE WIDZI SIE TYLKO SERCEM. NAJWAŻNIEJSZE JEST NIEWIDOCZNE DLA OCZU”
Omów reprezentatywne gatunki epiki. Odwołaj się do wybranych przykładów.
epos - (EPOPEJA) - większy utwór powieściowy ukazujący w sposób realistyczny obraz społeczeństwa na tle przełomowych wydarzeń historycznych. PAN TADEUSZ - ADAM MICKIEWCZ
powieść - utwór epicki pisany prozą o swobodnej kompozycji, rozbudowanej fabule i różnorodnej tematyce, utwór wielowątkowy (np.: Dżuma, Chłopi)
nowela - krótki utwór, pisany prozą charakteryzujący się prostą, zwięzłą, zazwyczaj jednowątkową fabułą i wyrazista kompozycją (np.: Janko Muzykant, Kamizelka)
opowiadanie - niewielki utwór epicki o jednowątkowej fabule i swobodnej kompozycji (np.: Opowiadania Borowskiego
powieść poetycka - utwór epicko liryczny będący odmianą poematu epickiego ukształtowany w epoce romantyzmu(np.: )
Scharakteryzuj renesansowy model życia na przykładzie twórczości pisarza odrodzenia.
MODEL ŻYCIA NA PRZYKŁADZIE MIKOŁAJA REJA
„WIZERUNEK WŁASNY ŻYCIA CZŁOWIEKA POCZCIWEGO” - poemat dydaktyczny, w którym Rej udowadnia, że człowiek poczciwy (tzn. szlachetny, dobry, uczciwy) musi żyć cnotliwie, czyli zgodnie z zasadami moralnymi.
„ŻYWOT CZŁOWIEKA POCZCIWEGO” - pochwała życia na wsi zgodnie z naturalnym rytmem przyrody. Człowiek poczciwy Mikołaja Reja to szlachcic - ziemianin: nieskończenie wykształcony, żyjący zgodnie z rytmem przyrody, mający ściśle określone zasady moralne, ceniący umiar i rozsądek, dobry gospodarz, lubiący rozrywkę dobry mąż, ojciec, sąsiad, w razie potrzeby służący za ojczyznę.
Przedstaw i oceń drogę do kariery wybranego bohatera prozy realistycznej np. S.Wokulski, Z.Ziembiewicz, E.Rastigniac.
Zenon Ziembiewicz był inteligentem, który zrobił karierę dzięki swej pracy, ale przede wszystkim dzięki cudzemu poparciu, wciąż wzmagający się ze schematem postępowania w życiu przez własnego ojca. Człowiek, którego ciągłe kompromisy ze złem moralnym doprowadziły do tragedii. Kariera Zenona to przykład stopniowego zatracania zdolności odróżniania dobra od zła. Zenon Ziembiewicz miał dobre intencje i chciał dużo dobrego zrobić dla społeczeństwa i miasta, jednak żyjemy wśród ludzi i to, czy naszym działaniem przynosimy im dobro, czy krzywdę jest ważniejsze od naszych intencji. Każdy jest różnie oceniany przez różne osoby i wszystkie te oceny w jakiś sposób są uzasadnione. Zenona można potępiać za to co zrobił Justynie, można go uczynić współodpowiedzialnym śmierci robotników, ale nie można zapominać o jego chęci czynienia dobra, o zapale do pracy i o jego działalności na rzecz całego miasta. Nie możemy go więc ocenić jednoznacznie, nie możemy powiedzieć że był dobry lub zły, gdyż zależnie od miejsca w życiu, od splotu okoliczności każdy z nas inaczej oceni tego samego człowieka.
Porównaj wizerunek matki w „ Bogurodzicy „ i „ Lamencie świętokrzyskim „.
BOGURODZICA - tu matka Jezusa występuje jako błogosławiona, wybrana, wywyższona, boska ale jednocześnie bliska ludziom, jest ich orędowniczką, pośredniczy między ludźmi a Bogiem
LAMENT ŚWIĘTOKRZYSKI - zdecydowanie uwypuklone cechy matki cierpiącej stojącej pod krzyżem, współuczestniczącej w bólu syna. Brak atrybutów boskich - jest to bezradna, zrozpaczona kobieta zwracająca się do wszystkich matek.