I
Racjonalizm- kult rozumu; od łac ratio (rozum). Za twórcę uznaje się Kartezjusza „cogito ergo sum” - myślę więc jestem
Deizm- godzenie się z istnieniem Boga, który jednak nie ingeruje w działanie świata.
Mecenat królewski- opieka nad artystami.
Sentymentalizm- głowny oś- póławy (środowisko ks Adama Czartoryskiego). Odwołanie się do twórczości ludowej, kult natury, krytyka cywilizacji, twórczość o charakt emocjonalnym (odwołuje się do uczuć). Celem pisarzy jest kształtowanie czułego serca czytelnika; przedmiotem zainteresowania jest życie zewnętrzne czł, jego uczucia, przerzycia emocjonalne. F Karpiński, Dionizy kmiaźmin, jj rouszean. Satyra, powieść sentymentalna.
Orgon: 1)łatwowierność, naiwność, lekkomyślność- łatwo dał się omamić Tartuffowi; 2)upór- nie chciał zrozumieć kim naprawdę jest T; 3) miłosierny- przygarnął bezdomnego; 4)religijny- codziennie chodził się modlić
Makbet staje się bohaterem tragicznym po dokonaniu zbrodni, ponieważ wtedy nie ma już innego wyjścia, tylko podążać dalej wybraną przez siebie drogą, kt musi doprowadzić go do zguby. Ponosi klęskę nie tylko dlatego, że na końcu utworu ginie, ale również dlatego, że dokonana zbrodnia prowadzi go do upadku moralnego- z uczciwego wzorowego rycerza zmienia się w okrutnego, bezdusznego tyrana.
II
Empiryzm- pogląd opierający się na doświadczeniu. Wg niego cała ludzka wiedza oparta jest na dośw. Twórcą jest F. Bacon. „Tabula rasa”.
Ateizm- pogląd odrzucający ideę wyższej siły.
Utopia- :miejsce którego nie ma”. Nierealna wizja szczęśliwej, idealnej krainy, gdzie nie ma nędzy i wyzysku, przemocy i zła, próżniactwa i pracy ponad siły czł, gdzie rządy są sprawiedliwe, a poddani zawsze syci i zadowoleni.
Klasycyzm, zwany stanisławowskim. Jego ośrodkiem była warszawa. Klasycyzm sięga do tradycji starożytnych. Jego twórcy odwołują się do rozumu; twórczość o charakt intelektualnym. Ich dewizą jest „uczyć bawiąc” (f dydaktyczna). Tematem twórców jest człowiek jako członek społeczeństwa (jego postawa, charakt, relacje z innymi ludźmi, stosunek do państwa). Ignacy Krasicki, A Naruszewicz, Stan Trębacki. Bajka, satyra, oda.
Dramat szekspirowski: *bez zasady decorum - wprowadzenie śmiesznych, rubasznych scen; *bez zasady mimesis na rzecz kreacji poprzez tworzenie fantastycznych rzeczywistości oraz dbałość o język wypowiedzi *załamanie zasady trzech jedności. Struktura tragedii szekspirowskiej: podział akcji na: ekspozycje, powstanie, rozwój konfliktu, kryzys, rozwiązanie; czas: rządy Makbeta trwają 17 lat. miejsce: rozprzestrzenienie dramatu *Paralelizm świata przedstawionego, na który składa się świat ziemski i pozaziemski - wzajemnie się przenikają *scen zbiorowych *Ograniczenie roli fatum na rzecz kreacji człowieka- kowala swojego losu *Rezygnacja z antycznego podziału na : prologos, parodos, epizodion, stasimon, eksodos *Pisany prozą.
Podmiot liryczny w utworach tych prezentuje różny obraz Boga. Raz jest on dla niego wszechmocnym demiurgiem, innym razem mieni się dobrym ojcem, w innej znowu sytuacji jest surowym sędzią. Człowiek jest jednak zawsze taką samą istotą: kruchą, zdaną na los. Podlegającą wyrokom Boskim, które są czasem dobre, a kiedy indziej krzywdzące dla człowieka w jego mniemaniu. Podmiot liryczny zwraca się do Boga z prośbą o błogosławieństwo dla ojczyzny, która jest w jego życiu bardzo istotna. Jest podmiot liryczny prawdziwym patriotą, troszczącym się o losy ojczyzny, która prócz Boga jest dla niego wartością podstawową.
Tartuff: 1)obłuda, fausz, dwulicowość- udaje kogoś kim naprawdę nie jest; 2)zachłanność, chciwość- celem jego działania jest zagarnięcie majątku Orgona, 3)przebiegły, sprytny, inteligentny- dokładnie planuje swoje działania, opracowuje plan mający na celu przejęcie majątku Orgona.