Zachodni sąsiedzi polski
1. Powstanie Królestwa Pruskiego.
2. Wielonarodowościowy charakter monarchii austriackiej
Na przełomie XVII i XVIII w. najsilniejszym państwem w Rzeszy Niemieckiej było państwo brandenbursko - pruskie. Umocnienie tego państwa przynoszą traktaty welawsko - bydgoskie z 1657 r. Także skutki wojny 30 - letniej z lat 1618 - 1648 oraz wojny północnej 1700 - 1721. Państwo brandenbursko - pruskie przedstawiało dobry potencjał gospodarczy. Szczególnie rozwijał się przemysł manufakturowy, handel. Korzystnie ukształtowała się z początkiem XVIII w. sytuacja międzynarodowa. W 1701 r. za zgodą cesarza książę Fryderyk Wilhelm I koronował się na króla Prus (Królestwa Pruskiego). Koronacja odbyła się w Królewcu. Aktu nie chciała uznać Polska. Nowopowstałe państwo pruskie, składające się początkowo z Brandenburgii i Prus Książęcych, dość szybko nabierze charakteru państwa absolutystycznego, militarystycznego i ekspansywnego. Państwo pruskie w powyższym kierunku będzie się rozwijać za Fryderyka Wilhelma I oraz jego następcy Fryderyka II. Monarcha osobiście decydował o systemie podatkowym, o rozbudowie armii, aparatu biurokratycznego. Armia osiągnęła liczbę około 200 tys. Na jej cele przeznaczano aż 2/3 wszystkich dochodów państwa. Największe podatki płacili chłopi. O nich też opierał się przymusowy pobór do wojska. Monarcha pruski uzyskiwał znaczne poparcie szlachty pruskiej tzw. junkrów. Dla nich były w państwie zapewnione urzędy i ważniejsze funkcje w armii. Fryderyk II przeprowadził nową reformę sądownictwa. Przeprowadzono kodyfikację prawa i reformy religijne prowadzące do upaństwowienia Kościoła przy jednoczesnym zachowaniu tolerencji religijnej. Za Fryderyka II wyjątkowo wzrasta ekspansywność Prus. Potwierdza to konflikt Prus z Austrią w postaci 3 wojen śląskich. Fryderyk II, wykorzystując trudną sytuację wewnętrzną, pod pretekstem udzielenia pomocy Marii Teresie wprowadził swoje wojska na teren Śląska, wysuwając roszczenia do tej prowincji. Wtedy wybucha 1. wojna śląska z lat 1740 - 42. Losy tej bitwy zostały rozstrzygnięte w bitwie pod Małojowicami.Bitwa przesądziła o klęsce Austrii w tej wojnie i później. Niemniej w latach 1744 - 45 dochodzi do 2. wojny śląskiej. W latach 1756 - 63 ma miejsce 3. wojna śląska (siedmioletnia). W czasie tej wojny Prusy musiały walczyć z całą koalicją antypruską - Austrią, Francją, Rosją. Wojna była prowadzona ze zmiennym szczęściem. Prusy uzyskiwały stałe poparcie od Anglii. Wojnę kończy pokój w Hubersburgu. Pokój potwierdził pozostawienie Śląska przy Prusach. Prusy jako nowe państwo europejskie za Fryderyka I i II stały się jednym z pierwszoplanowych państw Europy. F. I uzyskał przydomek “króla sierżanta” bądź “króla kaprala”, natomiast Fryderyk II “rozbójnika Europy”.
Austria rozwijała się pod panowaniem Habsburgów jako monarchia wielonarodowościowa. W jej skład wchodziły takie narody jak: Czesi, Słowacy, Serbowie, Chorwaci, Węgrzy, Rumuni, Włosi, Niemcy, Belgowie, a także Polacy. Na przełomie XVII / XVIII w. Austria przeżywała znaczne ożywienie gospodarcze. Rozwijał się przemysł metalurgiczny i włókienniczy w formie manufaktur. Rozwijał się handel. Mimo dobrej sytuacji gospodarczej Austria przeżywała poważne trudności polityczne związane z kryzysem dynastycznym. Taka sytuacja zaistniała po śmierci cesarza Karola VI, który nie pozostawił męskiej linii potomstwa. Zastrzegł tron dla Marii Teresy. Decyzja Karola VI nie została uznana przez licznych pretendentów do tronu austriackiego. Doszło do długotrwałej wojny sukcesyjnej z lat 1740 - 48. Maria Teresa korzystała z pomocy Węgrów i poparcia Anglii i Rosji. Ostatecznie Maria Teresa utrzymała tron - całość monarchii austriackiej została utrzymana. Maria Teresa przystąpiła do przeprowadzenia głębokich reform wewnętrznych. Powołała Radę Stanu osobiście przez nią mianowaną. Rada zarządzała całym państwem. Maria Teresa osobiście desydowała o podatkach, obliczanych od dochodów. Ograniczyła także sądownictwo patrymonialne. Wprowadziła nowy kodeks karny. Po raz pierwszy nałożyła podatki na duchowieństwo. Rozpoczęła także kasację niektórych zakonów. Dużą wagę przywiązywała do reorganizacji i zwiększenia armii. Reformy Marii Teresy potwierdzały politykę centralizacyjną, która przyniosła umocnienie władzy monarchy, ale także i państwa. W tej polityce Maria Teresa opierała się na szlachcie i mieszczaństwie, przede wszystkim niemieckim, stąd polityka M. T. Przynosiła także nasilenie germanizacji.
Reformy Marii Teresy kontynuował jej syn Józef II. Austria za Marii Teresy i Józefa II stała się tzw. państwem policyjnym. Takie państwo stanowiło szczególną formę państwa opiekuńczego. Państwodążyło do zapewnienia poddanym lepszych warunków życia. Działo się to poprzez opiekę prawną, reformy oświat (szeroko rozwinięto szkoły elementarne), opiekę społeczną, jednocześnie zupełnie nie troszczonosię o opinię poddanych, często nawet brutalnie ingerowano w życie umysłowe, religijne, gospodarcze (skrajnym tego przykładem był zakaz grzebania zmarłych w trumnach). Idea państwa policyjnego zakładała równość wobec prawa. W praktyce raczej równość wobec państwa utożsamianego z władcą. Monarcha był jedynym źródłem prawa