ROZWÓJ BAŁTYKU
Bałtyckie Jezioro Lodowe (13000 - 10300)
Początki Morza Bałtyckiego związane są z zanikiem ostatniego lądolodu skandynawskiego. Lądolód zaczął się wycofywać z północnej Polski ok.14000 lat temu, a ok.13000 lat temu jego krawędź znalazła się w odległości 70-100 km na północ, od obecnego wybrzeża polskiego. Wody z topniejącego lądolodu, gromadziły się przed krawędzią, tworząc coraz większe jeziorzyska. Około 13000 lat temu nastąpiło połączenie jeziorzysk południowobałtyckich, w obszerny zbiornik wodny, rozciągający się od wybrzeży litewskich na wschodzie, po Danię na zachodzie. (rys.1) Jezioro to, od północy, ograniczone było krawędzią lądolodu. Był to zbiornik, przez dużą część roku zamarznięty. W czasie krótkiego lata pływały po nim góry lodowe, dlatego nazwano go Bałtyckim Jeziorem Lodowym. Istniało ono przez około 3000 lat, stale powiększając swoją powierzchnię, w miarę topienia się lądolodu w Skandynawii. (rys.2) Osady ilaste, osadzające się na dnie Bałtyckiego Jeziora Lodowego, odznaczają się na przemian występującymi warstewkami jasnymi, o nieco grubszym ziarnie, powstającymi latem i ciemnymi, bardziej drobnoziarnistymi, które powstawały zimą. Osady zawierają małe ilości substancji organicznej, a nieliczne, rozpoznawalne szczątki roślinne i zwierzęce wskazują, że zbiornik był słodkowodny, a klimat zimny, kontynentalny, z dużymi wahaniami dobowymi. Średnia temperatura lipca, nie przekraczała 12oC.
Morze Yoldiowe (10300 - 9500)
Około 10300 lat temu, na skutek stopienia się lądolodu, w środkowej Szwecji powstało połączenie Bałtyckiego Jeziora Lodowego z oceanem. (rys.3) Pojawił się wtedy w Bałtyku małż morski Yoldia arctica, od którego nazwano ten etap rozwoju Morzem Yoldiowym. Poziom tego morza początkowo był niższy od współczesnego o ok.50 m, jednak szybko wzrastał, wraz ze wzrostem poziomu wód w oceanie. Równocześnie topniał w Skandynawii lądolód i pozbawiona obciążenia skorupa ziemska, podnosiła się coraz szybciej. Na skutek tego, że skorupa ziemska podnosiła się szybciej niż wzrastał poziom oceanu, ok. 9500 lat temu, w środkowej Szwecji nastąpiło zamknięcie się cieśniny .
Jezioro Ancylusowe (9500 - 8500)
Morze Yoldiowe izolowane od oceanu, szybko przekształciło się w słodkowodne jezioro, w którym żył ślimak Ancylus fluviatilis, dlatego ten kolejny etap rozwoju Bałtyku nazwano Jeziorem Ancylusowym. (rys.4) W głębszych częściach Morza Yoldiowego i Jeziora Ancylusowego gromadziły się drobnoziarniste osady ilaste, zawierające bardzo nieliczne szczątki organizmów. Klimat był wilgotniejszy i nieco chłodniejszy od dzisiejszego. Temperatura lipca nie przekraczała 15oC. Mimo ocieplenia, w ówczesnym Bałtyku życie było ubogie.
Morze Litorynowe (8500 - 4000) i Politorynowe (4000 - 1000)
Około 8500 lat temu, nastąpiło ostateczne połączenie Bałtyku z oceanem, poprzez Cieśniny Duńskie. Do Bałtyku zaczęły przenikać słone wody z Morza Północnego. Początkowo wymiana wód była słaba, gdyż Cieśniny Duńskie były węższe i płytsze niż dziś. Wraz ze wzrostem poziomu wód w oceanie, intensywność dopływu słonych wód do Bałtyku wzrastała i w okresie 8500-7500 zasolenie Bałtyku stopniowo wzrastało. Ten przejściowy okres nazywamy Morzem Mastogloia, od charakterystycznych dla tej fazy okrzemek słonawowodnych z rodzaju Mastogloia. Około 7500 lat temu, wody były na tyle słone, że pojawił się w Bałtyku ślimak morski Littorina litorea, od którego następny etap rozwoju Bałtyku nazwano Morzem Litorynowym. (rys.5) Było to morze cieplejsze i bardziej słone niż dzisiejszy Bałtyk. Osady muliste, osadzone wówczas w głębiach Bałtyckich zawierają liczne szczątki słonolubnych mikroorganizmów roślinnych i zwierzęcych, a osady piaszczyste obszarów płytkowodnych muszle małży morskich Cardium sp. i Macoma balthica.W tym okresie wygląd wybrzeży Bałtyku, w częściach północnych i południowych zmieniał się w różny sposób. W części północnej zachodziło, trwające do dzisiaj, szybkie podnoszenie skorupy ziemskiej (szybsze niż wzrost poziomu morza). Na skutek tego morze wycofywało się, a przybywało lądu. W części południowej, gdzie ruchy skorupy ziemskiej już zanikły, następowało szybkie wkraczanie morza na obszary, które wcześniej pozostawały lądem. Około 4000 lat temu, w rejonie Cieśnin Duńskich, na skutek nieznacznego podniesienia skorupy ziemskiej, wymiana wód z Morzem Północnym stopniowo zmniejszała się a Bałtyk stał się morzem mniej słonym. Okres ten nazywamy Morzem Politorynowym. Około 1000 lat temu pojawił się w Bałtyku małż Mya arenaria. Przywędrował on z Ameryki Północnej, przyczepiony do łodzi wikingów. Ten najnowszy etap rozwoju Bałtyku nazwano Morzem Mya.
Morze Mya (1000 - teraz)