10.12 biologia
3 wykład (21.01.2009) w nowym roku kolokwium zaliczeniowe
podział na 2 grupy
układ kostny i układ mięśniowy stanowi 65% masy całego organizmu
* szkielet hydrostatyczny - strategia ta polega na tym, ze wykorzystuje się ciśnienie wody z jamy ciała, które może być zwiększane przez skurcze mięsni. Ciśnienie utrzymuje organizm w odpowiedniej pozycji i kształcie.
* strategia egzoszkieletu (szkielet wewnętrzny), płaszcz - chronienie ciała muszlami z węglanu wapnia, również stawonogi, płaszcz z chityny na ciele owada. (ektyzom - owad pozbywa się starego szkieletu za pomocą tego hormonu). Przytwierdzone sa do niego mięsnie.
* endoszkielety (wewnętrzne) - gąbki, rozgwiazdy (np.) i wszystkie kręgowce. Nie wszystkie szkielety zbudowane sa z kości, dużo również z chrząstki.
osteocyty - powstają z kom macierzystych które nazywają się osteoblastami. osteoklasty degradują kość - inna grupa komórek.
osteocyty wytwarzają kość, która charakteryzuje się siła i lekkością („żywy beton”). Stanowi o tym budowa kości (puste w środku) oraz ich budowa biochemiczna. Zbud jest z białka które nazywa się kolagenem (produkowany przez osteocyty), utwardzony przez sole mineralne (głownie sole wapnia - fosforan wapnia). Kości stanowią również rezerwuar wapnia. Każda kość zbudowana jest z 2 warstw różniących się strukturalnie - każda zawiera istotę kostna zbita, otacza ona istotę gąbczastą. Najwięcej gąbczastej jest wewnątrz kości długich. Wnętrza wypełnione sa szpikiem. Cala istota podstawowa kości poprzenikana jest naczyniami krwionośnymi, co umożliwia wymianę substancji i odżywianie kości. Procesy kostnienia zachodzą aktywnie w „mankietach” - nasadach kości. Kość jest w ciągłej przebudowie, w razie potrzeby może organizm wykorzystać kość jako źródło wapnia (np.).
komórki budujące mięśnie
grupy mięśni antagonistycznych. (np. biceps i triceps). zasada dzialania.
mięśnie prążkowane (szkieletowe) - ich największa ilość jest przystosowana do współpracy z elementami szkieletu, przyczepione sa do tych elementów. `Prążkowane', nazwa pochodzi od szczególnej budowy anatomicznej komórki. Kontrolowane przez centralny układ nerwowy.
mięśnie gładkie - nie ma prążkowania, nie podlegają naszej woli, nie sa kontrolowane przez centralny układ nerwowy, ale autonomiczny
mięsień sercowy - wykorzystuje cechy jednej i drugiej grupy. Poprzecznie prążkowany, ale regulowany przez autonomiczny układ nerwowy.
Komorka mięśniowa to inaczej włókno mięśniowe. Ma ono kształt wrzecionowaty, tępo zakończone końce to miejsca łączenia się z kością. Zawartość włókna: w każdym znajdują się innego rodzaju włókna - miofibryle (otoczone z obu stron „linią Z”, telofragmą); każde z nich ma określonego rodzaju strukturę. Podstawowa jednostka tworząca miofibryl - sarkomer. W obrębie sarkomeru występuje seria prążków - ciemnych i jasnych. Budują je 2 rodzaje białek - miozyna i aktyna. Filamenty aktynowe - cieńsze.
na filamentach miozynowych znajdują się miejsca do których przyłączają się w odpowiednim momencie filamenty aktynowe. Potrzebne jest ATP. Połączenie daje aktomiozynę. Jeżeli zostanie odcięty dopływ ATP to mięsień pozostaje w skurczu („rigor mortis”). Komórki mięśniowe działaj według zasady `wszystko albo nic'.
troponina i tropomiozyna - białka pomocnicze. (kompleks inhibitorowy)
trawienie zewnątrzkomórkowe i wewnątrzkomórkowe
organizmy wielokomórkowe wykorzystują strategie zewnątrzkomórkową.
proces trawienia rozpoczyna się już w jamie ustnej. podlega pokarm obróbce mechanicznej (gryzieniu etc.) , lecz slina rozpoczyna proces działalności chemicznej (w slinie znajduja się enzymy które rozpoczynaja proces trawienia węglowodanów - amylazy; dodatkowo gruczoly slinowe wydzielaja kwasny weglan wapnia, który utrzymuje ph na odpowiednim poziomie. Pokarm zostaje zwilżony, pomaga to papce pokarmowej przesuwac się w bezkolizyjny sposób.
ruchy perystaltyczne - rytmiczne skurcze przechodza od gory do dolu, powoduja ze papka przesuwa się spokojnie wraz z sekwencyjnymi ruchami w dol do żołądka.
żołądek - dalszy proces obrobki chemicznej. panuje tu bardzo kwasne środowisko - ph 1-2. żołądek jest zabezpieczony z 2 stron zwieraczami (spustowy i odźwiernikowy). Ph kwasne aby zniszczyc struktury biopolimerow, przez co staja się dostepne dla enzymow degradujących. hymus - wszystko co znajduje się w żołądku - sok zoladkowy + pokarm).
pepsyna - enzym który rozpoczyna trawienie bialek. formy zabezpieczenia: 1). wnetrze żołądka pokryte jest warstwa sluzu, który chroni sciany żołądka przed dzialaniem enzymow. 2). pepsynogen - forma nieaktywna enzymu, nie dziala destrukcyjnie, dopiero gdy przejdzie do żołądka, gdzie jest kwasne ph, zostaje aktywowane i dziala. 3). komorki okładzinowe żołądka - produkcja kwasu solnego i jego wydzielanie (na zasadzie sprzężenia zwrotnego, razem z gastryna).
Zoladek to miejce właściwej obrobki pokarmu. Nie ma tu jednak procesow wchłaniania (chociaż istnieja wyjatki: aspiryna, alkohol etylowy).