Kształcenie ustawiczne

1. Wstęp.

2. Cele kształcenia ustawicznego.

3. Kształcenie ustawiczne w polskim systemie oświatowym.

4. Wnioski.

5. Bibliografia.

Wstęp

„Wykształcenie jest inwestycją narodów i wolnych ludzi we własną przyszłość. To oświata i szkolnictwo zadecydują o pozycji Polski pośród innych państw. Wykształcenie określa dziś tożsamość narodu oraz rozwój jego kultury w warunkach otwarcia na świat. Edukacja jest też najlepszym sposobem wyrównania szans życiowych”.

Exspose' Prezesa Rady Ministrów

Jerzego Buzka

Posiedzenie Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej

w dniu 11.11.1997r.

1. Cele kształcenia ustawicznego.

Proces uczenia się i uczeń są najważniejszymi elementami kształcenia ustawicznego.

Istotę kształcenia ustawicznego najpełniej wyraża obecnie pogląd mówiący, iż obejmuje ono całe życie człowieka i służy jego rozwojowi, stanowi to także naczelną zasadę określającą kierunek współczesnych reform oświatowych dotyczących szkolnictwa powszechnego, zawodowego i wyższego, a także doskonalenia zawodowego pracujących i oświaty dorosłych, kształcenia równoległego oraz wychowania w rodzinie i środowisku. Głównym celem edukacji ustawicznej jest w tym ujęciu wychowanie nowego typu człowieka, charakteryzującego się twórczym i dynamicznym stosunkiem do życia i kultury, człowieka, który potrafi doskonalić siebie, zmieniać warunki życia i ulepszać je dla dobra społeczeństwa.

2. Kształcenie ustawiczne w polskim systemie oświatowym.

Transformacje ustrojowe, po upadku w roku 1989 systemu komunistycznego, nastąpiły w obszarze polityczno-gospodarczym, jak również w sferze świadczeń społecznych jak: edukacja. Zmiana ustroju państwa musi w sobie zawierać reformę ustroju edukacji.

Edukacja ustawiczna w reformowanym systemie oświaty musi tworzyć spójny i trwały element, szczególnie w zakresie kształcenia zawodowego. W odróżnieniu od obecnie funkcjonującego systemu kształcenie ustawiczne nie musi odzwierciedlać systemu kształcenia stacjonarnego. Zmiana pokoleniowa powoduje, że prawie zbędne stanie się kształcenie dorosłych w formach szkolnych na poziomie szkoły podstawowej czy gimnazjum.

Obserwowana już dziś tendencja do coraz szerszego wykorzystywania trybu eksternistycznego dla uzyskania świadectwa ukończenia szkoły pozwala sądzić, że ten sposób zdobywania i uzupełniania wykształcenia będzie podstawową formułą w nowym systemie.

Dla potrzeb kształcenia dorosłych szerzej powinny być wykorzystane możliwości kształcenia ustawicznego. Obecnie rynek edukacyjny wykazuje duży popyt na kształcenie ustawiczne różniące się czasem trwania, zakresem i potencjalnym poziomem merytorycznym:

• odczyty, filmy, wystawy, publikacje;

• seminaria, sympozja i konferencje szkoleniowe;

• nauczanie na odległość:

• korespondencyjne,

• za pomocą radia i telewizji,

• wspomagane komputerem i przez sieć komputerową,

• nauczanie otwarte;

• wszechnice akademickie,

• kursy, szkolenia:

• specjalistyczne,

• kwalifikacyjne,

• przygotowujące,

• szkoły dla pracujących,

• studia podyplomowe,

• studia doktorancki.

Kształcenie ustawiczne dla placówek publicznych przewiduje trzy zakresy działania:

1. Umożliwienie osobom dorosłym podniesienia poziomu wykształcenia ogólnego.

W obszarze kształcenia ogólnego edukacji ustawicznej formy szkolne uruchamiane byłyby w zakresie:

1. Trzyletniego liceum profilowanego (ogólnie) w ograniczonym zakresie - na przykład ze względu na wiek słuchaczy (młodzież do 24 roku życia) i /lub lokalne uwarunkowania strukturalne (brak kursów przygotowujących do egzaminów eksternistycznych z zakresu LP).

Kształcenie dorosłych na tym poziomie powinno odbywać się zasadniczo w formach pozaszkolnych (kursy przygotowujące do egzaminów eksternistycznych).

2. Dwuletniego liceum uzupełniającego w możliwie szerokim zakresie dla potrzeb podnoszenia poziomu wykształcenia ogólnego przez absolwentów szkół zawodowych (także obecnych szkół zasadniczych).

Kształcenie dorosłych na tym poziomie powinno odbywać się zarówno w formach szkolnych jak i pozaszkolnych (kursy przygotowujące do egzaminów eksternistycznych). W szczególności formy szkolne powinny być w tym przypadku szeroko dostępne dla młodzieży między 18 a 24 rokiem życia.

W zakresie kształcenia ogólnego placówki kształcenia ustawicznego prowadziłyby w formach także przygotowanie do „poprawki” matury.

2. Umożliwienie osobom dorosłym podniesienia poziomu posiadanych kwalifikacji (kompetencji) zawodowych oraz nabycie nowych kwalifikacji (kompetencji).

Nabywanie i podnoszenie kwalifikacji (kompetencji) zawodowych powinno się odbywać, w zasadzie, w formach pozaszkolnych. Także w zakresie przewidzianym dla szkoły policealnej.

W projektowanej strukturze szkolnej niektóre osoby dorosłe (absolwenci liceów) podejmują z założenia naukę w szkołach policealnych na zasadzie kontynuacji kształcenia. Jednakże wobec zakładanej ekwiwalencji kwalifikacji (kompetencji) zawodowych nabywanych w formach szkolnych i kursowych nie ma istotnego powodu dla funkcjonowania tego typu szkół dla innych osób dorosłych. Te mogą bowiem zdobywać kwalifikacje (kompetencje), korzystając z różnorodnej oferty kursowej.

3. Umożliwienie tej części młodzieży, która będzie realizowała obowiązek nauki w formie nauki zawodu (młodociani pracownicy) lub poprzez uczestnictwo w OHP, uzupełniania wykształcenia ogólnego zawodowego.

W wymienionych wyżej obszarach będą funkcjonowały placówki publiczne prowadzone głównie przez samorząd powiatowy: Centra Kształcenia Ustawicznego, Centra Kształcenia Praktycznego, szkoły dla dorosłych oraz placówki kształcenia ustawicznego prowadzone przez wyższe uczelnie.

W systemie oświatowym placówkami najbardziej odpowiednimi dla kształcenia ustawicznego są Centra Kształcenia Ustawicznego (CKU) i Centra Kształcenia Praktycznego (CKP).

Przyjmując jako zasadę odpłatność w placówkach kształcenia ustawicznego, koszty ich prowadzenia będą pokryte z następujących źródeł:

• środki organów prowadzących (w stosunku do niektórych form szkolnych),

• odpłatność słuchaczy,

• środki pracodawcy,

• środki urzędów pracy,

• sponsoring,

Oświata dorosłych i szkolnictwo powszechne tworzą całość systemu oświatowego. Zadaniem szkół powszechnych jest przygotowanie absolwentów do aktywnego udziału w pozaszkolnej pracy oświatowej. Naturalną tego konsekwencją jest rozwijanie oświaty dorosłych i doskonalenie samokształcenia, by absolwenci mogli nadal aktywnie i świadomie uczyć się i rozwijać osobowość.

4. Wnioski.

Współcześnie edukacja ustawiczna stała się naczelną ideą polityki oświatowej. Uświadomiono sobie bowiem jej równorzędność z edukacją szkolną w procesie rozwoju i doskonalenia osobowości. W tym nowym rozumieniu kształcenia ustawicznego wyodrębniono działania i wartości intelektualne, uczuciowe, estetyczne, społeczne, polityczne. Stworzono nową integralną wizję działalności oświatowo - wychowawczej.

Kształcenie ustawiczne na każdym szczeblu edukacji szkolnej, pozwala na pełniejszy rozwój osobowości człowieka we wszystkich jej sferach.

Umasowienie kształcenia ustawicznego może przyspieszyć rozwój gospodarczy każdego kraju i poszczególnych regionów świata, podnosząc zarazem poziom rozwoju społecznego.

Wiedza zdobyta „tu i tam” zespala się tworząc integralną całość. I tak naprawdę nigdy nie wiadomo ile wiedzy, jaką/którą wiedzę zdobywa się w szkole a którą w procesie edukacji ustawicznej.

5. Bibliografia.

1. Nowak J., Cieślak A. „Edukacja dorosłych w Polsce i na świecie”, WP Warszawa 1982r.

2. Kazimierz Wojciechowski „Wychowanie dorosłych” 1973r.

3. Kazimierz Wojciechowski „Pedagogika dorosłych” Warszawa 1962r. PZWS

4. „Projekt reformy systemu edukacji” MEN Warszawa 1995r.

5. J.Półturzycki „Tendencje rozwojowe kształcenia ustawicznego” PWN Warszawa PWN Warszawa 1981r.

4

---