1. Planowanie przestrzenne to całokształt działań zmierzających do zapewnienia prawidłowego rozwoju poszczególnych obszarów kraju, sztuka organizowania przestrzeni na potrzeby człowieka, przy jednoczesnym uwzględnieniu wzajemnych powiązań poszczególnych regionów, a nawet nadrzędnych interesów ogólnokrajowych.
Gospodarka przestrzenna - to całokształt działań biernych i czynnych dotyczących podmiotów i przedmiotów związanych z organizacją użytkowania przestrzeni. Celem gospodarki przestrzennej jest zarówno ochrona określonych wartości przestrzeni, jak i racjonalne kształtowanie przestrzeni przez stymulowanie procesów gospodarczych. Działania ochronne obejmują dążenie do zachowania równowagi pomiędzy elementami naturalnymi środowiska, a wytworami działalności ludzkiej. Natomiast kształtowanie przestrzeni to działanie przekształceniowe związane z nowymi kierunkami rozwoju społeczno-gospodarczego.
6. Linia zabudowy - w projektowaniu urbanistycznym linia określająca obszar dopuszczalnego lub wymaganego położenia budynków. Niegdyś zwana była linią regulacyjną. W Polsce w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego wyróżnia się następujące rodzaje linii zabudowy: #obowiązująca linia zabudowy - linia, na której musi stanąć ściana frontowa budynków oraz określonych w ustaleniach planu rodzajów budowli naziemnych nie będących liniami przesyłowymi i sieciami uzbrojenia terenu; #nieprzekraczalna linia zabudowy - linia ograniczająca obszar, na którym dopuszcza się wznoszenie budynków oraz określonych w ustaleniach planu rodzajów budowli naziemnych nie będących liniami przesyłowymi i sieciami uzbrojenia terenu. W przeciwieństwie do obowiązującej linii zabudowy obiekty budowlane nie muszą do niej przylegać, lecz mogą być dowolnie rozmieszczone w obrębie ograniczonego przez nią obszaru, z uwzględnieniem ograniczeń wynikających z innych ustaleń planu.
3. Standardy urbanistyczne - miary jakości zurbanizowanego środowiska, ustalane na podstawie lokalnych warunków, dostępnych środków i umiejętności ich twórców tworzenia systemu racjonalnego porządkowania tego środowiska i zrównoważonej struktury osadnictwa w środowisku przyrodniczym; standardy traktuje się jako normę techniczno-prawną, określającą wymagania jakościowe lub ilościowe odniesione do przestrzeni urbanizowanej, a w zakresie nowych inwestycji i działań rewaloryzacyjnych - również zurbanizowanej. Za główne cele standaryzacji osadnictwa można uznać stałą poprawę jakości życia i ochrony środowiska. Standaryzacja urbanistyczna powinna wspierać planowanie przestrzenne i być spójna z koncepcją zrównoważonego rozwoju, która wymaga systemu współzależnych standardów dla jej wdrożenia w rzeczywistą przestrzeń miast i osiedli.
24. Warunki uiszczenia opłaty planistycznej - Stawka opłaty planistycznej wyrażana jest jako procentowa wielkość udziału gminy w zwyżce wartości nieruchomości na skutek uchwalenia nowego planu miejscowego lub zmiany dotychczasowego planu. Wysokość tej stawki nie może przekroczyć 30% liczonych od różnicy, o jaką wzrosła wartość nieruchomości. Określenie w planie miejscowym stawki procentowej wzrostu wartości nieruchomości, stanowiącej podstawę do naliczenia wysokości opłaty planistyczne Zgodnie z art. 36 ust. 4 ustawy z 27.3.2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym wójt, burmistrz albo prezydent miasta pobiera opłatę planistyczną ustaloną w planie miejscowym, określoną w stosunku procentowym do wzrostu wartości nieruchomości, jednakże wysokość opłaty nie może być wyższa niż 30% wzrostu wartości nieruchomości. Z literalnej treści powołanego przepisu wynika, iż opłata planistyczna ustalana jest w planie miejscowym, w stawce procentowej nie przekraczającej 30% wzrostu wartości nieruchomości. Wysokość opłaty planistycznej wyrażona w stawce procentowej stanowi przy tym obowiązkowy element tekstowej treści planu miejscowego. Samo więc ustalenie wysokości opłaty planistycznej zastrzeżone jest do treści planu miejscowego dla rady gminy, która ten plan uchwala. Natomiast wójt, burmistrz albo prezydent miasta, pobierając opłatę planistyczną na podstawie planu miejscowego, wykonuje jedynie dyrektywę zawartą w tym planie, będącym wyrazem woli rady gminy, stwierdzając uprzednio spełnienie się pozostałych przesłanek do pobrania tej opłaty. Stawka opłaty planistycznej, jako wyznacznik wysokości możliwej do pobrania opłaty planistycznej, nie może być ustalana indywidualnie dla każdej nieruchomości, jeżeli przeznaczenie wynikające z nowego planu miejscowego lub zmiany dotychczasowego planu obejmuje więcej niż jedną nieruchomość. Skoro bowiem przeznaczenie nieruchomości stanowi jeden z istotnych elementów wartościotwórczych dla nieruchomości, to każdy z właścicieli nieruchomości o takim samym przeznaczeniu ma prawo oczekiwać ewentualnego uiszczenia opłaty planistycznej w takiej samej stawce procentowej. Wartościowa równość przyczynienia się gminy do wzrostu wartości nieruchomości o takim samym przeznaczeniu legitymuje ją a zarazem i zobowiązuje do równego udziału we wzroście wartości nieruchomości poprzez pobranie opłaty planistycznej.
18. Zadania strategii rozwoju województwa: Do samorządu województwa należy określenie strategii rozwoju województwa, która uwzględnia następujące cele:
1) pielęgnowanie polskości oraz rozwój i kształtowanie świadomości narodowej,
obywatelskiej i kulturowej mieszkańców, a także pielęgnowanie i rozwijanie
tożsamości lokalnej,
2) pobudzanie aktywności gospodarczej,
3) podnoszenie poziomu konkurencyjności i innowacyjności gospodarki województwa,
4) zachowanie wartości środowiska kulturowego i przyrodniczego przy
uwzględnieniu potrzeb przyszłych pokoleń,
5) kształtowanie i utrzymanie ładu przestrzennego.
12. Co oznacza prawo pierwokupu. Prawo pierwokupu stanowi zastrzeżenie uprawnienia pierwszeństwa przy kupnie oznaczonej rzeczy w razie, gdyby rzecz takowa miała być komukolwiek innemu sprzedana. Obowiązek respektowania tego uprawnienia spoczywa na sprzedawcy rzeczy. Przedmiotem prawa pierwokupu jest rzecz. W stosunku natomiast do nieruchomości prawo pierwokupu może zostać ustanowione na określonej jej części.
Rzecz, której dotyczy prawo pierwokupu, może być sprzedana osobie trzeciej tylko pod warunkiem, że uprawniony do pierwokupu swego prawa nie wykona.
Prawidłowy mechanizm funkcjonowania tej zasady wymaga, by zobowiązany pierwokupem sprzedawca w razie zawarcia umowy sprzedaży z osobą trzecią zawiadomił o tym niezwłocznie uprawnionego, któremu pierwokup obiecał. Uprawnionemu z tytułu pierwokupu przysługuje jako pierwszemu prawo do wykupienia rzeczy w terminie przewidzianym umową. W przypadku nie ustalenia takiego terminu pomiędzy kupującym a sprzedającym, klient może swoje prawo pierwokupu wykonać w terminie ustawowym. W przypadku nieruchomości jest to okres jednego miesiąca, natomiast w przypadku rzeczy ruchomych - tygodnia. Jeżeli zobowiązany z tytułu prawa pierwokupu sprzedał rzecz osobie trzeciej bezwarunkowo albo jeżeli zawiadomił uprawnionego o sprzedaży lub podał mu do wiadomości istotne postanowienia umowy sprzedaży niezgodnie z rzeczywistością, ponosi on odpowiedzialność za wynikłą stąd szkodę. Prawo pierwokupu ma charakter niezbywalny i niepodzielny.
10. INSTRUMENTY POLITYKI PRZESTRZENNEJ
1. bezpośrednie
2. pośrednie
ad.1.
To nakazy lub zakazy. Podmioty mogą nakazywać coś albo zakazywać.
konsekwencja naruszenia zakazów lub nakazów są sankcje prawne np. kara pieniężna, rozbiórka inwestycji
Regulacje bezpośrednie to:
ϖ PRZEPISY
• przepisy wskazujące na sposób korzystania z przestrzeni
• przepisy gospodarki gruntami
• przepisy prawa budowlanego
• przepisy gospodarki nieruchomościami budowlanymi
MIEJSCOWE PLANY ZAGOSPODAROWANIAϖ PRZESTRZENNEGO
NORMY URBANISTYCZNEϖ
NORMYϖ
PRZEPISY OCHRONNE PARKÓWϖ KRAJOBRAZOWYCH
Ad.2.
To przede wszystkim instrumenty ekonomiczne, nazwane rynkowymi. Zaliczmy tutaj:
podatki w obrocie gruntami i nieruchomościami¬
opłaty¬ za użytkowanie wieczyste,
dzierżawę nieruchomości,¬
informacje o¬ wolnych gruntach,
zasady wyceny gruntów miejskich,¬
system informacji o¬ rynku nieruchomości w gminie,
zachęty, ulgi podatkowe,¬
zwolnienia z¬ podatku od nieruchomości,
tworzenie SSE¬
19. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego, najczęściej określane w skrócie jako studium uwarunkowań lub studium - dokument określający w sposób ogólny planowany sposób zagospodarowania całego terytorium gminy, zawierający informacje o położeniu obszarów przeznaczonych pod zabudowę i inne funkcje, o przebiegu głównych szlaków komunikacyjnych, terenów chronionych itp. Studium przyjmowane jest jako uchwała rady gminy, nie posiada jednak rangi przepisu prawa miejscowego, stanowiąc jedynie podstawę do opracowania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego jest dokumentem poprzedzającym wykonanie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. W studium formułuje się zasady polityki przestrzennej miasta, wsi, jednostki osadniczej oraz integruje dokumenty programowe i wizje związane z rozwojem gospodarczym i społecznym jednostki osadniczej. Formy zapisu graficznego, tekstowego i tabelarycznego studium mają służyć technikom promocji walorów jednostki osadniczej kraju i za granicą. Studium nie jest prawem, ale zobowiązaniem władzy lokalnej do działań zgodnie z wyznaczonymi kierunkami. Stanowi więc zespół zapisów, ustalonych i uzgodnionych jako nienaruszalne uwarunkowania i kierunki zagospodarowania, przyjęte jako podstawa do opracowania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego jednostki osadniczej. Dokument ten zawiera bardzo szeroki zakres informacji na temat środowiska naturalnego gminy, jej społeczności i gospodarki.
Przedmiot studium są treści:
związane ze stanem istniejącym, czyli diagnoza aktualnej sytuacji społeczno-gospodarczej jednostki osadniczej i uwarunkowań jej rozwoju dająca rozpoznanie obiektywnych okoliczności rozwoju
określające kierunki rozwoju przestrzennego i zasady polityki przestrzennej, czyli podstawowe reguły działania w przestrzeni przyjęte przez samorządy lokalne.
Tryb opracowania i uchwalenia
uchwała rady gminy o przystąpieniu do sporządzania studium;
działalność właściwego dla obszaru gminy wójta (burmistrza, prezydenta miasta)
ogłoszenie o uchwale (w prasie, w obwieszczeniu, w sposób zwyczajowo przyjęty na danym obszarze)
ustanowienie co najmniej 21-dniowego terminu na składanie wniosków dotyczących studium
pisemne zawiadomienie organów doradczo-opiniodawczych
rozpatrzenie w/w wniosków
sporządzenie projektu
zaopiniowanie projektu przez właściwą komisję architektoniczno-urbanistyczną
uzgodnienie projektu z zarządem województwa
uzgodnienie projektu z wojewodą
zaopiniowanie przez:
starostę
gminy sąsiadujące
wojewódzkiego konserwatora zabytków
inne właściwe organy
wniesienie ewentualnych poprawek
ogłoszenie o wyłożeniu projektu (co najmniej 14 dni przed wyłożeniem)
wyłożenie projektu (na co najmniej 30 dni) i dyskusja publiczna o projekcie
ustanowienie co najmniej 21-dniowego terminu do wnoszenia uwag
uchwała rady gminy w przedmiocie przyjęcia studium
wójt (burmistrz, prezydent miasta) przekazuje uchwałę z załącznikami i dokumentami do oceny zgodności z przepisami prawa właściwemu wojewodzie
Proces sporządzania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego.
Miejscowy plan zagospodarowania p. jest głównym instrumentem lokalnej polityki przestrzennej. Trzy cechy planu zagospodarowania przestrzennego maja decydujące znaczenie dla lokalnej polityki gospodarczej:
elastyczność przyjętych rozwiązań w planie,
odpowiedzialność finansowa gminy,
kompleksowość
Plan rozwoju musi być na tyle elastyczny aby nie był hamulcem rozwoju lokalnego, a zwłaszcza rozwoju lokalnej przedsiębiorczości. Jednak należy pamiętać o przestrzeganiu zasad ładu przestrzennego i norm ekologicznych. Wymóg elastyczności stawia coraz wyższe wymagania dla jakości samego planu.
Można powiedzieć, że plan jest elastyczny gdy:
są zachowane odpowiednie proporcje miedzy elementami określonymi jako nieprzekraczalne a elementami, które można uznać za elastyczne,
ustalenia planu tworzą płaszczyznę - pole manewru - adekwatną do spodziewanych scenariuszy,
ustalenia w planie powinny antycypować skutki przestrzenne i inne w okresie realizacji planu,
ma miejsce godzenie interesów publicznych z prywatnymi. Jest rzeczą zrozumiała, ze plan musi zapewnić możliwość realizacji zadań publicznych , a jednocześnie gwarantować realizację tam gdzie jest to dopuszczalne prywatnych celów, które dość często mają doraźny, krótkookresowy charakter. W tym miejscu należy pamiętać również o sprzecznościach między społecznością lokalną jako całością a interesem publicznym ponadlokalnym. Mają one zupełnie inny charakter.
Tok opracowywania planów powinien przebiegać przy zachowaniu następujących faz prac nad planem:
pierwsza to zgromadzenie niezbędnych materiałów wyjściowych i wypracowanie diagnozy stanu istniejącego, która określać będzie możliwości i bariery rozwoju,
druga to sporządzenie wariantowych koncepcji i strategi rozwoju przestrzennego jednostki terytorialnej,
trzecia to sformułowanie projektu końcowego planu, głównych kierunków lokalnej polityki i instrumentów za pomocą których wyznaczone cele będą osiągane.
Problematyka i funkcje miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego
Plan zagospodarowania przestrzennego powinien być kompleksowy tj. obejmować cały obszar jednostki terytorialnej, a także całościowe ujęcie zagadnień rozwoju i zagospodarowania terenu. Zakres i problematyka planu powinny być dostosowane do potrzeb które wynikają ze specyfiki obszaru objętego planem. Plan powinien obejmować następujące zagadnienia:
uwarunkowania geograficzne,
demograficzne i socjologiczne,
ekologiczne,
możliwości i warunki rozwoju infrastruktury technicznej,
możliwości i warunki kształtowania infrastruktury społecznej,
rozwój mieszkalnictwa
rozwój gospodarki rolnej i leśnej,
podstawy ekonomiczne rozwoju jednostki terytorialnej,
Kryterium wyodrębniania najbardziej istotnych problemów należy ujmować w szerszym kontekście uwarunkowań zewnętrznych w tym zwłaszcza zaawansowania procesu transformacji systemowej niespodziewanej intensywności zmian transformacyjnych i globalizacji. Dotyczy to zwłaszcza trzech podstawowych problemów: wielofunkcyjnego rozwoju wsi, restrukturyzacji miast i powstrzymania degradacji środowiska przyrodniczego.
Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego pełni następujące funkcje :
regulacyjną ,
koordynacyjną
stymulacyjną
promocyjną
informacyjną
Funkcja regulacyjna określa warunki na jakich może nastąpić zagospodarowanie terenu lub zmiana funkcji terenu już zagospodarowanego. Funkcja ta ma charakter formy prawnej obowiązującej na danym terenie którą muszą respektować wszystkie podmioty. Istotą funkcji regulacyjnej jest ochrona środowiska przyrodniczego i dóbr kultury materialnej oraz kształtowanie zagospodarowania przestrzennego tereny zgodnie z zasadami gospodarki przestrzennej.
Funkcja koordynacyjna może mieć w wielu sytuacjach charakter obligatoryjny ale także fakultatywny. Chodzi tu zwłaszcza o inicjowanie przez władze lokalne wspólnych przedsięwzięć w dziedzinie realizacji kosztownych urządzeń, gdzie zastosowanie nakazów bądź zakazów nie może wystąpić a rozwiązanie problemu wymaga zgodnego współdziałania wielu podmiotów gospodarujących.
Pozostałe trzy funkcje miejscowego planu zagospodarowania maja znaczący wpływ na rozwój jednostki terytorialnej. Wykorzystanie tej funkcji wiąże się ściśle z przyjętą strategią rozwoju gminy: ekspansywną bądź zachowawczą. Nie należy ograniczać się wyłącznie do funkcji informacyjnej planu. Należy pójść dalej. Ważne są tu zadania stymulujące pożądane zachowania przestrzenne np. poprzez wyprzedzające wyposażenie terenu w infrastrukturę oraz promocję gminy bądź konkretnych obszarów. Same zachęty i materiały informacyjne nie mogą przynieść zadawalających rezultatów . Konieczne jest uwzględnienie w procesie sporządzania planu technik marketingowych.
Instrumenty lokalnej polityki przestrzennej
Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego pozostaje głównym instrumentem polityki przestrzennej. Jego skuteczność w kształtowaniu pożądanego zagospodarowania przestrzennego i stymulowania rozwoju wymaga jednak wyodrębnienia zadań w zakresie polityki przestrzennej w osobnym opracowaniu przestrzennym. Sporządzenie odrębnego opracowania (programu) , które wyznaczać będzie główne zadania w zakresie polityki przestrzennej i instrumenty osiągania celów w tej dziedzinie należy uznać za w pełni uzasadnione. Przemawia za tym wiele okoliczności w tym zwłaszcza :
miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego przyjęty uchwałą władz lokalnych nie może być zbyt często aktualizowany i zmieniany,
nowo wybrane władze lokalne mogą zmieniać strategię działania i dokonać wyboru innych celów gospodarki przestrzennej , odmiennych niż ustępujące władze samorządowe. Nie musi to wcale oznaczać zmiany całego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego,
zmiana akcentów i kierunków lokalnej polityki przestrzennej moąe mieścić się w ramach uchwalonego planu zagospodarowania przestrzennego , co powinno zapewnić elastyczność miejscowego planu,
elastyczność planu oznacza, iż w procesie jego sporządzania wyznaczono tereny rozwojowe, co do których rodzaj użytkowania nie został jednoznacznie sformułowany,
lokalna polityka przestrzenna w znaczącym stopniu zależy od zewnętrznych uwarunkowań wynikających z makroekonomicznej polityki gospodarczej państwa, te zaś mogły w okresie sporządzania planu jeszcze nie występować albo ulegają częstym zmianom,
miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego często będzie uwzględniał zadania ponadlokalne, które zostały przyjęte do planu w wyniku negocjacji z podmiotami niepodporządkowanymi radzie.
Program lokalnej polityki przestrzennej ze względu na jego rangę powinien stanowić dokument przyjmowany stosowną uchwałą władz lokalnych. Jego zakres merytoryczny powinien obejmować:
podstawowe kierunki polityki przestrzennej władz lokalnych,
istniejące i spodziewane zewnętrzne uwarunkowania wynikające z makroekonomicznej polityki gospodarczej i regionalnej państwa, jak również wpływ globalizacji,
zakres inwestycji przewidzianych do realizacji w okresie objętym programem w tym zwłaszcza zadań z dziedziny infrastruktury technicznej i zaznaczeniem okresu realizacji co podniesie rangę funkcji koordynacyjnej, stymulującej i promocyjnej planu,
środki materialnego kształtowania przestrzeni to jest padanie źródeł finansowania ujętego w programie polityki przestrzennej zakresu inwestycji.
Tak sformułowany program polityki przestrzennej nawiązuje do doświadczeń brytyjskich gdzie sporządza się program w którym konkretnie przedstawione są przedsięwzięcia inwestycyjne przewidziane i możliwe do realizacji.