BÓLE GŁOWY
MIGRENA, NAPIĘCIOWY BÓL GŁOWY, KLASTEROWY BÓL GŁOWY HORTONA
BÓLE OBJAWOWE
DANE OGÓLNE - BÓLE GŁOWY
ból głowy to nie jednostka chorobowa lecz objaw powstający w wyniku podrażnienia
struktur posiadających receptory bólowe w obrębie głowy, twarzy i szyi
- jedna z najczęstszych dolegliwości
- sporadyczne bóle w ciągu roku u 80 - 90% populacji
- przewlekłe bóle głowy ma 20% - 50/280 mln mieszkańców Ameryki
- nie są w zasadzie groźne, ale dokuczliwe
- nie są w zasadzie groźne, ale dokuczliwe
- trzeba jednak zróżnicować i wykluczyć bóle głowy będące objawem groźnych chorób
PODZIAŁY
- samoistne: ból istotą choroby, etiologia niedostatecznie poznana
- objawowe: infekcja, zapalenie zatok, guz mózgu (te trzeba wykluczyć)
WYKLUCZENIE - RÓŻNICOWANIE GROŹNYCH BÓLÓW GŁOWY
- krwotok podpajęczynówkowy SAH
- krwotok śródmózgowy
- krwiak śródczaszkowy
- guz czy ropień mózgu
- zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
- jaskra
- encefalopatia nadciśnieniowa
prawdopodobieństwo istnienia groźnej dla życia przyczyny bólów głowy, gdy badanie neurologiczne wypada prawidłowo, jest niskie, ale nigdy nie równa się zeru.
PODZIAŁ IHS 1988 INTERNATIONAL HEADACHE SOCIETY
- migrena (migraine)
- napięciowy ból głowy (tension headache)
- napadowy ból głowy (cluster headache)
- bóle objawowe (pourazowe, guzowe, toksyczne, nerwobóle itp.)
MIGRENA, MIGRAINE HEMICRANIA
DANE OGÓLNE
- choroba prawdopodobnie genetyczna
- istota: okresowe występowanie bólów głowy połączonych z nudnościami
i wymiotami, foto- i sonofobią
- poprzedzenie napadu bólu aurą
- 10% populacji, najwyżej połowa zwraca się do lekarza, kobiety częściej 4x
- pojęcie migrena wywodzi się z antycznej Grecji i Rzymu
KLASYFIKACJA
- migrena bez aury
- migrena z aurą (d. wzrokowa, klasyczna
- migrena okoporaźna
- migrena siatkówkowa
- inne postacie
ETIOPATOGENEZA
hipoteza Wolffa (lata czterdzieste ub. w.): aura - skurcz naczyń i niedokrwienie
pewnych obszarów mózgu faza bólowa - a nadmierne rozszerzenie
KLINIKA
- początek choroby w młodym wieku, trwanie całe życie
- początek napadu: z aurą - kilkanaście minut mroczek w oku, jednostronne parestezje,
- ból: połowiczy lub obustronny, tętniący złe znoszenie hałasu,
- przebieg: 4 - 72 godz. dłużej - stan migrenowy
- powtarzanie: od dwóch w ciągu roku do dwóch w ciągu tygodnia
RÓŻNICOWANIE
migrenę mogą sugerować guzy pnia mógu (mogą imitować neurobiologię migreny)
LECZENIE
Próby zapobiegania:
- dihydroergotamina (5 - 10 mg/d)
- pizotifen (1,5 mg/d),
- propranolol (80 - 100 mg/d)
- flunarizina (5-10 mg/d)
- kwas walproinowy (0,6 - 1,2 g/d)
- divascan (15 - 30 mg/d)
doraźne postępowanie:
- lekki napad: paracetamol, polopiryna,
naproxen) ew. torecan
- ciężki:
sumatriptan (imigran) (50 - 100 mg po
lub 6 mg podskórnie
NAPIĘCIOWY BÓL GŁOWY TENSION HEADACHE
DANE OGÓLNE
- najczęstszy typ samoistnych bólów głowy
- sporadyczne występowanie u większości ludzi populacji
- przewlekłe bóle u 15% populacji
- kobiety częściej,
- prawie połowa osób z bólami nie ma 20 lat
KLINIKA
- początek: epizodyczny w powiązaniu z labilnością emocjonalną,
- przebieg: z upływem czasu dolegliwośćcodzienna (postać przewlekła)
- cechy bólu: obustronny, uporczywy, tępy, ze zmiennym natężeniem w ciągu dnia
LECZENIE
- dobra reakcja na środki przeciwbólowe połączone z kofeiną: ibuprofen, naproxen,
mydocalm, baclofen, ale krótkie działanie
- najskuteczniejsze - przeciwdepresyjne:amitryptylina, opipramol, mianseryna,
sulpiryd,
- też neuroleptyki: tioridazin
- uzupełnienie: fizykoterapia, miorelaksacja, psychoterapia
KLASTEROWY - GROMADNY BÓL GŁOWY HORTONA
CLUSTER HEADACHE
DANE OGÓLNE
- najbardziej dotkliwy z samoistnych bólów głowy
- najłatwiejszy do rozpoznania
- podstawowa cecha: występowanie ataku bólu w określonym czasie w sposób
zgrupowany (cluster - okres występowania)
- znacznie rzadszy niż migrena, 0,1% populacji
KLINIKA
- początek: druga i trzecia dekada życia nagle bez zwiastunów
- przebieg: atak dręczącego połowiczego bólu trwającego 15 do 180 minut za gałką
oczną z promieniowaniem do skroni, policzka zębów, nosa
- objawy towarzyszące: łzawienie, wyciek z nosa, a także inne wegetatywne po stronie
bólu: opadnięcie powieki, zwężenie źrenicy, pocenie,
- klaster - okres występowania ataków bólu 3 - 6 tyg, przerwy od pół roku do
kilku lat napady od jednego na dwa dni do ośmiu na dobę, zwykle około czterech
- różne bodźce zewnętrzne prowokujące: alkohol (w czasie klasteru)
LECZENIE
- atak: postępowanie niezwłoczne
sumatriptan 6 mg podskórnie
wdychanie czystego tlenu niekiedy
doodbytniczo ergotamina
hydrokortyzon z pyralginą dożylnie (!!)
ew. dexamethason („atak steroidowy”)
- profilaktyka:
węglan litu
pizitofen
walproinian sodu
CODZIENNY PRZEWLEKŁY BÓŁ GŁOW Y DANE OGÓLNE
- heterogenny zespół objawów
- ból głowy trwający powyżej 15 dni w mies. utrzymuje się powyżej 3 mies.
- 2 - 5% populacji
- główna przyczyna: migrena transformowana - przewlekła przewlekła postać bólu napięciowego
LECZENIE
- leki przeciwdepresyjne
- potem przeciwpadaczkowe
- beta-adrenolityki
2