Teoria funkcjonowania przedsiębiorstwa medycznego.
Funkcjonowanie i organizacja zakładów opieki zdrowotnej zostały uregulowane w ustawie
z 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. nr 91, poz. 408, z późn. zm.)- wielokrotnie nowelizowanej. Ustawa ta, obok problematyki gospodarki finansowej ZOZ-ów reguluje również szereg innych kwestii:
zawiera zamknięty katalog jednostek, które są Zakładami Opieki Zdrowotnej (obok szpitali, przychodni, zakładów opiekuńczo-leczniczych są to także żłobki, czy też stacje sanitarno-epidemiologiczne);
definiuje pojęcie świadczenia zdrowotnego;
określa co musi zawierać statut ZOZ;
określa kto prowadzi rejestr ZOZ-ów;
określa ogólne zasady prowadzenia dokumentacji medycznej:
opisuje prawa pacjenta
określa zasady rejestru usług medycznych i inne.
Zgodnie z tą ustawą Zakładem Opieki Zdrowotnej jest wyodrębniony organizacyjnie zespół osób i środków majątkowych utworzony i utrzymywany w celu udzielania świadczeń zdrowotnych
i promocji zdrowia. ZOZ może być również utworzony w celu prowadzenia badań naukowych
i prac badawczo-rozwojowych lub realizacji zadań dydaktycznych i badawczych, a oba cele muszą być powiązane z udzielaniem świadczeń zdrowotnych i promocją zdrowia.
ZOZ-em jest m.in.:
szpital,
przychodnia,
poradnia,
ośrodek zdrowia,
pogotowie ratunkowe,
laboratorium diagnostyczne,
pracownia protetyki stomatologicznej i ortodoncji.
Obecnie obowiązująca ustawa wyróżnia - w zależności od podmiotu tworzącego ZOZ:
publiczny zakład opieki zdrowotnej (SP ZOZ)- utworzony przez ministra lub centralny organ administracji rządowej, wojewodę, jednostkę samorządu terytorialnego, państwowa uczelnia wyższa lub prowadząca działalność dydaktyczną i badawczą w dziedzinie nauk medycznych.
niepubliczny zakład opieki zdrowotnej (NZOZ), który może utworzyć Kościół (związek wyznaniowy), pracodawca, fundacja, związek zawodowy, samorząd zawodowy lub stowarzyszenie, inna osoba prawna lub fizyczna, a także spółka nie mająca osobowości prawnej.
ZOZ- organ założycielski
SP ZOZ może być utworzony przez: NZOZ może być utworzony przez:
-ministra; -kościół lub związek wyznaniowy;
-centralny organ administracji rządowej; -pracodawcę;
-wojewodę; -fundację;
-jednostkę samorządu terytorialnego; -krajową lub zagraniczną osobę fizyczną;
-publiczną uczelnię medyczną -krajową lub zagraniczną osobę prawną;
-spółkę nieposiadającą osobowości prawnej.
SP ZOZ jako jednostka sektora finansów publicznych:
-udziela świadczeń finansowych ze środków publicznych osobom ubezpieczonym oraz innym osobom, uprawnionym do tych świadczeń na podstawie odrębnych przepisów.
SP ZOZ:
podlega obowiązkowi rejestru w Krajowym Rejestrze Sądowym- z chwilą wpisania do rejestru uzyskuje osobowość prawną;
może być prowadzony w formie jednostki budżetowej lub zakładu budżetowego
jeżeli prowadzenie go w formie SPZOZ-u byłoby niecelowe lub przedwczesne;
jeżeli jest on prowadzony w formie jednostki budżetowej to pozostawia w swojej dyspozycji 70% środków budżetowych niewykorzystanych do końca roku;
jeżeli jest on prowadzony w formie zakładu budżetowego pozostawia w swojej dyspozycji 70% wpłaty przeznaczonej dla budżetu;
gospodaruje samodzielnie przekazanymi mu w nieodpłatne użytkowanie nieruchomościami oraz majątkiem Skarbu Państwa lub komunalnym, a także otrzymanym i zakupionym majątkiem własnym;
podstawą jego gospodarki finansowej jest plan finansowy ustalany przez kierownika SPZOZ-u.
SP ZOZ
Samodzielnie decyduje o podziale zysku, również we własnym zakresie pokrywa ujemny wynik finansowy.
Ujemny wynik finansowy nie może być podstawą do zaprzestania działalności, jeżeli dalsze istnienie zakładu uzasadnione jest celami i zadaniami, do których realizacji został on utworzony, a których nie może przejąć inny zakład w sposób zapewniający nieprzerwane sprawowanie opieki zdrowotnej nad ludnością.
Jeżeli ujemny wynik finansowy nie może być pokryty we własnym zakresie przez SPZOZ, to wówczas organ, który zakład utworzył, podejmuje stosowną decyzję o zmianie formy gospodarki finansowej zakładu lub o jego likwidacji- organ ten pokrywa również ujemny wynik finansowy zakładu.
Rozporządzenie lub uchwała o likwidacji publicznego zakładu opieki zdrowotnej powinny określać sposób i formę zapewnienia osobom korzystającym ze świadczeń zdrowotnych likwidowanego zakładu dalsze, nieprzerwane udzielania takich świadczeń, bez istotnego ograniczenia ich dostępności.
Liczne samorządy, nie czekając na nowe zapisy ustawowe, zdecydowała się na likwidację SP ZOZ, jako nieefektywnej finansowo formy działalności i utworzenie w ich miejsce spółek prawa handlowego z większościowym lub całościowym udziałem samorządu. Powstałe w ten sposób „samorządowe” NZOZ-y funkcjonują w oparciu o kodeks spółek handlowych.
Informacje Ministerstwa Zdrowia ( okres od 1999-2008r.):
* uchwałą jednostek samorządu terytorialnego przez likwidację SP ZOZ „przekształcono” 280 jednostek i komórek organizacyjnych zakładów w tym: 65 szpitali, 165 zakładów lecznictwa ambulatoryjnego oraz 50 oddziałów szpitalnych.
Podmiot, który utworzył NZOZ musi mu nadać statut. Statut NZOZ-u powinien określać sprawy dotyczące jego organizacji i funkcjonowania, m.in. nazwę ZOZ-u (powinna ona odpowiadać zakresowi świadczeń zdrowotnych, które ma udzielać NZOZ), cel i zadania ZOZ-u, siedzibę i obszar działania (może być to obszar ograniczony), rodzaj i zakres świadczeń zdrowotnych, organy ZOZ-u i jego strukturę organizacyjną, formę gospodarki finansowej (samofinansujący się NZOZ).
Pomieszczenia i urządzenia NZOZ-u muszą odpowiadać wymaganiom określonym w rozporządzeniu ministra zdrowia i opieki społecznej z 21 września 1992 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej (Dz. U. nr 74, poz. 366, z późn. zm.). Spełnienie tych wymagań sprawdza państwowy powiatowy inspektor sanitarny, który wydaje w tym przedmiocie opinię. Znamienne jest to, że wymagania te niewiele różnią się od wymagań przewidzianych dla pomieszczeń praktyki lekarskiej.
Świadczeń zdrowotnych w NZOZ-ie mogą udzielać tylko osoby wykonujące zawód medyczny, w tym także wolontariusze.
Podmiot tworzący NZOZ musi powołać kierownika zakładu, zawierając z nim umowę o pracę lub umowę cywilnoprawną. Kierownikiem NZOZ-u może być osoba, która spełnia wymagania określone w rozporządzeniu ministra zdrowia z 17 maja 2000 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać osoby na stanowiskach kierowniczych w zakładach opieki zdrowotnej określonego rodzaju (Dz. U. nr 44, poz. 520), np. kierownikiem przychodni, przychodni stomatologicznej, ośrodka zdrowia, poradni powinien być lekarz lub lekarz stomatolog posiadający prawo wykonywania zawodu w Rzeczypospolitej Polskiej i co najmniej pięcioletni staż pracy w zawodzie.
Niezbędne jest ponadto zgłoszenie NZOZ-u do urzędu skarbowego (w celu nadania NIP)
oraz urzędu statystycznego (w celu nadania numeru REGON).
Dla rozpoczęcia działalności przez NZOZ niezbędny jest wpis do rejestru zakładów opieki zdrowotnej, który prowadzi wojewoda właściwy ze względu na siedzibę NZOZ-u.
W celu uzyskania wpisu do rejestru należy złożyć wniosek o wpis i dołączyć do niego szereg dokumentów. Obok statutu NZOZ-u i opinii państwowego inspektora sanitarnego (pozytywnej), dołącza się akt o utworzeniu NZOZ-u - jeżeli podmiotem tworzącym jest osoba prawna, oświadczenie podmiotu, który utworzył NZOZ o powołaniu kierownika, oświadczenie kierownika o przyjęciu obowiązków, dokumenty potwierdzające spełnienie przez kierownika wymagań związanych z tym stanowiskiem, dokumenty potwierdzające prawo do budynku lub lokalu, w których ma być prowadzona działalność NZOZ-u, wykaz jednostek organizacyjnych lub komórek organizacyjnych NZOZ-u, wykaz aparatury i sprzętu medycznego, wykaz osób wykonujących w zakładzie zawody medyczne według grup zawodowych, znaczki opłaty skarbowej.
Wpisując zakład do rejestru wojewoda nadaje NZOZ-owi resortowy kod identyfikacyjny, zgodnie z jego nazwą i zakresem udzielanych świadczeń zdrowotnych.
5