Dogoterapia

DOGOTERAPIA

Prekursorem, a jednocześnie tym, który jako pierwszy użył zwrotu „terapia z udziałem zwierząt” był pochodzący ze Stanów Zjednoczonych psycholog dziecięcy Boris Levinson. Opublikował on obserwacje poczynione w trakcie kontaktu swojego psa z kilkorgiem autystycznych chłopców. Zauważył, iż pies spełniał rolę pomostu pomiędzy światem dziecka a środowiskiem zewnętrznym, pomagał im nawiązywać relacje z otoczeniem.
podczas swojej pracy badawczej Levinson wysuną takie oto hipotezy:

• Kontakt ze zwierzęciem wyrabia w dziecku poczucie empatii, tolerancji, samoakceptacji i opanowania,

• Przebywanie w towarzystwie zwierząt pozwala na doświadczenie życia i śmierci,

• Towarzystwo zwierząt pomaga człowiekowi przetrwać okres wyobcowania i samotności,

W 1972 r. w książce „Rozwój ludzi i zwierząt” przedstawił on teorię psychologicznych i historycznych związków człowieka ze zwierzęciem. Jego tezy zostały sprawdzone przez małżeństwo psychiatrów E. i S. Corsonów, którzy stworzyli program terapeutyczny noszący nazwę „Psychoterapia za pomocą zwierząt”.

W Polsce historia dogoterapii rozpoczyna się w 1987 roku, kiedy to przygotowująca do filmu "Widzę" Maria Czerwińska zauważyła jak wspaniale reagują niewidome dzieci na widziane przez nie dotykiem zwierzęta. Czworołapni aktorzy stają się częstymi gośćmi Zakładu dla Niewidomych w Laskach potem Instytutu Głuchoniemych, Domu Pomocy Społecznej itd. Coraz więcej ludzi zauważa dobroczynny wpływ terapeutów czy wręcz futrzanych lekarzy" (jak te wspaniałe psy nazwali dziennikarze) i rewelacje o ich osiągnięciach trafiają do prasy.

W 1996 roku na konferencji prasowej zorganizowanej z okazji Targów Zoologicznych i światowego Dnia Zwierząt, Maria Czerwińska wygłasza referat pt. Dogoterapia" o swoich 9-o letnich doświadczeniach w woluntarystycznej pracy z osobami niepełnosprawnymi, które odwiedzała w tym czasie wraz ze swoimi psami. Prasa podchwytuje nowy termin dogoterapia i wkrótce ukazuje się wiele artykułów na ten temat. Wokół Marii Czerwińskiej skupia się coraz więcej osób chcących „użyczyć" swoich psów by wspomóc innych potrzebujących.

Od dłuższego czasu w Polsce dogoterapia zyskuje coraz większą popularność. W związku z tym powstaje wiele organizacji pozarządowych zajmujących się ta dziedziną pracy terapeutycznej. Funkcjonują one na podobieństwo organizacji powoływanych poza granicami kraju. W Polsce istnieje też Polski Związek Dogoterapii, którego celem miało być zrzeszenie organizacji dogoterapeutycznych, wyznaczenie standardów i norm pracy terapeutycznej, wymiana doświadczeń i popularyzacja dogoterapii. Istnieje również Polskie Towarzystwo Kynoterapii.

Słowo dogoterapia powstało z połączenia dwóch angielskich słów: dog - pies oraz therapy - terapia. Dogoterapia oznacza takie działanie w leczeniu i rehabilitacji, które przy pomocy psów terapeutów ma na celu przywracanie zdrowia i dobrego samopoczucia wszystkim ludziom, którzy tego potrzebują.

Dogoterapia jest formą terapii kontaktowej z udziałem odpowiednio wyszkolonych psów, wspomagająca inne rodzaje terapii (ruchu, mowy, psychoterapię). Może być stosowana u osób z różnymi schorzeniami przynosząc doskonałe efekty. Jest adresowana zarówno do dzieci, osób dorosłych jak i starszych.

Obecność psa na zajęciach terapeutycznych stanowi doskonałą motywację do podejmowania działań, wprowadza do terapii spontaniczność, radość i daje poczucie bezpieczeństwa. Pies akceptuje nas takimi, jacy jesteśmy, nie ocenia po wyglądzie i sposobie wysławiania, nie wyznacza norm, kocha nas za to, że jesteśmy. Jest oddany i wierny, pozostanie z nami bez względu na nasze sukcesy i niepowodzenia.

Zadaniem dogoterapii jest pomoc w przywróceniu ludziom zdrowia, uśmiechu i wiary we własne siły.

Dogoterapia polega na:

• poznawanie budowy ciała psa,

• kształtowanie orientacji w schemacie własnego ciała,

• doskonalenie sprawności ruchowej,

• stymulowanie zmysłów: słuchu, wzroku, dotyku,

• ćwiczenie koncentracji uwagi,

• wyzwalanie spontanicznej aktywność dziecka w zabawie z psem,

• nauka troski o higienę własną i psa - mycie rąk, czesanie, karmienie,

• okazywania emocji i uczuć związanych z kontaktem ze zwierzętami,

• naśladowania ruchu poprzez obserwowanie czynności wykonywanych przez psa i naśladowanie ich np. chodzenie, siadanie, leżenie,

• nauka samodzielności - samodzielne wykonywanie zadań z udziałem psa (chodzenie na smyczy, czesanie, elementy tresury)

• ćwiczenia relaksacyjne,

Ze względu na zróżnicowane grono odbiorców i ich potrzeby, oddziaływania terapeutyczne z udziałem psa różnicuje się na trzy podstawowe obszary, są nimi:

1. AAT Animal Assisted Therapy

2. AAA Animal Assisted Activity

3. AAE Animal Assisted Education

1. AAT jest celowym, zaplanowanym procesem, w którym zwierzę spełniające wymagane kryteria stanowi integralną część procesu rehabilitacyjnego. AAT jest prowadzona przez specjalistów (pedagogów, psychologów, logopedów, rehabilitantów).
Jej celem jest polepszenie funkcjonowania fizycznego, poznawczego, emocjonalnego i społecznego pacjentów. Terapia z udziałem psa może być kierowana do indywidualnego odbiorcy lub grupy. Proces terapeutyczny musi być dokumentowany i ewaluowany, a także dostosowany do indywidualnych potrzeb możliwości podopiecznego. Narzuca to konieczność zdiagnozowania pacjenta przed rozpoczęciem terapii i wyznaczenia celów działania terapeutycznego. Czas trwania zajęć z psem nie powinien przekraczać 40 minut. Długość ta jest optymalna dla możliwości skoncentrowania psa na działaniu, które jest dla niego trudną, wymagającą wysiłku pracą.

Cechy podstawowe AAT to:

• jasno sprecyzowane cele do realizacji,

• ewaluacja procesu rehabilitacyjnego,

• dokumentowanie procesu rehabilitacyjnego.

2. AAA jest działalnością stwarzającą motywacyjne, edukacyjne, rehabilitacyjne lub terapeutyczne korzyści w celu zmiany i polepszenia jakości życia podopiecznych. Jej celem jest dostarczenie zróżnicowanych bodźców i zmiana środowiska pacjentów. Odbywa się to przede wszystkim przy pomocy wolontariuszy, przeszkolonych przez specjalistów z dziedziny zdrowia ludzkiego i treserów psów. AAA może być skierowana do indywidualnego odbiorcy, jak i do grupy.

Cechy podstawowe AAA:

• nie są planowane podczas spotkania podopiecznego z psem,

• nie ma obowiązku prowadzenia szczegółowej dokumentacji dotyczącej przebiegów spotkań,

• spotkania podopiecznych z psami nie mają ustalonych sztywno ram czasowych, trwają tak długo, jak długo obie strony są w stanie uczestniczyć w zajęciach i akceptować kontakt.

Ten rodzaj spotkań z psem może być prowadzony w hospicjach, domach prywatnych, domach opieki społecznej, domach spokojnej starości, a także w przedszkolach. Podopieczni spędzają czas na swobodnej zabawie i na ukierunkowanym zadaniowo kontakcie z psem, który relaksuje i dostarcza wiele radości.

3. AAE jest celowym, zaplanowanym działaniem mającym na celu polepszenie funkcji poznawczych podopiecznego. Prowadzona jest przez specjalistę przy pomocy wolontariusza indywidualnie bądź grupowo w różnych środowiskach.
Edukacja przy udziale psa dotyczy:

• przeciwdziałania przemocy wobec zwierząt,

• prawidłowej i odpowiedzialnej opieki nad zwierzętami,

• odpowiednich zachowań wobec obcych bądź agresywnych psów.

• poszerzania wiedzy na temat zoologii.

Cele dogoterapii:

- fizyczne

• rozwijanie funkcji motorycznych

• rozwijanie umiejętności poruszania się na wózku

• rozwijanie równowagi

- zdrowie psychiczne

• rozwijanie werbalnego porozumiewania się członków grupy

• rozwijanie umiejętności skupiania uwagi

• rozwijanie umiejętności wypoczynku/rekreacji

• podnoszenie pewności siebie

• obniżanie lęku

• obniżanie samotności

- edukacyjne

• rozwijanie słownictwa

• polepszanie pamięci krótko- i długo-terminowej

• rozwijanie pojęć takich jak wielkość, kolor

- motywacyjne

• rozwijanie chęci brania udziału w zajęciach z grupą

• rozwijanie interakcji z innymi uczestnikami zajęć

• rozwijanie interakcji z personelem

• motywacja do ćwiczeń

Ćwiczenia z psem podczas indywidualnych zajęć terapeutycznych, czy edukacyjnych mogą przybierać różnorodną formę i powinny być elastyczne i dostosowane do potrzeb edukacyjnych grupy lub pojedynczych jednostek.

Można podzielić je na dwie grupy:

1. Ćwiczenia z psem
2. Ćwiczenia przy psie

Ćwiczenia z psem:

• czesanie, głaskanie, drapanie i poklepywanie psa

• karmienie psa z otwartej i zaciśniętej dłoni oraz z różnych innych części ciała np. ze stopy, z łokcia, z brzucha, kolana.

• nazywanie i liczenie części ciała psa oraz dziecka (także przy zawiązanych oczach)

• naśladowanie zachowań i odgłosów wydawanych przez psa

• zakładanie psu obroży, szelek i smyczy

• prowadzenie psa na smyczy

• chowanie psu zabawek

• rzucanie psu zabawek z różnych odległości, z różnych pozycji, do różnych celów

• przechodzenie pod psem

• przechodzenie z psem przez obręcz, tunel i skakanie przez przeszkody

• jeżdżenie na psie (dla małych dzieci)

• odrysowywanie psich łapek oraz swoich rączek i nóżek

• przytulanie się do psa i leżenie na nim

• wydawanie psu komend

• bieganie z psem

Ćwiczenia przy psie to:

• rysowanie i kolorowanie psów farbami, kredkami, flamastrami, węglem oraz palcami

• oglądanie, omawianie i czytanie książeczek o psach i innych zwierzętach domowych

• robienie piesków z plasteliny lub masy solnej

• śpiewanie i tańce w kole przy piosenkach o psach

• nauka wierszyków o psach

• zabawy paluszkowe

Prowadzenie zajęć z udziałem psa ma na celu między innymi:

- przełamanie bariery lęku przed kontaktem z psem,
- akceptowanie obecności psa w bliskim otoczeniu,
- nawiązanie i pogłębianie kontaktu z psem, 
- kształtowanie pozytywnych emocji dziecka,
- pobudzanie zmysłów: wzroku, słuchu, dotyku i węchu,
- koncentrację uwagi,
- rozpoznawanie części ciała człowieka i psa,
- podejmowanie różnych form działań ruchowych w obecności
  psa i w kontakcie z nim,
- naukę relaksacji w obecności psa,
- umożliwienie dziecku wykonywanie wybranych czynności
  pielęgnacyjnych przy psie,
- jeżeli to możliwe - rozwijanie mowy, wzbogacanie
  słownictwa oraz nazywanie własnych emocji,
- wykonywanie czynności porządkowych w kontakcie z psem,   - uczenie zasad bezpiecznego postępowania z psem, itp.

Dogoterapia nie jest skomplikowana. Polega po prostu na kontakcie dziecka z psim ciałem, z żywym, zdrowym, wypielęgnowanym właściwie, przyjaznym stworzeniem, jego głaskaniu, karmieniu, pogoni za nim. Trudno znaleźć do niej przeciwwskazania. Jedynym może być chyba tylko uczulenie na sierść, stąd dzieci korzystające z tej formy terapii powinny być pod kontrolą lekarza.

Dogoterapia przynosi wiele korzyści, takich jak - wywołuje uśmiech, przynosi radość, pomaga w rozwijaniu kontaktów społecznych, poprawia komunikację, pozwala oderwać myśli od choroby, stymuluje ruch i aktywność fizyczną, samodzielność i odpowiedzialność, daje możliwość okazania uczuć, wytwarza swoistą więź: człowiek - zwierzę, podwyższa pewność siebie, nadaje życiu sens, ułatwia przejść przez samotność, chorobę i depresję, rozwija funkcje poznawcze, koncentrację uwagi, orientację przestrzenną, uczy samoakceptacji.

Pies pomaga lepiej radzić sobie ze stresem dnia codziennego, jest odskocznią od problemów i kłopotów, które nam towarzyszą . Stanowi rodzaj lekarstwa na samotność. Dzięki niemu już nie jesteśmy sami, jest ktoś kto nas potrzebuje i darzy uczuciem. Badania naukowe dowodzą, że ludzie, którzy posiadają psa, mają niższe ciśnienie tętnicze, niższy poziom cholesterolu i trój glicerydów we krwi, rzadziej cierpią na depresję, są bardziej entuzjastyczni i optymistyczni. Spacery z psem naturalnie i bez wysiłku podnoszą sprawność fizyczną organizmu, zwiększając nasze szanse na uniknięcie chorób wieńcowych i naczyniowych.

Pies jest zwierzęciem, który bezgranicznie akceptuje ludzi takimi jakimi oni są. Ta akceptacja pomaga dzieciom zaakceptować siebie. Dzieci w jakiś sposób wyróżniające się od innych mają z tym duże problemy. Dzięki kontaktowi z psem wzrasta też ich poczucie własnej wartości. Po pierwsze z powodu zaakceptowania, po drugie, ponieważ czują się potrzebne: pielęgnują psa, a dotychczas to nimi się opiekowano, po trzecie - pies wykonuje komendy dzieci, słucha je, podporządkowuje się im. Czując się akceptowanymi, ważnymi inaczej podchodzą do problemów codziennych, łatwiej im jest pokonać bariery jakie napotykają w swoim życiu. Dodatkowo osoby niepełnosprawne, które posiadają np. psa są mniej samotne, zwiększa się ich aktywność, czują się bezpieczniej i są bardziej niezależne.

Ciepło ciała psa, miękkość jego sierści sprawia, że mięśnie rozluźniają się, ustępują napięcia mięśniowe tak częste u dzieci z MPD, co ułatwia rehabilitację. Jest też celowość ruchów, a więc większa motywacja do ich wykonywania. Dla niektórych dzieci dotyk innych ludzi jest trudny do zaakceptowania, ale ciepły, futrzany dotyk zwierzęcia może być dla nich akceptowalny. W szpitalach, gdzie dotyk jest kojarzony z bólem, dotyk zwierzęcia jest bezpieczny, przyjemny i łagodzi urazy psychiczne. Fizyczny kontakt z psem nie niesie ze sobą negatywnych skojarzeń, co więcej potrafi korygować wcześniejsze złe doświadczenia. Dziecko poznaje, że dotyk może być przyjemny i może nie powodować okaleczeń zarówno psychicznych jaki fizycznych.

Psy w zadziwiający sposób dopingują dzieci do działań, jakich żadną inną metodą nie udaje ich się nakłonić. Zajęcia w atmosferze radosnej zabawy, uczą przełamywać lęki, skupiać uwagę, wyzwalają kreatywność, spontaniczność w okazywaniu uczuć, stymulują zmysły. Dzieci w obecności psów, czują się wyjątkowe i bardzo dzielne.

Przy okazji zabaw z psem, kontaktu z nim, można ćwiczyć koncentrację uwagi, wzbogacać słownictwo, nazywać czynności, określać cechy, nazywać zachowania, kształtować umiejętność postępowania
w nowych sytuacjach, budować pozytywne nastawienia do siebie
 i otoczenia. Można ćwiczyć stanowczość, konsekwencję,
a jednocześnie delikatność i wyczucie na potrzeby innych. W wyniku prowadzonych zajęć poprawia się kondycja fizyczna i psychiczna. W  zależności od indywidualnych potrzeb uczestników, opracowane są  ćwiczenia, zabawy, które pozwolą uzyskać określone cele.

Do dogoterapii nadają się psy różnych ras (jednak najczęściej spotykane są: labrador retriever, golden retriever, berneński pies pasterski, alaskan malamute, syberian husky,spaniele oraz nowofundlandy). Powinny spełniać określone warunki. Muszą być odpowiednio przeszkolone, posłuszne, nie mogą wykazywać żadnych oznak agresji , zdrowe (systematyczna kontrola weterynaryjna), czyste, tolerancyjne, pewne siebie, akceptujące obcych, a także lubić  pieszczoty, dotyk i chętnie współpracować. Muszą być pewne siebie, cierpliwe i przewidywalne. Pozytywnie reagować na nowo poznane osoby.

Pies terapeuta to nie tylko pies grzeczny, dobrze ułożony i łagodny. Musi on (po zaliczeniu testu wstępnego) odbyć wraz ze swoim przewodnikiem 6-cio miesięczne szkolenie. Odbywa się ono w formie weekendowych seminariów. Szkolenie obejmuje część teoretyczną dla przewodnika psa oraz część praktyczną dla przewodnika i psa. W szkoleniu psa terapeuty szczególną rolę odgrywa jego posłuszeństwo oraz odporność na stres wywołany obciążeniem psychicznym, powstającym przy pracy z osobami niepełnosprawnymi, a także z osobami w podeszłym wieku.
Przewodnik psa terapeuty uczy się rozpoznawania oraz reagowania na potrzeby psa.
W zależności od możliwości znoszenia obciążeń przez psa, zespół przewodnik-pies terapeuta otrzymuje zadania i prace w odpowiednich placówkach: od wizyt w domach opieki społecznej po wizyty w szpitalach i ośrodkach psychiatrycznych, a także rehabilitacyjnych. Ze względu na dużą odpowiedzialność przy takich działaniach egzaminy posłuszeństwa psa terapeuty powtarza się co roku.

Pies jako współpracujący terapeuta odbiera ludzi takimi jakimi są i daje każdemu to, czego od niego aktualnie oczekują. Przewagą psa terapeuty są jego spontaniczne reakcje oraz instynktowne stawianie granic i barier we wzajemnych kontaktach. Bezpośredni kontakt psa terapeuty oddziałuje na wszystkie zmysły dziecka.

W sferze emocjonalnej terapia z użyciem psa terapeuty wpływa na uwrażliwienie odbioru bodźców zewnętrznych, rozwija świadomość odpowiedzialności za swoje działania, wzmacnia poczucie stabilności emocjonalnej oraz pomaga pokonywać uczucie strachu i zagrożenia.
W sferze społecznej kontakt z psem terapeutą uczy m.in. przestrzegania reguł zachowań. Zmniejsza zachowania agresywne, odbudowuje umiejętność nawiązywania kontaktów oraz wpływa na poczucie zaufania do innych. Reguluje również zwykłe zachowania społeczne w grupie rówieśniczej. Czasowa obecność psa terapeuty w klasie szkolnej ma pozytywny wpływ na zachowania oraz stany emocjonalne wszystkich uczniów.

Kontakt psa z dziećmi upośledzonymi umysłowo:

• pomaga wyćwiczyć umiejętność  komunikowania się, nawiązywania kontaktów, ośmiela dzieci, uczy podejmowania decyzji, wyrażania własnego zdania, wzbogaca słownictwo,

• zapewnia społeczną integrację,

• pomaga w doskonaleniu sprawności fizycznej i koordynacji ruchowej, nabywania umiejętności dnia codziennego np.: zakładanie, wiązanie itp.

• stymuluje rozwój zmysłów, tj. wzroku, słuchu, dotyku czy węchu,

• rozwija zachowania opiekuńcze, pomaga kształtować samodzielność i nawyki higieniczne,

Kontakt psa z dzieckiem w terapii logopedycznej:

• mobilizuje do głośnego i poprawnego wysławiania się,

• uczy naśladowania umiejętności takich jak np.: dyszenie, oblizywanie językiem,

• stwarza możliwości nazywania czynności, zachowań, stosowania określeń, orientacji przestrzennej, czyli wzbogacanie słownictwa,

• umożliwia sprawdzenie, na ile poprawna wymowa jest utrwalona
  w spontanicznym mówieniu.

Kontakt psa z pacjentem w rehabilitacji:

• ciepło psa, dotyk jego sierści sprawia, że mięśnie się rozluźniają,
  co ułatwia pracę usprawniającą,

• motywuje dziecko do wytrwałej pracy, nawet w sytuacji, gdy go nie ma, gdy oczekuje się na jego przyjście,

• wykonanie ćwiczeń rehabilitacyjnych przychodzi małemu pacjentowi
  o wiele łatwiej, gdy są one prowadzone w formie zabawy z psem.

Kontakt psa z dzieckiem nadpobudliwym:

• działa wyciszająco, mobilizuje do wytrwałej pracy,

• pomaga w koncentracji uwagi,

• stwarza sytuacje nowe, z którymi dziecko musi sobie poradzić ,

Kontakt psa z dzieckiem nieśmiałym:

• pomaga przełamywać ograniczenia mentalne,

• wzmacnia poczucie własnej wartości,

• uczy zdecydowanej postawy,

• pies daje poczucie bezpieczeństwa.

Kontakt psa z dzieckiem z autyzmem:

• pomaga nawiązać kontakt, wywołuje zainteresowanie, uczy zachowań, naśladowania,

• uczy się topografii swojego ciała, przenosi to na innych - generalizuje,

• wpływa na przełamanie lęku i pogłębienie kontaktu z otoczeniem,

• pomaga w kształtowaniu umiejętności okazywania emocji, nazywania ich oraz rozwija spontaniczną aktywność ruchową.

• pomaga przełamać niechęć do dotyku,

Kontakt psa z dzieckiem dyslektycznym:

• pozwala odbudować poczucie własnej wartości,

• doskonali orientację stronną,

• ćwiczy sprawność manualną, płynność ruchów,

• doskonali percepcję wzrokową (płynność ruchów gałek, pamięć wzrokową, spostrzegawczość)

•    doskonali percepcję słuchową - doskonalenie pamięci, wzbogacanie słownictwa

Jak można wywnioskować po dokładniejszym zapoznaniu się z pojęciem i zadaniami dogoterapii jest to taki sposób terapii który na pewno ma duże znaczenie dla wychowywania i nauczania. Może nie jest to klasyczna forma oddziaływania na młodego człowieka ,ale w moim przekonaniu dzieci i młodzież pragną nowości, zmian w rutynie codziennej nauki a psy potrafią ta rutynę zmienić w niesamowita przygodę z pożytkiem dla obu stron. Tym bardziej, że dogoterapia pojawia się już nie tylko w ośrodkach dla dzieci niepełnosprawnych, szpitalach ale tez w przedszkolach, szkołach ,ośrodkach dla trudnej młodzieży. Jest nie tyle środkiem wychowania co metoda wspomagającą.

Dogoterapia doskonale łączy naukę, rewalidację i zabawę. Pies uczestniczący w zajęciach pełni ważną rolę edukacyjną: zmniejsza zachowania opozycyjne, przyczynia się do wzrostu dziecięcych zdolności uczenia się. Poprzez kontakt z psem dzieci doskonalą swoje umiejętności społeczne, kształtują wrażliwość. Gdy w zajęciach uczestniczy pies , dłużej i chętniej ćwiczą, a wykonywanie zadań wywołuje wiele radości. Pies potrafi skoncentrować na sobie uwagę, zachęcić do zabawy, uatrakcyjnić długotrwałe zajęcia, przełamać lęk przed kontaktem ze światem zewnętrznym. Dogoterapia bardzo korzystnie wpływa na sferę psychiczną i socjologiczną ludzi chorych. Bezpośrednio pomaga otworzyć się na zewnątrz, przełamywać lęki w kontaktach z innymi ludźmi, stymuluje rozwój zmysłów jak: wzrok, słuch, dotyk czy węch. U dzieci wyzwala aktywność w stosunku do psów i przełamuje lęki w kontaktach z otoczeniem. Potrafi choremu dziecku przywrócić wiarę we własne siły, w możliwość kontroli nad otoczeniem. Ogromne znaczenie dla dzieci głuchych i niewidomych ma kontakt z psem, pogłaskanie, przytulenie, powąchanie.

Tak jak dla terapeuty praca z psem przynosi satysfakcję i mobilizuje do dalszych działań tak i dla dziecka nauka i terapia, kontakt ze zwierzętami, ich otwartość, miłość i oddanie pozwala na uwierzenie w siebie i przezwyciężanie trudności.

Wybrałam dogoterapię ze względu na to iż sama posiadam psa - labradora. Jestem też mamą rocznego Karola i widzę jaki nasz pies ma wpływ na rozwój naszego syna. Można powiedzieć, że już są dobrymi „kumplami”. Rocky asystuje Karolowi przy każdej zabawie, pyskiem pomaga mu się podnieść, gdy się przewróci. A przede wszystkim daje dużo radości. I Kocha bezinteresownie. Ponadto uważam, że psy są najlepszymi przyjaciółmi człowieka, ja kocham te zwierzęta. Są oddane, wierne i pomocne. I na własnym przykładzie mogę powiedzieć, że mają doskonały wpływ na zdrowie i samopoczucie człowieka. Uważam, że dogoterapia powinna być obecna w każdym dziecięcym szpitalu, aby dzieci mogły szybciej wyzdrowieć, albo choć na chwilę zapomnieć o ciężkiej chorobie.

Bibliografia:

1. Jakimiuk -Baran K., Lewandowska M., Heca na cztery łapy.

Gry i zabawy z udziałem psa terapeuty, Warszawa 2005

2. Kulisiewicz B. Witaj Piesku - Dogoterapia we wspomaganiu rozwoju dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych

3. Popławska A., Pies przyjaciel i terapeuta . Program dogoterapii przeznaczony do pracy z dzieckiem niepełnosprawnym ,Warszawa 2004

4. http://www.dogoterapia.com

Jakimiuk -Baran K., Lewandowska M., Heca na cztery łapy.

Gry i zabawy z udziałem psa terapeuty, Warszawa 2005

Popławska A., Pies przyjaciel i terapeuta . Program dogoterapii przeznaczony do pracy z

dzieckiem niepełnosprawnym ,Warszawa 2004

Witaj Piesku - Dogoterapia we wspomaganiu rozwoju dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych„- Kulisiewicz Beata

11

---