Fazy rozwoju współczesnej pedagogiki Ortodoksji ideologicznej (ścisłe trzymanie się reguł, zasad) - w 1947 r. w Polskiej pedagogice nastąpił kryzys w wyniku przyjęcia przez biuro polityczne KC PZPR ofensywy ideologicznej i stosowania przemocy i represji; ortodoksja obejmuje lata 50-60-70-te, pedagogika w tym okresie stała się upaństwowiona, upartyjniona a sprzyjały temu następujące czynniki: -Centralizacja rozpowszechniania i kontroli przyjętego paradygmatu funkcjonalnego, dla którego punktem odniesienia był ideał wychowania socjalistycznego -Antagonistyczne postrzeganie świata w kategoriach my czyli blok socjalistyczny jesteśmy lepsi, mamy lepsza wiedzą a oni (Ci burżuje) są gorsi -Wykluczająca krytyka i samokrytyka wszystkich nurtów teoretycznych i ideologicznych II RP oraz nurtów zachodnich (Bogdan Suchodolski) -Dominacja ideologii pozytywistycznej wraz z dążeniem do ustalania prawidłowości naukowych (scjentyzm metodologiczny - badania ilościowe, obiektywne) -Dominacja całościowego paradygmatu naukowej pedagogiki socjalistycznej wraz z marginalizacją (pomijaniem) wszystkich innych orientacji pedagogicznych. Badania pedagogiczne w Polsce Ludowej koncentrowały się na realizacji przynajmniej jednego z dwóch celów. - Odrzuceniu wszystkich niezgodnych z marksizmem prądów i nurtów pedagogiki oraz jednostronne, fragmentaryczne odczytywanie idei innych prądów kierunku, przy zachowaniu pozorów naukowości - Uzasadnianie, że3 pedagogika osiągnie wyższy stopień rozwoju wtedy, kiedy podporządkuje się wymogom empiryzmu (doświadczanie)logicznego i przejdzie od subiektywizmu do obiektywizmu (za wszelką cenę starano się dążyć do znalezienia takiej prawidłowości które obowiązują wszystkich i wszędzie - a to nie jest możliwe) Do najsilniejszych zadań pedagogiki w czasie ortodoksji należało: nawiązanie kontaktu z pedagogiką radziecka i przeniesienie do Polski teoretycznych podstaw wychowania socjalistycznego. W tym czasie pedagogika utraciła związek z metodologia nauk, a jej słabością było pomijanie badań historyczno -porównawczych (to co było niewygodne nie było badane). W okresie ortodoksji wyróżnia się 3 podejścia do pedagogiki jako nauki: Pedagogika jako autonomiczna nauka o wychowaniu jej istotą było dążenie do naukowej autonomii wiedzy o wychowani, jako specyficznym ze względu na przedmiot badań, metody i kategorie pojęciowe. Bogdan Suchodolski upowszechniał tę ideę ponieważ wychodził z założenia, że nie można dzielić pedagogiki na dwie odrębne merytorycznie (treściowo) i metodologicznie (badawczo) części, czyli na teorie nauczania i wychowania. Należy przyjąć tezę o całościowym charakterze oddziaływań wychowawczych. Zatem mimo koncepcji całościowego ujęcia pedagogiki doszło w niej do znacznego zróżnicowania i wyodrębnienia się: pedagogiki ogólnej, teorii wychowania, dydaktyki, pedagogiki społecznej, pedagogiki porównawczej czy też wg innego kryterium: pedagogiki przedszkolnej, wczesnoszkolnej, szkolnej, pozaszkolnej lub kulturalno-oświatowej. Pedagogika jako pedologia- nauka o dziecku to ujęcie rozwinęło się na początku XX w. i było zorientowane na gromadzenie wiedzy o dziecku, jego sytuacji społecznej i badania eksperymentalne w dziedzinie psychologii rozwojowej. Koncepcja pedologii nie przetrwała ze względu na zawężenie pola badawczego do dziecka i jego dzieciństwa. Pardocentryzm - koncentracja Pedagogika jako integracja zewnętrzna - koncepcja ta zakładała, że pedagogika powinna integrować w sobie wiedzę osiągniętą w oparciu o badania własne z wiedza czerpaną z nauk pomocniczych. Zakładano, że przedstawiciele dyscyplin pomocniczych (psychologii, socjologii), będą wykorzystywać wyniki badań pedagogiki. Jednak nauki te wcale nie były i nie sa zainteresowane korzystaniem z wyników tych badań. Maja także zastrzeżenia do tego, że pedagogika podsumowuje ich wyniki badań (a nie jest do tego uprawniona). W okresie ortodoksji zafałszowano ideologiczny charakter pedagogiki ale należy stwierdzić, że uczyniono z niej narzędzie służebne w walce ideologicznej. Heterodoksja pojawia się w Polskiej pedagogice w latach 80-tych XX w. (w tym czasie z Polsce rozwija się ruch Solidarnościowy). W 1989 r. (4.06.89 rocznica pierwszych wyborów) to zmiana formacji ustrojowej i załamanie się paradygmatu pedagogiki socjalistycznej. Pojawiają się różne teorie, odmienne światopoglądy, relatywizacja poglądów, konkurencja i wzajemne zwalczanie się różnych koncepcji pedagogicznych. Bogusław Śliwerski nazywa ten czas partyzanckim, dekadenckim. W tym okresie podejście do pedagogiki zmieniają także czołowi ideolodzy pedagogiki socjalistycznej, np. Heliodor Muszyński twierdził, że pedagogikę czeka jeszcze jedno stadium rozwoju, wiążące się z jej ścisłym powiązaniem z naukami wyjaśniającymi rzeczywistość - stadium integryzmu . Postmodernizm jest to okres zewnętrznej interakcji pedagogiki, otwarcia się pedagogiki na wpływy zewnętrzne. Rozpoczyna się w latach 90-tych i doprowadza do poszerzenia wiedzy dotyczącej różnych koncepcji człowieka w edukacji . Pojawiają się w tym okresie teorie subiektywistyczne np. w teorie radykalnego humanizmu, teorie krytyczne oraz teorie fenomenologiczne i hermeneutyczne oraz promujące anty pozytywizm i preferujące metody jakościowe (idiograficzne). Również w tym czasie pedagodzy zachwycają się różnorodnością, ambiwalencją etyczną i relatywizmem ocen (nic nie jest 100% pewne). Pojawia się także podejście metodologiczne bardziej zróżnicowane od fundamentalizmu do relatywizmu, aż do anarchii. Postmodernizm charakteryzuje się wielością teorii, z których każda może być uprawniona, ponieważ nie ma lepszych bądź gorszych teorii. Teorie te często pozostają w opozycji do siebie, tworzą antynomie (przeciwieństwa, skrajności) np. obiektywizm subiektywizm, uniwersalizm relatywizm, adaptacja (przystosowanie) transformacja (zmiana). Podejście postmodernistyczne pozwala dostrzec teoretyczne spory w naukach o wychowaniu. W perspektywie walki różnych wersji rzeczywistości. Zdaniem Lecha Witkowskiego konieczne jest dzisiaj wyostrzenie uwagi krytycznej, zarówno w odniesieniu do dzieł klasyków pedagogiki i do współczesnych nurtów kierunku. Dziesięciościan (dekader) edukacji wg Z.Kwiecińskiego Globalizacja i w związku z nią takie problemy jak: świat, wojna, zagrożenie środowiska, wygasanie źródeł energii, polityczny podział świata na centrum i peryferie. Nadmiar globalizacji wiąże się z nadmierną koncentracją na problemach świata, na zagrożeniach i z marginalizacją (pomijaniem problemów lokalnych, psychologicznych)Brak globalizacji prowadzi do partykularyzmu (koncentracji się tylko na swoim obszarze działania) Etatyzacja i związane z nią: państwo, jego suwerenność, ustrój, urządzenie demokratyczne, konieczne zależności, miejsce w świecie, sojusznicy, przeciwnicy, racja stanu. Nadmiar prowadzi do religijnego kultu państwa, kultu instytucji państwa lub przywódców Brak etatyzacji prowadzi do anarchizmu. Nacjonalizacja naród, jego tradycje, swoistość kulturowa, istota więzi i odrębności. Nadmiar prowadzi do nacjonalizmu, przekonania o wyższości swojego narodu, rasy, nad innymi (obecnie również wyst. np. w Niemczech) Brak nacjonalizacji prowadzi do kosmopolityzmu, pozbawia nas poczucia przynależności narodowej Kolektywizacja (socjalizacja wtórna) i związane z nią: klasa społeczna, więź i interes klasowy, odrębność etosu, solidarność z ludźmi o podobnych pozycjach i położeniu, kształtowanie przekonań, roli, misji, określonej klasy czy partii. Nadmiar wychowania klasowego doprowadza do przekonania o prawie do dominacji, przewagi, dyktatury jednej klasy społecznej; patologią w edukacji jest także gotowość wyrzeczenia się obrony interesu własnego państwa oraz własnej gr. społecznej na rzecz partii. Brak kolektywizacji prowadzi do alienacji (izolacji) społecznej, do apartyjności Polityzacja, biurokracja i profesjonalizacja: organizacje i instytucje, wychowanie do podziału pracy, racjonalność i dyscyplina w społeczeństwie organizacyjnym i w świecie zinstytunacjonalizowanym, kształcenie do pracy i zawodu. Nadmiar przerost wychowania dla instytucji prowadzi do ukształtowania się osobowości autorytarnej, w której kumulują się tendencje do dominacji z tendencjami do uległości. Brak polityzacji prowadzi do alienacji pracy oraz do atomizmu (i indywidualizmu Socjalizacja uspołecznienie pierwotne: oddziaływanie gr. pierwotnych takich jak rodzina, gr. rówieśnicza, społeczność lokalna, wrastanie w określone normy.
|
Nadmiar socjalizacji pierwotnej doprowadza do zawężenia spostrzegania siebie i różnych spraw w kategoriach lokalnych, rodzinnych. Brak socjalizacji pierwotnej prowadzi do zaburzeń w funkcjonowaniu społecznym, do aspołeczności i do egocentryzmu. Inkulturacja i personalizacja: człowiek jako istota społeczna jako rezultat wrastania w kulturę, dokonujący autonomicznych wyborów (dokonywanie wolnych wyborów), przekazywanie systemów filozoficznych i religijnych. Nadmiar prowadzi do idealistycznego oderwania się człowieka od realiów życia społecznego i sprzyja koncentracji na własnych przeżyciach. Brak prowadzi do braku lub rozchwiania systemu wartości i zasad. Wychowanie i jurydyfikacja: człowiek obywatel, wdrażanie do wykonywania i realizowania ról i czynności obywatelskich, kształtowanie świadomości prawnej. Nadmiar wychowania może dawać w efekcie osobowość zewnątrz sterowną oraz podporządkowaną całkowicie normą prawnym. Brak prowadzi do deprawacji oraz skłonności do wykroczeń prawnych. Kształcenie i humanizacja osoba ludzka, wiedza, światopogląd, umiejętności, nawyki, kompetencje interakcyjne, zasada wzajemności i współczulności (empatii), kształtowanie potrzeb wtórnych (potrzeby wyższego rzędu). Nadmiar kształcenia może prowadzić do akademizmu, ozdobności, nieprzydatności wiedzy i umiejętności do poczucia wyższości erudycyjnej nad innymi (wiem więcej, czytam więcej), konserwatyzmu poznawczego (człowiek przywiązuje wagę tylko do rozwoju poznawczego kosztem zaniedbania innych rodzajów rozwoju np. społecznego, rodzinnego) Brak prowadzi do analfabetyzmu (brak rozumienia czytanego tekstu) funkcjonalnego i kulturowego oraz może doprowadzić do zastąpienia wartości przez potrzeby pierwotne. Hominizacja: organizm, kształtowanie cech gatunkowych, wychowanie zdrowotne, kanalizowanie potrzeb pierwotnych (nawet jeśli chcemy jeść, to nie możemy bo jesteśmy na wykładzie - próba zapanowania nad własnymi potrzebami), higiena, zasada nagradzania - gratyfikacji, bez szkodzenia innym, zasada unikania kary. Nadmiar hominizacji doprowadza do naturyzmu, hipochondrii, natręctw, przesadnej odpowiedzialności za swoje zdrowie, do przesadnej oceny relacji Ja środowisko (nie wypiję wody z kranu, jem owoce tylko z mojej działki) nadmierna sterylność szkodzi, Brak prowadzi do niedorozwojów, kalectwa, niedomogów organizmu spowodowanych podejmowaniem działań ryzykowanych, takich jak: palenie, picie alkoholu, nadużywanie leków, narkotyków. Koncepcja wg Stefana Kunowskiego dzieli nurty badań na: Pedagogika praktyczna (empiryczna) w jej obszarze dokonywane jest badanie analizy oddziaływań wychowawczych rodziców, nauczycieli; opracowywane są doświadczenia dydaktyczne i metodyczne związane z procesem kształcenia. Ta pedagogika jest zorientowana na pedagogię (praktykę działania) Pedagogika opisowa (eksperymentalna) dokonuje się w niej naukowych uogólnień doświadczeń oraz bada się, na drodze eksperymentalnej, prawa rządzące zjawiskami dotyczącymi wychowania (prowadzi się badania dot. skuteczności pewnych programów; bada się na ile skuteczna w oddziaływaniu wychowawczym jest metoda modelowania, indukcyjna; pr. „Spójrz inaczej”) Pedagogika normatywna prowadzi się badania natury człowieka i wytworów jego kultury, w nawiązaniu do filozofii człowieka, aksjologii, teorii kultury i w związku z tym dokonuje się ustaleń celów, wartości, ideałów i norm. Dość rozbudowany Pedagogika teoretyczna (pedagogika ogólna) tworzy teorię wszechstronnego rozwoju człowieka, jego uwarunkowań i wykorzystuje dorobek naukowy wcześniej wymienionych pedagogik. Ta pedagogika jest pedagogiką najszerszą; w tym nurcie badań zbiera się wszystko co zostało dokonane w pozostałych rodzajach pedagogiki. Stanisław Palka wyodrębnia następujące rodzaje problemów spotykane w pedagogice: Problemy metateoretyczne - (najwyższy poziom ogólności) badania teoretyczne o charakterze metodologicznym (związane są z problemami metateoretycznymi dot. min. statusu pedagogiki jako nauki, jej teorii, języka, prawidłowości, dziedzin i strategii badawczych Problemy teoretyczne badania teoretyczne (sensu stricte - czysto teoretyczne), dot. ściśle teoretycznych problemów takich jak: wykrywanie niezmienników (elementy stałe) i prawidłowości procesów pedagogicznych Problemy teoretyczno - praktyczne - badania dot. rozwoju teorii danej dyscypliny ale jednocześnie zajmują się aplikacją (przeniesieniem) teorii do praktyki Problemy ściśle praktyczne - badania ściśle praktyczne gł. wiążą się one z rozwiązaniem konkretnych problemów oraz z wprowadzaniem korzystnych modyfikacji do procesów dydaktyczno-wychowawczych Do tych kierunków dostosowuje określone kierunki badań. 1.Istota ideologii edukacyjnej 2.Wybrane klasyfikacje ideologii edukacyjnej 3.Związki ideologii z czasem historycznym z filozofią i nauką Koncepcja Janusza Gniteckiego: nawiązując do badań antropologicznych (nauka o człowieku), aksjologicznych (nauka o wartościach), psychologicznych (nauka o psychicznym funkcjonowaniu człowieka). Stworzył podział rzeczywistości pedagogicznej na 3 sfery: Sfera działania związana z pytaniem Kim staje się człowiek pod wpływem działania? pedagogika prakseologiczna (nauka o skutecznym działaniu) Sfera faktów związana z pytaniem Kim jest człowiek? (w edukacji) pedagogika eksperymentalna Sfera wartości związana z pytaniem Kim ma być człowiek? pedagogika hermeneutyczna Tym 3 sferom odpowiadają różne pedagogiki. Wyróżniamy także podział stosowany przez wielu badaczy na: Pedagogikę teoretycznie zorientowaną intencją badawczą pedagogów jest prowadzenie badań koncentrujących się na poznaniu naukowym i budowanie systemu teoretycznie podbudowanej pedagogiki; brak tu intencji służenia praktyce; przedstawiciele z góry zakładają, że będą to konstrukty teoretyczne; mimo że tej intencji nie ma, to praktycy korzystają z dorobku tych badań teoretycznych (nurt badań historycznych lub porównawczych /Polska pedagogika i Europejska/) Pedagogikę praktycznie zorientowaną stara się służyć praktyce pedagogicznej, uogólnia się w niej wiedze z filozofii, psychologii, socjologii, łączy ja z praktyka i projektuje określone działania dot. praktyki; mamy tu badania innowacyjne, eksperymentalne i tzw. badanie w działaniu (ostatnio b. aktualne gdyż obecnie uważa się, iż najważniejszym źródłem wiedzy o edukacji jest nauczyciel; ważne jest jego wykształcenie i przygotowanie ale wzmacnia się jego kompetencji metodologicznych - przygotowanie do prowadzenia badań, szczególnie u najmłodszych dzieci /przedszkola, kl. 1-3/ w celu wykrycia zaburzeń, problemów, którym można zaradzić) Pulsujące kategorie pedagogiczne wg Joanny Rutkowiak Intelektualizm wyrasta z kultury europejskiej, wiąże się z nazwiskiem J.F Herbarta - twórcy systemu pedagogiki tradycyjnej, wprowadził on kształcenie pojęciowej do podstawowych pojęć (ukształcalność wychowanka, jako przechodzenie od nieokreśloności do stałości) i stwierdził, że cel wychowania i środki wychowania prowadzą do nauczania wychowującego - (ważne jest to, co uczeń wie i ile wie); z roku na rok obniża się poziom kompetencji intelektualnej studentów świeci coraz słabiej Praktycyzm kategoria związana z kulturą amerykańską i z etosem pracy przeciętnego obywatela (pragmatyzm, praktyczne umiejętność); zakłada, że najważniejsze są praktyczne umiejętności, dlatego kładą nacisk na działanie i nie cenią wiedzy pojęciowej; wpłynął na drastyczne obniżenie się poziomu w szkołach amerykańskich - zdecydowanie straciła na znaczeniu Praktyczność zakłada łączenie wiedzy pojęciowej z umiejętnościami praktycznymi; przyjmuje się tu różne drogi poznania - teoria praktyka (częściej stosowane w pedagogice) - praktyka teoria Zastosowanie tych dróg zależy od tego, z kim mamy do czynienia. Przedmiotowość i techniczność wiąże się z traktowaniem człowieka, jako obiektu, który można za pomocą zewnętrznych zabiegów w sposób dowolny uformować; tenże człowiek nie ma wpływu na to, co się z nim dzieje, nie współdecyduje; Polska ratyfikowała prawa dziecka (Kazimierz Obuchowski „Od przedmiotu do podmiotu”)
|
Podmiotowość (bardzo świecąca) kategoria, która wiąże się, z wewnątrz sterownością człowieka, z jego samoświadomością, samowiedzą z uruchomieniem wewnątrz sterownych mechanizmów samokontroli takich jak: samokontrola, samoocena, odpowiedzialność za samego siebie; kategoria ta ściśle wiąże się z wolnością, autonomią człowieka i z jego poczuciem sprawstwa; ważny jest człowiek, (system, Freneta - dziecko samo planuje, co będzie dziś robić, samo dokonuje podziału swoich zajęć) kompetencja b. istotna i b. ważna - powinno się kierować dziecko na podmiotowy standard; w szkole powinna być dwu-podmiotowość, wiąże się ona z umiejętnością wchodzenia w dialog z drugim człowiekiem i uwzględnianiem jego potrzeb; podmiotowość każdego człowieka ograniczona jest podmiotowością drugiej osoby (ważne są potrzeby dziecka, ale jego potrzeby nie mogą szkodzić innym ludziom) Pytajność wiąże się ona ze stawianiem pytań, kategoria ta oddaje napięcie pomiędzy pewnością a niepewnością; głównie w filozofii; można tez odnieść tę kategorię do szkoły (dzieci zadają pytania) dzisiejsza edukacja powinna być nastawiona na zadawanie pytań. W obszarze pedagogiki formułuje się pytania zarówno typu naukowego jak i filozoficznego. Pojawia się w związku z tym sfera pulsowania między wiedzą a niewiedzą, między pytaniem i odp., między otwartością i ograniczeniem. Pytania zarówno w pedagogice jak i w pedagogii są wyrazem otwartości poszukiwań i samodzielności myślenia. Kategoria ta zyskuje dzisiaj na znaczeniu. Wiąże się z wątpieniem, nie ma pewników, na których można opierać funkcjonowanie, więc powinien zadawać pytania i skłaniać dzieci do ich zadawania. Sakralność wiąże się z obecnością bądź nie sakrum (tajemnicy, świętością, tabu edukacji, wiąże się to z obecnością czegoś, co wykracza poza racjonalne rozumowanie; ta kategoria wiąże się również z pytaniem o zasadność religii w edukacji; Kontekstowość wiąże się z ujmowaniem zjawisk w kontekście (określonym środowisku) bądź w izolacji (przyrodoznawstwo w warunkach laboratoryjnych możemy prowadzić eksperymenty w ograniczeniu); każdy fakt pedagogiczny musi być rozpatrywany w pewnym kontekście; zawsze musimy brać ją pod uwagę w pedagogice; uwzględnianie kontekstu globalnego, historycznego, kulturowego Polityczność pedagogika zawsze jest uwikłana politycznie, pojawiają się określone priorytety, ideologie, upolitycznianie przejawia się naciskiem wywieranym przez jedną grupę społeczną na inne dla powiększenia swojego zasięgu władzy; upolitycznianie zaczyna się od państwa prawa społeczeństwa i przenosi na pedagogikę i pedagogię Krytyczność kategoria stale obecna w pedagogice w różnym nasileniu, wiąże się z akceptacją czegoś a odrzucaniem czegoś innego, sprzyja ona tworzeniu się nowych koncepcji, rozwiązań praktycznych np. na bazie krytyki pedagogiki tradycyjnej wyrosła pedagogika progresywistyczna; we wszystkich krajach świata krytykuje się system pedagogiki tradycyjnej, ale wynika z tego niewiele, Uprawniona wielość - równoprawna wielość - wszystkie wcześniej wymienione kategorie pojęciowe mają prawo funkcjonować w pedagogice, wszystkie są ważne, czasem zyskują a czasem tracą na znaczeniu Ideologie edukacyjne ideologia edukacyjna jest stosowana do nazwania jednej z form takich jak: doktryna edukacyjna czy ukryty program wychowania. T. Hejnickiej Bezwińskiej ideologia edukacyjna system poglądów którego rolą jest tłumaczenie przeszłości grupy (tego co się wydarzyło kiedyś w tej grupie), badanie jej teraźniejszości oraz projektowanie jej przyszłości. (gr. społeczna w szerokim znaczeniu - np. warstwa społeczna, system edukacji całego państwa). Ideologia konserwatywna umacniała istniejący porządek polityczny, gospodarczy, ekonomiczny; ideologia warstw posiadających (arystokracji) Cechy: - dominacja nauczyciela- orientacja na nauczyciela - nauczanie zamknięte - przyjmowanie znaczeń -gotowe teksty, niezmienne - system autorytarny (narzucające) - model tradycyjny utrwala to co jest - przekaz podane nauczyciela - przestrzeń zamknięta - nauka zależna -uwikłana ideologicznie Ideologia liberalna opierała się na b. dużym zaufaniu w to, że człowiek jest istota autonomiczną i to od niego zależy czy zmieni swoje miejsce w strukturze ) pojawia są w krajach w których rozwinęła się demokracja - warstwa średnia / kapitaliści, posiadacze/ Cechy: -orientacja na dziecko, nauczanie otwarte tworzenie znaczeń, system demokratyczny, model postępowy, interpretacja, co myśli uczeń, przestrzeń otwarta, 00nauka niezależna - wolna od ideologii Ideologia socjalistyczna odwoływała się ona do naturalistycznego nurtu myślenia o człowieku, akcentowała zasadę sprawiedliwości społecznej i równości ludzi niezależnie od pochodzenia. Ideologia romantyczna J.Rousseau, J.Korciak, M.Montessori, A.Neill. Najważniejsze jest dziecko i wszystko to co pochodzi od dziecka jest istotnym aspektem jego rozwoju. Wiedza wiąże się z bezpośrednim wewnętrznym doświadczeniem jednostki. Rozwój organiczny jest związany z rozwojem fizycznym, poznawczym, emocjonalnym i wolicjonalnym poprzez określone stadia mające pewne wzory. Strategia pożądanych cech, humanistyczne kryteria wewnętrznej jakości doświadczeń dziecka. Samorozwój, samoaktualizacja, autonomia, podmiotowość, tożsamość. Rozwój jednostki, jej tożsamości, wrodzonych cech, możliwości, dyspozycji. Ochrona wewnętrznego ,,ja'' dziecka poprzez stwarzanie warunków do pełnego rozwoju. Maksymalizacja wolności jednostki, przy poszanowaniu wolności innych. Ideologia transmisji kulturowej J. Herbart, Z. Sośnicki, Z. Mysłachowski, H. Muszyński. Wychowanie jest dla nich transmisją (przekazem) kultury. Wiedzą jest to co obiektywne, sprawdzone, uznane. Asocjacyjna teoria uczenia się i behawioralna koncepcja rozwoju, jako stymulowana z zewnątrz aktywność podmiotu. Strategia przepowiadania sukces, standardy wiedzy i zachowania, stopnie szkolne. Różnice indywidualne w wymiarze osiągnięć sukcesu i uspołecznienia, współzawodnictwo. Standardy wiedzy i zachowań, różnicowanie indywidualne, tworzenie bezkonfliktowego środowiska; Przekazywanie zasobów wiedzy, umiejętności, norm i wartości nagromadzonych w przeszłości. Najważniejszy jest system społeczny, wolność może być w nim usytuowana. Ideologia progresywna J. Dewey, J. Piaget, E. Erikson. Wychowanie jest podtrzymywaniem naturalnych interakcji dziecka ze środowiskiem. Wiedzą jest to co pozwala równoważyć relacje między jednostką a jej środowiskiem, czyli posiadane przez jednostkę kompetencje poznawcze i instrumentalne. Teorie rozwojowe o charakterze interakcyjnym, np. teoria rozwoju poznawczego J. Piageta oraz teoria rozwoju psychospołecznego Eriksona. Strategia logiki rozwojowej, integracja zachowań i stanów wewnętrznych dziecka. Posiadane kompetencje poznawcze i instrumentalne. Celem wychowania jest logika rozwojowa człowieka i aktywność człowieka w rozwiązywaniu problemów; Pomoc wychowankowi w osiąganiu coraz wyższych etapów rozwoju poznawczego, a przez to także moralnego, społecznego i psychicznego. Najważniejsze są zasady etyczne, które wyznaczają cele i środki wychowania. Edukacja - (wg Z. Kwiecińskiego) to ogół wpływów na jednostki i grupy ludzkie, wpływów sprzyjających takiemu ich rozwojowi i wykorzystywaniu posiadanych możliwości, aby w maksymalnym stopniu stały się członkami wspólnoty społecznej, kulturowej, narodowej i globalnej oraz by były zdolne do aktywnej samorealizacji niepowtarzalnej i trwałej tożsamości i odrębności, były zdolne do rozwijania własnego JA oraz utrzymywania ciągłości własnego ja w toku spełnienia zadań dalekich. Edukacja to ogół czynności prowadzenia drugiego człowieka i jego własnej aktywności w osiąganiu pełnych i swoistych dlań możliwości, jak też ogół wpływów i funkcji umożliwiających rozwój osobowości człowieka w relacji do innych ludzi i wobec świata. Wychowanie to ogól świadomych, celowych oddziaływań zmierzających do osiągnięcia względnie trwałych skutków osobowości wychowanka, zarówno w jego sferze kierunkowej (w opiniach, sądach, postawach) oraz w sferze instrumentalnej (w wiedzy, umiejętnościach, zainteresowaniach i zamiłowaniach); możemy mówić o wychowanie kierunkowym: moralnym Kształcenie system działań zmierzających do tego, aby uczącej się jednostce umożliwić poznanie świata, przygotowanie do zmieniania go i ukształtowania własnej osobowości |
|
|