UKŁAD PRZYWSPÓŁCZULNY-Cechy charakterystyczne układu przywspółczulnego:- ne urony ośrodkowe(przedzwojowe)wychodzą z pnia mózgu i części krzyżowej rdzenia kręgo wego-są dłuższe od neuronów obwodowych(zazwojowych),ponieważ zwoje leżą daleko od ośrodków,w pobliżu unerwianych narządów lub bezpośrednio w ścianie tego narządu.-włóki en zazwojowych jest więcej niż przedzwojowych;-większość włókien tego układu przebiega wspólnie z niektórymi nerwami czaszkowymi i rdzeniowymi np.z nerwem błędnym unerwia jącym:płuca,serce,żołądek,jelita,wątrobę,drogi moczowe.-mediatorem w synapsach przed i zazwojowych jest acetocholina;Główne funkcje:-zwężenie źrenicy i akomodacja oka;-wzros t wydzielenia śluzu w jamie nosowej,śliny i łez;-przyspiesza ruchy perystaltyczne jelit;-zwal nia rytm serca,zmniejsza siłę skurczu;-obniża ciśnienie tętnicze krwi. Ośrodki układu przyw spółczulnego leżą w pniu mózgu jądrach przywspółczulnych nerwów czaszkowych i w odci nku krzyżowym rdzenia kręgowegoCZ.CZASZKOWA-w pniu mózgu.1.jądro nerwu okoruc howego(III)-włókna przedzwojowe biegną do zwoju rzęskowego w oczodole;-włókna zazw ojowe dochodzą do mięśnia rzęskowego i m.zwężającego źrenicę.2.jądro nerwu twarzowego (VII)-leży w tylnym odcinku mostu;-włókna przedzwojowe dochodzą do zwoju skrzydłowo-podniebiennego i podżuchwowego;-włókna zazwojowe unerwiają gruczoł łzowy,błonę śluzo wą nosa,podniebienie,śliniankę przyżuchwową i podjęzykową.3.jądro nerwu językowo-gard łowego(IX)-leżą w rdzeniu przedłużonym;-włókna przedzwojowe dochodzą do zwoju uszne go pod otworem owalnym;-włókna zazwojowe unerwiają śliniankę przyuszną,gruczoły polic zkowe i wargowe.4.jądro nerwu błędnego(X)-w rdzeniu przedłużonym;-oddaje największe skupienie włókien przedzwojowych,które dochodzą do splotów śródpiersiowego,trzewnego i zwojów śródściennych;-włókna pozazwojowe unerwiają narządy głowy,szyi,klatki piersio wej,narządy jamy brzusznej(przełyk,żołądek,wątroba,trzustka,jelito cienkie,nerki).-włókna pozazwojowe mają łączność ze splotem nerwowym błony mięśniowej i podśluzowej znajduj ącymi się w ścianie przewodu pokarmowego na całej długości tj.od przełyku do odbytu. CZĘŚĆ KRZYŻOWA-włókna przywspółczulne wychodzą z rdzenia z korzeniami brzuszny mi z odcinka S2-S4 nerwów krzyżowych,oddzielają się od nich jako nerwy miedniczne doch odzące do zwojów w miednicy mniejszej.-włókna zazwojowe unerwiają pęcherz moczowy (wzrost napięcia mięśni gładkich),jelito,powodują:skurcz i rozkurcz mięśni zwieraczy wew. odbytu i cewki moczowej,wzwód prącia i ejakulację.UKŁAD WSPÓŁCZULNY-składa się z połączonych ze sobą zwojów ułożonych po obu stronach kręgosłupa.Ośrodki części współ czulnej znajdują się w rogach bocznych istoty szarej rdzenia w odcinku piersiowym(od 8 od cinka szyjnego,w odcinku piersiowym i 3 lędźwiowych).Z jąder pośrednio bocznych wycho dzą bardzo liczne włókna biegnące razem z korzeniami brzusznymi nerwów rdzeniowych do wszystkich regionów w organizmie.-wzmaga skurcz mięśni gładkich;-przyspieszenie przemi any materii i aktywności mózgowej;-rozszerzenie oskrzeli,źrenicy;-wzrost pobudliwości i pr zewodnictwa;-przyspieszenie rytmu pracy serca,zwiększenie siły skurczu;-podwyższenie ciś nienia tętniczego krwi poprzez zwężenie naczyń krwionośnych;- pobudzenie nadnerczy do produkcji noradrenaliny.PIEŃ WSPÓŁCZULNY-twór parzysty położony od podstawy czas zki do poziomu pierwszego kręgu guzicznego,gdzie ulega złączeniu w zwój nieparzysty.Zbu dowany ze zwoi połączonych ze sobą gałęziami międzyzwojowymi: Wyróżniamy topografic znie:CZĘŚĆ SZYJNĄ-3 zwoje szyjne,pień leży na wyrostkach poprzecznych kręgów szyjny ch,górny oddaje włókna unerwiające narząd wzroku,gruczoły łzowe i ślinowe,serce;dol ny-łączy się ze zwojem piersiowym pierwszym tworząc zwój szyjno-piersiowy=gwiaździsty środkowy i gwiaździsty oddają gałązki do splotu sercowego i płucnego.CZĘŚĆ PIERSIO WĄ-10-12 zwojów piersiowych-położonych na głowach żeber;oddaje nerwy trzewne mniejs zy i większy,przechodzące przez przeponę i łączące się w splotach trzewnych w jamie brzus znej. CZĘŚĆ BRZUSZNĄ-3-5 zwojów lędźwiowych położonych w pniu na bocznych pow. kręgosłupa lędźwiowego;CZĘŚĆ MIEDNICZNĄ-4 zwoje krzyżowe i 1 nieparzysty zwój gu ziczny,pień położony na miednicznej części obok otworów kości krzyżowej. W obrębie odg ałęzień odchodzących od pnia współczulnego wyróżniamy *gałązki białe-połączone z pniem jako włókna przedzwojowe; *gałązki szare(zazwojowe)dzielą się na 3 rodzaje: 1.łączące i rd zeniowe-stanowią połączenie z nerwami rdzenia i czaszki;2.gałęzie naczyniowe-oplatają nac zynia tworząc sploty okołotętnicze;-gałęzie trzewne-biegnące do splotów w klatce piersiowe j,jamie brzusznej i miednicy.UKŁAD NERWOWY AUTONOMICZNY-w obrębie systemu nerwowego istnieje pewna specjalizacja funkcjonalna(czynnościowa).Wyróżniamy: 1.somat yczny układ nerwowy(SUN-animalny)-jego neurony specjalizują się w obróbce i reakcjach bodźców docierających ze świata zew.Jego efektorami są mięśnie poprzecznie prążkowane, reakcje zaś mają charakter ruchowy.2.układ autonomiczny(wegetatywny)kieruje czynnościa mi narządów wew.niezależnie od naszej woli a zwłaszcza funkcją:układu sercowo-naczynio wego,oddechowego,pokarmowego i przemiany materii.Jest czynnościowo ściśle połączony z układem hormonalnym,wpływając na procesy rozmnażania,wydzielania gruczołowego.To warzyszy szeregu stanom emocjonalnym jak złość,radość,podniecenie poprzez reakcje organ izmu tj.zaczerwienienie twarzy,pocenie ze strachu,przyspieszenie akcji serca itp.Unerwia: *mięśnie gładkie,*mięsień sercowy,*gruczoły.Ośrodki sterujące czynnością tego ukłądu zna jdują się w ośrodkowym układzie nerwowym,nie są rozmieszczone równomiernie.Nadrzędn e ośrodki znajdują się w pniu i korze mózgu.Głównym ośrodkiem regulującym czynność ukł adu jest podwzgórze.Tworami charakterystycznymi dla układu autonomicznego są:-pień ws półczulny leżący po obu stronach kręgosłupa.-sploty nerwowe autonomiczne,szczególnie lic zne w okolicy naczyń krwionośnych. Włókna i kom.nerwowe stanowią samodzielne nerwy lub sploty,dodatkowo wchodzą w skład nerwów czaszkowych i rdzeniowych oraz budują ośr odkowy układ nerwowy.Grupy kom.,od których odchodzą obwodowe włókna nerwowe auto nomiczne skupione są w:-śródmózgowiu,-w rdzeniu przedłużonym,-w odcinku piersiowo-lę dźwiowym rdzenia kręgowego(Th1-L2),-w odcinku krzyżowym rdzenia.Układ autonomiczn y dzieli się na dwie części antagonistyczne do siebie:a.układ współczulny(sympatyczny)zlok alizowane są w:bocznych rogach rdzenia kręgowego w odcinku piersiowym i lędźwiowym,b układ przywspółczulny(parasympatyczny)znajdują się w:-śródmózgowiu,-rdzeniu przedłużo nym,-odcinku krzyżowym rdzenia kręgowego. Nerwy trzewne autonomicznego układu nerw owego są zbudowane z dwuogniwowego łańcucha neuronu.Kom.neuronów pierwszego ogni wa leżą w pniu mózgu i w rdzeniu kręgowym,tam tworzą ośrodki współczulne i przywspółc zulne.Są to neurony przedzwojowe,których włókna nie docierają wprost do narządów efekto rowych(efektor),lecz kończą się w zwojach autonomicznego układu nerwowego.Ze zwojów tych wychodzą włókna drugiego ogniwa nerwów trzewnych:-włókna zazwojowe dochodząc e do narządów unerwionych przez autonomiczny układ nerwowy.Włókna zwojowe są kom. eferentnymi tworzącymi zwoje o różnym umiejscowieniu.1.zwoje pnia współczulnego-wyst ępują w liczbie 21-25 par,leżą obustronnie wzdłuż kręgosłupa od czaszki do końca kości krz yżowej(nazywane zwojami przykręgowymi).2.zwoje splotów układu autonomicznego-są to sploty powstałe z gałęzi odchodzących od pnia współczulnego zlokalizowane są na obwodzi e:a.klatka piersiowa(splot sercowy,płucny),b.jama brzuszna(splot trzewny,splot słoneczny.s plot międzykrezkowy,splot podbrzuszny górny),c.miednica(splot miedniczny),d.mniejsze sp loty otaczające niemal wszystkie tętnice.3.Zwoje śródścienne-leżą na pow.lub w ścianach na rządów wew.,zwoje i sploty występują w mięśniu sercowym,gruczołach i ścianie przełyku,ż ołądka,jelit i pęcherza moczowego. |
|