Zaliczenie chorób wewnętrznych (układ pokarmowy)
Wywiad i badanie fizykalne
Wywiad:
W czasie zbierania wywiadu należy zwrócić szczególną uwagę na:
• bóle w obrębie jamy brzusznej, klatki piersiowej, odbytnicy i odbytu
• gorączkę i dreszcze
• odbijanie, nudności i wymioty
• obecność krwi w wymiocinach
• zgagę
• trudności w połykaniu
• zaburzenia w oddawaniu stolca (zaparcia, biegunki, lub obie na przemian, parcie na stolec, zatrzymanie gazów i stolca)
• krwawienie oraz wydalanie śluzu i ropy z odbytu
• powiększenie rozmiarów brzucha (wzdęcia, wodobrzusze)
• zaburzenia łaknienia
• cuchnienie z ust
• czkawka
• zachowanie masy ciała
Badanie fizykalne:
• badanie tętna, ciśnienia tętniczego i temperatury ciała
• oglądanie
• obmacywanie
• opukiwanie
• osłuchiwanie
• badanie per rectum
Obrona mięśniowa: objaw zapalenia otrzewnej polegający na odruchowym pojawieniu się napięcia mięśni brzucha podczas badania palpacyjnego, mówimy wtedy o brzuchu ,,deskowatym”
Objaw Blumberga: objaw otrzewnowy, nagłe oderwanie ręki uciskającej bolesną część brzucha, powoduje gwałtowne nasilenie się bólu.
Objaw Rovsinga: ucisk lewego dołu biodrowego w kierunku antyperystaltycznym wywołuje ból w prawym dole biodrowym - okolice wyrostka robaczkowego (pkt. McBurnea)
Objaw Chełmońskiego: chorzy odczuwają krótkotrwały ból w prawym podżebrzu podczas uderzania ręką tej okolicy i świadczy to o zapaleniu pęcherzyka żółciowego.
Żylaki przełyku
Są to poszerzone naczynia żylne przebiegające bardzo powierzchownie w błonie śluzowej albo podśluzowej i mogą mieć charakter wrodzony (bardzo rzadkie), lub nabyty.
Etiologia:
• nadciśnienie wrotne z powodu marskości wątroby
• zakrzepica żyły wrotnej
• zakrzepica żył wątrobowych
Obraz kliniczny:
• żylaki same z siebie objawów ani dolegliwości nie sprawiają, mogą jednak być źródłem krwotoku.
Rozpoznanie:
• badanie radiologiczne
• endoskopia
Leczenie:
• unieruchomienie i zapewnienie spokoju chorego
• wstrzymanie żywienia doustnego
• dożylne podawanie płynów, masy erytrocytarnej i świeżego osocza mrożonego krwi w celu korekcji zaburzeń krzepnięcia
• założenie sondy Sengstakena-Blakemorea (przed założeniem należy chorego zaintubować)
• skleroterapia endoskopowa
• zabiegi operacyjne
Rokowanie:
• małe krwawienia mogą ustać samoistnie
• duże, nie dające się zatrzymać, mogą doprowadzić do śmierci
Profilaktyka:
• zapobieganie i skrupulatne leczenie zapalenia wątroby
• ograniczenie konsumpcji alkoholu i nadużywania leków
Choroba wrzodowa dwunastnicy i żołądka
Wrzody trawienne są ograniczonymi ubytkami błony śluzowej żołądka lub dwunastnicy, określanymi jako nadżerka gdy ubytek jest niewielki lub jako wrzód gdy ubytek sięga tkanki mięśniowej.
Etiologia:
czynniki endogenne
• kwas solny i pepsyna
• żółć
czynniki egzogenne
• stres
• palenie tytoniu
• nieprawidłowa dieta
• niesterydowe leki przeciw zapalne
• helicobacter pylori
czynniki genetyczne
Bez kwasu solnego i helicobacter pylori nie ma wrzodu !!!
Obraz kliniczny:
• ból palący lub szarpiący, który nie promieniuje, umiejscawiający się w nadbrzuszu
• tkliwość nadbrzusza bez objawów otrzewnowych
• krwawienie (smoliste stolce lub/i krwawe wymioty)
• perforacja (nagły początek dolegliwości bólowych nadbrzusza, z wymiotami i zlewnymi potami)
Rozpoznanie różnicowe bólu:
wrzody dwunastnicy
• ból pojawia się między posiłkami, często w czasie snu, nasila się przed samym posiłkiem, a ustępuje bezpośrednio po nim.
wrzody żołądka
• ból pojawia się natychmiast po posiłku, a ulgę sprawiają wymioty
Rozpoznanie:
• testy na obecność helicobacter pylori
• gastrofiberoskopia
Leczenie:
• eradykacja helicobacter pylori (2 antybiotyki + inhibitor pompy protonowej)
• blokery H2 (np. Ranitydyna) i/lub IPP(Polprazol, Controloc)
• leki osłaniające błonę śluzową
• leczenie objawowe
• odpowiednia dieta
Rak żołądka
Rak żołądka jest nowotworwem pochodzenia nabłonkowego, stąd też powstaje w śluzówce. Nowotwory te dzielimy na złośliwe i łagodne. Histologicznie najczęściej spotykaną odmianą jest gruczolakorak, rzadszy rak rdzeniasty, najrzadszy rak włóknisty.
Etiologia:
• czynnik genetyczny
• grupa krwi A
• zewnątrz pochodne - żywienie (wędzonki)
• wewnątrz pochodne (bezkwas)
• choroby sprzyjające (np. zapalenie żołądka z helikobacter pylori)
• zmniejsza ryzyko pożywienie z vit. C
Obraz kliniczny:
• wywiad krótki albo brak
• spadek masy ciała
• wstręt do mięsa
• uczucie ucisku w nadbrzuszu
• nudności
• wyczuwalny guz w nadbrzuszu
• powiększone węzły chłonne - okoliczne
Rozpoznanie:
• badanie radiologiczne
• badanie endoskopowe
• badanie histologiczne
Leczenie:
• operacyjne
• chemio i radioterapia nie dają zadawalających wyników
• objawowe
Rokowanie:
• zależy od chwili rozpoznania
Choroba Leśniowskiego - Crohna
Zapalenie odcinkowe wszystkich warstw układu żołądkowo - jelitowego najczęściej w końcowym odcinku jelita krętego i bliższym okrężnicy.
Obraz kliniczny:
• choroba dotyczy najczęściej ludzi młodych przed 30 rż.
• ból w jamie brzusznej
• biegunka
• czasami stolce tłuszczowe
• czasami krwawienie z odbytnicy
• zmiany około odbytnicze
• spadek masy ciała
• gorączka
• opóźnienie wzrostu u dzieci
Rozpoznanie:
• na podstawie objawów zgłaszanych przez chorego
• badanie fizykalne
• badania labolatoryjne
• badanie radiologiczne
• badanie endoskopowe i biopsja
Leczenie:
• chirurgiczne ostrych powikłań
• objawowe
Rak jelita grubego
Rak jelita grubego i odbytnicy jest gruczolakorakiem, występujący w następujących postaciach: rak rdzeniasty, rak brodawczakowaty, rak włóknisty, rak galaretowaty, rak płaskonabłonkowy.
Etiologia:
• nieodpowiednia dieta ubogoresztkowa
• choroby przedrakowe np. wrzodziejące zapalenie jelita grubego, polipy jelita grubego, czerwonka.
Obraz kliniczny:
• bóle brzucha
• utrata masy ciała
• krew i śluz w stolcu
• biegunki naprzemienne
• mdłości i wymioty
• osłabienie ogólne
• utrata łaknienia
• stolce ołówkowate
Rozpoznanie:
• badanie palpacyjne -per rectum
• badanie radiologiczne
• badanie morfologiczne
• badanie endoskopowe i biopsja
• badanie na obecność krwi utajonej w kale
Leczenie:
• leczenie operacyjne
• chemioterapia i radioterapia
Profilaktyka:
• badanie na obecność krwi utajonej w kale u ludzi po 50 rż.
• odpowiednia dieta
• nadzór nad polipami
Żylaki odbytu
Są to poszerzone żyły tworzące sploty w kanale i bańce odbytu, występujące najczęściej po 50 rż.
Etiologia:
• siedzący tryb życia
• częste ciąże
• przewlekłe zaparcia
• nadciśnienie wrotne
• przewlekła niewydolność krążenia
• czynniki genetyczne
Obraz kliniczny:
• uczucie palenia i świąd odbytnicy
• bóle podczas oddawania stolca
• krwawienia w czasie defekacji lub niezależnie od niej
• krew pokrywająca stolec
• niedokrwistość niedobarwliwa
Rozpoznanie:
• oglądanie okolicy odbytu
• badanie per rectum
• endoskopia (rektoskopia)
Leczenie:
• zachowawcze
• skleroterapia
• chirurgiczne
Przyczyny powiększenia wątroby i śledziony
Hepatomegalia - termin określający powiększenie wątroby.
Splenomegalia - termin określający powiększenie śledziony.
Przyczyny hepatomegalii:
• czynne i bierne przekrwienie wątroby
• ostre i przewlekłe zapalenia wątroby, gruźlica, kiła
• marskość wątroby
• nowotwory wątroby
• choroby krwi (białaczki, ziarnica złośliwa, niedokrwistości)
• ogólnoustrojowe zaburzenia metaboliczne i hormonalne (cukrzyca, glikogenozy, lipidozy)
• ropnie, guzy, torbiele wątroby
Przyczyny splenomegalii:
• ostre i przewlekłe zapalenia (posocznice, bur brzuszny, WZW,)
• choroby krwi (białaczki, szpiczak mnogi, ziarnica złośliwa)
• zaburzenia krążenia wrotnego (nadciśnienie wrotne)
• przewlekła niewydolność krążenia
• choroby spichrzeniowe (np. choroba Gauchera)
• ropnie, guzy, torbiele, zawały śledziony
Marskość wątroby
Jest to zniszczenie struktury zrazików i naczyń wątroby z wtórnym włóknieniem i powstawaniem guzków regeneracyjnych. Marskość wątroby można podzielić na wrotną, żółciową, splenomegaliczną, dysmetaboliczną.
Etiologia:
• przewlekły alkoholizm
• niewłaściwa dieta
• przebyte WZW
• wrodzone wady metaboliczne
Obraz kliniczny:
• nie charakterystyczny taki jak: wzdęcia, nudności, puste odbijania, brak apetytu, osłabienie
• pajączki naczyniowe na skórze
• zaczerwienie dłoni
• białe paznokcie
• głowa meduzy
• żółtaczka
• wodobrzusze
• ginekomastia
• owłosienie u kobiet i brak lub nieregularna miesiączzka
Rozpoznanie:
• badania labolatoryjne (AspAT, Alat)
• laparoskopia i badanie histopatologiczne
Powikłania:
• nadciśnienie wrotne
• żylaki przełyku
• rak wątroby
• niewydolność wątroby
Leczenie:
• przestrzeganie właściwej diety
• farmakoterapia
• leczenie operacyjne
Ostre zapalenie trzustki
Związane jest z uczynnieniem wewnątrztrzustkowym enzymów i trawieniem przez nie miąższu trzustki.
Etiologia:
• kamica żółciowa
• alkohol
• jatrogenne - po ERCP i po leczeniu chirurgicznym
• leki - kortykosteroidy
• zakażenia - świnka, Coxackie
• zaburzenia metaboliczne - hiperlipidemia
• niedokrwienie
• urazy
Obraz kliniczny:
• silne, opasujące, promieniujące do kręgosłupa bóle brzucha
• słabiej lub silniej wyrażony wstrząs
• uporczywe nudności i wymioty wodniste podbarwione żółcią
• męcząca czkawka
• u niektórych wodnista biegunka, a u innych zatrzymanie gazów i stolca
• zaburzenia psychiczne
• objaw skazy krwotocznej
Rozpoznanie:
• badania labolatoryjne (oznaczenie we krwi i w moczu poziomu amylaz, oznaczenie we krwi cukru, białych krwinek, wapnia)
• USG
Leczenie:
• zachowawcze
• chirurgiczne
Przewlekłe zapalenie trzustki
Istotą tej choroby jest postępujące zwłóknienie miąższu trzustki, różnego stopnia zmiany zrazików, zwapnienia i powstanie małych 2-3cm torbieli.
Etiologia:
• przewlekły alkoholizm
• współistniejąca kamica żółciowa
• hiperlipidemia
• urazy trzustki
• zaburzenia wrodzone
• płeć męska 2:1
• poprzedzające operacje trzustki
Obraz kliniczny:
• głęboki ból trzewny, promieniujący do lewej łopatki
• wymioty i nudności
• spadek masy ciała
• uporczywa biegunka z oddawaniem bardzo cuchnących stolców
• wzdęcia brzucha
• stolce tłuszczowe
Rozpoznanie:
• badania labolatoryjne
• badania radiologiczne
• badanie mikroskopowe kału
• endoskopowa pankreatocholangiografia wsteczna
• USG i TK
Leczenie:
• stosowanie odpowiedniej diety
• leczenie objawowe
• leczenie uzdrowiskowe
• leczenie operacyjne
1
5