Ograniczone prawa rzeczowe
Tym się różnią od prawa własności, że je obciążają. Są zdefiniowane pozytywnie i wyczerpująco.
Powstanie - odpowiednio stosuje się przepisy o przeniesieniu własności.
W umowie strony ustanawiają prawo i przenoszą ję na nabywcę. Jest to więc nabycie pochodne. Właściciel przekazuje część swoich uprawnień na nabywcę prawa. Dokonuje się w drodze czynności konsensualnej - obciążenie kreuje się solo consensu. Co do zasady nie wymaga się dodatkowych czynności, a ich wpis do ksiąg wieczystych jest fakultatywny i ma charakter deklaratoryjny.
Przy ustanawianiu prawa na nieruchomości forma aktu notarialnego jest wymagana tylko dla oświadczenia ustanawiającego prawo. Mogą być ustanawiane i przenoszone z zastrzeżeniem warunku lub terminu.
Obrót prawami rzeczowymi jest wolny, wpisy do ksiąg nie są konieczne. Ale jeśli się już je wpisze następuje formalizacja obrotu - dalsze dzieje prawa muszą być wpisywane do ksiąg. W szczególności dot. to:
zbycia prawa
zrzeczenia się (jednostronna rezygnacja z prawa)
zmiana treści prawa - eg zamiana służebności ścieżki na służebność drogi.
Kolizja ograniczonych praw rzeczowych
Kiedy wszystkie ciążące na rzeczy prawa nie mogą być jednocześnie zrealizowane (najczęściej kolidują hipoteki ;p). Co do zasady stosuje się system preferencji:
prawa niewpisane do ksiąg - w myśl zasady prior tempore, potior iure (chodzi oczywiście o czas powstania)
ALE: późniejszy zastaw ma pierwszeństwo przed jakimkolwiek innym prawem.
prawo wpisane contra niewpisane - wpisane ma oczywiście pierwszeństwo, niezależnie od czasu powstania
prawa wpisane do ksiąg - prior tempore, potior iure - wg. czasu złożenia wniosku o wpis
jeżeli kilka wniosków złożono równocześnie - mają równe pierwszeństwo - stosuje się do nich system redukcji.
Powyższe zasady można zmodyfikować w umowie:
umowa zmiany pierwszeństwa - zawierana między uprawnionymi polega na zamianie miejsc.
ALE - nie może ona naruszać praw osób trzecich (osób „stojących w kolejce” pomiędzy zamieniającymi się)
umowa zastrzeżenia pierwszeństwa - właściciel może jednostronne zastrzec pierwszeństwo dla określonego prawa, które powstanie dopiero w przyszłości.
rezerwację zapisuje się w księdze wieczystej wraz z wartością tego prawa (eg. wysokość hipoteki)
Ale eg. dla ustanowienia hipoteki wymaga się wpisu do księgi wieczystej.
Eg.3 hipoteki: 1000PLN, 2000 PLN i 3000 PLN - zamiana pierwszej z trzecią narusza interes hipoteki drugiej. Zamiana est jednak możliwa za zgodą poszkodowanego.
wpisy te są już konstytutywne