1. Warunki powstawania socjologii: Socjologia jest nauką o wszelkich możliwych do wyróżnienia formach życia grupowego ludzi. Podwalinami socjologii jest starożytna Grecja .
Platon z polityką wiąże tzw. Wieczne wartości czyli dobro, prawda, i sprawiedliwość, które powinny być realizowane przez państwo czyli społeczeństwo. Warunkiem stworzenia doskonałego państwa jest zachowanie ścisłej hierarchii w społeczeństwie podzielonym na klasy i rządzonym przez elitę. Wg Platona celem życia społeczeństwa jest państwo jako całość a nie szczęście jednostek (obywateli). Rewolucji Francuskiej istnieje przekonanie o równości, braterstwie i wolności oraz braku władzy, która kieruje, ludzie sami dla siebie SA władzą. Poprzez odkrywanie nowych lądów, a za tym i kultur, społeczeństw doprowadziło do zmian wewnętrznych i szukania innych możliwości. Rewolucja Przemysłowa w Anglii(przełom XVIII/IX w.) ucieczka ze wsi do miast, maszyny parowe, możliwość pracy w fabrykach ludzi ze wsi. Wpływ mają również odkrycia geograficzne, czyli nowe lądy, nowe kultury, społeczeństwa, inna władza, inne sposoby budowania związków. Tworzenie się państw narodowych, a tym samym opieka nad swoim obywatelem.
2. Geneza nauki socjologia:
Socjologia jako nauka została stworzona przez filozofa francuskiego Augusta Comt, który nazywał ja „fizyką socjalną”. Kierunki teoretyczne w nauce socjologii dzielą się na dwie zasadnicze grupy: a)naturalistyczną b) idealistyczną Zwolennicy pierwszego kierunku rozpatrują zagadnienia socjologii z punktu widzenia przyczynowości i posługują się w swych badaniach metoda indukcyjną. Uczeni należący do kierunku idealistycznego uważają społeczeństwo ludzkie za zjawisko należące do rzędu duchowych i badając zagadnienia socjologiczne, odrzucają metody stosowane w naukach przyrodniczych. Szkoła naturalistyczna rozwinięta została przez Marksa i Comte, kierunek idealistyczny przez Hegla, Schellinga i Fichtego. Spencer należał do szkoły socjologii posługującej się w analizie zjawisk społecznych analogami zaczerpniętymi z badań nad organizmami żywymi. Gobineau jest twórcą kierunku rasowo-biologicznego. Tarde rozwinął szkołę psychologiczną kładącą szczególny nacisk na znaczenie wzajemnego naśladowania się wśród członków społeczeństwa. Durkheim jest założycielem kierunku obiektywnego, uważającego, iż zjawiska społeczne są faktami realnymi. Społeczeństwo jest wytworem jednostek i to one je kreują. Comt opracował 3 zasady uprawnienia socjologii jako nauki:
3.Definicja socjologii: Socjologia- jest to nauka społeczna, której celem jest badanie i opisywanie różnych społeczeństw i grup ludzkich. Do podstawowych przedmiotów analiz socjologicznych należą m.in.: - procesy i zjawiska zachodzące w obrębie rzeczywistości społecznej, wszelkie przejawy i formy życia społecznego , - struktury społeczne - zbiorowość - układy interakcji społecznych traktowanych jako czynnik konstytuujący i podtrzymujący istnienie grup społecznych
4. Instytucjonalizacja socjologii:
W roku 1982 powstaje Katedra socjologii Chicago Uniwersytet, a w latach 70 XIX w. w USA są już wykłady socjologii. W Polsce pojawia się w 20-leciu międzywojennym. W roku 1930 jako odrębny kierunek studiów. Znanymi socjologami w Polsce są Leon Petrażycki i Florian Znaniecki. Dzieła Znanieckiego to : Chłop polski w Europie i Ameryce, Wstęp do socjologii, Metoda socjologii, Społeczne role uczonych, Nauki o kulturze. Pierwszym czasopismem był „Przegląd Socjologiczny” . Powstaje PTS -Polskie Towarzystwo Socjologiczne. Istotą nauki Znanieckiego jest wyodrębnienie socjologii jako nauki posiadającej swój własny przedmiot i metodę badań. Oryginalny system socjologii Znanieckiego nazywany jest humanistyczna socjologią indukcyjną. Przyjął on, że zjawiska społeczne oparte na postawach ludzkich, ich wartościach dotyczących współżycia miedzy sobą, roli i osobowości społecznej stanowi podstawę tej dyscypliny. Przedmiot socjologii tworzą również 4 systemy społeczne (układy społeczne) wyodrębnione dla celów badanych, są to: czyny społeczne, stosunki społeczne osobowość społeczna i grupa społeczna. 5.Czym charakteryzuje się wiedza potoczna: Wiedza potoczna nacechowana jest wartościowaniem (zdobywamy ja sami bezpośrednio w toku interakcji z innymi jednostkami i stąd jest wiedza „nasza”). Charakteryzuje się opisywaniem świata wedle dychotomicznych podziałów (albo czarne albo białe).Pochopność uogólnień - nasza ocena jest wyjściowa. Panują stereotypy, czyli stypologizowanie przyjęte od innych wiedza mająca charakter upraszczający, generalizujący, sztywny i odporny na zmiany często nacechowany emocjonalnie. Przykładem może być np. cygan to złodziej, mniejszości seksualne, stereotyp blondynki. 6. Czym charakteryzuje się wiedza naukowa: Wiedza naukowa - naukowe badanie rzeczywistości społecznej charakteryzuje się: - niezadowolenie się samymi opisami i zmierzanie do wyjaśnienia za pomocą teorii - uczonych i badaczy obowiązuje przestrzeganie reguł procesu badawczego - powstrzymywanie się od wartościowanie, patrzenie obiektywnie na badanie . Cechami charakterystycznymi socjologii jako nauki są: -Założenie, że świat rzeczywisty istnieje niezależnie od naszej percepcji tego świata oraz wiedzy o nim, -Założenie, że w naturze panuje porządek, ze pewne wydarzenia nie dzieją się przypadkowo ponieważ w ich podłożu znajdują się jakieś przyczyny -Wiedza o świecie może być zdobywana poprzez systematyczna obserwację -Prawda naukowa może zostać potwierdzona poprzez badania empirystyczne, czyli przez badanie, które pokazuje jak dane badania wyglądają w rzeczywistości -Metoda naukowa ogranicza wpływ przekonań osobistych badacza na proces badawczy Comt opracował 3 zasady uprawnienia socjologii jako nauki: 1.Badać fakty i tylko fakty 2.Szukać pomiędzy faktami zawiązków 3.Ustalać prawa na bazie tych obserwacji 7. Mankamenty socjologii jako nauki: 1. brak precyzji - matematyka, fizyka -przeciwieństwa2. jednostki ludzkie są zmienne - efekt HAWTHORE , badanie empiryczne dotyczące socjologii organizacji i zarządzania (badano warunki pracy poprzez oddziaływanie bodźcami na jednostki)3. jednostki ludzkie są racjonalne - Weber uważał, że badaniem socjologii jest działanie społeczne, czynności zorientowane na zachowanie się ludzi. Wiedza ta implikuje na zmiany i zachowania jednostek - paradoks autostrady- na socjalny popyt wpływa wiele innych ludzi i też zrobi się wniosek - paradoks Roberta Mertona - gdy bankowi grozi upadłość ludzie wybierają pieniądze -paradoks castingu - ogłoszenie że bardzo atrakcyjna do pracy w reklamie, zjawia się dużo ludzi, dużo podań i ludzie czekają
|
8. August Comte (1798-1857) Francuski filozof- wydał pracę „Kurs filozofii społecznej”, według niego poznanie ludzkie w swym rozwoju przechodzi 3 stadia 1) teologiczne, kiedy człowiek wszystko tłumaczy działaniem nadnaturalnych istot, a religia od fetyszyzmu poprzez wielobóstwo podnosi się do monoteizmu; 2)metafizyczne, w którym przy tłumaczeniu miejsca uczucia i fantazji zajmuje dowód logiczny, a miejsce bóstw - abstrakcyjne idee, zasady i siły; 3) pozytywne, czyli naukowe, w które wchodzimy obecnie, a w którym jedynym kryterium prawdy jest zgodność z faktami. W każdym społeczeństwie wyodrębniał : statykę społeczną - porządek i stabilizacja oraz dynamikę społeczną, czyli w jaki sposób następuje rozwój i zmiany. Sformułował 4 metody badawcze(spełnił wszystkie warunki, aby socjologia stała się nauką): 1)obserwacja czysta (wolna od uprzedzeń), wstępny etap procesu badawczego 2)eksperyment , czyli sprawdzenie skutków działania określonego zjawiska na jakąś dziedzinę rzeczywistości społecznej. Sprawdzenie jak ludzie reagują na jakiś bodziec albo na jakąś konkretna sytuację. 3) metoda porównawcza 4) analiza historyczna Zakładał, że musi być taki czynnik gdzie większość jednostek ma pewne podobne poglądy, wspólnota opinii, przekonań jako coś co spaja społeczeństwa. Comte żyje w społeczeństwie przemysłowym, zakłada, ze musi coś spajać ówczesne społeczeństwo i to była „Religia Ludzkości”. Comte daje utopijny obraz państwa o zabarwieniu socjalistycznym.
9. Herbert Spencer (1820-1903) Angielski filozof i socjolog, pozytywista, nauki biologiczne. Postrzegał społeczeństwo przez pryzmat biologiczny. Zastępował podstawowe typy społeczeństw społeczeństwami bardziej zróżnicowanymi. Ewolucjonista. Był prekursorem organicyzmu. Patrząc na społeczeństwo widział żywy organizm. Każda część organizmu jest potrzebna społeczeństwu. Zróżnicowania społeczeństwa można przenieść na grunt biologiczny. Społeczeństwo , czyli system jest częścią świata przyrody, zaś organizm społeczny podlega takim samym prawom jak organizm biologiczny, np. wewnętrzne zróżnicowane, wyodrębnione funkcje, wzrost masy, wzajemność i funkcjonalność. Jeżeli chcemy wyjaśnić jakieś zjawisko to musimy sięgnąć do jego genezy - zmiana, ruch i dynamika: Zmiana - organizm społeczny podlega rozwojowi Ruch - dostosowuje się do określonego otoczenia Dynamika W świecie przyrody nic nie jest stałe. Jedne się przemieszczają, padają, rodzą się nowe. Tak samo jest w społeczeństwie. Darwinizm społeczny - przetrwają najlepiej przystosowani: pewne gatunki nie potrafią się przystosować do określonych warunków w znaczeniu społecznym będzie się wiązało z tym, że pewna cywilizacja podbije drugą, Doktryna Smith - niewidzialna ręka rynku. Istnieją ci co posiadają i ci co musza pracować dla posiadających Darwinizm będzie uzasadniał kapitalizm i system wolnorynkowy oraz podboje jednych przez drugich. Jego dziełem jest „Filozofia syntetyczna”. Polegał na analizie społecznych zachowań uwzględniając funkcje jednostki w społeczeństwie jako całości. 10. Karol Marks (1818-1883) Osoba o niekwestionowanej pozycji. Niemiecki myśliciel, działacz rewolucyjny. bardzo dużo pisał. Manifest komunistyczny z roku 1848, twórca materializmu dialektycznego oraz materializmu historycznego. Studia ukończył w Jenie. W 1843 spotyka Engelsa. Marks interesuje się badaniami społecznymi. cel ulepszenie społeczeństwa. Materializm- „Człowieka należy zrozumieć od płodu zaczynając” Prawa rozwoju społecznego u Marksa są osadzone w strukturze ekonomicznej społeczeństwa. Nie tyle natura implikuje przemiany, ale implikuje rozwój społeczny wynikający ze struktur ekonomicznych, społecznych. Społeczeństwo stanowi całość jest powiązane wewnętrznie. Nie używa słowa społeczeństwo tylko formacja. Owe formacje historyczne powinniśmy analizować i one tworzą całość. Dychotomiczny podział klasowy - w przeciągu różnych wieków istniały różne formacje, identyczne zjawiska zachodzące wewnątrz formacji. W prawie każdej formacji istniały zawsze dwie klasy - klasa posiadająca środki produkcji, a druga to klasa nie posiadająca środków produkcji. Marks posiadających nazywa burżujami, czyli kapitalistami, a ci co nie posiadają, to klasa robotnicza. Marks miał 6 różnych formacji: =Formacja pierwotna, gdzie nie było jeszcze własności, =Azjatycka, =Antyczna, =Feudalna, =Kapitalistyczna, =Proletariacka (robotnicza) Marks diagnozuje formacje, aby je zmieniać. Konflikt społeczny jako czynnik, który determinuje zmiany formacji. Dzięki konfliktowi społeczeństwa rozwijają się przechodząc z jednych do drugich „Historia wszelkiego dotychczasowego, to historia walk klasowych”. 11. Emil Durkheim (1858-1917) Twórca socjologizmu, psychologizmu, który uważał, że to dwa różne sposoby patrzenia na społeczeństwo. Psychologizm-głównym determinantem działania będą cechy o charakterze psychicznym, różne instynkty i uczucia. Socjologizm- na jednostkę działa społeczeństwo, określona jednostka zachowują się tak, a nie inaczej, bo pojawił się pewien wpływ zewnętrzny. Durkheim interesował się tym co scala społeczeństwo. Jego najważniejsze postulaty badawcze dotyczyły tego, aby fakty społeczne (wierzenia, obyczaje, prawo kultura, moda, sposoby działania jednostek) badać jako rzeczy. Przez fakt społeczny rozumie się sposób działania będący czymś powszechnym zdolnym do wywierania nie przymusu zewnętrznego na jednostkę, i zachowując własną egzystencję. Rozwinął teorie więzi społecznej i rodziny, religii, dewiacji i patologii społecznej. Postulat Durkheima - metodyczna niewiedza, oznaczała, że naukowiec badający społeczeństwo nie zna i nie chce znać jego moralności, ale w zamian za to może obserwować i opisywać normy i wartości istniejące w danym społeczeństwie, a także kary, którymi są obwarowane złamanie norm. Tym co spaja społeczeństwo jest rytuał. Rytuały określone zachowania o charakterze społecznym. Durkheim wprowadza 2 typy społeczeństw:
Te dwa typy różnicuje nam rodzaj solidarności, która występuje pomiędzy jednostkami. Solidarność mechaniczna opiera się na podobieństwie jednostek względem siebie, wszyscy obywatele są do siebie podobni i wykonują identyczne czynności. . Solidarność organiczna opiera się na zróżnicowaniu jednostek, społeczeństwo rozwija się. Badanie nad samobójstwami- bada dlaczego niektóre jednostki wyrzucają się ze społeczeństwa. Metoda oparta na analizie dokumentów samobójców, coś co pozwoli mu analizować dane statystyczne. Analizuje je pod kątem, czy samobójca jest częściej kobietą, czy mężczyzną, czy osoba zamężna, żonaty, czy wolna, czy samobójstwo popełni częściej ten, który jest z kościoła katolickiego, czy z kościoła protestanckiego. Wtedy, gdy jednostka jest zżyta ze społeczeństwem, to samobójstwo się nie pojawi.
|
12. Max Weber (1864-19200) Niemiecki socjolog, metodolog nauk społecznych. wiele miał do powiedzenia na temat religii, administracji, prawa i polityki. Profesor różnych uniwersytetów. Mając 25 lat zrobił doktorat, a mając 27 lat był habilitantem. Twórca socjologii rozumiejącej - postulował uwolnienie socjologii od wartościowania, wyeliminowania z procesu badawczego założeń wstępnych i uprzedzeń. Wprowadził kategorie typu idealnego: Typ idealny- aktywny, przygotowany, wybieramy cechy jakie odpowiadają typowi idealnemu Zapoczątkował przełom antypozytywistyczny przełom w uprawianiu socjologii głosząc odrębność tej dyscypliny wobec innych nauk przyrodniczych. Przedmiotem badań socjologii wg niego SA działania społeczne, czynności zorientowane na zachowanie ludzi. Struktura społeczna- Weber odrzuca bipolarny układ struktury Marksa. Nie może być tak, że wszystko sprowadza się do dwóch klas i wprowadza wielopłaszczyznowy układ struktury społecznej. Uważa, że podziałów w społeczeństwie jest więcej. Tym co różnicuje jednostki w społeczeństwie jest wymiar ekonomiczny. W wymiarze ekonomicznym funkcjonują różne klasy. Istnieją klasy i pojawia się klasa średnia. Układ prestiżowy różni jednostki w społeczeństwie. Szacunek, prestiż społeczny związany z wykonywanym zawodem. Na tej płaszczyźnie możemy wskazywać na różne warstwy. Następny podział, topodział polityczny ze względu na posiadanie, nie posiadanie władzy, tutaj występują partie:
Jednostka może zajmować różne pozycje. 13. Definicje kultury: Kultura jest skorelowana z zachowaniami w społeczeństwie. Jako atrybut jednostki w społeczeństwie. Kultura- jest to charakterystyczny styl życia danego ludu w sposób na życie. Kultura oznacza to wszystko, co jest stworzone przez człowieka, co jest przez niego nabywane poprzez uczenie się i przekazywanie innym ludziom, a także kolejnym pokoleniom na drodze informacji poza genetycznej. Kultura jako atrybut człowieka: 1.obejmuje całość życia człowieka (wszystkie nasze czynności maja charakter de terminowy) 2.pojęcie tak rozumianej kultury nie ma charakteru wartościującego wtedy gdy będę czytelniczką czegoś, to nie będę różnicować 3.kultura jest stworem zbiorowym nie indywidualnym 4.kultura narasta i przekształca się w czasie 14. Kultura jako atrybut człowieka: 15. Kultura materialna : materialna - dotykanie, konkretne wytwory społeczeństwa, każdy fizyczny przejaw życia ludzi. Przedmioty z zakresu stanowią ważną część fizycznego środowiska człowieka (kubek, kreda, książka). Modernizacja, brak modernizacji i zanik to przedmioty kultury 16. Kultura niematerialna: niematerialna- duchowe wytwory społeczeństwa przekazywane przez pokolenia. Ośrodki życia społecznego, np. wiedza, czyli wnioski pochodzące z doświadczenia empirycznego, przekonania, inaczej poglądy, które nie są niewątpliwie prawdziwe, wartości i normy. 17. Wartości: Wartość- jest to dowolny przedmiot materialny lub idealny w stosunku, do którego jednostki lub zbiorowości przyjmują postawę szacunku, przypisują mu ważną rolę w swoim życiu i dążenie do jego osiągnięcia odczuwają jako przymus. Wartością jest to co chcemy posiadać. To co społeczeństwo uważa za dobre, słuszne, porządne. Wartości stanowią kontekst, w którym ustanowione są normy społeczne. Wartości stanowią podstawę oceny naszych działań i kształtują nasze wybory. Wartości są zróżnicowane. Zróżnicowanie dotyczy czasu, społeczeństwa, sytuacji. Wartość - czas - społeczeństwo - sytuacja= życie ludzkie 18. Normy: czyli reguły, przepisy, prawidła wg których żyje grupa. Normy wyrastają z wartości, co oznacza, ze najpierw musi być cel do którego dążymy. Normy są synonimem drogi.Wartość > cel Norma > droga do celu Normy wiążą się z poczuciem powinności, mówi nam jak powinniśmy się zachować, mają charakter powinności owy . Tworzą strukturę normatywną, która występuje w społeczeństwie i składają się na nie 3 elementy: Zwyczaje - są to rutynowe czynności zycia społecznego mające wymiar moralny, ale częściej będące kwestią gustu i smaku. Gdy je naruszamy spotykamy się z sankcją- plotka, obmowa Obyczaje- są ważniejsze dla działania społeczeństwa, istotne z punktu widzenia jako działania całej społeczności, scalają społeczeństwo Prawa- czyli normy ustanowione i wymuszone przez władzę polityczną Skierowanie na właściwą drogę to sankcje, które sprawiają, że jednostki przestrzegają norm. Sankcje to kary i nagrody. Mogą mieć charakter formalny i nieformalny. Kary formalne- ze złamaniem prawa, zwolnienie dyscyplinarne z pracy Nagrody formalne - premia, dyplom uznania, awans Kary i nagrody nieformalne rozdaje społeczeństwo- plotka ,unikanie aktów komunikacyjnych, pochwałą akceptacja, wysoka pozycja socjometryczna w grupie prestiż. 19.Różnorodność kulturowa: Obserwujemy różnice pomiędzy różnymi społeczeństwami oraz różnice w kulturze wewnątrz społeczeństw. Trzy wymiary różnorodności: =Sposoby budowania związków pomiędzy członkami społeczeństw, np. nie mogą być różne rodziny, polityka =Różnice w kulturze materialnej, np. igloo na końcu świata, na Podhalu dachy w formie strzelistej =Różnice w kulturze niematerialnej, różne normy, wartości, prawa, np. religia, własność prywatna 20. Co wpływa na różnorodność kulturową społeczeństw: 1. historia danego społeczeństwa 2. geografia, 3. klimat, 4. sytuacja społeczna np. społeczeństwa silnie zróżnicowane pod względem etnicznym, 5. ustój polityczny Typy kultur różnych społeczeństw: apollińska i dionizyjska (R.Benedickt-antropolog); Dionizyjska - charakteryzuje się aktywnością ,ruchem, emocjami, dynamiką. Parcie na osiągnięcie indywidualnych celów, czyli indywidualizm, współzawodnictwo Apollińska - społeczeństwo charakteryzuje się spokojną rezerwą, dystansem do wydarzeń, trzeźwa ocena, racjonalność, umiarkowanie, wyższość celów. 21. Subkultura- podkultura wzory zachowań występujące w niewielkich zbiorowościach. Subkultura to grupy które maja różnić się np. przynależnością do klasy społ. pochodzenia, pochodzenia etnicznego, rasa religia styl życia cele zainteresowania. Mają wyrażaną tożsamość i styl Wyróżniają się od szerszej całości (czyli od kultury dominującej) Stosunek kultury dominującej do subkultury jest zróżnicowany zależy od czynników Rodzaje subkultury : skini kibice piłkarscy 22. Kontrkultura - kultura która kwestionuje całość norm i wartości kultury dominującej. Kultura alternatywna będzie w konflikcie z kulturą dominującą i będzie chciała zmienić kult dominujący np. hipisi 23. Społeczeństwo Społeczeństwo to zbiór ludzi o pewnej kulturze wspólnym terytorium i tożsamości w którym jednostki będące częścią tego zbioru oddziałowywują na siebie w społ. ustrukturyzowanej sieci wzajemnych stosunków.
|