Prawo karne i prawo wykroczeń 29.03.2009r

Wykład 2

3 działy prawa karnego w szerokim ujęciu w wąskim ujęciu (materialne), prawo karne procesowe i prawo karne wykonawcze. W prawie karnym mamy określone co jest przestępstwem.

Zagrożenie, wymierzenie, wykonanie. Dopiero jak się pojawia wykonanie to ludzie zaczynają się bać. Recydywista jest dowodem na nie skuteczność prawa karnego. Mamy osobę która popełniła przestępstwo, karę wykonano, po jakimś czasie wychodzi na wolność i znowu popełnia przestępstwo.

Są ludzie i ich zachowania którzy reagują na zwróconą uwagę a są ludzie którzy mimo wielokrotnego zwracania uwagi poprawca do przestępstwa.

Powodem popełniania przestępstwa nie jest kara. Za zazwyczaj przestępstwa jest świadom czekających go konsekwencji. Niektórzy przyjmują taki styl życia.

Powód popełniania przestępstwa jest różny i ma uwarunkowanie w zależnościach społecznych.

Przestępczość przede wszystkim lokuje się w młodych latach człowieka. Przestępczość nieletnich jest przedszkolem przestępczości dorosłych.

Spadek przestępczości w PL jest spowodowany min. Emigracją zarobkową, polepszeniem standardów życia, otwarcie granic Ue (spadek kradzieży samochodów).

Inny charakter miała przestępczość w okresie gospodarki centralnie planowanej (komunizm).

Zwiększył się poziom przestępstw popełnianych drogą elektroniczna tj. internetowe, kradzieże z bankomatów.

Zaostrzenie kar za przestępstwa jest prostackim posunięciem. Najważniejsza jest szybkość działania i łapania sprawców.

Ważniejsza jest skuteczność działania organów ścigania. Kara szybka i nie ochronna jest bardziej skuteczną niż kara bardzo surowa. Na ilość popełnianych przestępstw wpływa działanie wymiaru sprawiedliwości : nie skuteczność, opieszałość sądów, w Polsce jest z tym tragicznie).

Ciemna liczba :

Ciemna liczba przestępstw jest to problem kryminologiczny jest to liczba przestępstw które zostały popełnione ale organy wymiaru sprawiedliwości nie wiedza. Ile popełniono przestępstw o których nie wiedzą organy ścigania.

Organ ścigania :

Nie wie o przestępstwie.

Szuka ale nie znalazł przestępstwa.

Szuka i ukarał przestępcę.

Powód dlaczego powstaje ciemna liczba /nie zgłasza się przestępstw :

1. Nie opłaca się zgłaszać ofierze że doszło do przestępstwa. np. ktoś zostaje okradziony z pieniędzy i nielegalnie posiadanej broni. Wtedy poszkodowanemu nie opłaca się zgłaszać tego przestępstwa bo może być także ukarany.

2. Organ Sprawiedliwości robi wszystko żeby nie przyjąć zgłoszenia, zniechęca. Np. kradzież mało wartej rzeczy.

3. Ofiara nie zgłasza bo nie wie ,że jest ofiarą.

Dlatego tak się dzieje ponieważ przestępcy wiedzą o tym ,że organ sprawiedliwości nie wie o tym ,że ofiara to zgłosi. W tej części której się nie zgłasza w ogóle się nie szuka sprawców.

Metoda badania sprawcy

Czy kiedy kolwiek kiedy kolwiek komuś ukradłeś ?

Czy kiedy kolwiek komuś coś zniszczyłeś ?

Czy kiedy kolwiek kogoś znieważyłeś?

Naruszyłeś nietykalność cielesną ?

Czy to zgłoszono ?

Wypadek drogowy pod wpływem alkoholu. Samochód wpada do rowu, poszkodowany zostaje pasażer. Pasażer tego nie zgłasza ponieważ jest dobrym znajomym.

Ciemna liczba może być przy następujących przestępstwach :

1. zabójstwa np. niewyjaśnione przypadki zaginięcia.

2. Kradzieże

3. Rozboje

4. Gwałty

5. Itd.

Nie jest realna ciemna liczba przestępstw dla : np. przy katastrofach drogowych, (karambole) w których uczestniczy większa liczba osób.

Jak wiemy ,że są przestępstwa to się je ściga. Jak nie ma nawet podejrzenia to wtedy się nie działa.

Na to jaki jest kształt przestępstwa wpływa poziom represji. A w najpoważniejszy sposób mentalność społeczeństwa. Jeżeli ktoś szanuje pewne wartości to nie popełnia przestępstw.

Szybkość reakcji, prestiż wymiaru prawa im wyższy tym bardziej skłonni jesteśmy powoływać się na prawo. Sama surowość jest na samym końcu. Surowość represji służy samouspokojeniu ale nie zapobiega w istotny sposób przestępczości jest po prostu za słabym bodźcem.

Funkcje prawa karnego

Funkcje są definiowane w różnoraki sposób. Zależy to od stopnia szczegółowości,

1. Prewencja indywidualna - zapobieganie temu aby ukarany w przyszłości popełnił przestępstwo. Wymierzając karę sprawcy dążę do tego by zapobiec popełnianiu przestępczości w przyszłości.( ważne są także kwestie : zdrowotne, ekonomiczne, poczytalność, sprawność umysłowa i psychiczna).

1. Funkcja odwetowa najstarsza, będzie występowała, kiedyś to była jedyna funkcja.

2. Funkcja sprawiedliwościowa prawo karne służy temu żeby przywracać naruszone poczucie sprawiedliwości. Przestępstwo narusza poczucie sprawiedliwości np. zdrowy człowiek został pobity i teraz jest inwalidą, lub ktoś został okradziony. Wymiar sprawiedliwości służy temu żeby to naruszone poczucie sprawiedliwości przywrócić właśnie po przez karę. Pojęcie sprawiedliwości jest niejednoznaczne. I zależy po której stronie wymiaru będzie dana osoba czy oskarżony/pokrzywdzony.

A w kłótni złamał rękę B. W zasadzie odwetowej trzeba było by złamać rękę B. Co jest bezsensu.

3.Funkcja ogólno - prewencyjna, wymieżając karę przestępcy chcemy osiągnąć cel polegający na powstrzymaniu innych potencjalnych przestępców. Dając jej sygnał : popełnianie przestępstw się nie opłaca. Gdy ktoś zostaje ukarany to czyni się to po to żeby kogoś odstraszyć. W żaden sposób nie mamy możliwości ustalić na ile to działa. (na pierwszy rzut oka to działa ale w praktyce jest inaczej).

4. Funkcja gwarancyjna- występuje w całym prawie karnym. Przejawia się w dwóch kierunkach : jeśli nie popełnisz czynów zabronionego na gruncie prawa karnego to nie grozi Ci odpowiedzialność karna (kara).Bardzo ważna funkcja.

Drugi wymiar : jeśli popełnisz czyn zabroniony na gruncie prawa karnego to twoja odpowiedzialność karna może przybrać postać tylko taką jak określona w przepisach prawa karnego.

Błędem jest jak ktoś opisuje funkcję gwarancyjną : polega na tym,że prawo karne gwarantuje ,że kto popełni przestępstwo będzie skazany.(na egzaminie)

Potencjalni sprawcy przestępstw są to wszyscy ludzie, każdy może kiedyś popełnić przestępstwo.

Na sprawcę konkretnego oddziałać przed popełnianiem przestępstw w przyszłości. Nie wiadomo do końca jak to badać. Jeżeli ktoś nie powróci na drogę przestępstwa to znaczy że to działa.2 zastrzeżenia :

1. ciemna liczba przestępstw

2. albo popełnił zgłoszono tylko myśmy tego przestępstwa nie powiązaliśmy z tą osobą

Funkcja współczesna prawa karnego :

5.Funkcja kompensacyjna - rekompensacyjna, pokrycie czegoś, zwrócenie.

Obowiązek naprawienia szkody w prawie karnym nie trzeba odsyłać do postępowania cywilnego. Sąd stosując karę stosuje wobec sprawcy tzw. obowiązek naprawienia szkody. Oceniając tą szkodę. Jeżeli ofiara uzna ,że rekompensata nie pokryje jego szkody może domagać się zwiększenia odszkodowania w drodze postępowania cywilnego. Przestępstwo wywołuje po stronie pokrzywdzonego różne straty np. kradzież samochodu. Może być nie sprawny, albo osoba poszkodowana nie może wywiązać się z obowiązku np. pracy.

Dzisiaj działa się tak : Skazać sprawcę na rok i 6 miesięcy ale zawieśmy karę na 4 lata + naprawienie szkody. Korzyści : ofiara ma pokrytą szkodę, przez 4 lata musi się pilnować. Jest to bardzo dobre rozwiązanie.

Utrzymanie więźnia miesięcznie kosztuje około 2000 zł - jest to koszt społeczny który ponosi społeczeństwo dlatego wyroki w zawieszeniu są bardziej korzystne.

Praca skazanego jest najdroższą pracą ponieważ trzeba go dowieźć na miejsce pracy, dać mu ubranie i go przede wszystkim pilnować. Skazani przegrywają na rynku z nie karalnymi. Tego wszystkiego unikamy nie wsadzając skazanego do więzienia redukujemy tzw. koszty społeczne.

POJĘCIE PRZESTĘPSTWA

Def: Przestępstwo to czyn (człowieka) o stopniu społecznej szkodliwości wyższym niż znikomy zabroniony przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia. Zawiniony i zagrożony karą.

Jest to jedna z możliwych definicji. W historii prawa karnego były 2 różne definicje przestępstwa. Najpierw funkcjonowała tzw. definicja formalna. Przestępstwo to czyn który przez prawo jest uznany za przestępstwo.

Czyli czyn człowieka zawiniony,zabroniony zagrożoną karą. Ta definicja była dosyć precyzyjna ale miała jedną wadę nie dawała odpowiedzi na pytanie dlaczego taki czyn został uznany za przestępstwo.Wtedy pojawiłą się definicja materialna : zwraca uwagę na istotę. Przestępstwo to czyn społecznie szkodliwy na tyle ,że winien być karany. Dzięki definicji materialnej mamy wyjaśnienie istoty przestępstwa. Przestępstwo jest czyn społecznie szkodliwy jeśli jakiś czyn nie jest szkodliwie społeczne to nie jest przestępstwem i odwrotnie.

Niespełna ta definicja funkcji gwarancyjnej. Nie było to dolegliwością gdy ta definicja powstawała. Z czasem gdy coraz więcej zaczęto zwracać uwagę na prawa człowieka to definicja materialna zaczynała razić.

W definicji jest i stopień materialny : o stopniu społecznej szkodliwości wyższym niż znikomy.

Jeżeli coś jest zakazane w ustawie a społecznie nie jest szkodliwie to nie będziemy tego ścigać. Np. A ukradł B, 5 zł. jest to za mała szkodliwość społeczna

Co to jest społeczna szkodliwość : pan a ukradł b 5 zł a to 5 zł było całodniowym zarobkiem b, wtedy szkodliwość społeczna jest większa. art. 115

Społeczna szkodliwość i jej ocenianie jest bardzo podobne do wyceniania dzieł sztuki. Jeżeli szkodliwość społeczna wyrażana jest w pieniądzach to jest sytuacja prosta do rozwiązania, ale jeżeli rozchodzi się niematerialne sytuacje to jest trudniej.

Jest to definicja mieszana, kompleksowa, mamy elementy formalne i materialne.

Nadzwyczajne złagodzenie kary.

Zagadnienia na egzamin :

1. Definicja prawa karnego.

2. Podział prawa karnego

3. Mechanizm działania prawa karnego (to jest to o czym mówił triada, trój członowe określenie prawno karnych, tego Ci nie wolno zrobić, uruchamiamy organy państwowe one łapią stawiaja przed sądem zostajesz skazany, jeżeli zostałeś skazany to orzeczenie musi być wykonane. Kwesia surowości prawa, ciemna liczba przestępstw.

4. Funkcje prawa karnego : te wymienione funkcje na wykładzie (nie obowiązują jak nauka prawa karnego)

5. Źródła prawa karnego (nie omawiane na wykładzie trzeba się nauczyć) Formalne źródła, generalne akty prawne ze szczególnym uwzględnieniem kodeksu karnego jest to opracowane w podręczniku)

6. Definicja przestępstwa będzie z tej definicji parę elementów, podaj definicję że jest to mieszana ,że była materialna wcześniej formalna, wady, stąd ta mieszana, braki i zalety)

7. Czyn w prawie karnym . (W ujęciu prawie karnym. Albo prawo karne albo czyn)będzie wykład 3.

8. Społeczna szkodliwość ( co to jest, pojęcie , jak się ustala, jakie są stopnie)

9. Ustawowe znamiona czynu zabronionego ( zakresie : przedstawić co to są ustawowe znamiona, czemu to służy, elementy składowe)

10. przedmiot przestępstwa i czynu zabronionego

11. Podmiot czynu zabronionego czyli sprawca (i przestępstwa)

12. przedmiotowa strona czynu zabronionego

13. podmiotowa strona czynu zabronionego

14. Wina w prawie karnym ( przyczynił się i jest winny, przyczynił się a jest nie winny)

Nasza odpowiedzialność wzrasta z wiekiem i rozwojem intelektualnym.

Sekwencja prowadząca do przestępstwa :

Czyn Społecznie szkodliwy w stopniu nie znikomym + zabronienie czyn zabroniony + wina sprawcy czynu przestępstwo kara

Wniosek jeśli ,że nie ma czynu to nie ma całej reszty.

Czy to był czyn ?

5

---