1. Geografia turystyki jest dyscypliną geografii ekonomicznej zajmująca się przestrzennymi aspektami systemu turystyki: zasobami przyrodniczymi i poza przyrodniczymi, turystami, bazą materialno - techniczną turystyki, obsługą turystów, strukturalnymi formami ruchu turystycznego.

2. 7 elementów środowiska (zasoby przyrodnicze środowiska naturalnego)

1. geologia (struktura geologiczna)

2. rzeźba terenu (wysokość nad poziom morza, nachylenie stoków itp.)

3. klimat (atmosfera)

4. wody (wody płynące, stojące, stawy, zalewy)

5. gleby

6. flora (świat roślin)

7. fauna (świat zwierząt)

3. Geografia turystyczna - uwzględnia geograficzne przesłanki powstania i rozwoju ruchu turystycznego na określonych obszarach i jego związki z funkcjonowaniem gospodarki. Analizuje znaczenie czynników lokalizacji dla powstawania i funkcjonowania turystyki oraz tworzy teorie lokalizacji. Opiera się w znacznym stopniu na rozważaniach przestrzennych, społecznych i ekonomicznych, szczególnie w klasyfikacjach badanych zjawisk i ich wzajemnych powiązań oraz w ustalaniu podstaw do regionalizacji przestrzennej.

1. Turyzm - całokształt zagadnień teoretycznych, gospodarczych, geograficznych, statystycznych, prawnych, kulturowych i społecznych związanych z ruchem uzdrowiskowo - turystycznym. (1937)

2. Rekreacja - wszelkie czynności podejmowane dla regeneracji sił, a przejawiające się w uczestniczeniu w rozrywkach kulturowych, grach sportowych,

3. Turystyka - całość zjawisk i stosunków dotyczących podróży i krótkotrwałych pobytów poza miejscem stałego zamieszkania przedsiębranych nie w celach zysku.

4. Turysta - jest zjawiskiem

1. gospodarczym (wymaga inwestycji i jest źródłem zysków lub strat)

2. socjologicznym (jest przede wszystkim problemem obszarów zurbanizowanych, zależy od stylu życia, wieku i sytuacji życiowej.

3. geograficznym (użytkuje i przekształca środowisko geograficzne)

5. Ruch turystyczny

6. Walory turystyczne- (regionu, szlaku, miejscowości) - stanowi zespół elementów środowiska naturalnego oraz elementów poza przyrodniczych, które wspólnie lub każde z osobna - są przedmiotem zainteresowania turysty.

Walory turystyczne składają się:

• składników środowiska geograficznego, które potrzebne są dla wypoczynku i regeneracji człowieka

• osobliwości krajoznawczo - przyrodnicze

• przejawy działalności ludzkiej, które wzbogacają wiedzę turystów o kraju

• dobra dostępność komunikacyjna

• zagospodarowanie turystyczne, proporcjonalne do pojemności i dostosowanie do funkcji

• te elementy zagospodarowania, które pozwalają na uprawianie turystyki kwalifikowanej.

Klasyfikacja walorów turystycznych.

1. Z punktu widzenia pełnionych funkcji

1. walory wypoczynkowe - pozostają w ścisłej zależności od warunków środowiska przyrodniczego

2. walory krajoznawcze - to osobliwości przyrodnicze (parki narodowe, rezerwaty przyrody itp.) oraz elementy kultury materialnej i duchowej (zabytki, folklor, obiekty kultu narodowego a także współczesne osiągnięcia społeczeństwa).

3. Walory specjalistyczne - zespół cech środowiska naturalnego umożliwiający uprawianie różnych form turystyki kwalifikowanej, a w przypadku obecności wód mineralnych i korzystnych warunków klimatycznych - balneo - terapii i innych form lecznictwa uzdrowiskowego.

2. Walory turystyczne wg kryterium genezy.

1. walory przyrodnicze (środowiska naturalnego)

2. walory antropogeniczne (kulturowe)

3. Walory turystyczne w koncepcji marketingowej.

7. Atrakcyjność turystyczna

Atrakcje - są to elementy miejsca docelowego, które w znacznej mierze określają wybór konsumentów i wpływają na motywacje potencjalnych nabywców.

Klasyfikacja atrakcji turystycznych.

1. atrakcje naturalne - krajobraz leśny, krajobraz nadmorski - plaże, klimat i inne cechy geograficzne miejsca docelowego, jego zasoby naturalne.

2. atrakcje stworzone przez człowieka - budynki i infrastruktura turystyczna obejmująca architekturę zabytkową i współczesną, zabytki, promenady, parki i ogrody, ośrodki konferencyjne.

3. atrakcje kulturowe - tradycje i folklor, religia i sztuka, teatr, muzyka, taniec i inne rozrywki, muzea, organizowane imprezy specjalne, festiwale i konkursy

4. atrakcje społeczne - sposób życia mieszkańców lub lokalnej społeczności, język i możliwości spotkań towarzyskich

Walor turystyczny jest subiektywnym odczuciem znaczenia danego waloru przez poszczególnych turystów. Walor turystyczny należy traktować jako nośnik atrakcyjności turystycznej.

Elementy oceny walorów turystycznych

• chłonność turystyczna - jest to max liczba osób, uczestników ruchu turystycznego, którzy mogą równocześnie przebywać na danym obszarze nie powodując dewastacji i degradacji środowiska naturalnego a tym samym pogorszenia warunków wypoczynku.

Ze względu na sposób wykorzystania przyrodniczych walorów środowiska przez turystykę (rekreację) jego chłonność zależna jest od:

1. szaty roślinnej

2. spadków terenu

3. warunków biologicznych

• pojemność turystyczna - liczba osób, które mogą jednocześnie przebywać w obszarze turystycznym (rekreacyjnym) zagospodarowanym

• przepustowość turystyczna - w organizacji turystyki (rekreacji) wędrownej ważna jest swoboda poruszania się po szlakach i zwiedzanych obiektach przyrodniczych oraz kultury materialnej (np. muzeach, zabytkach czy budowlach) Jest to liczba osób, które mogą jednocześnie poruszać się po szlaku lub obiekcie na określonym odcinku (długości) lub w określonej jednostce czasu.

• okresowość użytkowania walorów turystycznych -

1. sezon ogólnodostępny - w Polskich warunkach klimatycznych trwa przeciętnie od połowy kwietnia do końca października. Pokrywa się on mniej więcej z długością okresu wegetacyjnego (średnia dobowa temperatura powietrza 5°C jako jego początek można przyjąć kwitnienie leszczyny.

2. sezon kąpielowy - jest to sezon ściśle uzależniony od istniejących aktualnie warunków atmosferycznych. Trwa przeciętnie 60 dni. Jego długość ograniczona jest temperaturą wody wyższą od 18 °C oraz średnią dobową temperaturą powietrzna wynoszącą ponad 15°C

3. sezon zimowy - Długość jego uzależniona jest od trwałości pokrywy śnieżnej co równocześnie wiąże się z liczbą dni o średniej dobowej temperaturze powietrza 0°C.

Hierarchia jednostek przestrzennych w badaniach geografii turystyki.

1. Przestrzeń turystyczna - jest to część przestrzeni geograficznej i społeczno - ekonomicznej w której zachodzą zjawiska turystyczne.

Cechy przestrzeni turystycznej

1. szczególny wygląd

2. walory estetyczne

3. określone położenie i usytuowanie wobec terenów użytkowanych przez inne rodzaje działalności gospodarczej

4. zmienność fizycznych czynników w czasie i przestrzeni

5. zmienność antropogenicznych czynników w czasie i przestrzeni

2. Region turystyczny - tereny gdzie nasilenie występowania cechy zagospodarowania turystycznego i intensywności ruchu było większe niż średnie w danym typie krajobrazu naturalnego.

Miarą zagospodarowania turystycznego jest liczba miejsc noclegowych (lmn / km² )

Regiony turystyczne w Polsce.

1. Wybrzeże

• Pobrzeże Szczecińskie

• Pobrzeże Koszalińskie

• Pobrzeże Gdańskie

2. Pojezierze Pomorskie

• Pojezierze Drawskie

• Pojezierze Kaszubskie

• Bory Tucholskie

3. Pojezierze Mazurskie

• Pojezierze Brodnickie

• Pojezierze Iławskie

• Pojezierze Olsztyńskie

• Pojezierze Mrągowskie

• Kraina Wielkich Jezior Mazurskich

• Pojezierze Ełckie

• Pojezierze Suwalskie

4. Pojezierze Wielkopolskie

• Pojezierze Lubuskie

• Pojezierze Międzychodzko - Sierakowskie

• Pojezierze Leszczyńskie

• Poznań i okolice

• Pojezierze Gnieźnieńskie

• Pojezierze Włocławsko - Gostyńskie

5. Wyżyna Małopolska

• Jura Krakowsko - Częstochowska

• Góry Świętokrzyskie

• Zagłębie Staropolskie

6. Sudety

• Góry Izerskie

• Kotlina Jeleniogórska i Karkonosze

• Góry Kamienne i Wałbrzyskie

• Góry Sowie

• Ziemia Kłodzka

• Góry Opawskie

7. Karpaty

• Beskid Śląski

• Beskid Żywiecki, Mały, Makowski

• Podhale, Orawa, Spisz i Pieniny

• Tatry

• Gorce, Beskid Wyspowy

• Beskid Sądecki

• Beskid Niski

• Bieszczady

• Pogórze Karpackie

8. Pozostałe rejony turystyczne

• Warszawa i okolice

• Łódź i okolice

• Otoczenie aglomeracji górnośląskiej

• Wrocław i okolice

• Lublin i okolice

• Pojezierze Łęczyńsko - Włodawskie

• Roztocze

• Inne

9. Rejon turystyczny

10. Miejscowość turystyczna

1. Rola środowiska geograficznego (przyrodniczego i kulturowego) w strukturze przestrzennej turystyki.

1. sposób użytkowania i przekształcania warunków przyrodniczych.

2. współczesne formy i kierunki gospodarki turystycznej w poszczególnych regionach i strefach geograficznych.

3. charakterystyka walorów wypoczynkowych (pojęcie wypoczynku, sezonowość w turystyce, czynniki stymulujące i ograniczenia środowiskowe, chłonność i pojemność turystyczna)

4. charakterystyka walorów specjalistycznych i ich specyfika przestrzenna i rodzajowa

2. Zewnętrzne i wewnętrzne czynniki społeczno - ekonomiczne w rozwoju turystyki i jej struktury przestrzennej

1. poziom kultury i tradycje kulturowe („Podać miejscowość w której produkuje się palmy wielkanocne! - Łyse”)

2. przekształcający wpływ powiązań komunikacyjnych i rynkowych

3. usługi recepcyjne

4. wpływ urbanizacji i industrializacji

5. wpływ systemów społeczno - ekonomicznych

6. ingerowanie państwa, plan rozwoju krajowego produktu turystycznego, promocja turystyki

3. Podstawowe formy ruchu turystycznego i środowiskowe czynniki jego rozwoju.

Turystyka masowa, kwalifikowana i specjalistyczna. Charakterystyka wybranych form turystyki aktywnej (kwalifikowanej i specjalistycznej): kajakarstwo, żeglarstwo, turystyka myśliwska, wędkarstwo, jeździectwo, taternictwo, speleologia, i inne, lecznictwo uzdrowiskowe.

4. Przestrzeń turystyczna i zagadnienia je regionalizacji.

Pojęcie regionu turystycznego. Czynniki lokalizacji turystyki. Cele i metody regionalizacji turystycznej Polski na tle dotychczasowych prób podziału kraju na regiony ekonomiczne. Geograficzno - gospodarcza analiza stanu i procesów zagospodarowania poszczególnych regionów i problemy ich rozwoju.

5. Strategia rozwoju turystyki.

Metody formułowania strategii i planowania strategicznego, zagospodarowanie, analizy i oceny użytkowania środowiska przyrodniczego i rozwoju turystyki. Marketing usług turystycznych.

1. Teoretyczne podstawy geografii turystycznej.

Analiza form i relacji przestrzennych zjawisk turystycznych oraz związanych z nimi procesów oddziaływujących na przestrzeń.

Środowisko geograficzne (przestrzeń geograficzna)

Przestrzeń przyrodnicza Przestrzeń społeczno-gospodarcza

Gleby Człowiek

Klimat Przemysł

Wody Rolnictwo

Rośliny Turystyka

Rzeźba terenu

2. Cel badawczy

Stworzenie podstaw teoretycznych do podejmowania właściwych decyzji w świadomym kierowaniu ruchem turystycznym przy uwzględnieniu aspektów środowiskowych, ekonomicznych i społecznych.

3. Zakres problemowy badań.

1. przydatność przestrzeni dla potrzeb turystyki (ruchu i zagospodarowania turystycznego)

2. oddziaływanie zjawisk turystycznych na przestrzeń geograficzną

3. procesy w przestrzeni geograficznej zachodzące pod wpływem zjawisk turystycznych

4. klasyfikacja przestrzenna zjawisk turystycznych na podstawie kryteriów zintegrowanych

5. ruch turystyczny jako zjawiska społeczno- ekonomiczne

4. Związek geografii turystyki z innymi dyscyplinami naukowymi.

1. Geografia wśród innych nauk o Ziemi

• geologia

• geodezja

• geofizyka

2. Geografia turystyki jako dyscyplina geograficzno - ekonomiczna

• geografia gospodarcza (ekonomiczna)

• geografia ludności

• geografia społeczna

• geografia medyczna

• geografia fizyczna

• geografia infrastruktury

• geografia turystyki

Powiązania geografii turystyki z naukami:

• ekonomicznymi

• przyrodniczymi

• społecznymi

• technicznymi

• medycznymi

5. Kierunki badawcze geografii turystyki

1. Kierunek formalny

Badania w ramach tego kierunku obejmują zarówno krajobraz jak i widoczne w nim formy antropogeniczne (np. charakter zabudowy, odpowiednie formy zagospodarowania drogowego, szlaki turystyczne itp.) stanowiące łącznie strukturę formalną przestrzeni turystycznej.

2. Kierunek funkcjonalny

Dotyczy współzależności zachodzących pomiędzy podmiotem ruchu, czyli turystę, a przedmiotem tj. przestrzenią turystyczną, w zasadzie nie uwidaczniających się w krajobrazie (np. miejsce zamieszkania turystów, motywy ich wędrówek, skład socjalny itp.) określonych jako struktura funkcjonalna przestrzeni turystycznych.

Walory specjalistyczne

1. Turystyka wodna - Ogólne zasady i uwarunkowania turystyki wodnej.

• systematyczny wzrost popularności turystyki wodnej ze względu na dużą atrakcyjność jej dyscyplin (kajakowa, żeglarska, motorowodna) dających poczucie opanowania sił przyrody i możliwości bezpośredniego obcowania ze środowiskiem naturalnym.

• Naturalna potrzeba spędzenia czasu wolnego na otwartym powietrzu, w ciszy na „łonie natury”

• Umożliwia przebywanie na otwartym powietrzu połączonego z umiarkowaną gimnastyką (wiosłowanie, żeglowanie, biwakowanie) oraz zdrowotnym działaniem mikroklimatu wód (morza, jezior, rzek)

• Stwarza korzystne dla odpoczynku psychicznego i fizycznego warunki poprzez odmianę trybu życia i zmianą krajobrazu.

• Poza walorami zdrowotno - rekreacyjnymi warunkuje kształtowanie pożądanych cech społecznych jak np. wytrzymałość, zaradność, refleks, orientacja, poczucie obowiązku i koleżeństwa.

• Uprawiane jest w każdym wieku.

• Wymaga specjalnych umiejętności (patent)

Charakterystyka wód i akwenów.

RZEKI

1. Polska leży w zlewisku Morza Bałtyckiego

2. Główne rzeki płyną z południa na północ zgodnie z nachyleniem terenu ku północnemu - zachodowi

3. Nachylenie ku północnemu - zachodowi tłumaczy asymetrię dorzeczy - główne rzeki zbliżają się do siebie (Odra przez Wartę i Noteć do Wisły)

4. Długość rzek i potoków szacuje się na 100 tyś. Km

5. Głównymi obszarami źródliskowymi są Karpaty i Sudety (Wisła, Odra), Wyżyna Małopolska i Lubelska (Warta, Pilica, Wieprz, Bug) oraz Pojezierza ?

6. Rzeki górskie i obszarów wyżynnych charakteryzuje duży spadek (Dunajec 334‰, Soła 310 ‰, Poprad 280 ‰)

7. Rzeki obszarów nizinnych środkowej Polski (Odra 26 ‰, Warta 28 ‰, Wisła 24‰, Bug 20 ‰)

8. Rzeki północnej Polski są wyższym spadku niż rzeki części środkowej (Brda 57‰, Czarna Woda)

Rzeki w ruchu turystycznym

• bobrze rozwinięta sieć wodna, stwarzająca turystyce wodnej duże możliwości

• zwartość hydrograficzna rzek połączonych kanałami żeglowymi

• większość rzek ma charakterystyczny południkowy układ biegu

• nizinny charakter większości rzek o wolnym biegu umożliwia odbywanie wędrówek również pod prąd.

JEZIORA

Jezior o powierzchni większej niż 1 ha jest 9296 o łącznej powierzchni 316 927 ha. Jeziora zatem zajmują ponad 1 % powierzchni całego kraju. Razem z zalewem ? , Szczecińskim (z jeziorem Dąbie) oraz Zalewem Wiślanym których łączna powierzchnia wynosi 94 270 ha, ogólna powierzchnia naturalnych zbiorników wodnych powyżej 1 ha wynosi 411 197 ha.

• Pobrzeże i Pojezierze Pomorskie

Liczba jezior - 4129, czyli 44,4%, powierzchnia w ha - 115 280, czyli 36,4%

• pojezierze Mazurskie

liczba jezior - 2561, czyli 27,5 %

Rodzaje jezior

• jeziora rynnowe - wąskie i długie, przypominające kształtem doliny rzeczne o stromych brzegach

• jeziora moreny dennej

• jeziora przybrzeżne

W Polsce przeważają jeziora małe (50,9%)

Większe jeziora ?

Formy turystyki wodnej

1. Turystyka duża

2. Turystyka mała - krótkie parogodzinne pływanie w dzień powszedni, po pracy, jak i dłuższe weekendowe (sobotnio - niedzielne)

3. Turystyka pośrednia - niedalekie pływanie organizowane w oparciu o stały punkt (np. biwak) usytuowany najczęściej nad atrakcyjnym akwenem. Łączy się to często z przewiezieniem sprzętu na drogę lądową.

Szlak - w rekreacji i turystyce zazwyczaj wyznaczona trasa z rozmieszczonymi znakami informacyjnymi dla pieszych, rowerzystów, zmotoryzowanych i narciarzy.

Tor wodny - wyznaczona za pomocą pływających znaków nawigacyjnych (pław), bezpieczna droga dla statków przez akweny trudne lub niebezpieczne dla żeglugi.

Czynniki atrakcyjności szlaku.

1. czystość wód - do oceny stanu czystości śródlądowych wód powierzchniowych w Polsce stosowana jest klasyfikacja trzystopniowa. Najczystsze jezioro - Choczewskie

• klasa I wody - wody nadające się do zaopatrzenia ludności w wodę do picia, zaopatrzenie zakładów wymagających wody o jakości wody do picia. (przemysł spożywczy i farmaceutyczny), bytowanie w warunkach naturalnych ryb łososiowatych)

• klasa II wody - wody nadające się do bytowania w warunkach naturalnych innych ryb niż łososiowate, chowu i hodowli zwierząt gospodarskich, celów rekreacyjnych, uprawiania sportów wodnych.

• Klasa III wody - wody do zaopatrzenia zakładów innych niż zakłady wymagające wody o jakości wody do picia, wody do nawadniania terenów rolnych wykorzystywanych do upraw pod szkłem lub innymi osłonami.

• Wody o zanieczyszczeniu wyższym - wody nie odpowiadające normom.

2. czystość powietrza

3. lesistość brzegów i terenów nabrzeżnych

4. dostępność brzegów

5. wartości widokowe i krajobrazowe

6. cisza

ZBIORNIKI RETENCYJNE (znajomość zbiorników i gdzie się znajdują - na egzamin)

Zbiorniki retencyjne pełnią funkcję:

• energetyczną

• rekreacyjną

• retencyjną

• zaopatrzenia ludności w wodę

Zbiorniki:

• Solina

• Włocławek

• Jeziorsko

• Goczałkowice

• Rożnów

• Dobczyce

• Otmuchów

• Nysa

• Turawa

• Tresna

• Dębe

• Dzierżno Duże

• Sulejów

• Koronowo

• Siemianówka

TURYSTYKA KAJAKOWA - SKALA TRUDNOŚCI SZLAKU

W myśl ustaleń międzynarodowych wodne szlaki turystyki kajakowej dzielimy na:

1. „A” - przy opisach szlaków wodnych oznacza wody spokojne, płynące leniwie bez zaburzeń nurtu. Szlak taki jest dostępny dla początkujących. Wyróżnia się w nim 3 stopnie trudności.

1. „A1” - trasa bardzo łatwa, o wodzie stojącej lub płynącej powoli z prędkością 4 km /h

2. „A2” - trasa łatwa o szybkości głównego nurtu rzeki 4-7 km /h. Na trasie tej można jeszcze płynąć pod prąd.

3. „A3” - trasa niezbyt trudna, o wodzie płynącej spokojnie, bez zawirowań i fali z szybkością ponad 7 km /h. Wiosłując w górę rzeki nie można przezwyciężyć prądu.

2. „B” - szlaki na wodach „dzikich” o bystrym prądzie z licznymi przeszkodami. Szybkość głównego nurtu rzeki przekracza 6 km /h. W korycie cieku wodnego występują liczne bystrza, głazy, cofki, wizy i fale. Wyróżnia się skalę trudności od B1 do B6

MORZE BAŁTYCKIE

Położenie

• półkula północna

• strefa klimatu umiarkowanego

• szelf (co to jest?) - obszar wodny ograniczony izobatą (izobata - linia łącząca punkty o jednakowej głębokości)

Obszar

• z Cieśniną Sund 386 000 km²

• z Cieśniną Kattegat 422 000 km²

Linia brzegowa

• wyspy - Zelandia, Gotlandia, Sarema, Fionia

• półwyspy - Skania, Hel

• zatoki - Botnicka, Fińska, Ryska, Gdańska

• zalewy - Kuroński, Wiślany

Ukształtowanie dna

• średnia głębokość: 55 m

• największa głębia: Landsort 459 m

Alandzka 335 m

- największa głębia w pobliżu Polski 118 m (Zatoka Gdańska)

• największe płycizny 6-8 m (Ławica Słupska, Ławica Odrzańska)

• pod względem hydrologicznym 3 baseny -

• południowy - Bornholmski

• środkowy - Gotlandzki

• północny - Botnicki

Termika

• sierpień (średnia temperatura wód powierzchniowych 16°C. Najcieplejsze na południowym wschodzie do 20°C, chłodne na północy 12°C

• luty (2,5°C)

Zasolenie

• wody powierzchniowe (od 10‰ na południowym zachodzie do 1 ‰ na północy u wybrzeży Polski 7‰)

• wody głębinowe (część zachodnia 20‰ u wybrzeży Polski 12‰)

GEOGRAFIA TURYSTYCZNA POLSKI

10

WALORY

Środowisko przyrodnicze

Środowisko antropogeniczne

---