KONTROLA DEWIZOWA
Objęcie obrotu dewizowego i obowiązków z nim związanych kontrolą dewizową jest istotnym elementem systemu prawa dewizowego. Kontrola zapewnia bieżące egzekwowanie zakazów i nakazów wynikających z wprowadzanej ustawowo reglamentacji dewizowej. Pełni ona, zwłaszcza w przypadku kontroli sprawowanej przez banki, istotną funkcję w zakresie monitorowania przepływu kapitału.
Kontrola dewizowa obejmuje zarówno rezydentów jak i nierezydentów, tak osoby fizyczne jak i osoby prawne i inne podmioty.
Dlatego też art. 14.1. mówi o tym, że:
„Rezydenci i nierezydenci są obowiązani udzielać ustnych i pisemnych wyjaśnień oraz udostępniać wymagane dokumenty w sprawach objętych kontrolą dewizową”.
Kontrola dewizowa jest jednym z władczych uprawnień powołanych do ich stosowania organów oraz jednostek i logicznym ogniwem w ciągu sytuacyjnym zaszłości obrotu dewizowego, które przedstawiamy poniżej:
Rysunek nr 1
Ciąg logiczny zaszłości obrotu dewizowego
Źródło: opracowane na podstawie T. Borkowski, S. Jerzyk; Nowe Prawo Dewizowe, Wydanie 2, stan prawny na dzień 1 marca 2001r., Wydawnictwo Difin, Warszawa 2001, s. 253.
Najbardziej istotna funkcja kontroli - funkcja operacyjna została przypisana instytucjom finansowym (bankom oraz bankowym i niebankowym domom/biurom maklerskim. Kontrolne funkcje operacyjne spełniają również organy administracji celnej, Straży Granicznej oraz jednostki organizacyjne Poczty Polskiej.
Ogólny obowiązek wynikający z kontroli dewizowej dla rezydentów i nierezydentów wymaga:
udzielania ustnych wyjaśnień,
udzielania pisemnych wyjaśnień
udostępniania wymaganych dokumentów.
Kontrola dewizowa obejmuje następujące czynności:
wywóz za granicę wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych, rozumiany jako osobiste przemieszczenie tych walorów z kraju za granicę,
przywóz z zagranicy wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych, rozumiany również jako osobiste przemieszczenie tych walorów, tym razem z zagranicy do kraju,
wysyłanie za granicę wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych, rozumiane jako zlecone przemieszczanie tych walorów z kraju za granicę za pośrednictwem Poczty Polskiej,
dokonywanie płatności lub transferu wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych rozumiane jako dyspozycyjne przemieszczanie tych walorów z kraju za granicę i z zagranicy do kraju za pośrednictwem Upoważnionych Banków.
W poniższej tabeli przedstawiamy uszeregowanie kontroli pod względem intensywności jej sprawowania.
Tabela nr 1
Gradacja intensywności kontroli dewizowej
Stopień intensywności |
Czynność |
Organ kontrolny |
Rodzaj kontroli |
I |
Transfer (przekazywanie) za granicę walorów |
Upoważnione Banki |
bankowa |
II |
Wywóz za granicę walorów |
Urzędy celne lub graniczna placówka kontrolna Straży Granicznej |
graniczna |
III |
Wysyłanie za granicę walorów |
Poczta Polska |
pocztowa |
IV |
Przywóz z zagranicy walorów |
Urzędy celne lub graniczna placówka kontrolna Straży Granicznej |
graniczna |
V |
Transfer (przekazywanie) z zagranicy walorów |
Upoważnione Banki |
bankowa |
Źródło: opracowane na podstawie T. Borkowski, S. Jerzyk; Nowe Prawo Dewizowe, Wydanie 2, stan prawny na dzień 1 marca 2001r., Wydawnictwo Difin, Warszawa 2001, s. 255.
Zakres przedmiotowy kontroli dewizowej.
Zakres przedmiotowy kontroli dewizowej obejmuje ogólnie:
czynności obrotu dewizowego,
inne czynności, na których dokonanie wymagane jest zezwolenie dewizowe (nie objęte wyłączeniami i zwolnieniami ustawowymi i wykonawczymi),
czynności sprawozdawcze (dot. bilansów) oraz zgłoszeniowe (dot. mienia).
Podstawowym przedmiotem kontroli pozostają czynności obrotu dewizowego w szerokim znaczeniu tego słowa, stanowiące kwintesencję całego ustawodawstwa dewizowego. Szczególna rola w tym zakresie przypada Bankom, przy których udziale i za których pośrednictwem jest dokonywana zdecydowana większość czynności obrotu dewizowego.
Zakres podmiotowy kontroli dewizowej.
Zakres podmiotowy jest rozbudowany i obejmuje 6 różnego rodzaju instytucji powołanych do kontrolowania w różnym stopniu uszczegółowienia takich czynności dokonywanych przez rezydentów i nierezydentów, które wynikają z nakazów i zakazów ustawodawstwa dewizowego. Instytucjami takimi są:
Minister Finansów i podległe mu organy kontroli skarbowej,
Narodowy Bank Polski,
Upoważnione Banki i Domy/Biura Maklerskie,
Organy administracji celnej,
Organy Straży Granicznej,
Jednostki organizacyjne Poczty Polskiej.
Rodzaje kontroli dewizowej:
graniczna kontrola dewizowa,
pocztowa kontrola dewizowa,
bankowa kontrola dewizowa,
maklerska kontrola dewizowa.
Graniczna kontrola dewizowa obejmuje kontrolę wywozu za granicę wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych. Ta kontrola jest obligatoryjna. Dotyczy ona zarówno osób fizycznych jak i osób prawnych oraz innych podmiotów. Procedura polega na ustnym zgłoszeniu urzędowi celnemu faktu wywozu oraz na okazaniu przez rezydentów i nierezydentów, przekraczających granicę państwową, tymże organom administracji celnej, bez wezwania z ich strony, stosownego dokumentu uprawniającego do wywozu walorów za granicę.
Graniczna kontrola dewizowa obejmuje również kontrolę przywozu z zagranicy wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych. Ta kontrola jest również obligatoryjna. Polega na pisemnym zgłoszeniu urzędowi celnemu przez rezydentów i nierezydentów faktu przywozu walorów do kraju. Pisemne zgłoszenie przywozu, potwierdzone przez pracownika urzędu celnego lub funkcjonariusza Straży Granicznej, stanowi dokument dopuszczający powrotny wywóz za granicę walut obcych i ewentualnie waluty polskiej po stwierdzeniu ich tożsamości, co do rodzaju oraz wartości.
Istnieją trzy przypadki, w których rezydenci i nierezydenci są zwolnieni z obowiązku udokumentowania uprawnienia do wywozu (za granicę) środków płatniczych:
gdy przedmiotem przemieszczenia przez granicę są środki płatnicze (krajowe i zagraniczne), których łączna wartość nie przekracza równowartości 5000 Euro,
gdy dewizy i papiery wartościowe (o charakterze imiennym) wystawione były za granicą na nazwisko nierezydenta dokonującego ich wywozu,
gdy czeki podróżnicze były podpisane (sygnowane) przez nierezydenta dokonującego ich wywozu.
Pocztowa kontrola dewizowa jest sprawowana przez organy administracji pocztowej. Obejmuje ona obligatoryjnie wysyłanie za granicę wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych. Ta forma transferu ma jednak charakter jednostronny, ponieważ przesyłanie walorów z zagranicy nie podlega kontroli dewizowej. Wysyłanie walorów następuje w listach poleconych lub listach i paczkach z podaną wartością w stanie otwartym, za okazaniem pracownikowi pocztowemu, w celu stwierdzenia przez niego, że okazane walory zostały dopuszczone do wysłania za granicę przepisami dewizowymi lub zezwoleniem dewizowym. Pocztowa kontrola dewizowa nie obejmuje przekazów pocztowych za granicę w kwocie do równowartości 5000 Euro. Dokonywanie za pośrednictwem Poczty Polskiej przekazów za granicę na kwoty wyższe niż równowartość 5000 Euro wymagałoby uzyskania zezwolenia dewizowego i ewentualnego przedłożenia zaświadczenia Banku.
Bankowa kontrola dewizowa jest obligatoryjna dla wszystkich uczestników obrotu dewizowego, tj., rezydentów i nierezydentów, zarówno osób fizycznych, jak i osób prawnych i innych podmiotów. Zakres regulacyjny bankowej kontroli dewizowej obejmuje strefę czynności związanych z dokonywaniem płatności, a pomija strefę czynności związanych z przyjmowaniem płatności. Celem ustawodawcy jest proceduralne unormowanie kontrolne jedynie transferu za granicę. Szczególna procedura kontrolna dotyczy sytuacji występowania transferu za granicę, którego przedmiotem jest przychód lub dochód nierezydenta otrzymywany w kraju. W sytuacji tej stają się aktualne polskie przepisy podatkowe, które mogą nakładać na nierezydentów obowiązek podatkowy.
Maklerska kontrola dewizowa. Bankowe i niebankowe domy/biura maklerskie są zobowiązane do stosowania wobec swoich klientów procedury kontroli dewizowej, analogicznej do wcześniej omówionej procedury bankowej w występujących przypadkach płatności i transferu środków płatniczych za granicę. Obowiązek ten dotyczy zarówno rezydentów, jak i nierezydentów i polega na fizycznym przedstawieniu na żądanie organów kontroli dewizowej, wartości i środków będących przedmiotem transferu za granicę.
W załączeniu fragment ustawy Prawo Dewizowe dotyczący kontroli dewizowej.
Załącznik Nr 1
„Rozdział 4
Kontrola dewizowa
Art. 20. 1. Obrót dewizowy, jak również inne czynności, na których dokonanie, stosownie do przepisów ustawy, jest wymagane zezwolenie dewizowe, podlegają kontroli dewizowej.
2. Kontroli dewizowej podlega również wykonanie obowiązków, o których mowa w art. 15.
Art. 21. 1. Kontrolę dewizową, z zastrzeżeniem ust. 3 i art. 22, wykonują minister finansów i podległe mu organy, na zasadach i w trybie ustawy z 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (Dz. U. nr 100, poz. 442, z 1992 r. nr 21, poz. 85, z 1996 r. nr 106, poz. 496 i nr 152, poz. 720 oraz z 1997 r. nr 18, poz. 105, nr 71, poz. 449, nr 88, poz. 554, nr 121, poz. 770 i nr 137, poz. 926) oraz na podstawie odrębnych przepisów.
2. Organy kontroli skarbowej wykonujące kontrolę dewizową są uprawnione w związku z toczącym się postępowaniem w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, na podstawie upoważnienia wydanego przez generalnego inspektora kontroli skarbowej, do żądania informacji podlegających zgłoszeniu zgodnie z art. 15 oraz o obrotach i stanach środków na rachunkach bankowych.
3. Kontrolę dewizową wykonują również:
1) Narodowy Bank Polski - w zakresie czynności dokonywanych przez rezydentów i nierezydentów, którzy uzyskali zezwolenia dewizowe na dokonanie tych czynności, a także w zakresie czynności obrotu dewizowego dokonywanych przez banki i inne niż banki osoby prawne i podmioty niebędące osobami prawnymi dokonujące skupu i sprzedaży walut obcych i dewiz na podstawie stosownego upoważnienia, oraz w zakresie, o którym mowa w art. 20 ust. 2,
2) banki i podmioty, o których mowa w art. 12 ust. 3 - w zakresie czynności obrotu dewizowego dokonywanych z ich udziałem lub za ich pośrednictwem,
3) organy administracji celnej - w zakresie granicznej kontroli dewizowej oraz kontroli dewizowej przesyłek pocztowych,
4) organy Straży Granicznej - w zakresie przewidzianym dla organów administracji celnej, jeżeli posiadają uprawnienia do dokonywania kontroli celnej,
5) jednostki organizacyjne Poczty Polskiej - przy nadawaniu przesyłek pocztowych za granicę.
4. Minister finansów na wniosek prezesa Narodowego Banku Polskiego, w drodze rozporządzenia, określi tryb wykonywania kontroli w zakresie, o którym mowa w ust. 3 pkt 1.
Art. 22. 1. Graniczną kontrolę dewizową wykonują organy administracji celnej i organy Straży Granicznej na zasadach i w trybie kontroli celnej.
2. Minister finansów w porozumieniu z ministrem spraw wewnętrznych i administracji i ministrem łączności, w drodze rozporządzania, określi:
1) zakres, szczegółowe zasady i tryb granicznej oraz pocztowej kontroli dewizowej niezależnie od zasad i trybu kontroli celnej,
2) rodzaje dokumentów, o których mowa w art. 14 ust. 7 i 8, oraz przypadki, w których transfer określony w tych przepisach nie wymaga posiadania dokumentów.
Art. 23. 1. Kontrolę dewizową w odniesieniu do obrotu dewizowego związanego z celami specjalnymi, o których mowa w art. 5 ust. 1 ustawy, o której mowa w art. 21 ust. 1, wykonują odpowiednio organy kontroli określone przez prezesa Rady Ministrów, ministra obrony narodowej oraz ministra spraw wewnętrznych i administracji w trybie ust. 2.
2. Prezes Rady Ministrów, minister obrony narodowej oraz minister spraw wewnętrznych i administracji określą, każdy w zakresie swojej właściwości, w drodze rozporządzeń, organy oraz szczegółowe zasady i tryb przeprowadzania kontroli, o której mowa w ust. 1, w:
1) jednostkach organizacyjnych Urzędu Ochrony Państwa,
2) jednostkach podległych, podporządkowanych i nadzorowanych przez ministra obrony narodowej,
3) Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej oraz jednostkach wojskowych podległych ministrowi spraw wewnętrznych i administracji.”
2
Szukasz gotowej pracy ?
To pewna droga do poważnych kłopotów.
Plagiat jest przestępstwem !
Nie ryzykuj ! Nie warto !
Powierz swoje sprawy profesjonalistom.
Szukasz gotowej pracy ?
To pewna droga do poważnych kłopotów.
Plagiat jest przestępstwem !
Nie ryzykuj ! Nie warto !
Powierz swoje sprawy profesjonalistom.
nakaz/
zakaz
zdarzenie
skutek
zdarzenia
Kontrola skutków
zdarzenia
Sankcja
pokon
trolna
Wyszukiwarka