Choroby ptaków ze zmianami w poszczególnych układach, narządach itp.:

Układ nerwowy

1. Influenza ptaków (2 dzien od zakazenia: torticollis, leżenie na plecach, dziwne nieskoordynowane ruchy konczyn, mruganie powiekami, drżenie głowy, zaburzenia równowagi, skręty szyi, zarzucanie głowy na grzbiet)

2. Aspergiloza (najczęściej u młodych, torticollis)

3. Choroba Mareka (u brojlerów: postac ostra - objawy porażenne kończyn i szyi, u niosek: postać klasyczna - uszkodzenie nerwów szyjnych - torticollis, objawy kliniczne są wynikiem porażenia nerwów obwodowych, występuje jednostronne porażenie kończyn (! pozycja szpagatu !), paraliż przejściowy)

4. Zatrucie jadem kiełbasianym (Cl. Botulinum typ C, najcz u kaczek, porażenia, chwiejny chód, bezwład szyi i skrzydeł, opadnięcie powiek, śpiączka)

5. Zatrucie kokcydiostatykami jonoforowymi (porażenia wiotkie mięśni skrzydeł i nóg, drżenie mięśni)

6. Zakaźne zapalenie mózgu i rdzenia kręgowego(AE) (drżenia, osłabienie, przysiadanie, niepewny chód, nienaturalny pisk, po 2-4 dniach niedowłady lub porażenia 1 lub obu konczyn, niezborności, leżenie na boku, przykurcz palców, pozycja szpagatu)

7. Pomór rzekomy (ND) (welogeniczne - drżenie mięśni, porażenie skrzydeł, nóg, skręty głowy i szyi, nóg, mezogeniczne - porażenia u młodych, u gołębi „kręciek''- skręty głowy i szyi)

8. Choroby układu ruchu

9. Niedobory witaminowe:

1. Wit.B1 (zwiotczenie mięśni, zburzenia w chodzeniu, zarzucanie głowy na grzbiet, `postawa astrologa' - porażenie mięśni skrzydeł, szyi)

2. Wit.B2 (przykurcze palców jedno- obustronne, porażenia kończyn)

3. Wit.E (niedoborowe rozmiękanie mózgu)

Jajo

1. AI (LPAI- patologiczne jaja, zdeformowane, depigmentacja)

2. ND (depigmentacja, deformacja, miękka skorupa, lanie jaj, spadek zapłodnienia i wylęgowości)

3. Paramyksowirusy (PMV-2: spadek wylęgowości i jakości piskląt, PMV-3: słaba skorupa)

4. IB (zmieniona, pofałdowana, cienka, chropowata skorupka, spadek zapłodnienia i wylęgowości)

5. TRT (depigmentacja)

6. Salmonella gallinarum (chropowata skorupka)

7. Mycoplasma ukl rozrodczego (M. iowe, spadek wart jaj wylęgowych)

8. Syndrom spadku nieśności EDS'76 (mniejsze, depigmentacja, zaburzenia mineralizacji, wodniste białko gęste)

9. ORT (gorsza jakość skorup, spadek wylęgowości, jaja nie nadają się do lęgu)

10. Kolibakterioza (zniekształcone skorupki, bruzdy, zmiany składu chem, ubytek kutikuli, brak skorupy)

11. Arbowirusy (EEE - biała, cienka skorupka, WEE - małe, biała, słaba skorupka, HJ)

12. Niedobór witamin (A - ↓ nieśności i obniżenie wartości biologicznej jaj, D - skorupki cienkie -> sama błona pergaminowa -> lanie jaj, K - ciałka krwiste w jajach → ↓ wartości biologicznej jaj, ↓ % wylęgowości)

Jama dziobowa

1. Ospa

2. ILT (żółte dyfteroidalne naloty na tylnej ścianie podniebienia i krtani, ich bl sluz zasiniona, obrzekla, gęsty śluz w jamie dziobowej)

3. Rzęsistkowica gołębi

4. Zakaźny nieżyt nosa ptaków

5. Niedobór wit A

Spadek nieśności

1. Atadenowirusy EDS'76 (10-40% przez 4-6 tyg)

2. IB (50% przez 6-8 tyg)

3. ND (spadek lub całkowite zatrzymanie nieśności na kilka tyg)

4. PMV-2 i PMV-3 (20% przez 5-6 tyg)

5. ILT (25%-100% przez 3-4 tyg)

6. AI (HPAI - całkowite zatrzymanie produkcji, LPAI - o 50%)

7. TRT (70%)

8. ORT (2-5%)

9. Salmonellozy

10. Mykoplazmozy

11. Brak wody

12. Niedobory witaminy (B6, E - zaburzenia w pracy przysadki → zaburzenia nieśności)

13. Wszoły (Dermanyssus galinae - czerwone plamki na jajkach)

Dwunastnica

1. HE

2. AI

3. Pastereloza

4. Wrzodziejące zapalenia jelit cienkich

5. Kokcydioza

6. Kapilarioza

Trzustka

1. AI

2. Syndrom złego wchłaniania

3. Salmonella gallinarum

4. Chlamydioza

Wątroba

1. Pastereloza

2. Influenza ptaków

3. Kolibakterioza

4. Gruźlica

5. Stafylokokoza

6. Streptokokoza

7. Różyca

8. Histomonadoza

9. Wtrętowe zapalenie wątroby

Worki powietrzne

1. Salmonellozy

2. Mykoplazmozy

3. ORT

4. Aspergiloza

5. Chlamydofiloza

6. PMV-3

7. Influenza ptaków

Płuca

1. Pastereloza

2. Kolibakterioza

3. ORT

4. Gruźlica

5. Influenza ptaków

6. Aspergiloza

7. PMV-3

8. Puloroza

9. Koligranulomatoza

Mięśnie

1. PSE

2. Choroba zielonych mięśni

3. Ogniskowa miopatia

4. Pokarmowa dystrofia mięśni

5. IB

6. Stafylokokoza

7. IBD

8. Wirusowe zapalenie stawów i pochewek ścięgnowych

9. Zatrucie kokcydiostatykami jonoforowymi

10. CIA

Płyn w jamach ciała

1. Skaza wysiękowa kurcząt (obrzęki podskórne na głowie, szyi, klatce piersiowej, powłokach brzusznych, płyn w jamie ciała i worku osierdziowym)

2. Choroba okrągłego serca RHD (kardiomiopatia rozstrzeniowa u indyków - DCM, gęsty wysięk w worku osierdziowym, uszkodzenie wątroby - nadmiar płynu w jamie ciała)

3. Reowiroza kurcząt (płyn wysiękowy w worku osierdziowym)

4. Choroba obrzękowa (zatrucie skażonymi tłuszczami (dioksyny), dużo płynu w jamie ciała)

5. Zespół puchliny osierdzia HPS (Adeno 1, klarowny lub słomkowy płyn w worku osierdziowym)

6. Pastereloza (słomkowy płyn w worku osierdziowym i jamie ciała)

7. Kolibakterioza niosek (ukl rozrod, wodobrzusze, postawa pingwina)

8. Tyfus kur (pękanie kul żółtkowych u niosek, zap otrzewnej, wodobrzusze)

9. Streptokokoza (serce wiotkie, płyn wysiękowy w jamie ciała)

10. Choroba Derzsego (uszkodzenie nerek - dużo płynu wysiękowego w jamie ciała)

11. Parwowiroza kaczek piżmowych - syndrom MMDR (płyn w worku osierdziowym, wodobrzusze)

12. Syndrom „karłowatości i skróconego dzioba” (wysiękowe zap osierdzia, płyn w jamie ciała)

13. Pomór kaczek - wirusowe zap jelit kaczek DVE (krwisty płyn w jamie ciała, zap otrzewnej)

14. Syndrom krwotocznego zap nerek i jelit HNEG (obrzęki tk podskórnej, wodobrzusze - płyn o konsystencji żelatyny)

15. Fuzariotoksykozy, patulina (wodobrzusze)

16. Trichomonoza gęsi (Trichomonas anseris)

Stek

1. IBD - (Tf powiekszona, napieta, od słomkowej do czerwono-wisniowej, galaretowaty żółty wysięk, włóknik, bł śluz rozpulchniona, wybroczyny, wylewy, ogniska martwicze, najpierw naciek heterofili, potem zanik kom limfoidalnych, ulega martwicy, z zewnątrz barwy czarnej, stopniowo się zmniejsza, zbliznowacenie)

2. MD - (atrofia Tf lub brak zmian)

3. Białaczka limfatyczna - (patognomoniczne guzy nowotworowe w Tf, powiększenie folikułow, zatarta granica miedzy kora a rdzeniem, rozplem kom limfoblastycznych)

4. Cirkowirusy CIA - (atrofia Tf, zanik folikułow, ogniska nekrotyczne)

5. Influenza ptaków - (zanik Tf)

6. Skaza moczanowa - (otwór stekowy oblepiony białymi odchodami, w steku białe masy kału)

7. Zakaźne zapalenie mózgu i rdzenia - (rozdęcie kloaki)

8. Koligranulomatoza - (Postać skórna (przewlekła) - Liczne guzy wytwórcze, różnej wielkości w okolicy steku i podbrzusza)

9. Reowiroza kurcząt - (atrofia Tf)

10. Pomór kaczek - wirusowe zap jelit kaczek DVE (Tf intensywnie czerwona, ściany cienkie, brązowawe)

Stek

1. Pastereloza

2. Cellulitis

3. Stafylokokoza

4. Wszoły

5. Świerzb

6. Przywry (Prosthogonimus ovatus, cuneatus, pellucidus, bytuje w jajowodzie i torbie Fabrycjusza (stek), wynicowanie steku)

7. Kanibalizm

8. Niedobór witaminy A, B2

9. Różyca

10. Zgorzelinowe zapalenie skóry

11. Grzybice

12. Ospa

13. Zakaźne zapalenie prącia i steku u gęsi - ZZPST (Mycoplasma anseris, cloacale, spp.)

Oko

1. MD charakterystyczne jedno- lub obustronne zmiany w oczach - odbarwienie lub plamiasta tęczówka, zmiana kształtu źrenicy (owalna, trójkątna) → ślepota

2. Niedobór witaminy A

3. ILT - ropne zap spojówek, obrzek powiek

4. ORT - (Zapalenie spojówek, Sklejenie powiek z gałką oczną, Depigmentacja tęczówki, Wysięk ropny w przedniej komorze oka, Zrost tęczówki z rogówką)

5. Mykoplazmoza - wyplyw z workow spojowkowych, pienisty->ropny

6. Chlamydofiloza

7. ND

8. Zakaźny nieżyt nosa ptaków

9. PMV-2 i PMV-3

10. IB

11. Zakaźne zapalenie mózgu i rdzenia kręgowego(AE)

12. Salmonella arizonae - jednostronne zmętnienie rogowki

Nerki

1. Skaza moczanowa (postać nerkowa - nerki wielokrotnie powiększone, z widocznymi kredowobiałymi guzkami w miąższu, nerki pokryte są solami kw. moczowego - „posypane pudrem”, moczowody silnie rozszerzone (grubości ołówka) i wypełnione moczanami)

2. IB (nerki obrzękłe, bladoróżowe, moczowody wypełnione moczanami)

3. MD (powiększenie i rozrost nowotworowy m.in. nerek)

4. IBD (powiększone, moczowody stek rozszerzone, wypełnione moczanami, postać nerkowa skazy moczanowej)

5. Eimeria truncata (powiększone, szaro-żółte, szaro-czerwone, wybroczyny, szaro-żółte ogniska wlk głowki szpilki)

6. Wirusowe zapalenie nerek kurcząt

7. Salmonelloza (puloroza - nerki powiększone)

8. Echinurioza (zwyrodnienie szkliste nerek)

9. Zespół nagłej śmierci sercowej ADS (nerki blade, wylewy krwawe)

10. Syndrom tłuszczowego zwyrodnienia wątroby i nerek FLKS (nerki powiększone, blade, ciemnoczerwone wybroczyny)

11. Mikotoksyny (fusarium)

Jajnik

1. MD

2. IB

3. Influenza ptaków

4. ND

5. EDS'76

6. Mykoplazmoza

7. Salmonellozy

8. Gruźlica

9. Kolibakterioza

10. PMV-2 i PMV-3

Jelita ślepe

1. Hisomonadoza - Zakaźne zap jelit ślepych i wątroby (5-10 x zgrubienie ściany jelita, zap krwotoczne, włóknik, owrzodzenia)

2. Kokcydioza (E.adenoides, meleagridis (indyki), E.tenella, brunetti (kury))

3. Heterakis gallinarum (stożkowate guzki)

4. Wrzodziejące zapalenie jelit (Cl. colinum, silne rozdęcie j. ślepych, przekrwienie, okrągłe ciemnoczerwone owrzodzenia, mogą perforować)

5. Kampylobakterioza (kurczęta i indyki rzeźne, Campylobacter jejuni, coli, lari, wodnista biegunka, kruszywo w j. ślepych, (-zniszczone kom. nabl. jenowarstw. cylindryczn. ze sluzem i kom kubkowymi w świetle jelita))

6. Koligranulomatoza (wieloguzkowe ziarniniaki, cebulowato uwarstwione)

7. Trichomonas gallinae (drób grzebiący, jasnożółta pienista treść, zapalenie nieżytowe do dyfteroidalno-wrzodziejącego)

8. Tetratrichomonas anseris (gęsi, bladożółte zabarwienie, w świetle serowate masy włóknika, żółtawo-szare, twardej konsystencji, kształtu odlewu jelita, błona śluzowa blada, zgrubiała, owrzodzenia, ogniska martwicowe, żółta biegunka)

Żołądek

1. IBD (wybroczyny i wylewy krwawe w błonie śluzowej żoł gruczołowego, na granicy przejścia w mięśniowy? - postać ostra)

2. ND (wybroczyny w bl śluzowej zol gruczołowego - szczepy welogeniczne)

3. Influenza ptaków (wybroczyny w bl sluz zol gruczołowego i mięśniowego, punkcikowate wybroczyny w tłuszczu wokół żol)

4. MD (w żoł. gruczołowym pogrubienie i wygładzenie ściany, nadżerki i wrzody w bł śluz otoczone ciemnoczerwoną obwódką)

5. Salmonelloza (w stanach przewlekłych - guzki w ścianie mielca, lite, słoninowate, wystają ponad powierzchnie narządu, martwica?)

6. Amidostomoza (Amidostomum anseris, u gęsi, pod bl rogową żoł mięśnowego tarczowate zaczerwienienia z wybroczynami, owrzodzenia w zol gruczołowym, przy silnej inwazji maceracja, pokruszenie bł rogowej, powstaje masa koloru czekoladowego)

7. Echinurioza (Echinuria uncinata, u kaczek, nicienie wwiercają się w śluzówkę żol gruczołowego, najczęściej w przejściu, duże ilości sluzu i masy serowato-ropne w przejściu, guzki z nicieniami)

8. Acuaria spiralis, hamulosa (bytuje m.in. w żoł gruczoł i mięśniowym, ubytki warstwy rogowej, przekrwienie bł śluz)

9. Niedobór witaminy E, K i Se (E, Se - zwyrodnienie szkliste zol mięśniowego (indyki, kaczki), K - wylewy krwawe z zoł grucz)

10. Zap. bł. śl. Żołądka mięśniowego - nadmiar mączek rybnych w paszy

GDO do tchawicy

1. ILT (postać ostra i nadostra: krwotoczne zap 1/3 górnej części tchawicy, odlew włóknikowo-serowaty lub skrzep w tchawicy, zmiany też w krtani przedniej i jamie dziobowej, owrzodzenia, włóknikowe naloty na tylnej cz. podniebienia, wzrost ilości gęstego śluzu; postać łagodna: delikatne przekrwienie i rozpulchnienie bł śluz + śluz)

2. TRT (zap od nieżytowego do ropnego gdo, złuszczanie nabłonka, ubytek rzęsek, kom jednojądrzaste w warstwie podśluzowej, obrzęk, przekrwienie)

3. ND (wybroczyny w gdo, wzrost ilości sluzu)

4. IB (dolna część tchawicy: surowiczy->śluzowy->serowaty wysięk, też w zatokach i przewodach nosowych, bł śuz tchawicy rozpulchniona, przekrwienie w miejscu rozwidlenia, serowaty czop)

5. Ospa (liczne żółte lub ciemnobrązowe serowate naloty mocno przytwierdzone do podłoża)

6. Chlamydioza (zap gdo)

7. Zakaźny nieżyt nosa ptaków - coryza (zmiany zapalne w jamie dziobowej, krtani, tchawicy, workach powietrznych, ropny lub serowaty wysięk w zatokach podoczodołowych, szare naloty w jamie dziobowej, bł śluzowa nosa jest obrzękła i przekrwiona, nabłonek uszkodzony lub zniszczony, w procesach przewlekłych zanik błony śluzowej i jej gruczołów)

8. AI (LPAI: zmiany włoknikowe lub śluzowo-włóknikowe w zatok podoczod, jamach nosowych, tchawicy)

9. Mykoplazmozy (M. galisepticum, CRD (+ ND, IB, E.coli), zap zatok podoczodołowych: intensywny wysięk, zatkanie, wzrost pojemności zatok, obrzęk, kichanie)

10. Niedobór wit A (zap nieżytowe spojówek, może przechodzić na zatoki podoczodołowe, zap nieżytowe błon śluz dróg oddechowych, wystąpienie w bł. śluz. jamy dziobowej, krtani, przełyku i tchawicy białych, płaskich guzków utworzonych ze zwyrodniałych komórek nabłonkowych i śluzu)

11. Syngamus trachea

12. Cyathostoma variegatum

13. Cryptosporidium meleagridis, baylei

Powloka skorna

1. Strupień woszczynowaty (Trichophyton gallinae, namnaża się na skórze głowy, grzebienia - postać skórna)

2. Cellulitis (E.coli, zap skóry i tk łącznej podskórnej, skóra żółta, kremowa, brązowożółta, czerwonobrązowa, w tk podskórnej ropnie uformowane z żółtego, włóknikowo-serowatego wysieku)

3. Kontaktowe zapalenie skóry - pododermatitis (nadmierne rogowacenie naskórka, nadżerki i wrzody na obrzeżach poduszki stopy, zlewanie się zmian w duży wrzód w centrum poduszki, czasem na skórze poduszek członów palcowych)

4. Zgorzelinowe, martwicowe zap skóry (C. perfringens, novyi, septicum, Staph. aureus, gronkowce, wirus anemii zakaźnej - CAV, choroba niebieskiego skrzydła - REO)

5. Pastereloza (w skórze i tk. podskórnej mogą się usadawiać ropnie i torbiele)

6. Koligranulomatoza (postać skórna (przewlekła) - liczne guzy wytwórcze, różnej wielkości w okolicy steku i podbrzusza.)

7. MD - (rozrost nowotworowy brodawek piór, „gęsia skórka” lub „białaczka skóry”, wyst. przekrwienie i zgrubienie skóry, stwierdz poubojowo, brak estetyki, konfiskata)

8. Różyca (zasinienie skóry, obrzęk i zasinienie korali, obrzęk, zaczerwienienie, zgrubienie i unieruchomienie wyrostka nosowego, na skórze sine plamy)

9. Stach - dermatitis, celulitis, ropnie, wybrocz, wylewy krwawe

10. Ospa (typowe krosty ospowe na skórze grzebieniu, dzwonkach, w okolicy dzioba, otworów nosowych, na skórze kończyn, w okolicy steku)

- tła niezakaźnego : Niedobory Wit B2, PP, kwas pantotenowy, kanibalizm, pterofagia

Kończyny u indyków

1. Chondrodystrofia - peroza

2. Krzywica

3. Skaza moczanowa - postać stawowa (moczany w stawach palcowych u indykow)

4. Bakteryjne zapalenie stawów, ścięgien i kości

5. Syndrom zapalenia stawów, kości i zieleniejącej wątroby - SOG (E. Coli)

6. Martwica główki kości udowej - FHN

7. Kontaktowe zapalenie skóry - pododermatitis

8. Dyschondroplazja kości piszczelowej - TD

9. Ogniskowa miopatia

10. Zatrucie jonoforami

11. Ornitobakterioza - ropne zap stawow skokowych

12. Stafylokokoza - zap stawów i kości

13. Streptokokoza - postać przewlekła - zap stawów i kulawizny

Enteropatie wirusowe u indyków

1. Krwotoczne zap jelit HE

2. Koronawirusowe zap jelit indyków TCoV

3. Zespół zap jelita indycząt PEC

4. Syndrom śmiertelności na tle zap jelit indycząt PEMS

5. Rotawirusy

6. Astrowirusy

7. Enterowirusopodobne wirusy ptaków ELV

8. Torowirusy - syndrom zahamowania wzrostu SS

9. Parwowirusy

Układ krążenia

1. Samorzutne pękanie tętnic

2. Lateryzm (12-16 tydz)

3. Syndrom krwawień okołonerkowych SDHP (8-14 tydz)

4. Choroba okrągłego serca RHD - kardiomiopatia rozstrzeniowa indyków DCM (2-4 tydz)

5. Syndrom nagłej śmierci sercowej ADS (2-3 tydz)

6. Skaza wysiękowa (3-6 tydz)

7. Choroba obrzękowa

8. Zespół puchliny osierdzia HPS

---