Ogólny schemat blokowy maszyny rolniczej:
silnik-> układ rozdziału i dozowania energii-> odbiornik energii
Budowa silnika :
a) Tłoki ( pierścieniowe olejowe , pierścienie uszczelniające)
-tubule cylindrowe suche
-tubule cylindrowe chłodzące ciecz
-korbowod- przenosi obciążenie
-wał korbowy
-zawór
-układ rozrządu
-wał rozrządu
-pasek klinowy
-dzwogienka zaworowa
-koło zamachowe
- pompa olejowa
-filtr oleju
TUZ:trzypunktowy układ zawieszenia
-cięgno dolne prawe i lewe
-wieszak prawy i lewy
-ramie podnośnika hydraulicznego
-łańcuch ograniczający
-śruba rzymska
WOM- ład odbioru mocy= przekaznie napedu z pojazdu do poruszanej maszyny ( wszystkie obecne ciągniki mja to)
-przegłób cardana
-połączenie przesuwna
-osłony
-sprzegło przeciążeniowe
-końcówki wałów
ciągnik - maszyna rolnicza przeznaczona do uciągu maszyn; do agregacji maszyn ciągnik jest przystosowany przez 3-punktowy układ zawieszenia: lewe cięgło (stałe), prawe cięgło (z możliwością regulacji), cięgło główne ze śrubą rzymską
- wałek odbioru mocy - przeniesienie napędu na maszyny z nim współpracujące; może być również zamontowany z przodu, nie tylko z tyłu (żeby np. nie ugniatać trawy przy kosiarkach czołowych)
- układ hydrauliczny
- sprzęgło dwustopniowe
- obciążniki występują z przodu pojazdu
- nowoczesny ciągnik posiada kabinę klimatyzowaną i komputer pokładowy
- silnik wysokoprężny - spalanie paliwa następuje na skutek wysokiego ciśnienia; nie ma świec, są wtryskiwacze paliwa
- silnik dwusuwowy w pilarkach spalinowych
Traktorzysta musi posiadać: aktualne badania zdrowotne, uprawnienia na dany sprzęt (przeszkolenie)
Eksploatacja ciągnika w lecie i w zimie:
- w układzie chłodzenia musi być zimowy płyn chłodzący
- maksymalna temperatura pracy
- lepkość
- wymiana oleju i filtrów przed zimą
- sprawność akumulatora (ładowanie)
- przy zgubieniu kluczyków uruchamiamy na krótko
- komin można przekierować
sprzęgło - to mechanizm służący do odłączania napędu przekazywanego od silnika do skrzyni przekładniowej i dalszych mechanizmów układu napędowego oraz do łagodnego włączania napędu silnika
Rodzaje sprzęgieł:
- tarczowe suche (jedno i dwustopniowe)
- hydrokinetyczne
gleba - wierzchnia warstwa Ziemi do ok. 25 cm
głębokość orki: zimowa (25-30cm), podorywka (10cm), pośrednia (10-15cm)
moc ciągnika zależy od: ilości skib, głębokości orki, zwięzłości gleby
orka zimowa - głęboka, ziemia pozostawiona w ostrej skibie; pozwala na zgromadzenie maksymalnej ilości wody z opadów
Wszystkie czynności związane z glebą mają przyczynić się do poprawienia określonej struktury gleby (stosunków wodno - powietrznych).
Uprawianie gleby na określoną głębokość przez wiele lat powoduje powstawanie podeszwy płużnej. Roztwór wodny (woda + nawozy) nie przechodzi głębiej. Systemy korzeniowe roślin nie mogą się głębiej zakorzeniać. Co 5 lat powinno się stosować orki z pogłębiaczem lub głęboszem.
Najlepsza orka to taka, która powoduje powstawanie struktury gruzełkowatej.
Rolnicy aby walczyć z podeszwą powinni stosować rośliny o głębokim systemie korzeniowym np. lucerna.
ORKA: ( rodzaje orek)- Najgłębiej sięgającym w glebę zabiegiem uprawowym jest orka. Do chwili obecnej jest ona podstawowym zabiegiem, który ma na celu stworzenie optymalnych warunków do gromadzenia wody i składników pokarmowych w glebie.
a) płytka ,średnia,głęboka
b) podorywkowa, siewna, przedzimowa, odwrotka, wiosenna, razówka, melioracyjna
kultywator, brona - służą do wyrównywania gleby po orce oraz do rozbicia specyniałych frakcji gleby
Nawożenie:
- organiczne: obornik (nie jest nawozem pełnym), nawozy zielone - przed orką - po rozrzuceniu przyorać
- mineralne: sztuczne: makro, mikro i ultramikroelementy
- dolistne: poprzez opryski
Połączenie nawożenia organicznego z mineralnym daje nam pełne nawożenie doglebowe. W przypadku lat suchych może nam nic nie urosnąć. Wtedy stosuje się nawozy dolistne.
dawka organicznego: 40dt/ha (rolnicze), 60dt/ha (ogrodnicze)
mineralne: wykonanie analizy gleby, wykonanie zaleceń nawozowych pod daną uprawę
przedsiewnie: P, K i niewielka ilość N
Nawozy dolistne: można je łączyć z zabiegami ochrony roślin:
- dolistne ochronne
- dolistne regulujące transpirację wody
- nawozy dolistne
Nie wolno ich stosować wtedy, kiedy jest duża operacja słoneczna i temperatura powietrza jest wyższa od 24oC. W przypadku łączenia go ze środkami ochrony roślin można zmniejszyć jego ilość. Nawozy płynne stosujemy wtedy, gdy rośliny są wilgotne. Nawozy roślinne stosujemy wtedy, gdy roślina jest sucha.
W przypadku łączenia środków ochrony i nawozu roślina powinna być sucha.
Nie może występować ściekanie roztworu po roślinie. Najważniejsza w przypadku buraków. Mniej ważna w przypadku zbóż.
Sól wyssie sok komórkowy i liść ulegnie ususzeniu. Im drobniejsze krople tym łatwiej jest je zatrzymać na roślinie. Bardzo dobre efekty daje nawożenie, gdy występują mgły, po deszczu itp. Jak długo roślina jest wilgotna, tak długo następuje pobieranie składników pokarmowych.
Agregacja maszyn rolniczych - maksymalne zmniejszenie jazdy po polu ciągnikiem i maszynami. Gleba ubita zmniejsza plony do 80-90%.
UPRAWA
Pług: -narzędzie służące do wykonywania orki ( odkładnica, lemież, płuz, piętka, ramie płóga)- Praca pługa polega na odcinaniu pasów gleby zwanych skibami, ich odwracaniu i kruszeniu. Podstawowy zespół roboczy pługa jakim jest korpus płużny, a głównie lemiesz i odkładnica, ma o tyle złożony kształt geometryczny, że siły oporu gleby na niego działające nie dają się sprowadzić do jednej siły wypadkowej.
- liczba skib zależna od mocy ciągnika
- wypoziomowanie wzdłużne i poprzeczne, określenie głębokości
- mocowanie za pomocą TUZ ( trzypunktowy układ zawieszenia )
- Obracany , jednostronny lub wahadłowy
*korpus płużny pługa- na ustalonej szerokości i głębokości odcina skibę od niezaoanje części pola następnie odwracając ją kruszy i odwraca.
Typy pługów:
lemieszowe i talerzowe,
zagonowe i obracalne,
zawieszane, przyczepiane, półzawieszane,
lekkie i ciężkie,
specjalne.
Pługofrezarka:
- pług z obracającymi się nożami
Brona
Zadania bronowania są wielorakie i obejmują:
- wyrównanie powierzchni gleby po orce,
- rozdrobnienie brył i stworzenie odpowiedniej struktury gleby do siewu,
- niszczenie chwastów i zadarnienia,
- wymieszanie nawozów mineralnych z glebą,
- przykrycie nasion po siewie,
- podorywkę lub bezorkową uprawę gleby.
Ze względu na budowę zespołów roboczych, brony dzielimy na:
zębowe,
zębowo obrotowe,
talerzowe.
Brona wahadłowa
- dobra przy wiosennych uprawach
- energochłonna
Brona talerzowa:
- Skłądająca się z przynajmniej dwóch rzędów talerzy których zadaniem jest rozdrobnienie (pocięcie ) resztek pożniwnych i przykrycie ich warstwą ziemi w celu szybszego rozkładu materii oraz zminimalizowania strat substancji odżywczych
Wał: są narzędziami służącymi do powierzchniowego lub wgłębnego ugniatania roli w celu zmniejszenia jej porowatości, przyśpieszenia jej osiadania i zwiększenia podsiąkania wody, wyrównania powierzchni roli, pokruszenia brył lub też wgniecenia ich w glebę, gdzie pod wpływem wilgoci zmiękną, oraz ugniatania roślin przed ich przyoraniem w formie zielonego nawozu.
Wały dzieli się na:
ugniatające, ugniatająco-kruszące i wgłębne
Rodzaje wałów:
- Prętowy walec rurowy
-podwójny prętowy walec rurowy
-walec pirścienowy tnący
-walec wahliwy rotopac
Kultywatory służą do głębokiego spulchniania i częściowego pokruszenia zaoranej i zleżałej roli, spulchnienia ścierniska w celu zasiania poplonów, zniszczenia darni, aby ułatwić zagłębianie pługa podczas orki, zwalczania chwastów, mieszania nawozów z glebą i innych prac związanych z doprawianiem roli. Elementami roboczymi kultywatora są zęby. Pod względem budowy i działania dzielimy je na: sprężynowe, półsztywne, i sztywne. Ząb sprężynowy wykonany jest ze sprężystego, odpowiednio wyprofilowanego pręta lub płaskownika
NAWOŻENIE:
Rozrzutnik obornika:
- jedno lub dwuosiowy (przedni i tylni)
- rodzaj skrzyni ładunkowej, na dnie której znajdują się łańcuchy, którymi obornik podawany jest do tyłu tego rozrzutnika i wyrzucany przez adapter. Napęd na adapter jest z WOM. Regulacja denki obornika to szybkość przemieszczania się masy obornika na rozrzutniku oraz prędkość jazdy po polu, szybkość poruszania się agregatu.
Cyklop:
- ładowacz o napędzie hydraulicznym zasilanym pompom napędzaną z WOM traktora
- do ładowania obornika oraz większości materiałów sypkich
Rozsiewacz nawozów - zawieszany - 200-300kg nawozu
- TUZ
- zbudowany ze zbiornika, na dnie którego znajduje się regulowana szczelina, pod szczeliną znajduje się tarcza obrotowa, która napęd otrzymuje z WOMu i nawóz się rozsiewa; wielkość szczeliny, prędkość jazdy decydują o szybkości rozsiewania
Rozsiewacz nawozów - przyczepiany - 1000kg nawozu
- skrzynia, na dnie której jest lita taśma gumowa; w tylnej części skrzyni jest szczelina, przez którą nawóz podawany jest na 2 tarcze rozsiewające; napęd pobierany jest w WOMu; na dnie zbiornika jest tzw. odciążnik, dzięki któremu taśma nie rozciąga się; załadunek przy pomocy cyklopu
rozsiew na krzyż - w ogrodnictwie częściej niż w rolnictwie
pobieranie próbki gleby - laską od 20 do 40 razy z całego pola; miesza się i pobiera średnią próbkę 50-60 dekagramów - to próbka reprezentacyjna z pola
Do wapnowania gleby używamy tych samych urządzeń, co do nawozów granulowanych - przyczepnych. Stosuje się coraz częściej wapnowanie magnezowe.
Glebogryzarka:
- TUZ
- pobieranie siły z WOMu
- używana w uprawach ogrodniczych
Nawozy o spowolnionym działaniu stosuje się raz na 2-3 lata; zawierają makro i mikroelementy. Chodzi o zwolnienie uwolnienia azotu i potasu np. Scott, Silvanix, InterMac.
Ecolist - nie zawiera środków chemicznych; mikro i ultramikroelementy podwyższony poziom; choroby i szkodniki nie rozwijają się; jest kwaśny; dzięki zawartości selenu wzrosła zdrowotność zwierząt np. owiec - jakość wełny
Florovit - jedyny nawóz, dzięki któremu poprawiają się stosunki wodne w roślinie
Jednego nawozu dolistnego nie można stosować przez cały okres uprawy. Ilość: 6-7 zabiegów. Można łączyć z herbi, insekti, pestycydami. Okres karencji musi być zachowany.
Mazur 5 - siewnik zbożowy zawieszano - przyczepiany - rzędowy; szerokość robocza 4m; pojemność skrzyni roboczej 760dm3; prędkość robocza 8-10km/h; wydajność eksploatacyjna 3,2ha/h
kozioł zawieszenia - do przestawiania i przyczepiania siewnika
Siewnik może być wykorzystywany jako maszyna zawieszana lub przyczepiana.
układ wysiewający - kołeczkowe aparaty
hydrauliczny podnośnik redlic
kółka wysiewające
próba kręcona
35 redlic stopkowych - na czyste pole
redlice terenowe - na gleby z roślinami
zadania maszyn do siewu i sadzenia:
-dostarczanie na pole określonej liczby nasion i bulw, rozsady
-rownomierne rozmieszczenie w glebie ( w odpowiadnich odległościach od siebie)
-umieszczanie na odpowiednich odległościach
-u ziemniaków uformowanie redlin
rodzaje napędu:
- ręczne
-ciągnikowe
-samojezdne
sposób agregatowania ze źródłem energetycznym
-zawieszone
-przyczepione
siewniki polowe dzilimy na:
-rzedowe( siewnik uniwersalny, specjalne)
-rzutowe
Siewnik mechaniczno-pneumatyczny POMORZANIN:
duża szerokość robocza; skrzynia nasienna, belka, wentylator; ciągnik klasy 1,4; maszyna przyczepiana; pneumatyczny układ hamulcowy; mechaniczno - pneumatyczny system wysiewu; szerokość robocza silnika 9m; belka redlicowa złożona z 3 elementów (na belce środkowej spulchniacze); siłownik hydrauliczny; prędkość robocza 12km/h; elektryczny sygnalizator do kontroli; sprężynowe spulchniacze śladów; układ dopasowywania się belek do gleby;
Szereg czynności przygotowawczych przed siewem:
właściwe zabezpieczenie narzędzi roboczych; regulacja ilości wysiewów; sprawdzenie odpowiednie układu pneumatycznego;
sewnik Uniwersalny - służy do wysiewu różnych kultur roślinnych; zakres wykorzystania siewnika bardzo wysoki (np. do zbóż, kukurydzy, roślin strączkowych)
zadaniem siewników uniwersalnych jest dostarczenie na pole ściśle określonej ilości nasion oraz równomierne ich rozmieszczenie w glebie, zapewniając jednakowe odległości między rzędami, umieszczenie nasion na odpowiedniej głębokości, pokrycie ich glebą.
Siewniki uniwersalne dzielą się na:
-ciągnikowe zawieszane-podczas pracy porusz się na kołach natomiast podczas transportu jest podnoszony za pomocą podnośnika
-ciągnikowe przyczepiane-ma zamontowana dwa koła jezdne na których osadzona jest skrzynia nasienna wraz z wszystkimi zespołami roboczymi siewnika.
W zależności od rozmieszczenia rzędów rozróżnia się siew wąskorzędowy i siew szeroko rzędowy. Przy siewie szeroko rzędowym odległość rzędów jest taka że między nimi mieści się opona koła ciągnika.
Zespół wysiewający kołeczkowy składa się z wałka wysiewowego-stosuje się trzy rodzaje wałków: do nasion średnich, grubych, drobnych, kołeczków(występy), gniazda zamkniętego, denka sprężystego, śruby regulacyjnej, skrzyni nasiennej, zastawek regulacyjnych-służą do wyłączenia poszczególnych zespołów pracy w przypadku gdy siew jest wykonywany nie wszystkimi redlicami siewnika, mieszadła, dźwigni nastawczej, rynny, segmentu zębatego.
Przewody nasienne- służą do odkładania nasion w odpowiednie miejsca w glebie i dzielą się na:
-teleskopowe-wykonane z rurek o zwiększającej się stopniowo średnicy
-spiralne-zwinięte ze stalowej taśmy
-elastyczne-mają kształt karbowanej rury, która w dolnej części łączy się z gardzielą
Układ hydrauliczny siewnika- wykorzystywany jest do przestawiania dodatkowych kół z położenia roboczego w transportowe
Cel stosowania znacznika - żeby przy następnym przejeździe poszczególne pary były rozdzielone.
Droga pokonywana przez nasiona:
skrzynia siewna; redlica (wprowadza nasiona do gleby)
Siewniki precyzyjne - przystosowane do kukurydzy, buraka cukrowego; precyzyjne rozmieszczenie nasion;
Siewniki punktowe: zadaniem jest nie tylko rozmieszczenie nasion w rzędach jednakowo odległych od siebie ale także rozmieszczenie ich w jednakowych odległościach pojedynczych nasion wzdłuż rzędu. Stosowane do upraw buraków cukrowych, kukurydzy i niektórych warzyw.
Siewniki punktowe dzieli się na:
-mechaniczne
-pneumatyczne podciśnieniowe
-pneumatyczne nadciśnieniowe
SADZARKI DO ZIEMNIAKÓW: powinny zapewniać równomierne rozmieszczenie ziemniaków zarówno w rzędach jednakowo odległych od siebie i w jednakowych odległościach wzdłuż poszczególnych rzędów.
1.Sadzarka automatyczna tarczowa-ma zamontowane zespoły robocze w postaci dwóch tarcz osadzonych na poziomej osi. Na każdej tarczy znajdują się chwytaki które mają zamontowane dźwignie
2.Sadzarki automatyczne przenośnikowe-mają zamontowane czerpaki osadzone na taśmie przenośnika
Przygotowanie do pracy maszyn do siewu i sadzenia:
-przygotowanie siewnika do pracy polega na nastawieniu liczby redlic ilości wysiewu- regulacji wysiewu przez odpowiednie nastawienie przekładni napędowej i długości znacznika-zapewnia prawidłowe prowadzenie ciągnika z siewnikiem na polu. Koło ciągnika powinno poruszać się po śladzie pozostawionym przez znacznik siewnika
Prawidłowo wykonany siew powinien zapewniać:
-utrzymanie wymaganej równomierności wysiewu
-umieszczenie nasion w roli na stałej i odpowiednio ustalonej głębokości oraz przykrycie ich warstewką gleby
-brak uszkodzeń wysiewanych nasion
Jakość siew ocenia się na podstawie:
-prostoliniowości wysiewanych rzędów
-ilości wysiewu głębokości przykrycia nasion
-brak omijaków na polu
-jakości wykończenia siewu na uwrociach
Jakość sadzenia ocenia się na podstawie:
-prostoliniowości sadzonych rzędów
-równomierności szerokości międzyrzędzi na całym polu
-głębokości sadzenia i grubości przykrycia ziemniaków
-kształtu redlin i bruzd
-uszkodzeń sadzeniaków w sadzarkach półautomatycznych
Konserwacja i przechowywanie maszyn do siewu i sadzenia:
-staranne oczyszczenie z resztek nasion gleby i innych zanieczyszczeń
-staranne przesmarowanie i zabezpieczenie przed korozją wszystkich mechanizmów napędowych
-w ogumionych kołach należy obniżyć ciśnienie powietrza
-maszyny ustawić na odpowiednich podpórkach aby koła opierały się o podłoże
-elementy wykonane z tworzyw sztucznych należy zdemontować i zabezpieczyć przed działaniem mrozu
Sadzarki do rozsady:
Część uprawianych warzyw wymaga wysadzenia do gruntu w postaci wyrośniętych już roślin (co najmniej dwa liście i około 10 cm wysokości), zwanych rozsadami. Rozsady powinny być umieszczone w glebie przy spełnieniu wszystkich wymagań agrotechnicznych dla danego gatunku.
Agrotechniczne wymagania stawiane sadzarkom do rozsad są następujące:
nie powinna uszkadzać rozsad (ilość uszkodzeń nie większa niż 1%);
rośliny powinny być umieszczone w glebie prostopadle bez odginania korzonków (dopuszczalne odchylenie od pionu posadzonych roślin wynosi 30°);
równomierna głębokość sadzenia (dopuszczalne odchylenie ±2 cm);
możliwość regulacji gęstości sadzenia w rzędzie w granicach 12-100 cm, przy odchyleniu od nastawionej odległości ±10%;
system korzeniowy rośliny powinien być szczelnie otoczony ziemią, aby siła potrzebna do ich wyciągnięcia wynosiła co najmniej 0,3 N (wcześniejsze urwanie liścia);
sadzarka musi mieć możliwość wysadzania różnych gatunków roślin, np. kapusty, kalafiora, pomidora, selera, tytoniu, buraka, drzewek i innych;
sposób sadzenia powinien zapewniać przyjęcie co najmniej 95% roślin.
Typowa sadzarka do rozsad wyposażona jest w następujące zasadnicze części:
- redlice do wykonania bruzd o odpowiednim kształcie;
- zespoły wysadzające służące do przytrzymywania i przemieszczania sadzonek oraz umieszczenia ich w bruździe;
- elementy obciskające ziemią sadzonki umieszczone w bruździe;
- zagarniacze śladów bruzd.
Mechaniczne sadzenie przy pomocy sadzarek do rozsad często połączone jest z automatycznym podlewaniem sadzonych roślin. Kształt redlic jest tak dobrany, aby tworzyły one bruzdę zbliżoną w poprzecznym przekroju do prostokąta. Przy takiej bruździe korzenie sadzonek zachowują swe naturalne położenie, obciskane są wilgotną ziemią, a z wierzchu otoczone spulchnioną warstwą gleby utrudniającą wyparowanie wilgoci. Najczęściej stosowaną redlicę oraz kształt bruzdy przedstawiono na rycinie 9.28. Głębokość bruzdy dochodzi do 25 cm, a szerokość do 8 cm
OPRYSKIWACZE POLOWE
Zabiegi ochrony - zwalczanie szkodników, zapobieganie chorobom, zwalczanie chwastów;
Maszyny (samojezdne), przyczepiane, zawieszane - ze względu na agregowanie; nabudowane, samobieżne
Zawieszane - belka polowa, pompa przeponowa
zbiornik - filtr - pompa - rozdzielacz - filtr - głowice ---- silnik hydrauliczny, rękawy, rozpylacze, blokada hydrauliczna
Nabudowany - na samochodzie; ma 4 podpory ułatwiające montaż; amortyzatory sprężynowe umożliwiające stabilizację
Samobieżne - M44D; rozwadniacz; układ elektronicznego sterowania kołami; układ hydrauliczny sterowany elektronicznie; SPRAYMATIC
Wybór opryskiwacza uzależniony jest od wielkości gospodarstwa i od gatunków uprawianych roślin.
Źródło napędu - człowiek, samochód, ciągnik
Elementy pośredniczące w przechodzeniu wody:
zbiornik - pompa - rozdzielacz (filtry) - belki podporowe - dysze
Cechy nowoczesnego opryskiwacza:
- 4 rodzaje zbiorników: rozwadniacz (dodatkowy zbiornik, gdzie wrzuca się pestycydy przechodzące do zbiornika); zbiornik główny; zbiorniki pomocnicze; zbiornik socjalny (utrzymanie higieny operatora)
Technologiczne: dobór, dawka i termin zastosowania preparatu
W pompie sprawdzamy poziom oleju i ciśnienie.
Zawór sterujący.
Filtry - sito wlewowe - filtry - filtry indywidualne.
Mieszadło.
Belka polowa - różne szerokości robocze nawet do 36m; składane na czas transportu; rozpylacze zawieszane na belce muszą być jednakowego rozmiaru. Ustawia się ją na różnych wysokościach ręcznie lub hydraulicznie.
Rodzaje rozpylaczy: wirowe, szczelinowe.
Badanie sprawności opryskiwacza:
sprawdzamy z napełnionym wodą zbiornikiem; przepłukujemy zbiornik i układ cieczowy; po przepłukaniu sprawdzamy rozprysk rozpylaczy (czy równomiernie rozpryskują)
stół miarowy - zapewnia pomiar równomierności wyprysku
próba ciśnieniowa - sprawdza szczelność połączeń - kończy badanie sprawności
Opryskiwacz ręczny - zbiornik; pompka ręczna do wytwarzania ciśnienia, dzięki któremu ciecz jest doprowadzana to lancy. Lanca zakończona jest rozpylaczem.