PSM Wykład Wojna 27 stycznia 2009
Wojna - konflikt zbrojny, który spełnia co najmniej jeden z warunków:
trwa co najmniej rok
ginie co najmniej 1000 osób
jedną z jego stron jest rząd niepodległego państwa
Dwa koncepcje analizy wojny:
Nurt monodyscyplinarny - analiza wojny z perspektywy jej przyczyn. Słabością nurtu jest jego jednowymiarowość.
Koncepcje psychologiczne
wojna zakorzeniona w ludzkiej naturze
potrzeba walki o własne terytorium
wrodzona przemoc
wysoki poziom testosteronu;
szczególna rola tych aspektów w wojnach o charakterze plemiennym
Koncepcje antropologiczne
konieczność prowadzenia wojny wpisana w daną kulturę, zajmująca wysokie miejsce w hierarchii wartości danej społeczności
np. komunizm - w jego ideologię wpisane było prowadzenie wojen lub war-fighting societies
Koncepcje socjologiczne
wojna staje się nieunikniona z powodu konfliktu interesów poszczególnych grup społecznych
konflikty najczęściej mają charakter ekonomiczny
konflikty klasowe (jak u Marksa), narodowe itd.
Koncepcje maltuzjańskie
wojna naturalnym regulatorem
dostosowuje poziom populacji do poziomu dostępnych zasobów
Koncepcje informacyjne
błędne rozpoznanie środowiska międzynarodowego przez aktorów
aktorzy wywołują wojny, bo nie wiedzą co robią
np. agresja Iraku na Kuwejt w 1990, Husajn błędnie zinterpretował wypowiedź amerykańskiej ambasador, która w jego mniemaniu trzykrotnie udzieliła zgody na iracką napaść na Kuwejt
np. Japonia, która w 1941 roku błędnie określiła potencjał USA i uważała, że jest w stanie pokonać Stany
Koncepcje systemowe
wojny wynikają z cech środowiska międzynarodowego
szczególnie z anarchii środowiska międzynarodowego
Analiza wojny ze względu na:
Warunki konieczne, aby wybuchła woja:
anarchia środowiska międzynarodowego - brak skutecznych mechanizmów zapobiegających wojnie
istnienie społeczeństw mocno spolaryzowanych na osi władza-podporządkowani, wysoki stopień rywalizacji wpisany w kulturę polityczną danego społeczeństwa
zdolność do zabijania własnego gatunku
Okoliczności sprzyjające wybuchowi wojny
fałszywy optymizm co do wyniku
fluktuacja siły - niestały układ potencjałów (zdają sobie z tego sprawę Amerykanie, dlatego też podczas interwencji na Bliskim Wschodzie wysłali dodatkowy lotniskowiec w okolice Tajwanu, ażeby Chińczycy nie wpadli na pomysł ataku na Tajwan, kiedy w ich mniemaniu USA są osłabione)
konflikt międzynarodowy połączony z niestabilnością wewnętrzną - w sytuacji kryzysu ekonomicznego, Argentyna zaangażowała się w wojnę o Falklandy, występujące przeciw Brytyjczykom
brak wskaźników sygnalizujących wybuch wojny - wówczas mamy do czynienia z efektem zaskoczenia, Stalin w 1941 nie wierzył, że Niemcy zaatakują ZSRR, gdyż nie spadły gwałtownie ceny baraniny (co jak przewidywał, miało nastąpić wskutek zakupu przez armię niemiecką wełny na futrzane mundury, konieczne do agresji na Związek Radziecki)
Mechanizmy inicjujące wojnę
uwypuklenie historycznego tła konfliktu
reakcja łańcuchowa - sojusznik wciąga do konfliktu sojusznika
zakłócenie postrzegania równowagi ofensywno-defensywnej - jest mechanizmem inicjującym wojnę tylko wtedy, gdy istnieje przekonanie o większej skuteczności ofensywy
decydenci postępują jak gdyby scenariusz najgorszej możliwości był najbardziej prawdopodobny, powinno się analizować możliwe scenariusz i osobno, prawdopodobieństwo ich wystąpienia
PSM Ćwiczenia 27 stycznia 2009
Deklaracje - to zazwyczaj dokumenty o charakterze politycznym, pozbawione skutku prawnego, a jednak konwencja wiedeńska nie zakazuje nazywania umów międzynarodowych tym mianem - wynika to z przepisu, wg którego nie liczy się nazwa umowy międzynarodowej, lecz jej skutki prawne.
Umowy zamknięte - nie przewidują możliwości przystąpienia do nich państw trzecich.
Przykład pogwałcenia normy wewnętrznej, które może skutkować utratą ważności umowy międzynarodowej: gdy ratyfikacja odbyła się w niekonstytucyjny sposób. Umowa może stracić ważność także wskutek zasadniczej zmiany okoliczności.
Zastrzeżeni wobec umów może być zgłoszone podczas:
podpisania
ratyfikacji
zatwierdzenia
przystąpienia
przyjęcia
Wobec zastrzeżenia strona umowy może zastosować:
sprzeciw zwykły - ma charakter polityczny, nie niesie żadnych skutków prawnych - nie ma prawnej różnicy między sytuacją, gdy wobec zastrzeżenia nie ma lub gdy jest zgłoszony sprzeciw zwykły
umowa nie wchodzi w życie między państwem zgłaszającym zastrzeżenie, a państwem zgłaszającym sprzeciw
Artykuł 5 traktatu waszyngtońskiego:
Strony zgadzają się, że zbrojna napaść na jedną lub kilka z nich w Europie lub Ameryce Północnej będzie uważana za napaść przeciwko nim wszystkim; wskutek tego zgadzają się one na to, że jeżeli taka zbrojna napaść nastąpi, każda z nich, w wykonaniu prawa do indywidualnej lub zbiorowej samoobrony, uznanego przez artykuł 51 Karty Narodów Zjednoczonych, udzieli pomocy Stronie lub Stronom tak napadniętym, podejmując natychmiast indywidualnie i w porozumieniu z innymi Stronami taką akcję, jaką uzna za konieczną, nie wyłączając użycia siły zbrojnej, w celu przywrócenia i utrzymania bezpieczeństwa obszaru północnoatlantyckiego. O każdej takiej zbrojnej napaści i o wszystkich środkach zastosowanych w jej wyniku zostanie bezzwłocznie powiadomiona Rada Bezpieczeństwa. Środki takie zostaną zaniechane, gdy tylko Rada Bezpieczeństwa podejmie działania konieczne do przywrócenia i utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa.
W historii tylko raz zastosowano ten artykuł - po ataku na WTC. Nie było jednak jednomyślności, co do powzięcia wspólnej akcji, interwencja w Afganistanie była amerykańska, dopiero od 2006 roku przybrała charakter pokojowej akcji stabilizacyjnej.
Interwencja w Jugosławii łamała postanowienia traktatu waszyngtońskiego i Karty NZ.
Trzykrotnie dokonywano zmian w postanowieniach Karty:
— w dniu 17 grudnia 1963 r. w odniesieniu do art. 23, 27 i 61 (poprawki weszły w życie w dniu 31 sierpnia 1965 r.),
— w dniu 20 grudnia 1965 r. w odniesieniu do art. 109 (poprawka weszła w życie w dniu 12 czerwca 1968 r.),
— w dniu 20 grudnia 1971 r. w odniesieniu do art. 61 (poprawka weszła w życie w dniu 24 września 1973 r.).