Badania endoskopowe w chirurgii
Badania endoskopowe - rys historyczny
1807 - krtań, Filip Bozzini
1867 - przełyk, Adolf Kussmaul
1882- gastroskopia, Jan Mikulicz - Radecki
1957 - giętki endoskop, Bazyli Hirschowitz
Wskazania do badań endoskopowych g.o.p.p.
Wskazania diagnostyczne
Dolegliwości bólowe, pomimo podjęcia leczenia
Ból z objawami utraty masy ciała, wymioty, zaburzenia połykania, niedokrwistość, krwawienie, żółtaczka
Wskazana diagnostyka histopatologiczna przy zmianach w badaniu radiologicznym
Ocena uszkodzeń po spożyciu środków toksycznych, żrących
Ocena przed przeszczepami, operacją kardiochirurgiczną, chol. lap.
Wskazania lecznicze
Usuwanie ciała obcego
Tamowanie krwawień
Usuwanie polipów
Opaskowanie żylaków
Zakładanie protez przełyku
Mukozektomia endoskopowa
Poszerzanie zwężeń
Przeciwwskazania do badań endoskopowych g.o.p.p.
Brak wskazań
Brak uświadomionej zgody chorego lub opiekuna prawnego na badanie
Brak współpracy ze strony chorego
Niewydolność krążeniowo - oddechowa
Znaczne zaburzenia krzepnięcia ograniczające możliwość zabiegów terapeutycznych
Powikłania badań endoskopowych
Perforacja przewodu pokarmowego ( rzadko), będąca bezwzględnym wskazaniem do pilnej operacji
Krwawienie
Zwężenie światła jelita z objawami podniedrożności i niedrożności
Endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego
1. Ezofagoskopia
2. Gastroskopia
3. Gastroskopia terapeutyczna
4. Endoskopowa cholangiopankreatografia wstępująca
5. Endoskopia dwubalonowa
6. Endoskopia kapsułkowa
Ezofagoskopia - wziernikowanie przełyku.
Wskazania diagnostyczne
- wykrywanie stanów chorobowych przełyku
- znalezienie przyczyny chrypki, trudności w połykaniu
- trudności w oddychaniu spowodowane połknięciem np. ciała obcego
- możliwość pobrania wycinka do dalszych badań histopatologicznych
Wskazania lecznicze
- zahamowanie krwawienia z przełyku
Gastroskopia
Gastroskopia jest badaniem polegającym na oglądaniu przełyku, żołądka, dwunastnicy za pomocą giętkiego optyczno - elektronicznego gastroskopu.
Końcówka gastroskopu wyposażona jest w kamerę przekazującą obraz do monitora
Dzięki temu badaniu można postawić diagnozę oraz pobrać wycinki do badań histopatologicznych
Gastroskopia
Umożliwia zatrzymanie krwawienia
Usunięcie polipa
Założenie opaski na żylak przełyku zagrażający krwawieniem
Usunięcie ciała obcego
Założenie przezskórnej gastrostomii w celach odżywczych
Usunięcie wczesnego raka żołądka metodą mukozektomii (dzięki możliwości wprowadzenia zminiaturowanych narzędzi, np pętla koagulacyjna, klipsownica, nóż do mukozektomii, itp.
Przygotowanie pacjenta do gastroskopii:
Pacjent pozostaje na czczo ( bez posiłku przez 6 - 8 godzin przed badaniem)
Pacjent poinformowany jest o przebiegu badania i ewentualnych objawach po badaniu
Dla pewniejszego komfortu oraz lepszej współpracy można wykonać zabieg w sedacji z udziałem anestezjologa
Usunięcie protez z jamy ustnej
Cholangiopankreatografia (ERCP)
ERCP jest badaniem diagnostyczno - leczniczym, endoskopowo - radiologicznym, umożliwiającym ocenę dróg żółciowych zewnątrz i wewnątrzwątrobowych oraz przewodu trzustkowego.
ERCP
Przygotowanie pacjenta do ERCP:
Pacjent pozostaje na czczo
Dokładny wywiad z pacjentem
Przyjmuje leki tylko zaakceptowane przez lekarza (Uwaga na: aspirynę, wit. E, niesterydowe leki p/zapalne)
Enteroskopia dwubalonowa
Badanie jelita cienkiego za pomocą urządzenia o długości roboczej ok. 2M, wyposażonego w 2 balony, naprzemiennie wypełnione powietrzem, co pozwala na penetrację pętli jelita cienkiego.
Badanie całego jelita cienkiego wymaga wprowadzenia aparatu przez usta na maksymalną głębokość oraz następnie od dołu przez odbyt.
Przygotowanie Pacjenta:
Pacjent pozostaje na czczo
Dokładny wywiad z pacjentem
Przyjmuje leki tylko zaakceptowane przez lekarza (Uwaga na: aspirynę, wit. E, niesterydowe leki p/zapalne)
Enteroskopia kapsułkowa
Badanie jelita cienkiego za pomocą urządzenia jednorazowego użytku.
kapsuła z minikamerą jest połykana przez pacjenta i w ciągu 5 - 12 godzin przesuwa się przez całe jelito cienkie robiąc do 50tys. Zdjęć - wydalana jest naturalną drogą.
Obraz z kamery przekazywany jest drogą radiową za pośrednictwem anten rozmieszczonych na brzuchu do zewnętrznego urządzenia rejestrującego obraz video.
Enteroskopia kapsułkowa
Zalety : mała inwazyjność
Wady: brak możliwości pobrania wycinków oraz wysoka cena
Opieka pielęgniarska po badaniach endoskopowych g.o.p.p.
Obserwacja stanu ogólnego pacjenta
Poinformowanie o mogących pojawić się objawach niepokojących,w przypadku których należy niezwłocznie udać się do lekarza, np.:
- narastający ból gardła,
- kłopoty z połykaniem,
- ostry ból brzucha,
- gorączka,
- dreszcze,
- ból w klatce piersiowej,
- krwawienie z odbytu większe niż dotychczas.
Opieka pielęgniarska po badaniach endoskopowych g.o.p.p.
Poinformowanie o objawach typowych - występujących bardzo często po badaniu, np: ból gardła przez kilka dni po badaniu, uczucie wzdęcia, które ustępuje dość szybko
Powrót do diety sprzed badania lub zmiana nawyków żywieniowych w razie wykrytych zmian
Monitorowanie przez 1-2 godz. po badaniu w znieczuleniu, bądź sedacji
Zakaz prowadzenia pojazdów mechanicznych przez 6 godzin po zabiegu
Wskazania do endoskopii d.o.p.p.
Wskazania diagnostyczne:
Krew utajona w kale
Krwawienie z kiszki stolcowej
Niedokrwistość z niedoboru żelaza
Przewlekła biegunka z niewyjaśnionych przyczyn
Nieprawidłowy obraz jelita we wlewie kontrastowym
Ocena rozległości nieswoistych zapaleń jelita
Wskazania lecznicze:
Polipektomia
Tamowanie krwawienia
Usuwanie ciała obcego
Poszerzanie zwężeń
Profilaktyczny nadzór:
Kontrola po operacji raka
Kontrola po usunięciu polipów
Wystąpienie raka u członka rodziny powyżej 60. roku życia.
Wieloletni przebieg wrzodziejącego zapalenia jelita grubego
Przesiewowe badanie każdej osoby po 50. roku życia, raz na 10 lat.
Endoskopia dolnego odcinka przewodu pokarmowego
1. Anoskopia
2. Rektoskopia
3. Sigmoidoskopia
4. Kolonoskopia
Anoskopia
Anoskopia - wziernikowanie końca odbytnicy
Polega na wprowadzeniu wziernika przez odbyt i oglądaniu kanału odbytu,ocena napięcia zwieraczy, obecność szczelin czy hemoroidów
Istnieje możliwość pobrania wycinków
Stosuje się środek znieczulający miejscowo
Powikłania występują rzadko, mają związek z krwawieniem po pobraniu wycinków
Przygotowanie:
Pacjent na czczo
Wykonana oczyszczająca wlewka doodbytnicza
Rektoskopia
Rektoskopia - wziernikowanie odbytnicy
Umożliwia ocenę stanu morfologicznego błony śluzowej badanego odcinka jelita grubego
Pozwala na pobranie odcinka histopatologicznego
Przygotowanie:
Pacjent na czczo
Wykonana oczyszczająca wlewka doodbytnicza w dniu poprzedzającym badanie oraz rano w dniu badania
Sigmoidoskopia
Sigmoidoskopia - rektoskopia rozszerzona o esicę
Badanie miarodajne pozwalające ocenić całą lewą połowę jelita( prostnicę, okrężnicę esowatą i zstępnicę do zgięcia śledzionowego)
Funkcja diagnostyczna i terapeutyczna, możliwość pobrania wycinków
Przygotowanie pacjenta do sigmoidoskopii:
Pacjent na czczo
Dieta płynna przez 2 dni
Wlewki doodbytnicze oczyszczające wieczorem w przeddzień badania oraz rano w dniu badania
W niektórych klinikach w przeddzień badania pacjent przyjmuje środek przeczyszczający
Kolonoskopia
Kolonoskopia: badanie całego jelita grubego
Morfologiczna ocena błony śluzowej jelita grubego
Możliwość pobrania wycinków i zabiegów ( polipektomia, tamowanie krwawienia i innych)
Przygotowanie pacjenta do kolonoskopii:
Dieta płynna przez 3 dni
W przeddzień badania, ok. Godziny 14 podawany jest preparat Fortrans , X-prep lub Flit. Do godziny 22 pacjent powinien wypić 3 do 4 litrów wody
Wieczorem w przeddzień badania i rano w dniu badania wykonywane są enemy.
Opieka pielęgniarska po badaniach endoskopowych d.o.p.p.
Obserwacja pacjenta na sali wybudzeń przez 1-2 godzin
Zakaz prowadzenia pojazdów przez 12 godzin
Zakaz picia alkoholu
Nie należy wstrzymywać wydostających się gazów, pn wiąże się to z szybszym ustąpieniem wzdęcia i dolegliwości bólowych
Ezofagoskopia - wziernikowanie przełyku.
Wskazania diagnostyczne
- wykrywanie stanów chorobowych przełyku
- znalezienie przyczyny chrypki, trudności w połykaniu
- możliwość pobrania fragmentu zmienionego chorobowo do badań diagnostycznych
Wskazania lecznicze
- zahamowanie krwawienia z przełyku