WYKŁAD 16-10-2003
TEMAT: TOŻSAMOŚĆ.
TOŻSAMOŚĆ- wszystko, to, co ukryte, indywiduum (to, co nas odróżnia od innych), poczucie, które nas odróżnia; składa się na trzy poczucia:
Poczucie wartości (ile jesteś wart?)
Poczucie ciągłości (kim jestem, wyznaczam sobie cele życiowe)
Poczucie kontroli (kontrola, akceptacja)
Wg Ericssona tożsamość kształtuje się w 8 fazach:
Poczucie ufności lub jej brak
Poczucie spełnienia lub rozpacz.
ZASADA EPIGENEZY- wszystko, co się dzieje w danej fazie ma odbicie w następnej fazie.
AMBIWALENCJA- diametralnie różne stanowisko wobec tej samej osoby, zjawiska, czynu, czy pojęcia.
WYKŁAD 23-10-2003
TEMAT: POJĘCIE SOCJALIZACJI.
SOCJALIZACJA- to podstawowe pojęcie socjologiczne. Jest to przystosowanie do życia w społeczeństwie (jest to pojęcie pedagogiczne). Wg socjologów jest to przygotowanie do zmian w życiu społecznym.
Mamy trzy etapy rozwoju socjalizacji:
Etapy rozwoju socjalizacji Bergen, Loockman, Witkowski |
Etapy rozwoju społecznego Hessen |
Etapy rozwoju moralnego Kohlberg, Habermas |
Etap rozwoju tożsamości Ericsson |
Rozwój pierwotny |
Anomiczny |
Prekonwencjonalny |
Naturalnej |
Rozwój wtórny |
Heteronomiczny |
Konwencjonalny |
Roli |
Rozwój krytyczny |
Autonomiczny |
Postkonwencjonalny |
Rozwiniętej (ego- ja) |
ETAPY ROZWOJU TOŻSAMOŚCI:
I ETAP- ROZWÓJ TOŻSAMOŚCI NATURALNEJ (rozwój pierwotny, anomia, postkonwencjonalny)- odbywa się on w rodzinie (anomia- bez norm); dziecko uczy się norm, zasad, odróżniać dobro od zła; efektem tego jest, że dziecko satysfakcjonuje nagroda, którą otrzymuje, jest to niezwykle ważny etap rozwoju; wszystko, co zaistnieje na tym etapie ma odbicie w następnym; ma tu miejsce kształtowanie się kręgosłupa moralnego, tożsamości, kształtuje się też hierarchia wartości.
II ETAP- ROLI (rozwój wtórny, heteronomia, konwencjonalny)- (hetero- różny)- etap różnych wpływów normatywnych, etap instytucjonalny- jesteśmy pod wpływem różnych instytucji, są one bardzo różne i jednostka musi tak funkcjonować, aby była równowaga między tymi reakcjami; dziecko pełni wiele ról w tym etapie; wszystkie środowiska stawiają przed jednostką pewne oczekiwania; czasem może wystąpić konflikt między pełnieniem ról. Trzeba mieć równowagę między tożsamością społeczną a swoją tożsamością. Społeczeństwo oczekuje od nas dostosowywania się i wypełniania określonych ról. Nie ma kar, nagród, pozostaje pamięć społeczna, która generuje wnioski z poprzednich doświadczeń.
SYSTEM SPOŁECZNY- system to układ zależności; jest to układ zależności społecznej między jednostką w społeczeństwie; największy system społeczny to PAŃSTWO.
Ma określony cel, najwyższą wartość, którym jest utrzymanie porządku publicznego, równowagi, status quo. Każdy z podsystemów partycypuje w utrzymaniu równowagi społecznej wewnątrz i na zewnątrz.
System edukacyjny partycypuje w utrzymaniu porządku poprzez kształtowanie osobowości społecznie pożytecznej. Instytucja, która jest pierwszym selekcjonerem społecznym, jest szkoła, która prowadzi do zróżnicowania społecznego. System ten działa tylko do II etapu.
III ETAP- ROZWINIĘTE EGO I JA (rozwój krytyczny, autonomia, postkonwencjonalny)- in. Socjalizacja krytyczna; wszystko, co nas otacza- przetwarzamy; angażujemy się w każdą rzecz, która do nas dociera; autonomia to odpowiedzialność, umiejętność podejmowania wyborów; zawiera się w tym pojęcie KOMPETENCJI SPOŁECZNYCH, na które składa się:
Kompetencje instrumentalne- wiedza
Kompetencje komunikacyjne- język
Kompetencje emancypacyjne- odwaga
PARADYGMATY -modele, pedagogika posiada wiele paradygmatów, wiele teorii:
Radykalna (nagła zmiana)
Uniwersalna
WYKŁAD 06-11-2003
TEMAT: SOCJALIZACJA POZYTYWNA I NEGATYWNA.
SOCJALIZACJA POZYTYWNA- manifestacyjne zwracanie uwagi na te zachowania ucznia- wychowanka, które są zgodne z modelem dobrego ucznia- wychowanka; model budujący poczucie wartości człowieka postrzegany poprzez pryzmat tego, co dobrze robi, dobrze wykonuje (uczeń umie liczyć do 7, w negatywnej stronie uczeń nie umie liczyć do 10); powstaje dysonans między ja idealnym, a ja realnym- to powoduje napięcie (w Ameryce osoba z takimi problemami idzie do psychoanalityka i on go doprowadza do stanu równowagi; amerykanie nie narzekają, mówią tylko o dobrych rzeczach- nadbudowa pozytywna)
SOCJALIZACJA NEGATYWNA- to manifestacyjne zwracanie uwagi na zachowania ucznia- wychowanka, które nie są zgodne z modelem dobrego ucznia - wychowanka; budowanie poczucia wartości zaniżonej, postrzegani jesteśmy przez pryzmat nieumiejętności, braku wiedzy, itd.; Polacy tylko narzekają, że im źle, powstaje też napięcie między ja realnym a ja idealnym- nadbudowa negatywna (nie dam rady); często potrafimy powiedzieć o tym, co w nas jest złe, a nie potrafimy powiedzieć, co w nas jest dobrego:
Dziecko przynosi do domu czwórkę, a rodzic ma pretensje, że nie dostało piątki, wtedy dziecko mówi, że pozostali uczniowie dostali gorsze stopnie;
Nauczyciel tylko czeka na to jak złapać kogoś na niewiedzy
Tożsamość negatywna- jej zalążki budują się przez 4 pierwsze cykle i wtedy powstaje tożsamość negatywna.
Socjalizacja pozytywna:
Tożsamość negatywna- maski
Tożsamość pozytywna- nasze emocja, uczucia dokarmiane są pozytywami, mobilizują nas
Socjalizacja negatywna ma miejsce wtedy, gdy firma się wali i człowiek się poddaje, pije lub popełnia samobójstwo, a w socjalizacji pozytywnej bierze kredyt i jest w stanie zarobić 1 milion, to dodaje mu siły.
W negatywnej brak nam celów, bo, po co, i tak nie dam sobie rady- może ona doprowadzić do podstaw konformistycznych- biernych, agresywnych (samoagresja- pijaństwo, samobójstwo, narkotyk- ucieczka przed problemami); jest to niebezpieczne.
WYKŁAD 13-11-2003
TEMAT: PRZEMOC W EDUKACJI.
PRZEMOC FIZYCZNA w szkole: bicie linijką, ciąganie za uszy, itp.
PRZEMOC PSYCHICZNA- jest gorsza, ponieważ pozastawia ślady w psychice na zawsze i może dać o sobie kiedyś znać.
PRZEMOC POŚREDNIA UKRYTA:
- Przemoc symboliczna- jest to przekazywanie statusu społecznego poprzez rodziców swoim dzieciom przez dziedzictwo kulturowe; polega na tym, że wywodzenie się z rodziny o niskim statusie społecznym determinuje szanse życiowe wstępującego w życie młodego pokolenia, występuje w nierozerwalnym związku z przemocą strukturalną; pojęcie HABITUS (dziedzictwo kulturowe, pochodzenie), na habitus składają się pojęcia:
Symbole
Mechanizmy interpretacyjne
Stereotypy kulturowe
Kody językowe- otwarte, zamknięte, rozwinięte i ograniczone,- kody są różne w zależności od statusu społecznego osoby
Tradycje
Obyczaje
Modele kulturowe- wychowanie, życie
HABITUS PIERWOTNY- kształtuje się w rodzinie.
HABITUS WTÓRNY- otrzymuje się go po rodzinie, dużą role odgrywa szkoła- kompensuje- wyrównuje szanse, on się zwiększa, szanse życiowe zdeterminowane są tym, z jakiej rodziny pochodzi dziecko, szkoła wzbogaca habitus, ale nie jest w stanie uzupełnić tego, co nie dała rodzina.
PRZEMOC STRUKTURALNA- przedstawicielem jest ks. J. GALTUNG; jest to ograniczanie szans życiowych jednostki poprzez systemowe ograniczanie programów nauczania, wąskie specjalizacje, ocenianie, krótkie kursy kształcenia, system decyduje poprzez struktury, co jest wiedzą właściwą, kto ją dostanie, w jakiej ilości, przez kogo będzie ona kształtowana i w jaki sposób; w tej przemocy uczestniczy szkoła, jest pierwszym selekcjonerem społecznym, narzędziem selekcyjnym jest ocena prowadząca do stratyfikacji (zróżnicowania) społecznej. Szkoła jako pierwsza dzieli ludzi na klasę robotniczą i elitę. Szkoła współuczestniczy i daje szanse wyrównać to, czego nie dała rodzina, jednak przy przemocy strukturalnej nie ma to miejsca.
Przy przemocy strukturalnej daje się tylko taką wiedze, która będzie niezbędna.
Nie można się wyzwolić od przemocy symbolicznej ani od strukturalnej.
WYKŁAD 27-11-2003
TEMAT: PROGRAM UKRYTY W EDUKACJI SZKOLNEJ.
PROGRAM- daje perspektywy określenia celu.
PROGRAM UKRYTY- jest to manipulacja drugim człowiekiem bez jego wiedzy i świadomości w celu wykorzystania jej zachowań dla potrzeb manipulanta.
Manipulować jest najłatwiej tymi, którzy nie maja wiedzy, jednostka uświadomiona nie da sobą manipulować (dzieci i dorośli).
Manipulacja w edukacji:
Organizacja przestrzeni
Program nauczania
Podręczniki
Organizacja pracy
Ocenianie, testowanie,
Egzaminowanie
Zachowanie nauczycieli
Oczekiwania nauczycieli
1)a. Klasyczny model sali- przedzałożenie układu- szkoła nie jest miejscem twórczego tworzenia, a jedynie miejscem transmisji wiedzy (kulturowej)- od tych, którzy wiedzą więcej, do tych, którzy posiadają tej wiedzy mniej:
w takim modelu nie ma procesu tworzenia
Dzieli się na 3 strefy:
I- w pierwszych ławkach siadają osoby chcące lepiej słyszeć, by im nie przeszkadzano, wychodzą z założenia, że w ten sposób nie będą negatywnie oceniani przez nauczyciela, w tych ławkach siadają uczniowie bardzo dobrzy, dobrzy, mający pozytywne nastawienie do szkoły.
II- urozmaicona- w tłumie najlepiej się ukryć, siadają uczniowie bdb., słabi, przeciętni- zmieniają się relacje
III- osoby, które nie osiągają dobrych wyników i maja wiele do ukrycia, do zrobienia, ale czasem zdarzają się uczniowie bdb., postawa tumibisioty (dziwne spojrzenie), tam siadają osoby lubiące dyskutować, ale tak, aby nie słyszał ich nauczyciel, często komentują słowa nauczyciela.
I |
II |
III |
W dominującej sytuacji zewnętrznej występują mechanizmy społeczne dotyczące przystosowania społecznego (podział wg Homi Bhabha i E. Blińska- Suchanek):
EMULACJA- forma przystosowania społecznego, polegająca na upodobnieniu się do niego z zaznaczeniem wyraźnych cech różniących.
MIMETYZM (in. mimikra)- upodabnianie się, przystosowanie się do otoczenia polegające na całkowitym upodobnieniu się do niego. Występuje w strefie II.
OPOZYCJA- forma przystosowania społecznego, polegająca na upodobnianiu się do otoczenia z całkowitym ukazaniem zróżnicowania cech i zachowań jednostki.
Występują 4 typy oporu wobec dominującej sytuacji:
Typ TRANSFORMATYWNY- jest to typ, który posiada wszystkie trzy rodzaje kompetencji: wiedza, język, odwaga; zmieniamy siebie poprzez kompetencje wewnątrz i na zewnątrz.
Typ AKOMODACYJNY (dostosowanie się do warunków) - dostosowawcza postać oporu, postać poznawania pewnych zachowań, postać konformistyczna, sztuczność, udawanie, wymuszanie naszych zachowań- duży wpływ szkoły, nie ma emancypacji BIERNY- wycofywanie się, brak odwagi, nie wychodzi się poza normy, zasady, nie ma emancypacji, komunikacji, mogą być instrumentalne kompetencje, ale może też ich nie być
Typ AKOMODACYJNY AGRESYWNY- występuje tylko kompetencja emancypacyjna- odwaga, nie ma komunikacji, ani instrumentalizmu; lęki rodzą frustracje i następuje powstanie agresji.
Rzadko występuje czysta postać oporu. Są postawy ambiwalentne typów oporu:
TRANSFORMATYWNO- AKOMODACYJNY
AKOMODACYJNO- TRANSFORMATYWNY
BIERNO- TRANSFORMATYWNY EMULACJA
AGRESYWNO- TRANSFORMATYWNY
TRANSFORMATYWNO- BIERNY
AKOMODACYJNO- BIERNY
BIERNO- AKOMODACYJNY MIMETYZM
AGRESYWNO- AKOMODACYJNY
TRANSFORMATYWNO- AGRESYWNY
AKOMODACYJNO- AGRESYWNY OPOZYCJA
BIERNO- AGRESYWNY
AGRESYWNO- BIERNY
I |
II |
III |
TA |
TB |
TG |
AT |
AB |
AG |
BT |
BA |
BG |
GT |
GA |
GB |
Postacie te mogą prowadzić do marginalizacji aktywności lub emancypacji aktywności.
EKSPERYMENT CHICAGOWSKI:
Badanie wpływu przestrzeni na zachowanie. Tworzy się 2 grupy: podstawową i kontrolną. Do podstawowej dodajemy zmienną. Przed wejściem bada się jedną i drugą grupę. Wobec grupy kontrolnej nie wprowadza się nic. Po wyjściu znowu bada się obie grupy. Do grupy podstawowej (dzieci) wprowadzono zmienną - jaskinie- dziuplę (klasa została przerobiona na prehistoryczną jaskinię). Każde dziecko ma swoją własną jaskinię- własną przestrzeń. W grupie kontrolnej było 60-70 cm przestrzeni i nie koniecznie była ona stała dla każdego dziecka. Prowadzono tam klasyczne zajęcia. W II grupie nauczyciel pełnił role współuczestniczącą, każde dziecko może wyjść, kiedy chce. Po tygodniu dzieci z II grupy są odważniejsze, inicjują kontakty, maja wiele pomysłów. Przestrzeń to dla nich poczucie bezpieczeństwa, dodaje odwagi.
WNIOSEK: Zarówno sprzęty jak i zorganizowana przestrzeń decydują o zachowaniu. Organizacja przestrzeni ma wpływ na manipulacje zachowania, wymusza ona określone zachowania osób funkcjonujących w tej przestrzeni.
WYKŁAD 11-12-2003
TEMAT: MANIPULACJE W ZACHOWANIACH NAUCZYCIELI.
FRATERNIZACJA- (bratanie się po francusku)- zniżanie się do poziomu drugiej osoby w celu zdobycia jej zaufania i uwiedzeniu danej osoby; jest to podła praktyka- występuje nie tylko w szkole, ale i w pracy- uwodzenie.
UWIEDZENIE- osoba otwiera się mówi o swoich najgłębszych tajemnicach, a później to jest wykorzystane przeciwko niej.
Rodzaje fraternizacji:
Posługiwanie się określonym slangiem np. młodzież
Mówi się o pewnych problemach danej grupy (wychowawca- o trudnościach, w pracy- o zarobkach)- zbliżenie się do danej osoby, pozyskanie więcej informacji na jej temat i następnie wykorzystanie tego przeciwko niej
Wygląd zewnętrzny (młodzi nauczyciele ubierają się prawie tak jak młodzież)
Wspólna płaszczyzna zainteresowań ( np. nauczyciel opowiada kawały na zajęciach)
Doświadczenie (zwłaszcza kobiety)
Fraternizacja może mieć dla kogoś tragiczne skutki (np. nauczyciel zdradza czyjąś tajemnicę, bo chce się pochwalić tym, że ma dobry kontakt z młodzieżą).
PASKUDZTWA:
Wycofywanie się i cząstkowa nieobecność, np. gdy nauczyciel obecny jest ciałem, ale nie umysłem, lub może coś dyktować i co chwila wychodzić
Czas, który ma być spożytkowany na naukę jest bezpowrotnie stracony
Wielu wdraża młodzież w dorosłość uczy, że najlepiej jest dużo zarabiać a przy tym za wiele się nie napracować, uczą nakładania masek, kręcenia
Rytuał i rutyna- (rozpoczęcie i zakończenie, pasowanie na ucznia, rytuał odpytywania) w tych rytuałach jest rutyna- stałe powtarzanie się danych czynności; są swoistym szkieletem, na który nadbudowują się różne treści sytuacyjne, zdaniowe i merytoryczne; zawód nauczyciela jest w stałym związku z problemami rutyny, nauczyciele nie lubią zmian, bo one zagrażają ich autorytetowi, w czasie reformy wychodzi na jaw to, że dany nauczyciel nie jest dobrze przystosowany do dalszego pełnienia swoich obowiązków, bo ma zbyt małą wiedzę, trudno jest zmienić mentalność nauczyciela, bo jest to oparte na jego autorytecie- wiedzy.
Moralizowanie- wszystkie swoje zachowania i działania nauczyciel argumentuje względami wychowawczymi, pedagogicznymi, dla dobra dziecka- wychowanka.
Granie samym sobą- chodzi o osobowość.
WYKŁAD 08-01-2004
TEMAT: MECHANIZM SAMOSPEŁNIAJĄCEJ SIĘ PRZEPOWIEDNI.
MECHANIZM SAMOSPEŁNIAJĄCEJ SIĘ PRZEPOWIEDNI- funkcjonuje na bazie nastawienia do osoby, które daje konsekwencja otwierania lub zamykania kanału komunikacyjnego. Zachowania jednostki są z góry przewidziane, bo wynikają z reakcji osoby zamykającej lub otwierającej kanał komunikacyjny.
Do naznaczania może dojść również wówczas, gdy nie wystąpi I faza dewiacji pierwotnej, w której jednostka ma możliwość odpierania naznaczenia i argumentowania swojego zachowania. Można być NAZNACZANYM, ale nie NAZNACZONYM- zachodzi to w II fazie, czyli dewiacji wtórnej, w której następuje uwierzenie, że jest się takim, jak wskazuje naznaczenie.
WYKŁAD 08-01-2004
TEMAT: TOŻSAMOŚĆ ZAGUBIONA- NEGATYWNA.
Tożsamość negatywna może powstać na skutek:
Odwetu wobec instytucji i osób (na złość komuś)
Symulacja odwetowa (udawanie kogoś, kim się nie jest)- każdy chce być kimś „woli być byle kim, niż nikim”
Gdy występuje się w instytucjach o wysokiej restrykcji- dyscyplinie (szkoła, dom), człowiek w życiu dorosłym myśli niejako o byciu takim, jaki miało się przykład
Naznaczenie- wyniki w nauce, pochodzenie społeczne, rodzina
Społeczeństwo ma obowiązek przygotowania puli ról, do których te osoby muszą się przygotować, a w konsekwencją nie przygotowanych pul ról są role przypadkowe- to może spowodować wiele sytuacji patologicznych
6