STUDIUM WYDZIAŁU PRAWA I ADMINISTRACJI - KIERUNEK ADMINISTRACJA
_______________________________________________________________________
KONSPEKT WYKŁADU „PRAWO ADMINISTRACYJNE - CZĘŚĆ OGÓLNA”
1. ADMINISTRACJA PUBLICZNA
- pojęcie administracji w ujęciu podmiotowym, przedmiotowym i mieszanym;
- podstawowe cechy administracji;
- funkcje administracji reglamentacyjna i świadcząca;
- związanie administracji prawem w zależności od sfery, rodzaju i form działania.
2. PRAWO ADMINISTRACYJNE
- pojęcie prawa administracyjnego w polskiej doktrynie międzywojennej i powojennej;
- rozwój prawa administracyjnego we Francji, Niemczech i Wielkiej Brytanii;
- prawo administracyjne w ujęciu przedmiotowym i podmiotowym, w znaczeniu szerokim i wąskim;
- prawo administracyjne a prawo cywilne, konstytucyjne, karne;
- typy norm w prawie administracyjnym - normy ustrojowe, materialne, proceduralne.
3. STOSUNEK ADMINISTRACYJNOPRAWNY
- pojęcie stosunku prawnego i stosunku administracyjnoprawnego;
- elementy konstrukcji stosunku administracyjnoprawnego - przedmiot, podmioty, treść;
- typy stosunków administracyjnoprawnych - materialnoprawne, ustrojowe, proceduralne, sądowo-procesowe;
- sposoby nawiązania stosunków administracyjnoprawnych;
- pojęcie sytuacji prawnej.
4. ŹRÓDŁA PRAWA ADMINISTRACYJNEGO
- pojęcia prawa, systemu prawa, źródeł prawa, systemu źródeł prawa;
- cechy formalne systemu źródeł prawa;
- podstawowe cechy systemu źródeł prawa administracyjnego;
- modele źródeł prawa zamknięty i otwarty;
- zamknięty model źródeł prawa powszechnie obowiązującego - konstytucja, ratyfikowane umowy międzynarodowe, ustawy, rozporządzenia, prawo miejscowe;
- miejsce prawa UE w systemie źródeł prawa - prawo pierwotne i pochodne;
- otwarta przedmiotowo i podmiotowo kompetencja do stanowienia źródeł prawa wewnętrznego;
- specyficzny charakter norm planowych i norm technicznych.
5. PODMIOTY ADMINISTRUJĄCE I APARAT ADMINISTRACYJNY
- pojęcia podmiotu administrującego, systemu administracji publicznej, aparatu administracyjnego;
- przesłanki zróżnicowania wewnętrznego aparatu administracyjnego;
- typy powiązań wewnątrz aparatu administracyjnego - organizacyjne i funkcjonalne;
- pojęcia kierownictwa, nadzoru, kontroli i koordynacji;
- pojęcie współdziałania;
- wzajemne stosunki między organami wyższego i niższego stopnia - pojęcia centralizacji i decentralizacji;
- pojęcia hierarchicznego podporządkowania i samodzielności;
- zalety administracji scentralizowanej i zdecentralizowanej;
- rodzaje decentralizacji - terytorialna i rzeczowa;
- zjawiska skupiania i rozpraszania kompetencji - pojęcia koncentracji i dekoncentracji.
6. POJĘCIE SAMORZĄDU
- samorząd jako forma decentralizacji administracji;
- cechy samorządu - problematyka członkostwa, kompetencji, uprawnień władczych;
- gwarancje samodzielności samorządu;
- nadzór państwa nad samorządem;
- rodzaje samorządów - samorząd terytorialny i samorządy specjalne;
- samorządy zawodowe - ich rodzaje i cechy.
7. POJĘCIE ORGANU ADMINISTRACJI
- pojęcie organu, organu państwa, organu administracji;
- pojęcie organu administracji w polskiej doktrynie międzywojennej i powojennej;
- pojęcia organu administracji państwowej i organu administracji publicznej;
- klasyfikacja organów administracji według różnych kryteriów;
- różne znaczenia pojęcia „urząd”.
8. PODSTAWY DZIAŁANIA ORGANÓW ADMINISTRACJI
- pojęcia kompetencji i zakresu działania organu;
- właściwość miejscowa, rzeczowa, funkcjonalna, instancyjna;
- obowiązek przestrzegania właściwości z urzędu i skutki jego naruszenia;
- spory o właściwość - negatywne, pozytywne, wewnętrzne, zewnętrzne;
- zasada zakazu przenoszenia kompetencji przez organy;
- warunki i tryb przeniesienia kompetencji - delegacja i dewolucja;
- warunki i tryb działania z upoważnienia organu (tzw. pełnomocnictwo administracyjne).
9. ZAKŁADY UŻYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ
- pojęcie zakładu publicznego w okresie międzywojennym i powojennym;
- pojęcie zakładu administracyjnego;
- podstawowe cechy zakładu administracyjnego - formy finansowania, charakter stosunku łączącego z użytkownikiem, cel działania;
- charakter prawny władztwa zakładowego;
- organy zakładów administracyjnych i ich charakter prawny;
- podmioty uprawnione do tworzenia zakładów publicznych;
- stosunki zakładu publicznego z użytkownikami;
- podstawy korzystania z zakładów publicznych - prawo podmiotowe, obowiązek;
- problematyka zakładów publicznych w orzecznictwie SN i NSA.
10. INNE JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE WYKONUJĄCE FUNKCJE ADMINISTRACYJNE
- tworzenie przez państwo agencji, korporacji, fundacji w celu wykonywania zadań administracyjnych;
- zlecanie podmiotom niepublicznym wykonywania funkcji administracji (w formach władczych);
- realizowanie przez podmioty niepubliczne zadań administracji (w formach niewładczych);
- prywatyzacja zadań publicznych - pojęcie, formy, granice, skutki.
11. PODSTAWOWE POJĘCIA Z ZAKRESU ADMINISTROWANIA
- pojęcia władztwa i władztwa administracyjnego;
- pojęcie sankcji administracyjnej, przymusu egzekucyjnego, kary administracyjnej;
- pojęcie publicznych praw podmiotowych i ich funkcja;
- klasyfikacja publicznych praw podmiotowych;
- pojęcie ciężarów publicznych i ich klasyfikacja;
- ciężary publiczne a administracyjnoprawne ograniczenia prawa własności;
- pojęcie rzeczy publicznych i ich klasyfikacja.
12. PRAWNE FORMY DZIAŁANIA ADMINISTRACJI
- pojęcie i rodzaje prawnych form działania administracji;
- działania administracji w sferze wewnętrznej i zewnętrznej;
- działania administracji władcze i niewładcze;
- akty normatywne stanowione przez administrację;
- akty normatywne a akty generalne stosowania prawa;
- akty administracyjne - pojęcie, nazewnictwo, cechy;
- problem przyrzeczenia administracyjnego;
- klasyfikacja aktów administracyjnych według różnych kryteriów;
- prawomocność formalna i materialna aktów administracyjnych;
- oddziaływanie aktów administracyjnych na sferę stosunków cywilnoprawnych;
- problem aktów wydawanych na podstawie tzw. uznania administracyjnego;
- moc obowiązująca aktów administracyjnych i domniemanie ich prawidłowości;
- polecenie służbowe jako specyficzna forma aktu indywidualnego;
- konstrukcja i warunki zawarcia ugody administracyjnej;
- pojęcie, strony i przedmiot porozumienia administracyjnego;
- pojęcia umów publicznoprawnych, umów publicznych, umów administracyjnych;
- działania administracji w formie umów cywilnoprawnych - cel, charakter;
- czynności materialno-techniczne i działalność społeczno-organizatorska administracji.
13. USTRÓJ ADMINISTRACJI CENTRALNEJ
- Prezydent RP jako organ władzy wykonawczej;
- skład i tryb powoływania Rady Ministrów;
- zadania i kompetencje Rady Ministrów;
- organizacja i tryb działania Rady Ministrów;
- zasady reprezentacji Rady Ministrów przed Sejmem i innymi organami;
- powoływanie i funkcje pełnomocników rządu;
- organy wewnętrzne Rady Ministrów;
- rola, zdania i kompetencje Prezesa RM;
- wiceprezesi RM, Kancelaria Prezesa RM;
- ministrowie - ich rodzaje, funkcje, kompetencje;
- sekretarze i podsekretarze stanu, ministerstwo;
- komitety o swoistej pozycji prawnej;
- urzędy centralne - rola, funkcje;
- nietypowe jednostki organizacyjne w administracji centralnej.
14. PODZIAŁY TERYTORIALNE PAŃSTWA
w tym problematyka:
- rodzajów podziałów terytorialnych (zasadniczy, pomocniczy, specjalne) - omówienie na
przykładach;
- kryteriów ich wyodrębnienia.
15. RZĄDOWA ADMINISTRACJA TERENOWA
w tym problematyka:
- wojewody jako organu rządowej administracji ogólnej;
- zadań i kompetencji wojewody jako przedstawiciela RM;
- uprawnień wojewody w stosunku do administracji rządowej;
- zadań i kompetencji wojewody jako zwierzchnika administracji zespolonej;
- koncepcji zespolenia administracji rządowej (aspekty organizacyjne, osobowe, kompetencyjne,
finansowe);
- zadań wojewody w zakresie nadzoru nad samorządem terytorialnym;
- kompetencji prawotwórczych wojewody;
- administracji zespolonej i niezespolonej (organizacja, kompetencje).
16. SAMORZĄD TERYTORIALNY
w tym problematyka:
- poglądów na charakter prawny samorządu terytorialnego;
- cech samorządu terytorialnego;
- podmiotu, przedmiotu i sposobu wykonywania zadań przez samorząd;
- struktury, organizacji i ustroju jednostek samorządu terytorialnego;
- organów jednostek samorządu i ich kompetencji;
- bezpośrednich form wykonywania administracji przez członków samorządu (wybory, referendum);
- gwarancji samodzielności samorządu terytorialnego;
- zakresu działania jednostek samorządu terytorialnego (zadania lokalne, regionalne, domniemanie
kompetencji);
- zadań samorządu terytorialnego (własne i z zakresu działania innych jednostek samorządu
terytorialnego oraz administracji rządowej, zlecone ustawą bądź porozumieniem);
- zadań o charakterze użyteczności publicznej i ograniczeń możliwości prowadzenia działalności
gospodarczej przez samorząd (zasady i formy);
- zasad współdziałania jednostek samorządu terytorialnego (związki, porozumienia, stowarzyszenia,
przystępowanie do zrzeszeń międzynarodowych);
- prawa miejscowego stanowionego przez samorząd terytorialny;
- aktów wewnętrznego kierownictwa w samorządzie;
- nadzoru nad działalnością samorządu terytorialnego (organy, kryteria, środki);
- sądowej kontroli działalności samorządu terytorialnego;
- mienia samorządu terytorialnego (nabycie mienia pierwotne i wtórne) - omówienie orzecznictwa SN
i NSA;
- ustroju Miasta Stołecznego Warszawy - odrębności w zakresie organów, ich kompetencji i zadań
oraz struktury.
17. KONTROLA ADMINISTRACJI
w tym problematyka:
- kontroli administracji (cele, mierniki);
- cech prawidłowej kontroli (oficjalność, aktywność, bezstronność, proporcjonalność, fachowość,
efektywność);
- rodzajów kontroli (zewnętrzna i wewnętrzna, wstępna, faktyczna i następcza, inspekcja, lustracja,
rewizja, wizytacja);
- sądowej kontroli administracji (dokonywanej przez sądy administracyjne, przez sądy powszechne i przez Trybunał Konstytucyjny);
- pozasądowej kontrola administracji (NIK, RPO) oraz kontroli wewnętrznej, kontroli społecznej.
4