ZABURZENIA NASTROJU-DEPRESJA

Epizod depresji dużej (kryteria DSM-IV)

Kryteria diagnostyczne rozpoznania depresji dużej wg DSM-IV:

• Występowanie minimum pięciu objawów przez okres 2 tygodni pod warunkiem, że stanowią one istotną zmianę w zachowaniu chorego; jednym z objawów jest obniżenie nastroju bądź utrata zainteresowań oraz brak zdolności odczuwania przyjemności.

• obniżenie nastroju lub dysforia występujące codziennie przez przeważającą część dnia odczuwana subiektywnie i dostrzegana przez otoczenie

• znaczne ograniczenie zainteresowań wszystkimi czynnościami oraz brak odczuwania przyjemności związanej z ich wykonywaniem

• spadek lub wzrost masy ciała minimum 5% w ciągu miesiąca lub codzienny wzrost lub spadek apetytu

• utrzymująca się bezsenność lub nadmierna senność

• spowolnienie lub podniecenie ruchowe

• uczucie zmęczenia

• poczucie nieuzasadnionej winy, obniżenie poczucia własnej wartości

• obniżenie sprawności myślenia, zaburzenia uwagi i koncentracji, niemożność podjęcia decyzji

• nawracające myśli o śmierci, myśli samobójcze realizowane bądź nie

• Kryteria wykluczenia

• należy wykluczyć istnienie somatycznych lub organicznych czynników, które mogą mieć wpływ na nastrój

• zaburzeniem nie jest reakcja na śmierć bliskiej osoby (jeżeli żałoba przedłuża się lub dodatkowo występują myśli samobójcze, nasila się poczucie własnej bezwartościowości oraz następuje wyraźne spowolnienie ruchowe należy podejrzewać depresję endogenną)

• nie występują urojenia przed, w trakcie lub po czasie pojawienia się zaburzeń przez okres 2 tygodni

Zaburzenie afektywne jednobiegunowe

Zaburzenie afektywne jednobiegunowe (depresja kliniczna) - zaburzenie psychiczne z grupy chorób afektywnych charakteryzujące się objawami, które można następująco pogrupować:

• objawy emocjonalne: obniżony nastrój - smutek i towarzyszący mu często lęk, płacz, utrata radości życia (począwszy od utraty zainteresowań, skończywszy na zaniedbywaniu potrzeb biologicznych); czasem dysforia (zniecierpliwienie, drażliwość);

• objawy poznawcze

• objawy motywacyjne

• objawy somatyczne

• myśli samobójcze.

Zaburzenia poznawcze

W depresji człowiek kręli negatywny obraz własnej osoby. Tego typu negatywne myśli zaburzają niekorzysty obraz samego siebie i nastawienie do przyszłości. Człowiek przekonany jest, że poniósł klęskę i że sam jest przyczyną tego niepowodzenia. Uważa ze jest kimś gorszym , nie odpowiednimlub niekompetentnym. Ludzie pogrążeni w depresji nie tylko mają niskie poczucie własnej wartości, ale również oskarzają się i czują się winni spowodowania kłopotów, które na nie spadają. Jeśli pojawi się jakieś niepowodzenia, mają oni tendencję do brania na siebie odpowiedzialności za to co się stało. Oprócz negatywnego przekonania co do własnego “ja” jednostka znajdujaca się w stanie depresji niemal zawsze pesymistycznie patrzy w przyszłość z poczuciem beznadziejności, przekonana, ze jej działania nawet jeśli mogłaby je podjąć są z góry przesądzone np. Gdy pewna kobieta w średnim wieku usłyszała od swojego terapeuty, ze dobrym posunięciem byłoby znalezienie pracy odpowiedziała: “to poprostu niemożliwe- jak mogłabym znaleźć numer do biura zatrudnienia? A nawet gdybym go znalazła to i tak nikt by mnie nie zatrudnim bo nie mam kwalifikacji”. Gdy przypomniano jej, ze posiada naukowy tytuł doktora odpowiedziała:” cóż nawet gdyby dano mi pracę w końcu i tak bym ją straciła ponieważ jestem niekompetentna, a jeśli by mnie nie zwolniono to na pewno nie z powodu kompetencji ale dlatego, że budzę współczucie”.

Takie negatywne przekonanie mogą przekładać się na katastrofalne w skutkach relacje międzyludzkie.

KOGNITYWNA TEORIA BECKA

Beck stworzył nowy typ terapii nazwany terapią kognitywną. Według Becka do powstania depresji przyczyniają się dwa mechanizmy: triada poznawcza i błędy logicznego myślenia.

Na triadę poznawczą składają się negatywne myśli na temat własnego “ja”, bieżących doświadczeń i przyszłości. Niska samoocena osoby chorej wynika z przeświadczenia , że jest osobą bezwartościową, kaleką, ułomną. A ponieważ w swoim mniemaniu jest ułomny , więc rządzi nim przekonanie, że nigdy nie zazna szczęścia. Negatywne myśli cierpiącego na depresję na temat bieżących doświadczeń to przekonanie, że cokolwiek sie z nim dzieje, dzieje się źle. Błędnie interpretuje drobne utrudnienia jako przeszkody nie do pokonania. Z kolei negatywne poglądy cierpiącego na depresję dotyczące przyszłości charakteryzują się poczuciem bezradności.

Błędy logicznego myślenia. Według Becka cierpiący na depresję popełniają w myśleniu 5 błędów:

1. Arbitralne wnioskowanie- odnosi się do wyciągania wniosków na podstawie niewielkiej liczby przesłanek lub pomimo ich braku.

2. Abstrakcja selektywna- charakteryzuje się skupieniem na nieistotnym szczególe, przy jednoczesnym pominięciu ważniejszych aspektów danej sytuacji.

3. Nadmierne uogólnienie- odnosi się do wyciągania ogólnych wniosków dotyczących braku wartości, zdolności lub działania na podstawie jednego faktu.

4. Wyolbrzymianie i pomniejszanie- to poważne błędy oceny, w których małe negatywne wydarzenia są wyolbrzymiane ,a pozytywne pomniejszane.

5. Personalizacja- polega na braniu na siebie odpowiedzialności za negatywne wydarzenia na świecie.

Podział zaburzeń nastroju zgodnie z ICD-10

Podział zaburzeń nastroju:

• epizod depresyjny:

ŁAGODNY:

Epizod depresji łagodny

Występują zwykle dwa lub trzy z wyżej wymienionych objawów. Pacjent cierpi z tego powodu i prawdopodobnie może podołać większości swoich obowiązków.

UMIARKOWANY:

Epizod depresji umiarkowany

Występują cztery lub więcej z wymienionych objawów. Pacjent ma duże trudności z wykonywaniem codziennych obowiązków.

CIĘŻKI:

Kilka z wymienionych wyżej objawów osiąga znaczne nasilenie i jest źródłem bólu, przygnębienia (distress) . Typowa jest utrata poczucia własnej wartości, niska samoocena, poczucie winy. Często pojawiają się myśli i próby samobójcze, zazwyczaj występują też objawy "somatyczne".

(F-32) EPIZOD DEPRESYJNY (ICD-10) W typowych łagodnych, umiarkowanych lub ciężkich epizodach depresyjnych pacjent cierpi z powodu obniżenia nastroju, ubytku energii, zmniejszenia aktywności. Zmniejszone jest odczuwanie przyjemności, zakres zainteresowań i koncentracja są obniżone, często pojawia się znaczne zmęczenie, nawet po małym wysiłku. Sen jest zwykle zaburzony, apetyt obniżony. Samoocena i pewność siebie są niemal zawsze zmniejszone, nawet w łagodnych stanach depresyjnych pojawiają się idee winy i małej wartości. Obniżenie nastroju nie ulega większym zmianom w kolejnych dniach, jest niezależne od bieżących wydarzeń, mogą mu towarzyszyć tzw. objawy "somatyczne": utrata zainteresowania przyjemnością i obniżenie zdolności do jej przeżywania, wczesne budzenie się (kilka godzin wcześniej niż zwykle), narastanie depresji w godzinach porannych, wyraźne zahamowanie psychoruchowe, podniecenie (ruchowe -przyp. tłum.), utrata apetytu, ubytek masy ciała, utrata libido. W zależności od liczby i intensywności objawów - nasilenie depresji może być określone jako łagodne, umiarkowane oraz ciężkie.

---