dr Anna Kwaśniewska

IF, S i D UG

Socjologia kultury

Kulturoznawstwo - II rok

wykłady - 60 godzin

Cel i założenia :

Wykłady mają dostarczyć studentom aparatury pojęciowej i teoretycznych oraz metodologicznych zasad socjologicznego pojmowania kultury. Powinny także dostarczyć wiedzy na temat procesu tworzenia, nabywania i przekazywania kultury; głównych nurtów kultury i ich historycznych uwarunkowań, przemian kultury oraz współczesnych zjawisk kulturowych.

Tematy wykładów:

1. Podstawy socjologicznego pojmowania kultury

- powstanie i rozwój socjologicznej refleksji nad kulturą,

- koncepcje teoretyczne w refleksji nad kulturą,

- naukowe i potoczne rozumienie kultury,

- podziały kultury

2. Proces nabywania i przekazywania kultury

- koncepcje tłumaczące powstanie i nabywanie kultury w procesie filogenetycznym

- definicje enkulturacji

- cechy i mechanizmy enkulturacji,

- enkulturacja a socjalizacja

- typy procesów nabywania kultury wg Margaret Mead

3. Kultura a osobowość

- struktura osobowości

- rola czynników społecznych, kulturowych i indywidualnych w kształtowaniu się osobowości,

• wzory kulturowe a osobowość jednostek - koncepcja Ruth Benedickt

• tożsamość kulturowa

4. Uczestnictwo w kulturze

• charakterystyka i cechy uczestnictwa w kulturze

• układy kultury wg A. Kłoskowskiej

• wskaźniki, uwarunkowania i typy uczestnictwa w kulturze

5. Dynamika kultury

• rodzaje zmian kulturowych,

• etapy zmiany kulturowej,

• akulturacja,

• dyfuzja i asymilacja,

6. Problem oceny i porównywania kultur.

- powszechność porównywania kultur i ich ocen

• kryteria porównywania i oceny kultur

- etnocentryzm ,

- relatywizm kulturowy

• wielokulturowość i jej rozumienie

7. Kultura a struktura społeczna: kultura ludowa

• historyczne uwarunkowania powstania kultury ludowej,

• cechy kultury ludowej,

• przemiany kultury ludowej,

• kultura ludowa a kultura popularna

8. Kultura a struktura społeczna : kultura szlachecka

• geneza i cechy charakterystyczne kultury szlacheckiej,

• kultura szlachecka a inteligencja,

• pozostałości kultury szlacheckiej w kulturze polskiej

9. Kultura a naród: kultura narodowa a proces unifikacji kulturowej

• proces kształtowania się kultury narodowej,

• cechy kultury narodowej,

• rola kultury narodowej w procesie kształtowania się tożsamości narodowej,

• unifikacja kulturowa i jej wpływ na kulturę narodową

10. Grupa kulturowo dominująca a mniejszości kulturowe

- kultura dominująca jako zagrożenie dla mniejszości kulturowych,

• mechanizmy trwania bądź zanikania mniejszości kulturowych,

• problem ochrony kultur mniejszościowych,

• przykłady mniejszości narodowych w Polsce i sytuacja ich kultury - Ukraińcy, Białorusini, Żydzi, Łemkowie , Romowie

11. Kultura masowa.

• historyczne uwarunkowania powstania kultury masowej,

• socjologiczne rozumienie kultury masowej, charakterystyka kultury masowej,

• negatywne i pozytywne strony kultury masowej,

• współczesne media elektroniczne i ich wpływ na przemiany kultury masowej

12. Subkultury i kontrkultura.

• uwarunkowania różnic społecznych i kulturowych,

• style życia, ich uwarunkowania i typ,

• rodzaje subkultur,

• charakterystyka wybranych subkultur

• New Age - zjawisko społeczne czy subkultura?

13. Instytucje kultury i ich rola w przekazywaniu kultury - historyczne uwarunkowania powstania instytucji kultury,

• rodzaje instytucji kultury i ich specyfika,

• instytucje kultury a uczestnictwo w kulturze

14. Kultura konsumpcyjna i zróżnicowanie społeczne

• społeczeństwo konsumpcyjne,

• formy uczestnictwa w kulturze konsumpcyjnej,

• ciało w kulturze konsumpcyjnej

15. Czas i przestrzeń w kulturze

• zróżnicowanie czasu,

• przeszłość i tradycja,

• kulturowe wytwarzanie przestrzeni,

• wieś i miasto w kulturze

16. Socjologiczny obraz sztuki

• sztuka jako zjawisko społeczno - kulturowe,

• system artystyczny i jego składniki,

• tworzenie, obecność obieg i odbiór sztuki,

• społeczne funkcje sztuki

17. Kicz jako zjawisko kulturowe

• definicje kiczu,

• kicz w sztuce,

• kicz w modzie,

• funkcjonowanie i odbiór kiczu

18. Globalizacja i mackdonaldyzacja

• czym jest globalizacja,

• wpływ globalizacji na kultury lokalne i narodowe

• globalizacja jako zagrożenie czy dobrodziejstwo,

• reakcje na globalizację kulturową

• mackdonaldyzacja jako zjawisko kulturowe- powstanie i charakterystyka

19. Kultura postmodernizmu

• narodziny i cechy postmodernizmu

• charakterystyka kultury postmodernistycznej

• co po postmodernizmie

Forma zaliczenia: kolokwium pisemne z oceną po każdym semestrze. Ocena końcowa będzie średnią ocen z dwóch kolokwiów.

Literatura :

Bauman Z., Ponowoczesność jako źródło cierpień, Warszawa 2001.

Bauman Z., Kultura i społeczeństwo, Warszawa 1966.

Bauman Z., Globalizacja. I co z tego dla ludzi wynika, Warszawa 2000.

Burszta W., Skuła E.( red.) Kiczosfery współczesności, Warszawa 2008.

Benedict R., Wzory kultury, Warszawa 1966 ( lub inne wydanie).

Carrithers M. , Dlaczego ludzie mają kultury, Warszawa 1994.

Filipiak M. , Socjologia kultury. Zarys zagadnień, Lublin 2002.

Golka M., Socjologia kultury, Warszawa 2007.

Golka M., Kultura jako system, Poznań 1992.

Golka M, Socjologiczny obraz sztuki, Poznań 1995.

Kłoskowska A., Socjologia kultury, Warszawa 1991.

Kłoskowska A., Kultura masowa krytyka i obrona, Warszawa 1980 ( lub inne wydanie).

Kłoskowska A.,, Kultury narodowe u korzeni, Warszawa 2005.

Kroeber A. L., Istota kultury, Warszawa 1973.

Linton R., Kulturowe podstawy osobowości, Warszawa 1975.

Olszewska-Dioniziak B., Człowiek - kultura - osobowość, Wrocław 2003.

Malinowski B., Dzieła, t.8: Jednostka, społeczność, kultura, Warszawa 2000.

Mucha J. (red.) Kultura dominująca jako kultura obca, Warszawa 1999.

Postmodernizm. Antologia przekładów, Kraków 1996.

Paluch A. K., Konflikt, modernizacja, zmiana, Warszawa 1976

Parsons T., Struktura społeczna a osobowość, Warszawa 1965.

Ritzer G., Mcdonaldyzacja, Warszawa 1997.

Ritzer G., Magiczny świat konsumpcji, Warszawa 2001.

Smart B., Postmodernizm, Warszawa 1999.

Strinati D., Wprowadzenie do kultury popularnej, Poznań 1998.

Tyszka A., Uczestnictwo w kulturze, Warszawa 1972.

Tyszka A., Interesy i ideały kultury, 1987.

Wprowadzenie do wiedzy o kulturze- antologia tekstów pod red. G. Godlewskiego, L. Kolankiewicza, A. Mencwela i M. Pęczaka, Warszawa 1993.

Znaniecki F., Nauki o kulturze, Warszawa 1992.

1