ZNACZENIE PERCEPCJI
TYPY LUDZKIE PERCEPCJI:
WIELOZMYSŁOWY - POLISENSORYCZNY - oglądając obiekt doznaje wielu wrażeń zmysłowych
WYOBRAŻENIOWY - mniejszą rolę przywiązuje do wrażeń zmysłowych, ważne wyobrażenia odtwórcze i wytwórcze - wyobraża sobie jak mogło by być gdyby coś zmienić
INTERPRETUJĄCY - zwraca uwagę na wymowę symboliczną albo poprzez skojarzenia
z innymi budynkami, symbole wyrażają treść obiektu, odnoszą się do kultury
ANALITYCZNO - FORMALNY - koncentruje się na wyróżnianiu pewnych cech formalnych (skala, kolor, cień)
OBOJĘTNY - niska wrażliwość na kulturę
ASPEKT DENOTACYJNY - odpowiedź do czego dana rzecz służy, rozpoznanie funkcji, przeznaczenia.
ASPEKT KONOTACYJNY - nasz osobisty (emocjonalny) stosunek do tego, co poznajemy, związany z pewnymi skojarzeniami. Subiektywny stosunek poznającego do rzeczy poznawanej - dotyczy indywidualnego podejścia. Konotacja tego samego przedmiotu może być różna dla różnych ludzi.
DENOTACJE
- Posługiwanie się efektywnie środowiskiem. Budynki jako narzędzie. Różne społeczeństwa tworzą charakterystyczne typy budynków: świątynie, domy itp. w każdej kulturze wyglądają inaczej
Proces socjalizacji - stawania się członkiem społeczeństwa. W tym procesie wykształcają się w człowieku stereotypy poznawcze (schematy poznawcze) i te stereotypy dotyczą także budynków
DENOTACJE
Z pojęciem denotacji wiąże się SYMBOLIZM. Wiele rzeczy (form architektonicznych) przekazuje znaczenie symboliczne.
KONOTACJE
Potoczne doświadczenie codzienne każdego z nas
Podświadomie mamy tendencje do oceny, wszystko co nas otacza jest przedmiotem oceny,
Ludzie przywiązują się do przestrzeni w której żyją i to przejawia się w różnych relacjach
np.: osobisty stosunek do przestrzeni
Terytorializm - ludzie w sposób odziedziczony po przodkach bronią swej przestrzeni. Zjawisko to zachodzi także gdy ludzie są stłoczeni (szpitale, więzienia, zatłoczony autobus).
Rezultaty:
Prywatność
Ochronny charakter przestrzeni
Miejsce do którego człowiek może się schronić z niebezpiecznego świata
Domy, miejsca pracy wyposażone w przedmioty osobiste
Dom, mieszkanie powinny wyrażać osobowość mieszkańców
OCENA MATERIAŁÓW - METODA DYFERENCJAŁÓW SEMANTYCZNYCH
Za pomocą przeciwstawnych pojęć:
Brzydki (-)…….0…….(+) Ładny Zły (-)……………0…….(+) Dobry
TEORIE ZNAKÓW
SEMIOLOGIA
tradycja intelektualno-badawcza na pograniczu filozofii, językoznawstwa, logiki, teorii informacji i humanistyki, w której głównym przedmiotem zainteresowań jest znak,
jego własności i funkcje.
SEMANTYKA
Każdy znak składa się z dwóch części, z tego co jest OZNACZAJĄCE i to co OZNACZANE. Związek pomiędzy jednym a drugim jest dość luźny.
ODNIESIENIE DO ARCHITEKTURY:
Nadawca - Architekt
Komunikat - budynek
Kod - stylistyka nadana formie, układ przestrzenny, kształt
Odniesienie - przeznaczenie budynku, funkcja
Odbiorca - użytkownicy budynku
Medium - zespół tworzyw, użytych materiałów
FUNKCJE KOMUNIKOWANIA
EMOTYWNA - nadawca, wszelkie obiekty architektoniczne,
które swą swobodą pokazują swobodę twórczą artysty.
APELU - dzieła, nakłaniające użytkowników do określonych zachowań
REFERENCYJNA - wszystkie obiekty funkcjonalistyczne
4, METAJĘZYKOWA - zagadnienia różnych stylów w architekturze
5. MEDIUM - podtrzymanie kontaktu społecznego (zauważ mnie i zapamiętaj)
6. POETYCKA - forma budynku w sensie podstawowej estetyki formalnej (kolor, światło)
PRZEKAZYWANIE INFORMACJI
ZNAK GRAFICZNY - piktogramy, znaki graficzne, informacje słowne
STRUKTURA PRZESTRZENNA - ukształtowana tak, by poruszać się bez znaków
PRYWATNOŚĆ, TERYTORIALNOŚĆ, PRZESTRZEŃ OSOBISTA
TERYTORIALIZM:
zdolność do wycofania się na teren niedostępny dla innych ludzi. Zachowania przestrzenne
człowieka, związane z jego terytorium, a także relacje między otoczeniem materialnym
a zachowaniami.
Człowiek należy do zwierząt, które ustalają swoje terytorium i bronią go przed zajęciem
przez inne osobniki własnego gatunku. Przyjęcie orientacji własnościowej wobec przestrzeni
polega na prostym zajęciu tej przestrzeni na stałe lub sporadycznie.
CECHY TERYTORIUM:
Własność lub prawo do miejsca,
Personalizacja bądź zaznaczenie,
Prawo do obrony przez wtargnięciem,
Służy wielu funkcjom.
PRYWATNOŚĆ:
Powiązana z terytorialnością i przestrzenią osobistą w jeden kompleks.
Zdolność jednostek i grup do kontrolowania ich relacji z innymi jednostkami lub grupami.
Mogą mieć różny charakter - wizualny, słuchowy, dotykowy, werbalny.
Prywatność jest mechanizmem regulującym przepływ informacji pomiędzy społeczeństwem.
Odbywa się na zasadzie:
OTWARTOŚĆ OPTYMALNA GRANICA ZAMKNIĘTOŚĆ
Chcemy przekazać innym informacje o nas, ale nie wszystkie.
WTARGNIĘCIE WIZUALNE - ktoś jest oglądany przez innych gdy sobie tego nie życzy.
PRYWATNOŚĆ SŁUCHOWA - jej brak może być jeszcze bardziej dotkliwy i przeszkadzający niż brak prywatności wizualnej. Ludziom bardziej przeszkadza, że są słyszane ich rozmowy niż to, że są widziani w sytuacji gdy tego nie chcą
PRYWATNOŚĆ:
Nie powinna być rozumiana jako wycofanie się jednostki. Istnieje kilka rodzajów prywatności, każdy służy innemu celowi.
4 RODZAJE PRYWATNOŚĆI (wg. Westin)
IZOLACJA, SAMOTNOŚĆ, ODOSOBNIENIE - stan bycia wolnym od obserwacji przez innych;
INTYMNOŚĆ - jesteśmy z inną osobą, ale chcemy przebywać w tym miejscu tylko z nią;
ANONIMOWOŚĆ - stan bycia nieznanym w tłumie (dotyczy osób znanych);
REZERWA - stan, w którym dana osoba stosuje psychologiczne bariery chcąc kontrolować niepożądane wtargnięcie (unikanie kontaktu wzrokowego, nie nawiązywanie rozmowy);
CELE PRYWATNOŚCI:
dostarczenie osobistej autonomii, niezależności;
uwolnienie emocji;
pomoc w samoocenie (jesteśmy w stanie „wejść w siebie” i ocenić się);
regulacja naszej komunikacji z innymi.
. RODZAJ I STOPIEŃ PRYWATNOŚCI - CZYNNIKI:
Ustalone w danej sytuacji wzorce zachowania;
Kontekst kulturowy - coś czego uczymy się od dziecka;
Osobowość danej jednostki;
PRYWATNOŚĆ ZALEŻY OD:
Dystansu pomiędzy jednostkami;
Granic między nimi.
ZATŁOCZENIE:
Ma związek z liczbą osobników na danej przestrzeni. Zbyt wiele prywatności prowadzi do
społecznej izolacji, kiedy jest jej mniej - subiektywne zatłoczenie.
Zatłoczenie nie powinno być mylone z zagęszczeniem (ilością jednostek na danej
powierzchni), ponieważ może dotyczyć nie tylko ludzi ale samej przestrzeni i wypełnienia jej
przedmiotami.
ARCHITEKTONICZNE ŚRODKI WYRAZU:
Osobnikom męskim wyższe pomieszczenia kojarzą się z mniejszym zatłoczeniem;
Pomieszczenia mające dobrze zdefiniowane narożniki sprawiają wrażenie mniej zatłoczonych niż te z narożnikami zaokrąglonymi;
Pomieszczenia prostokątne na ogół odbieramy jako mniej zatłoczone niż pomieszczenia kwadratowe;
Pomieszczenia, które zapewniają wizualną ucieczkę dają odczucie mniej zatłoczonych;
Wysoki budynek powoduje większe wrażenie zatłoczenia.
Zatłoczenie jest łączone z poczuciem braku kontroli nad środowiskiem.
Może być rozciągnięte na takie składniki jak np. hałas.
PROKSEMIKA
to nauka zajmująca się badaniem wzajemnego wpływu relacji przestrzennych między
osobami oraz między osobami a otoczeniem materialnym na relacje psychologiczne,
sposób komunikacji, itp. Zajmuje się też wpływem odwrotnym, a także badaniem różnic
pomiędzy tymi relacjami w różnych kulturach (wpływ sposobu budowania miast, mieszkań,
osiedli, parków, oświetlenia ulic itp. na zachowania).
Uznawana jest za naukę leżącą na pograniczu psychologii i antropologii.
PRZESTRZEŃ OSOBISTA
W jej przypadku stosuje się bariery psychologiczne.
Przestrzeń o cechach ustalonych - jej użytkownicy nie mogą zmienić niczego;
Przestrzeń o cechach zmiennych - pewne parametry mogą być zmieniane w zależności od sytuacji.
PESRONALIZACJA
Nadawanie cech osobistych przestrzeni, którą zajmujemy, jest to w dużym stopniu świadomy
mechanizm do uzyskania prywatności. Może być także dążnością do dostosowania tego
terenu do obowiązującego wzorca zachowań.
Stopień w jaki dana przestrzeń jest personalizowana zależy od:
Możliwości konstrukcji materiałów,
Nasilenia potrzeby u mieszkańców i użytkowników,
Możliwości zaangażowania finansowego jednostki,
Norm społecznych dopuszczających zmiany,
Przepisów administracyjnych.
CEL PERSONALIZACJI
Estetyka symboliczna - wyrażenie statusu społecznego,
Poczucie psychologicznego bezpieczeństwa,
Symboliczne wzorce aktywności w przestrzeni.
PODZIAŁ PRZESTRZENI ZE WZGLĘDU NA TERYTORIALNOŚĆ (wg. Douglas Porteous):
PRZESTRZEŃ OSOBISTA - zasięg ok. 60cm,
PODSTAWA DOMU (home base) - przestrzeń, którą uważamy za najbardziej własną (okolice sąsiedzkie),
ZASIĘG DOMU (home range) - nie jest tak intensywnie personalizowany.
PODZIAŁ PRZESTRZENI ZE WZGLĘDU NA TERYTORIALNOŚĆ (wg. H. el Sharkany):
PRZESTRZEŃ OSOBISTA - terytorium związane, przypisane,
TERYTORIA CENTRALNE - dom, pokój, miejsce pracy, duże prawdopodobieństwo, że będą personalizowane, by z czasem stać się przestrzenią osobistą,
TERYTORIA WSPIERAJĄCE - półprywatne (stołówki w zakładach pracy, pływalnie, hole), półpubliczne (znane sklepy, w których robimy zakupy). Nie ma tendencji do zgłaszania pretensji do posiadania tych terytoriów,
TERYTORIA PERYFERYJNE - obszary użytkowane przez jednostki, grupy nie zgłaszające żadnych pretensji do tych obszarów.
DYSTANSE PROKSEMICZNE:
PUBLICZNY (ponad 360cm)
SPOŁECZNY (120-360cm)
INDYWIDUALNY (45/60-120cm)
INTYMNY (0 - 45/60cm)
PRZESTRZEŃ OBRONNA (DEFENSIBLE SPACE) (wg. O. Neumana):
Termin zastępczy dla mechanizmów redukujących i dających nam poczucie bezpieczeństwa
w przestrzeni.
BARIERY - ściany, mury, płoty, linie na podłodze, słupki, kamienie itp.
SILNIE OKREŚLONE STREFY WPŁYWÓW - wiadomo do kogo należą i kto ma prawo do nich wchodzić i w nich przebywać,
MOŻLIWOŚĆ NADZORU,
MOŻLIWOŚĆ UCIECZKI,
MOŻLIWOŚĆ UZYSKANIA POMOCY W RAZIE ATAKU
ISTNIEJE ZWIĄZEK POMIĘDZY SPOSOBEM ZAPROJEKTOWANIA PRZESTRZENI
A ZACHOWANIEM KRYMINALNYM - PEWNE TYPY UKŁADÓW SPRZYJAJĄ PRZESTĘPCZOŚCI.
CECHY SPRZYJAJĄCE BEZPIECZEŃSTWU:
Hierarchiczne określenie terytoriów
Wgląd w przestrzenie półprywatne i półpubliczne - odpowiednie rozmieszczenie okien,
Zastosowanie pewnych form architektonicznych i materiałów o dobrej konotacji,
Lokalizacja domu, osiedla w przestrzeni, która jest społecznie sprzyjająca (dobre i złe dzielnice),
Bariery rzeczywiste i symboliczne - w obszarach złych skuteczność barier jest mniejsza.
BARIERY SYMBOLICZNE
Przestrzega się reguł i nie przekracza granic. Im lepiej tego typu detale architektoniczne są
utrzymane tym lepiej pełnią swoją funkcję demarkacji.
RÓŻNICE INDYWIDUALNE POMIĘDZY ZAPOTRZEBOWANIEM NA PRYWATNOŚĆ:
Duże zapotrzebowanie - niepełnosprawni,
Osobowość - ekstrawertycy (szukają kontaktu z otoczeniem) / introwertycy (izolują się),
Stan psychiczny - zapotrzebowanie na prywatność wzrasta,
Rola społeczna i status - przestrzeń jest wskaźnikiem statusu, im wyższa pozycja tym więcej przypisywanej przestrzeni,
Wiek - potrzeba zmienia się w cyklu życia,
Wpływ kultury, w której dana jednostka jest wychowana, różne podejście do gradientów prywatności w domu.