Wykład, 15.11.06

WARTOŚĆ RÓŻNYCH TECHNIK FIZJOTERAPEUTYCZNYCH W LECZENIU ZAKRZEPICY ŻYŁ KOŃCZYN DOLNYCH PO OPERACJACH GINEKOLOGICZNYCH

Katedra i Klinika Położnictwa, Chorób Kobiecych i Ginekologii Onkologicznej II Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej
w Warszawie
Kierownik Kliniki: Prof. dr hab. med. J. Stelmachów

1. ANATOMIA ŻYŁ KOŃCZYN DOLNYCH

żyły powierzchowne (skórne; vv. cutaneae) szczególnie obficie rozwinięte na odciążonych częściach kończyny-grzbiet stopy, dookoła obu kostek, w dole podkolanowym żyły głębokie (podpowięziowe; vv.subfaciales) towarzyszące w przebiegu tętnicom Żyły głębokie i powierzchowne zaopatrzone są w zastawki parzyste w zmiennej liczbie. 2. PRZEPŁYW KRWI W NACZYNIACH ŻYLNYCH KOŃCZYN DOLNYCH układ żył powierzchownych - 20% układ żył głębokich - 75% żyły przeszywające ( przekazujące krew z żył powierzchownych do głębokich ) - 5% 3. TRANSPORT KRWI W ŻYŁACH KOŃCZYN DOLNYCH pompa ssąco - tłocząca - fala tętna z tętnicy przenosi się na sąsiadujące żyły i tłoczy krew ku górze

• pompa mięśniowa przepony - przepona unosząc się wytwarza podciśnienie w jamie brzusznej i żyle głównej dolnej

• pompa mięśniowa kończyn dolnych - kurczące się mięśnie uciskają na żyły i pompują krew do serca

• „serce żylne stopy” - ucisk na znajdujące się od strony podeszwy stopy naczynia powodują wypchnięcie krwi do góry

4. ZAKRZEPICA

Przyścienne powstawanie skrzepliny wewnątrz naczynia krwionośnego

5. CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE POWSTAWANIU SKRZEPLINY
Triada Virchowa

• zwolnienie prądu krwi w naczyniach

• niewydolność serca

• zwężenie naczynia

• żylaki

• unieruchomienie

• uszkodzenie ściany naczynia

• uraz lub operacja

• zapalenie naczyń

• zmiany miażdżycowe

• nieprawidłowości w samej krwi

• -trombofilie wrodzone lub nabyte (niedobór inhibitorów krzepnięcia, nadpłytkowość, hiperfibrynogenemia, zespół nerczycowy, marskość wątroby, DIC, okres pooperacyjny)

6. OBJAWY ZAKRZEPICY ŻYŁ KOŃCZYN DOLNYCH

• zwiększona tkliwość i spoistość łydki

• obrzęk

• dodatni objaw Homansa

7. DIAGNOSTYKA

• badanie kliniczne

• USG żył kończyn dolnych wykorzystujące zjawisko Dopplera z barwnym obrazowaniem przepływu krwi

8. CZYNNIKI RYZYKA WYSTĄPIENIA ZAKRZEPICY

• wiek

• przebyty zabieg operacyjny

• brak ruchu

• choroba nowotworowa

• zakrzepica żylna w wywiadzie

• ciąża

• doustna antykoncepcja

• uraz żył

• żylaki kończyn dolnych

• zapalenie naczyń

• zwiększona krzepliwość krwi

• cukrzyca

• otyłość

9. OPERACJE GINEKOLOGICZNE

• Dostęp:

• brzuszny (laparoskopia, laparotomia)

• pochwowy - pozycja ginekologiczna

• Częstość występowania zakrzepicy żył głębokich po operacjach ginekologicznych waha się od 7 - 29%.

• U pacjentek leczonych operacyjnie z powodu choroby nowotworowej sięga 45%.

• Długotrwałe operacje w pozycji ginekologicznej wiążą się z większym ryzykiem wystąpienia zakrzepicy niż z dostępu brzusznego
  (związane jest to z uciskiem żył podkolanowych).

10. PROFILAKTYKA PRZECIWZAKRZEPOWA

• farmakologiczna

• fizjoterapeutyczna

11. METODY FARMAKOLOGICZNE

• heparyna niefrakcjonowana

• heparyna drobnocząsteczkowa

• doustne środki przeciwkrzepliwe

12. METODY FIZJOTERAPEUTYCZNE

• kinezyterapia

• kompresoterapia

13. KINEZYTERAPIA

• uaktywnia układ krążenia

• powoduje lepsze utlenowanie i odżywienie tkanek

• zwiększa metabolizm komórkowy

• zmniejsza zastój żylny i chłonny

14. ĆWICZENIA PRZED OPERACJĄ

• droga przezpochwowa

• Ćwiczenia przeciwzakrzepowe

• Nauka ćwiczeń oddechowych torem mieszanym

• Nauka efektywnego kaszlu

• Nauka wstawania z łóżka z pominięciem pozycji siadu

• Nauka ćwiczeń wzmacniających mięśnie dna miednicy

• Ćwiczenia kondycyjne

• droga przezbrzuszna

• Ćwiczenia przeciwzakrzepowe

• Nauka ćwiczeń oddechowych torem piersiowym

• Nauka efektywnego kaszlu- stabilizacja rany pooperacyjnej przy rozluźnionych mięśniach brzucha

• Nauka odwracania się na boki

• Nauka wstawania z łóżka przy wyłączonej pracy mięśni brzucha

• Ćwiczenia kondycyjne

15. WCZESNE URUCHAMIANIE PACJENTKI PO OPERACJI !!!

16. KOMPRESOTERAPIA (terapia uciskowa)

• pomaga w zmniejszeniu średnicy naczyń

• zapobiega obrzękom

• zwiększa prędkość odpływu krwi z kończyn dolnych

• obniża ciśnienie żylne

17. RODZAJE OPATRUNKÓW UCISKOWYCH

• opaski uciskowe

• lecznicze

• pończochy

• rajstopy

• podkolanówki

• urządzenia pneumatyczne

18. WSKAZANIA DO POSTĘPOWANIA PROFILAKTYCZNEGO W ZALEŻNOŚCI OD WYSTĘPOWANIA CZYNNIKÓW RYZYKA ZAKRZEPICY ŻYŁ KOŃCZYN DOLNYCH

• Grupy małego ryzyka

• wczesne uruchamianie pacjentki

• pionizacja po 10-12 godz.

• od operacji

• Grupy ryzyka średniego

• pończochy o stopniowym ucisku sięgające do pachwiny lub pneumatyczny ucisk kończyny, założone przed zabiegiem i stosowane do chwili pełnego uruchomienia pacjentki

• heparyna niefrakcjonowana

• heparyna drobnocząsteczkowa

• Grupy dużego ryzyka

• pneumatyczny ucisk kończyny

• heparyna niefrakcjonowana

• heparyna drobnocząsteczkowa

19. LECZENIE ZAKRZEPICY ŻYŁ KOŃCZYN DOLNYCH

• Etap I

• unieruchomienie w łóżku przez 7-10 dni

• uniesienie kończyny dolnej pod kątem 20° na szynie Brauna

• profilaktyka przeciwzakrzepowa

• profilaktyka przeciw zapaleniu płuc

• Etap II

• po opanowaniu stanu ostrego

• stopniowe uruchamianie pacjentki

• statyczne napinanie mięśni kończyn dolnych

• ruchy bierno-czynne

• nauka świadomego oddychania

• dynamiczne skurcze mięśni nóg

• powolne chodzenie

• Magnetoterapia

• terapia wykorzystująca wolnozmienne pole magnetyczne o częstotliwości mniejszej niż 100 Hz i indukcji magnetycznej rzędu 0,1 - 20 mT;

• wykazuje działanie: przeciwbólowe, przeciwzapalne, przeciwobrzękowe i pobudzające krążenie.

• Rehabilitacja pozaszpitalna

• codzienne ćwiczenia fizyczne, spacery, pływanie, jazda na rowerze - około 30 min

• głębokie oddychanie wykorzystujące przeponę

• zabiegi wodne - HYDROTERAPIA

• wysokie ułożenie kończyn dolnych

• prawidłowe odżywianie - pokarmy z dużą zawartością błonnika

• leczenie uciskowe

20. POWIKŁANIA PO OPERACJACH GINEKOLOGICZNYCH Z POWODU CHOROBY NOWOTWOROWEJ

• zakrzepica żylna

• opóźnione gojenie lub rozejście się rany pooperacyjnej

• zaburzenia odpływu limfy po wyciętych węzłach chłonnych