Klasyfikacja zjawisk w układzie: a)Przedmiotowy - trzy grupy pieniężne: - przychody i wydatki pieniężne ekwiwalentne i rynkowe czyli związane z obrotem rynkowym, ruch pieniądza spowodowany z zakupem towarów oraz wynagrodzeń pracowniczych -dochody i wydatki pieniężne transferowe zwane redystrybucyjnymi (podatki) emerytury w ZUS-e - przychody i wydatki pieniężne kredytowe związane z działalnością banku b)podmiotowym 1)finanse publiczne realizowane przez państwo i samorząd terytorialny - dochody i przychody mają charakter transferowy, wydatki mają charakter ekwiwalentny 2)finanse ubezpieczeń majątkowe i osobowe, transfery 3)finanse banków - depozyty, transfery, kredyty bankowe, odsetki, obrót z klientami jest transferowy 4)finanse przedsiębiorstw - ekwiwalentne 5)gospodarstwa domowe - dochody - ekwiwalentne, emerytury - transferowe Funkcje systemu finansowego: 1)funkcja płatności - polega na zapewnieniu sprawnego funkcjonowania płatności - systemy kupna sprzedaży 2)funkcja płatności - zapewnia zamianę na pieniądze papierów wartościowych i odwrotnie 3)funkcja oszczędności - ma zapewnić bezpieczne lokowanie podwyżek pieniężnych i na atrakcyjnych warunkach 4)funkcja kredytowa - dostarczanie kredytu podmiotom w celu popierania, inwestowania i konsumpcji 5)funkcja zabezpieczenia przed ryzykiem 6)funkcja bezpieczeństwa finansowego kraju czyli umożliwienie rządowi prowadzenia polityki wzrostu gospodarczego rządowi bez zatrudnienia, niskiej inflacji, pozycji płatniczej kraju, rezerwy walutowe Ewidencja finansów publicznych - może spełnić kilka funkcji, których nie możne zapewnić rynek.: - funkcja alokacyjna - przejawia się w wykorzystaniu administracyjnego mechanizmu zaspokajania potrzeb społecznych, których nie zapewnia mechanizm rynkowy, głównie ze względu na nadmierne zróżnicowanie dochodu różnych jednostek (bezpłatne szkolnictwo, ochrona zdrowia) zorganizowana obrona narodowa, bezpieczeństwo publiczne - funkcja redystrybucyjna - polega na wtórnym, podziale dochodu narodowego pozyskiwanie dochodu z publicznych sektorów prywatnych. Nie powinna naruszać równowagi podmiotów gospodarczych. Mierzenie funkcji redystrybucyjnej polega na relacji dochodu sektora finansów publicznych do PKB - funkcja stabilizacyjna - polega na rozwiązaniu problemu tzw. magicznego czworoboka; zapewnieniu poziomu wysokiego zatrudnienia; stabilności cen; równowagi finansu płatniczego za granicą - stały wzrost gospodarczy Formy organizacyjno-prawne podmiotów finansów publicznych - jednostka budżetowa - gospodarstwo pomocnicze - zakład budżetowy - fundusze celowe - skarb państwa - jednostki samorządu terytorialnego Dochody budżetu państwa (źródła): I Dochody krajowe 1. dochody podmiotowe (stanowią 89% dochodu budżetowego państwa) - podatek od towarów i usług; podatek akcyzowy; podatek dochodowy od osób prawnych; podatek dochodowy od osób fizycznych 2. dochody nie opodatkowane ( ok.11%) - jednostek budżetowych; dywidend; wpłaty z zysku NBP; cła II Dochody zagraniczne Klasyfikacja wydatków publicznych: - WG RODZAJU: 1) 56-59% - dotacje i subwencje 2) świadczenia dla osób fizycznych 3) wydatki bieżące jednostek budżetowych 4) wydatki majątkowe 5) rozliczenia z bankami 6) obsługa długu publicznego - WG DZIAŁÓW: 1) podstawowe działy gospodarki 2) nauka, oświata, szkolnictwo wyższe 3) ochrona zdrowia i opieka społeczna 4) ubezpieczenia społeczne 5) organy władzy i administracji 6) obsługa długu publicznego 7) inne wydatki Źródła finansowania deficytu budżetowego państwa: 1)sprzedaż skarbowych papierów wartościowych na rynku krajowym i zagranicznym 2)kredytów zaciąganych na rynkach krajowych i zagranicznych 3)z pożyczek 4)z prywatyzacji 5)nadwyżki budżetu państwa z lat ubiegłych Źródła dochodu samorządu terytorialnego: 1)dochody własne 2)subwencja ogólna 3)dotacje celowe z budżetu państwa 4)środki pochodzące z budżetu UE Dochody własne gmin: (2478 gmin) 1)wpływy z podatków: - podatek od nieruchomości - podatek rolny, leśny - podatek od środków transportu - podatek od osób fizycznych - karta podatkowa - podatek od posiadania psów - podatek od spadków i darowizn 2)wpływy z opłat: - targowa - skarbowa - miejscowa - klimatyczna - administracyjna 3)dochody z majątku gminy - dzierżawa - leasing - spółka 4)wysokość udziału we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych zamieszkałych na obszarze gminy (39,34%) 5)wysokość we wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych posiadających siedzibę na terenie gmin (6,39%) Dochody własne powiatu: (315 powiatów ziemskich, 65 powiatów grodzkich) 1)udziały w podatkach dochodowych od osób fizycznych zamieszkałych na obszarze powiatu (10,25%) 2)udział w podatkach dochodowych od osób prawnych zamieszkałych na obszarze powiatu (1,24%) 3)dochody z majątku powiatu Dochody własne województwa: 1)udział w podatku dochodowym od osób fizycznych zamieszkałych na terenie województwa 2)udział w podatku dochodowym od osób prawnych zamieszkałych na terenie województwa 3)dochody z majątku województwa Subwencja ogólna - środki pieniężne przekazywane bezzwrotnie z budżetu państwa na sfinansowanie zadań własnych samorządu terytorialnego, o przeznaczeniu pieniędzy decyduje rada samorządu. Sog = Sw + Sr + So Sog - subwencja ogólna gmin Sw - subwencja wyrównawcza Sr - subwencja równoważąca So - subwencja oświatowa Subwencja równoważąca - zależy od wielkości zadań w zakresie pomocy społecznej realizowanych w gminie w tym wpłatę dodatków mieszkaniowych Subwencja wyrównawcza - zależy od dochodów powiatowych danej gminy na jednego mieszkańca i gęstości zatrudnienia Subwencja oświatowa - zależy od liczby dzieci w wieku szkolnym i dotyczy również awansu zawodowego nauczycieli Sop = Sw + Sr + So Sop - subwencja ogólna powiatu Sw - subwencja wyrównawcza Sr - subwencja równoważąca So - subwencja oświatowa Subwencja wyrównawcza - zależy od dochodów podatkowych w danym powiecie i od stopy bezrobocia Subwencja równoważąca - zależy od wydatków na realizację zadań pomocy społecznej i sieci dróg powiatowych Subwencja oświatowa - zależy od liczby młodzieży chodzących do szkół średnich i awansu zawodowego nauczycieli Sow = Sw + Sr + So Sow - subwencja ogólna województwa Sw - subwencja wyrównawcza Sr - subwencja równoważąca So - subwencja oświatowa Subwencja wyrównawcza - zależy od dochodów podatkowych na jedną osobę i liczby mieszkańców Subwencja równoważąca - zależy od stopy bezrobocia i od powierzchni dróg wojewódzkich przypadających na jednego mieszkańca jest większa od przeciętnej w kraju produktu krajowego brutto jest niższy niż 70% PKB Subwencja oświatowa - zależy od liczby młodzieży w wyższych szkołach zawodowych i awansu zawodowego nauczycieli Znaczenie poszczególnych stawek VAT: 22% - stawka podstawowa - charakter fiskalny, podstawowe źródło finansowania państwa 7% - stawka obniżona - jest stosowana dla towarów i usług o podstawowym znaczeniu dla kosztów utrzymania ludności 3% - stawka obniżona - produkty rolne nie przetworzone, rolnicy - rachunkowość rolnicza 0% - eksport, poza Unią Europejską Formy opodatkowania dochodów z działalności gospodarczej osób fizycznych - opodatkowanie przy zastosowaniu skali podatkowej - ryczałt ewidencjonowany - karta podatkowa Podatek dochodowy od osób prawnych (19%) Podatek od dochodów spółek (przedsiębiorstw)) - rodzaj podatku bezpośredniego obciążającego dochody uzyskiwane przez osoby prawne. Podatnikami tego podatku są wszelkie osoby prawne, niezależnie od faktu w jaki sposób osobowość tę nabyły oraz spółki kapitałowe w organizacji. Podmiotami tego podatku mogą też być jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej, z wyjątkiem spółek nie mających osobowości prawnej (np. spółek cywilnych, jawnych, partnerskich, komandytowych, komandytowo-akcyjnych). Podatek dochodowy od spadków i darowizn - reguluje ustawa z 28.07.1983r o podatku od spadków i darowizn, jest to podatek majątkowy obciążający przyrost majątku osiągnięty nieodpłatnie przez osoby fizyczne Zasady opodatkowania: Wyodrębniono trzy grupy: (od stopnia pokrewieństwa - spadkobierca, darczyńca - darbiorca; kwota zwolniona od podatku i zwolnienie od podatku) 1)najbliżsi (I grupa) - małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synowa, rodzeństwa, ojczyma, macochę i teściów (3%, 5%, 7% kwota zwolniona 9 637 zł) 2)linie boczne pokrewieństwa: zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych (7% kwota zwolniona 7 276 zł) 3)inni nabywcy (12% kwota zwolniona 4 902 zł) Podatek od nieruchomości Zasady opodatkowania nieruchomości: regulowane ustawą z 12.01.1991r. o podatkach i opłatach lokalnych. Podmiotem opodatkowania są: - grunty zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej - budynki i budowle nie objęte działalnością rolniczą i leśną Podstawą opodatkowania są: - w przypadku budynków i gruntów - powierzchnia w m^2 - budowle (silosy) - 2% podstawy autoryzacji Podatek rolny Reguluje ustawa z 15.11.1984r. o podatku rolnym wartość opodatkowania zależy od ha przeliczeniowych okręgi przeliczeniowe zależą od jakości gleb. Gospodarstwo rolne - uznaje się gdy przekracza 1 ha fizyczny albo przeliczeniowy użytków rolnych. W konstrukcji podatku rolnego można wyróżnić: * ulgę, dotyczącą gruntów położonych na terenach górskich i podgórskich * ulgę inwestycyjną, na budowę i modernizację budowli inwestycji i urządzeń melioracyjnych, deszczowni (25%) Współzależności pomiędzy rentownością, płynnością i ryzykiem operacji finansowej Instrumenty rynku pieniężnego: - certyfikaty depozytowe - bony pieniężne banku centralnego - bony skarbowe - weksle handlowe - bony komercyjne Funkcje rynku pieniężnego: 1)alokacja zasobów czyli przepływ pieniężny od podmiotów posiadających nadwyżkę pieniądza do podmiotów z jego niedoborem; zapewnia optymalne wykorzystanie pieniędzy na rynku 2)utrzymanie płynności czyli zamiana gotówki na instrumenty rynku pieniężnego i na odwrót 3)transformacja terminów pasywów na długoterminowe pasywa Indeksy rynku pieniężnego: - WIBOR - określona jako roczna stopa procentowa po jakiej bank jest skłonny udzielić kredyty innym bankom - WIBID - określana jako roczna stopa procentowa, którą bank jest gotów zapłacić za środki przyjęte w depozyty od innych banków Funkcji bonów skarbowych: 1)instrumenty zarządzania płynnością finansową państwa 2)mogą być wykorzystywane przez bank centralny jako instrumenty polityki pieniężnej w operacjach otwartego rynku REPO 3)w przedsiębiorstwach jako narzędzie zarządzania płynnością oraz osiąganiu zysków z lokat Funkcje rynku kapitałowego: 1)alokacja kapitału - czyli finansowanie przedsięwzięć gospodarczych przez drobnych inwestorów 2)mobilizacja kapitału - polegająca na informowaniu inwestorów o możliwościach rynku na świadczenia usług w zakresie podejmowania decyzji inwestycyjnych - maklerskie - doradztwo finansowe - zarządzanie oszczędnościami przez fundusze inwestycyjne 3)transformacja kapitału - polegająca na przybieraniu przez kapitał różnych postaci w zależności od stopy zwrotu i oceny ryzyka 4)wycena kapitału - na rynku wtórnym codziennie przez notowania papierów wartościowych 5)informacja o sytuacji bieżącej i trendach w gospodarce - pełniąc funkcję barometru gospodarczego Papiery wartościowe rynku pieniężnego Instrumenty rynku pieniężnego: - papiery wartościowe mogą mieć charakter wierzycielski (obligacje) własnościowy (akcje) jest to dokument stwierdzający własność rynkową kształtuje się pod wpływem podaży i popytu Prawa: - jedna akcja jeden głos - udział w zyskach firmy w postaci dywidendy - udział w majątku firmy gdy spółka zostanie rozwiązana a majątek sprzedany - poboru nowych akcji emitowanych przez firmę Obligacje - papiery wartościowe poświadczające wierzytelność na określoną sumę wraz z zobowiązaniem do wpłaty oprocentowania. Emitować może Skarb Państwa, podmioty gospodarcze i samorządy terytorialne. Obligacje mogą mieć charakter: - aktywny - gdy służy do pozyskiwania pieniędzy na potrzebach np. Budżetu Państwa - pasywne - służy do regulacji istniejących zobowiązań Skarbu Państwa Metody inwestowania na rynku kapitałowym: 1)analiza fundamentalna rynku Polega na badaniu warunków ekonomicznych funkcjonowania przedsiębiorstwa w celu określenia wartości jego akcji. Analizie wskaźnikowej i rentowności. Celem jest wyszukanie firmy mającej dobre podstawy (fundamentu) pomyślnego rozwoju. Zakłada się że w długim okresie wzrasta wartość rozwijającej się firmy a wraz z tym zwiększa się cena księgowa akcji. Dotyczy więc inwestycji długookresowych i polega na zastosowaniu czterech następujących kroków określających: - warunki makroekonomiczne - warunki branżowe - badać kondycję finansową przedsiębiorstwa - określamy wartość akcji przedsiębiorstwa i porównujemy z ceną rynkową na giełdzie 2)analiza techniczna rynku - spekulacyjna - doinwestowania na krótkie okresy w wyniku analizy można tanio kupić i drogo sprzedać. Obejmuje analizy trendu (rosnący czy malejący) i analizy formacji analizy wartości obrotów oraz teorię tzw. cykli. 3)analiza portfelowa rynku - stosowana przez otwarte fundusze inwestycyjne ograniczanie rynku przez dawersyfikację Zadania rynku walutowego: - transfery siły nabywczej w formie pieniądza między różnymi krajami - tworzenie możliwości wyrównywania obrotów zagranicznych nie kompensowanych w ujemnych obrotów towarów i usług między krajami lub podmiotami gospodarczymi może być sfinansowanie zagranicznymi pieniędzmi - ochrona zagranicznych pieniędzy przed deprecjacją sprawozdawczą zmianą kursów walut poprzez wykorzystanie transakcji terminowych forward i swap. Czynniki wpływające na kursy walutowe: Generalnie kurs walutowy kształtowany jest przez podaż i popyt, a czynniki które to kształtują to: - długookresowe (długoterminowe tendencje zwyżki) 1) punktem wyjścia w jaki sposób są wyznaczone kursy walutowe w długim okresie jest idea nazywana prawem jednej celi 2) na kształtowanie kursów walutowych wpływają cła i kontyngenty celne ograniczające ilość dóbr zagranicznych, które można sprzedać w kraju. Cła mają powodować wzrost kursu waluty krajowej i spadek zagranicznej. 3) referencje względem dóbr krajowych i zagranicznych - krótkookresowe - są to czynniki powodujące wahania kursu, przepływ spekulacyjnych kapitałów do Polski będzie powodował wzrost kursu złotego: 1) zmiana stóp procentowych - krótkoterminowe zmiany są podyktowane tym jak zmieniają się stopy procentowe na innych rynkach Cele instrumentów pochodnych: Instrumenty pochodne są wykorzystywane przez inwestorów do trzech podstawowych celów: - zabezpieczenia (hedging) - transakcje zawierane w celu ograniczenia strat wynikających z inwestycji na rynku kasowym, czyli zabezpieczenie inwestora przed zmianami ceny instrumentu podstawowego. - spekulacji - zawierane w celu osiągnięcia zysku wynikającego z przekonania o wzroście lub spadku wartości instrumentu pochodnego, uzyskanie ponadprzeciętnych dochodów przy założeniu, że inwestor poniesie ryzyko większe niż przeciętne. - arbitrażu - zawierane w celu osiągnięcia zysku bez ponoszenia ryzyka dzięki jednoczesnemu zawarciu transakcji na rynku kasowym i terminowym. Celem stosowania instrumentów pochodnych jest więc nie transfer kapitału jak w przypadku akcji, obligacji lub walut, lecz transferów zobowiązań i ryzyka. Skład sprawozdania finansowego: - bilans - rachunek zysków i strat - rachunek przepływów pieniężnych Wskaźnikowa płynność finansowa: - wskaźniki płynności finansowej - wskaźniki produktywności majątku - wskaźniki struktury finansowej (zadłużenia) - wskaźniki rentowności (zyskowności) - wskaźniki wartości rynkowej firmy

r - rentowność

b - bezpieczeństwo

p - płynność

---