Hubert Świętek
Zagadnienie sukcesji w prawie międzynarodowym
I Pojęcie sukcesji państw
1) Wg KW 78- art. 2- sukcesja państw oznacza zastąpienie jednego państwa przez inne w zakresie odpowiedzialności za międzynarodowe stosunki terytorium.
* ale sukcesja w KW odnosi się tylko do traktatów międzypaństwowych i zawartych w formie pisemnej- co nie wpływa na ważność innych
- Wg Symonidesa- przejęcie praw i obowiązków w odniesieniu do określonego terytorium
***domniemanie ciągłości państw- państwo istnieje tak długo, dopóki z całą pewnością nie można stwierdzić jego upadku
2) -państwo poprzednik- państwo zastąpione
-państwo sukcesor- państwo zastępujące
- nowo powstałe niepodległe państwo- państwo sukcesor, którego terytorium bezpośrednio przed datą sukcesji stanowiło terytorium zależne, za którego SM państwo poprzednik ponosiło odpowiedzialność
- data sukcesji- data zmiany władztwa terytorialnego
3) Zagadnienie sukcesji powstaje przy powstaniu lub zniknięciu państwa.
- sukcesja to rezultat zmiany zwierzchnictwa terytorialnego nad:
*częścią (podmiot dotychczasowy zachowuje swe istnienie) (np. secesja części terytorium, uzyskanie niepodległości przez terytorium zależne, cesja między państwami, inkorporacja)=> sukcesja częściowa
*całością określonego terytorium państwowego (dotychczasowy podmiot znika) (rozpad państwa lub zjednoczenie). => sukcesja całkowita
- ale często trudno jest orzec, czy państwo poprzednik zniknęło czy nie- np. ZSRR czy JUG
4) Przedmiotem sukcesji mogą być:
* terytorium- siłą rzeczy, bo sukcesja wiąże się ze zmianą zwierzchnictwa terytorialnego; jednak pojecie sukcesji nie obejmuje zmian terytorialnych sprzecznych z PM
*umowy międzynarodowe,
*zobowiązania i prawa pozatraktatowe (cywilne),
*członkostwo w organizacjach międzynarodowych.
5) Ze względu na praktyczne znaczenie problemu w związku z dekolonizacją, od 1961 roku problemem sukcesji zajęła się Komisja Prawa Międzynarodowego
- Wynikiem jej prac są dwie Konwencje:
* Konwencja wiedeńska o sukcesji państwa w odniesieniu do traktatów z 1978 r (weszła w Zycie w 1996, 21 państw, Polska nie) i
* Konwencja wiedeńska w odniesieniu do własności, archiwów i długów państwowych z 1983 r. (nie weszła w życie)
* 1997- deklaracja zasad rządzących sukcesją w odniesieniu do obywatelstwa- nie zdołano przygotować projektu.
6) Sukcesja międzynarodowa jest stosunkiem miedzy 2 państwami i w żadnym razie nie może nastąpić w obrębie tego samego państwa (przy zmianie rządu czy ustroju- zachowana ciągłość) jako podmiotu PM oraz w stosunku do terytorium niczyjego- czyli Rosja Radziecka nie miała prawa odrzucić długów.
II Skutki sukcesji państw w zakresie umów międzynarodowych (typy sukcesji państw wyróżnione przez kW 78- opiera się głównie na tabula rasa i prawie wyboru)
1) Skutkami sukcesji traktatów jest ich wygasnięcie albo ewentualne lub konieczne zachowanie mocy obowiązującej; KW wyróżnia 3 typy sukcesji ze względu na wywołane skutki:
2) Pierwszy typ sukcesji (wszystkie umowy wygasają)- sukcesja w odniesieniu do cześci terytorium ( część II KW)- czyli w odniesieniu do cesji
- rodzaje cesji:
* odpłatna np. Alaska
* wzajemna np. PRL- ZSRR
* plebiscytarna np. 1920 na Mazurach
a) ma miejsce wtedy, gdy część terytorium państwa lub jakiekolwiek terytorium niebędące częścią terytorium państwa, za którego SM jest ono odpowiedzialne, staje się częścią terytorium innego państwa (cesja lub przyłączenie się terytorium zależnego z innym państwem):
b) wówczas ma miejsce przesuwalność granicy traktatowej (a nie sukcesja traktatu, tylko zmiana terytorialnego zakresu obowiązywania umowy):
- umowy międzynarodowe państwa- poprzednika wygasają względem tego terytorium,
- zaś umowy międzynarodowe państwa sukcesyjnego obowiązują względem tego terytorium,
- wyjątki 2: chyba, że z umowy wynika lub zostało w jakikolwiek inny sposób ustalone, że *zastosowanie umowy do tego terytorium byłoby sprzeczne z przedmiotem i celem umowy (chodzi głównie o traktaty które same ograniczają swój zasięg terytorialny) *lub zmieniałoby zasadniczo warunki jej działania.
=> kodyfikacja PM, bo taki zwyczaj już wcześniej
3) Drugi typ sukcesji (państwo może na swoje życzenie pozostać związane umowami)-
a) ma miejsce wtedy, gdy z terytorium zależnego powstaje nowe państwo lub z kilku terytoriów zależnych powstaje nowe państwo
b)art. 78 państwo takie nie jest zobowiązane do utrzymania swego związania się umową, która obowiązywała wobec jego terytorium w czasie kiedy nastąpiła sukcesja państw.
- ale ma prawo przejąć zobowiązania państwa- poprzednika. Sposób wykonania tego prawa zależy od rodzaju traktatu:
c) umowy wielostronne:
- nowe państwo może, w drodze aktu jednostronnego, notyfikując depozytariuszowi, na piśmie, przyjąć traktaty wielostronne
- wyjątki:
*gdy z umowy wynika lub inaczej ustalono, ze stosowanie wobec nowego p byloby niezgodne z przedmiotem i celem umowy lub zmieniloby zasadniczo warunki jej dzialania
* jeśli tak wynika z umowy lub z uwagi na ograniczoną liczbę stron lub ze względu na przedmiot i cel umowy uczestnictwo jakiegokolwiek nowego państwa musiałoby być uważane za wymagające zgody wszystkich stron, to jest konieczna zgoda pozostałych stron dla przystąpienia nowopowstałego państwa
- w okresie między niepodległością a notyfikacją uznaje się, że działanie umowy jest zawieszone dla tego państwa. Inne państwa mają obowiązek powstrzymać się od działań mogących uniemożliwić uczestnictwo nowego państwa w tym traktacie
- analogicznie- do umów które w momencie sukcesji nie weszły w życie (można notyfikować stanie się państwem umawiającym się lub państwem stroną- zależnie od tego czy poprzednik wyraził zgodę na związanie się) oraz umów wymagających ratyfikacji czy zatwierdzenia.
- zastrzeżenia- utrzymane w mocy, ale może je odwołać+ ma prawo do włanych przy notyfikacji sukcesji.
- stanie się strony tylko części częścią umowy- w momencie sukcesji, jeśli umowa to dopuszcza, to państwo ma do tego prawo.
- staje się stroną umowy od daty sukcesji- czyli daty uzyskania niepodległości, ale umowa zawieszona.- chyba że strony ustaliły inaczej.
d) Umowy dwustronne:
- zasada sukcesji kontraktualnej- państwo nowopowstałe może dokonać sukcesji zobowiązań traktatowych poprzednika tylko za zgodą drugiej strony
- uzgodnienie sukcesji może być wyraźne lub dorozumiane, a więc wynikające z postępowania obu państw.
- umowa obowiązuje od daty sukcesji, chyba, że strony uzgodniły inaczej
- umowa działa wówczas niezależnie od jej obowiązywania czy zawieszania miedzy państwm poprzednikiem a 2 stroną umowy
- kontynuowanie prowizorycznego stosowania- z państwami, które wyrażą na to wyraźną lub dorozumianą zgodę; może też prowizorycznie stosować, zanim wyrazi ostateczną decyzję co do chęci pozostania lub nie stroną umowy, z państwami, które wyrażą na to zgodę.
Praktyka:
- niektóre państwa zawierały umowy sukcesyjne z byłą metropolią, w których regulowały problemy sukcesji, gł GBR. - ale umowy sukcesyjne nie mogły rozwiązać sprawy skuteczności traktatów wobec państw trzecich
** KW (art. 8,9)- wyklucza przejęcie zobowiązań traktatowych przez państwa trzecie na mocy samych tylko ustaleń umowy sukcesyjnej lub jednostronnej notyfikacji państwa; sprawy te musza być rozstrzygnięte zgodnie z KW- ustala pierwszeństwo norm KW nad postanowieniami umów sukcesyjnych czy notyfikacji.
*tzw. teoria tabula rasa - nowe państwo uznaje, że nie jest związane żadnymi dawniejszymi umowami wielostronnymi metropolii; Podstawą jest to, że metropolia działała we własnym interesie a nie w interesie ludności. ( np. USA po uzyskaniu niepodległości, Am Łac, Polska 1918, Algieria, Górna Wolta)
*teoria prawa wyboru - wybór umów jakie chce utrzymać w mocy. Czyni to nowe panstywo uprzywilejowanym, bo może dowolnie decydować; stosowana jako reguła wobec umów wielostronnych, co popierał SG ONZ jako depozytariusz wielu umów wielostronnych.
*umowa jest obowiązująca gdy obie strony się na to zgadzają („prawo do namysłu”- 2 lata na przyjęcie stanowiska= doktryna Nyerere)- po raz I przez Tanganikę- uznanie na zasadzie wzajemności wszystkich umów dwustronnych, na 2 lata od dnia uzyskania niepodległości; w tym czasie miały zostać przeprowadzone negocjacje w celu przedłużenia lub zmiany tych umów zgodnie z ustaleniami zainteresowanych stron. Co się tyczy umów wielostronnych, uznaje się je za wiążące na zasadzie wzajemności, a więc w stosunkach z państwami, które nie wyraziły przeciwnego zamiaru.
=> uwzględnia interesy nie tylko nowego państwa, ale też innych państw, będących stronami umów będących przedmiotem sukcesji.
* kontynuacja z prawem wypowiedzenia- ogólna sukcesja, jednak nowemu państwu, jak i innym strono, przysługuje prawo wypowiedzenia, wykonywane zgodnie z postanowieniami umowy- krytykowane jako niezgodne z prawem do samostanowienia,
4) Trzeci typ sukcesji (reguła kontynuacji zobowiązań traktatowych ipso iure)-
a) ma miejsce przy zjednoczeniu (w tym inkorporacji) i podziale państw
b)w momencie zjednoczenia, każda umowa wiążąca wcześniej którekolwiek z jednoczących się państw zachowuje swoją moc względem państwa sukcesyjnego z mocy prawa.
- wyjątki:
* jeśli państwo sukcesor i inne państwo strona lub państwa strony ustalili inaczej lub
* z umowy wynika lub zostało inaczej ustalone, że stosowanie umowy w odniesieniu do państwa sukcesora
byłoby niezgodne z przedmiotem lub celem umowy lub zmieniałoby zasadniczo warunki jej działania
- kontynuacja traktatów jest ograniczona do części terytorium państwa sukcesora, do której stosowała się przed sukcesją; państwo sukcesor może jednak rozciągnąć umowę na całe swe teytoium, jeśli:
* w przypadku traktatów wielostronnych o otwartym uczestnictwie- wystarczy jednostronna notyfikacja, chyba, że z umowy wynika lub zostało inaczej ustalone, że stosowanie umowy w odniesieniu do całego terytorium państwa sukcesora byłoby niezgodne z przedmiotem lub celem umowy lub zmieniałoby zasadniczo warunki jej działania
* w przypadku traktatów wielostronnych o ograniczonym uczestnictwie oraz traktatów dwustronnych- konieczne jest wspólne uzgodnienie między państwem- sukcesorem innymi stronami czy stroną traktatu.
- w przypadku umów które nie weszły jeszcze w życie, a w których umawiającym się państwem było jedno z państw poprzeników- analogiczna procedura (notyfikacja, że chce stać się państwem umawiającym się lub państwem stroną, zaleznie od tego, czy poprzednik wyraził zgodę na związanie się), ale bez przymusu
- w przypadku umów podpisanych przez poprzednika ale wymagających ratyfikacji lub zatwierdzenia- analogiczna procedura, ale bez przymusu.
=> a co z przyłączeniem się??????????????????????????????????????????????????
c) w momencie rozczłonkowania lub secesji terytorium lub terytoriów celu utworzenia niepodległego państwa lub państw- umowy międzynarodowe zachowują moc obowiązującą bez względu na istnienie państwa- poprzednika;
- w odniesieniu do całego terytorium nowego państwa, z wyjątkiem umów zlokalizowanych tylko do terytorium jednego z oddzielających się państw lub tylko do terytorium państwa poprzednika
- wyjątki:
* dekolonizacja
* zainteresowane państwa inaczej uzgodnią
* z umowy wynika lub zostało ustalone inaczej, że stosowanie umowy w stosunku do państwa sukcesora…
d) jeśli po oddzieleniu się terytoriów państwo poprzednik nadal istnieje, to wszystkie umowy nadal obowiązują w stosunku do niego, chyba, że:
* zainteresowane państwa uzgodniły inaczej
* z umowy wynika lub…
* ustalono, ze umowa dotyczy tylko terytorium, które oddzieliło się od państwa poprzednika
5) Czwarty typ sukcesji- dotyczący reżimów terytorialnych ustanowionych w granicach ( granicznych i innych)= umowy realne, dyspozytywne, zlokalizowane, terytorialne
* umowy, których treścią jest stworzenie pewnej trwałej sytuacji prawnej, ściśle związanej z danym terytorium, niezależnie od zmian władztwa nad nim:.
a) reżimy graniczne
- dotyczą ustalenia granic państwowych
b) inne reżimy terytorialne
- np. umowy ustanawiające wolność żeglugi na rzece międzynarodowej lub demielitaryzujaące jakieś terytorium.
c) zgodnie z powszechnie utrwalonym poglądem, sukcesja nie przerywa stosowania tego typu umów wobec tego terytorium, którego status umowy regulują. Pozostają one w mocy jako związane z terytorium, a nie z suwerenem, który na tym terytorium sprawuje władzę.
=> na państwo sukcesora automatycznie przechodzą umowy jako całość (graniczne) lub te ich postanowienia, które tworzą szczególny reżim terytorialny.
d) KW 78:
-art 11- sukcesja państw jako taka nie narusza granic ustalonych przez umowę lub zobowiązań i praw ustalonych przez umowę a dotyczących statusu prawnego granicy
=> sukcesja traktatowych ustaleń granicznych z mocy prawa
- art. 12- potwierdza zasadę trwałości ustaleń traktatowych o charakterze zlokalizowanym; dotyczy praw i zobowiązań na rzecz określonego terytorium innego pańswa (czyli np. prawa korzystania kantonu szwajcarskiego z rzeki przepływającej przez land niemiecki) jak i wszystkich państw.
* spod działania tego artykułu wyłaczone sa umowy dotyczące utworzenia baz wojskowych
e) postanowienia graniczne wzmacnia KW 69:
art62- wyklucza możliwość powoływania się na zasadniczą zmianę okoliczności jako podstawę położenia kresu traktatów granicznych
III Pozostałe zagadnienia związane z sukcesją państw
1)Swoboda wyboru umów ograniczona jest:
*zasadą trwałości granic (nowopowstałe państwa przyjmują wcześniejsze zobowiązania i ustalenia w sprawie granic),
*inne rezimy terytorialne na korzyść państw trzecich, z wyjątkiem baz wojskowych
*normami ius cogens czy fundamentalnymi zasadami PM
2) Państwo, które po oddzieleniu się części jego terytorium zachowuje swoją tożsamość, nadal związane jest tymi samymi umowami, z wyjątkiem umów zlokalizowanych.
3) Wymóg legalności ( art. 6) - konwencja stosuje się tylko do przypadków sukcesji zgodnych z PM, a w szczególności z zasadami PM wyrażonymi w KNZ; aneksja nie może być zaliczana do katalogu zmian objętych mianem sukcesji. Musi uwzględniać prawo narodów do samostanowienia.
4) Konwencja ma zastosowanie tylko do umów, które weszły w Zycie po jej wejściu w życie, chyba, ze ustalono co innego (art. 7)
5) art. 5- zobowiązania nałożone przez PM niezależnie od umowy obowiązują niezależnie od obowiązywania umowy;
=> ale KW raczej tworzy prawo, niż je kodyfikuje- bo treść prawa zwyczajowego jest w tej sprawie niejasna, ponieważ zagadnienie sukcesji powstaje przewaznie w sytuacji dużego napięcia politycznego+ w specyficznych zawsze okolicznościach- uogólnienia są trudne do osiągnięcia
=> zatem przepis dość martwy poczatkowo, ale może być źródłem powstawania norm zwyczajowych i wywiera wpływ na praktykę państw, co wyraża się w powoływaniu się na jej postanowienia w traktatach dwustronnych między panstwami w sprawach sukcesji oraz w organach międzynarodowych, np. na Międzynarodowej Konferencji w sprawie b. Jugosławii.
6) art. 39- odpowiedzialność państwa agresora i wszczęcie działań wojennych- KW nie przesądza kwestii sukcesji jakie mogą wyniknąc w związku z tymi sytuacjami
7) okupacja wojskowa- KW nie przesądza żadnej kwestii jaka może wyniknąć w odniesieniu do umowy podpisanej w czasie okupacji wojskowej jej terytorium.
8) procedura rozstrzygania sporów interpretacji KW:
- konsultacje i negocjacje (6 miesięcy)
- jak nie ma rezultatów- o jakakolwiek strona może złożyć wniosek o koncyliację ONZ
- opcyjnie- można złożyć notyfikację o tym, że jak zawioda punkty a i b, to jakakolwiek strona może złożyć wnosek do MTS lub arbitrażu- na zasadzie wzajemności
- państwa mogą też za porozumieniem złożyć sprawę do dowolnego środka rozstrzygania sporu
9) Najnowsza praktyka państw- tylko w ograniczonym zakresie normy KW zadziałały:
a) zjednoczenie Niemiec 2 X 1990- wbrew KW- wykorzystano art. 15- przesuwalność granic +negocjacje:
- kwestia sukcesji rozwiązana w 2 traktatach- o zjednoczeniu między RFN i NRD 31 VIII 90 oraz traktat o ostatecznym uregulowaniu 12 IX 1990- 2+4
- rozciągnięcie umów RFN na b. NRD, natomiast w 2 stronę- nie.
- kwestie sukcesji umów byłej NRD mają być rozstrzygnięte w wyniku konsultacji z innymi stronami tych umów, ale wykluczono możliwość przejęcia takich umów NRD, których nie można pogodzić z zasadami konstytucyjnymi RFN.
b) Rozpad Czecho- Słowacji (1 I 93)- zgodnie z KW, ale za pomocą deklaracji, a nie ipso iure.
- przejęcie umów wielostronnych- oba państwa potwierdziły sukcesję wobec wszystkich umów poprzednio wiązących państwo federacyjne, których depozytariuszem jest Sek Gen,powołując się na zwyczaj międzynarodowy, ale nie na KW 78.
- sukcesję umów dwustronnych uregulowano w bezpośrednich rokowaniach.
c) Jugosławia 91-92:- zgodne z KW, ale za pomocą deklaracji, a nie ipso iure.
- przejęcie umów wielostronnych
- dwustronne- rokowania ustaliły sukcesję 60% umów
* ale problem, czy znikło poprzednie państwo, czy jedynie seria secesji- inne państwa nie uznały, że Nowa Jugosławia była kontynuatorką b. Jugosławii, mimo jej deklaracji w tej materii. Odmówiono jej kontynuowania członkostwa Jugosławii w ONZ (ale to nie odnosi się do sukcesji traktatów, tylko nieskodyfikowanej spawy sukcesji członkostwa w OM). FRJ nie jest dlatego wymieniana na listach stron poszczególnych umów.
d) ZSRR 1991:- troche zgodne, trochę nie- tylko Rosja zgodna
- szczególnie trudny problem- bo łączy w sobie problemy rozpadu federacji (wszystkie inne republiki) i secesji (republiki bałtyckie).
- p. baltyckie uznały, ze w ich przypadku nastąpił kres nielegalnej okupacji i odmówiły uznania umów ZSRR (choć w praktyce obowiązuje polsko- radziecka umowa o granicy z 1945- w myśl KW) , natomiast uznały umowy z 20- lecia międzywojennego, których przeglądu dokonano z poszczególnymi państwami
=> wspólnota międzynarodowa to uznała.
=> wykorzystali sytuację II KW, przeznaczoną dla dekolonizacji.
- inne republiki- przyjęły zobowiązania traktatowe, ale w wyniku deklaracji i negocjacji dwustronnych (to drugie zgodne z KW), a nie ipso iure; nie przyjęły zlokalizowanych i takich, których cel i przedmiot ich nie dotyczyły, np. dotyczących broni jądrowej (zgodnie z KW)
* do ONZ zostały przyjęte (poza UKR i BIA), a nie kontynuowały członkostwo ZSRR.
- Rosja uznała się za kontynuatorkę ZSRR, co uznały inne państwa oraz państwa WNP (nikt nie protestował)- przejęła wszystkie umowy na zasadzie ciągłości(nie- sukcesja).
* ale zakres tych zobowiązań uległ jednak zmianie- bo Rosja nie może w pełni wykonywać zobowiązań traktatowych dotyczących delimitacji czy współpracy na obszarze Bałtyku, bo jej dostęp został znacznie ograniczony (zgodnie z KW- sytuacja radykalnej zmiany zobowiązań traktatowych+ zlokalizowane terytorialnie w państwach bałtyckich+ zasadnicza zmiana okoliczności).
e) Wnioski:
- najnowsza praktyka wskazuje, że państwa nie są jednoznacznie uprawnione do odmówienia przejęcia zobowiązań traktatowych państwa- poprzednika, ale nie są też zobowiązane do przyjęcia tych zobowiązań ipso iure.
- istnieje przewaznie domniemanie kontynuacji zobowiązań, ale musi być ono potwierdzone przez nowopowstałe państwo albo w wyniku deklaracji jednostronnej, albo w formie dwu i wielostronnej.
- w przypadku umów zlokalizowanych zasadnicze znaczenie mają porozumienia między zainteresowanymi stronami.
- w przypadku umów wielostronnych sukcesja zalezy od decyzji nowopowstałego państwa- generalnie przyjmują wszystkie
- w przypadku dwustronnych- normą stały się konsultacje, za pośrednictwem których pewne umowy zostają uznane za wygasłe, przede wszystkim ze względu na zasadniczą zmianę okoliczności. (zgodne z KW- bo strony mogą ustalić inaczej).
10) Sukcesja mienia państwowego, długów i archiwów (KW 83)
a)Brak powszechnych norm; w nauce PM przyjmuje się znaczenie:
- zasada dobrej wiary, ale większa swoboda w przypadku państw powstałych w procesie dekolonizacji.
b) problem stał się ważny w Europie w wyniku zjednoczenia Niemiec i rozpadu kilku federacji
- ponieważ konwencja nie weszła w życie, konieczne było zamieszczenie w traktacie o przywróceniu jedności Niemiec z 31 sierpnia 1990 roku przepisów dotyczących kwestii sukcesyjnych
c) praktyka w odniesieniu do mienia:
- jednolita praktyka przed konwencją- zasdada przejścia całego majątku poprzednika na własność sukcesora bez odszkodowania. Sukcesor przejmuje majątek z mocy prawa międzynarodowego, bez konieczności wydawania jakichkolwiek aktów wewnętrznych.
=> jedna z niewielu norm zwyczajowych z dziedziny prawa sukcesji.
d) praktyka w odniesieniu do archiwów:
- archiwa odnoszące się wyłącznie do terytorium zmieniającego suwerena powinny zostać przekazane sukcesorowi
- inne, odnoszące się jedynie częściowo do terytorium zmieniającego suwerena, pozostają własnością poprzednika, lecz powinny być udostępniane w odpowiednim zakresie sukcesorowi.
=> zasada proweniencji (pochodzenia archiwów) połączona z zasadą pertynencji (przynależności funkcjonalnej).
e) praktyka w odniesieniu do bibliotek i dział sztuki
- brak powszechnych zasad, niewielkie zainteresowanie PM.
- wykształciły się jednak 2 zasady:
* terytorialnej więzi dóbr kultury
* obowiązku restytucji dzieł sztuki wywiezionych nielegalnie lub w przypadku konfliktu zbrojnego.
=> ale praktyka niekonsekwentna.- powoływano się też na szczególne znaczenie dla kultury poprzednika.
=> zatem brak powszechnej normy zwyczajowej.
f) praktyka w odniesieniu do długów państwowych:
- zagadnienie niezwykle dyskusyjne, praktyka bardzo różnorodna, brak norm zwyczajowych
- zarówno przypadki przejęcia całości lub części długu poprzednika, jak tez sytuacje odrzucenia wszystkich lub niektórych kategorii długów (np. RFN odrzuciła długi NRD).
g) Ogólne zasady sukcesji zawarte w KW 1983 w odniesieniu do ekonomicznych aspektów zmian terytorialnych:
- prymat umowy między poprzednikiem i następnikiem w tej materii
- istotna rola zasady słuszności i dobrej wiary
- uprzywilejowanie nowych państw niepodległych
- we wszystkich rodzajach sukcesji- mienie państwowe przechodzi na własność sukcesora-
*nieruchome wraz z terytorium, a
*ruchome w takim zakresie, w jakim jest ono związane ze sprawowaniem władztwa terytorialnego oraz
*słuszną część pozostałego mienia ruchomego oraz mienia położonego za zagranicą
- odnośnie do długów- gdy brak unormowania umownego- następnik powinien przejąć część długów poprzednika zgodnie z zasadą słuszności. W przypadku zjednoczenia- całość.
11) Sukcesja w odniesieniu do członkostwa w OM.
- praktyka dość jednolita (ale np. po rozpadzie ZRA- przyjęto milcząco oba państwa, ale przed zjednoczeniem oba były członkami ONZ)- odrzucała automatyczne uznanie członkostwa sukcesorów w OM, niezależnie od typu zmian terytorialnych (cesja, rozpad itd.)
- w przypadku inkorporacji- kontynuowano członkostwo sukcesora.
- nowe państwa muszą przejść całą procedurę akcesyjną, a państwa identyczne z poprzednikiem zachowują dawne członkostwo.
12) Sukcesja w odniesieniu do obywatelstwa
a) 2 podstawowe kierunki sukcesji:
- obywatelstwo może zostać niezmienione- tylko na podstawie umowy międzynarodowej; skutkuje wymianą ludności między zainteresowanymi państwami; np. GRE- TUR 1923; POL- ZSRR 1945 (ale tu chodziło o zmianę obywatelstwa z powrotem, bo za okupacji sowieckiej nadano Polakom i Żydom obywatelstwo sowieckie; nadano też prawo zmiany obywatelstwa mniejszościom w Polsce na sowieckie); umowa poczdamska 1945 o przesiedleniu Niemców.
- zmiana obywatelstwa- początkowo uznawano jej automatyzm, we wszystkich formach zmiany władztwa terytorialnego, a szczególnie w przypadku secesji, szczególnie po I wojnie światowej a także często po II wojnie, szczególnie w traktacie z Włochami.
=>Koncepcja znacznie osłabiona wraz z rozwojem koncepcji PC; upowszechniła się zasada opcji- prawa wyboru zainteresowanej ludności.
b) współczesna praktyka:
- w przypadku GER- nie było problemu, bo w RFN uznawano konstrukcję identyczności z Rzeszą Niemiecką i obejmowała wszystkie osoby z granic z 1937 roku i ich zstępnych.
- w przypadku RUS- wszyscy obywatele ZSRR zamieszkali w Rosji, chyba, że w ciągu roku od wejścia w życie ustawy odrzucą to obywatelstwo. Pod pwenymiu warunkami obywatelstwo rosyjskie mogli też nabyć bezpaństwowcy zamieszkali na terenie całego ZSRR oraz obywatele innych części b. ZSRR.+ obywatele ZSRR przebywający w momencie rozpadu za granića. (nie było obywatelstwa rosyjskiego w ramach ZSRR)
- inne p. b. ZSRR- nadały obywatelstwo wszystkim zamieszkałym na swych terytoriach w momencie rozpadu oraz wszystkim innym którzy mieli obywatelstwo danej republiki.
- JUG- obywatelstwo poszczególnych republik decydowało. + prawo uzyskania obywatelstwa, jeśli z momencie rozpadu stale zamieszkiwano daną republikę.
c) zasady deklaracji zasad rządzących sukcesją w odniesieniu do obywatelstwa z 1997:
- kompetencje prawa wew do regulowania kwestii obywatelstwa
- wprowadzenie instytucji opcji dla maksymalnego uwzględnienia zdania zainteresowanych ludzi
- eliminacja zjawiska bezpaństwowości w wyniku sukcesji
13 Sukcesja w odniesieniu do odpowiedzialności międzynarodowej
a) dla odpowiedzialności konieczne sa 2 warunki- naruszenie PM oraz możliwość przypisania tego naruszenia państwu- zatem sukcesja byłaby tu odpowiedzialnością jednego państwa za inne.
b) zaganienie nie skodyfikowane w konwencjach o sukcesji oraz w pracach nad kodyfikacją odpowiedzialności
c) wieloraka praktyka sądowa- ale na ogół odrzucano odpowiedzialność sukcesora, chyba że państwa uzgodniły inaczej- np. Cze i Sło za Czechosł..
- współcześnie jednak całkowite zwolnienie sukcesorów z odpowiedzialności byłoby sprzeczne z zasadą słuszności, która we współczesnym PM jest coraz ważniejsza; szczególnie w sytuacji unii państw; generalnie jednak odpowiedzialność wygasa wraz z państwem.