4. BADANIA TEORETYCZNE

_{METODY TEORETYCZNE ZAPEWNIAJĄ:}

• _{Analityczne zbadanie, uporządkowanie i opis materiału badawczego,}

• _{Naukowy rygor myślenia, rozumowania i wnioskowania o zebranym materiale empirycznym,}

• _{Przetwarzanie tego materiału w pojęcia, kategorie, twierdzenia, prawa i zasady oraz zbudowanie niesprzecznego systemu hipotez i teorii naukowych;}

• _{Możliwość sprawdzenia (weryfikacji) hipotez i teorii.}

_{METODY TEORETYCZNE}

• _{Analiza (występuje w składzie wielu innych metod - proces analityczno-syntetyczny)}

• _{Synteza - podobnie}

• _{Abstrahowanie}

• _Porównanie

• _{Metody wnioskowania}

• _Indukcja

• _Dedukcja

• _Redukcja

• _Analogia

• _{Metody heurystyczne}

_ANALIZA

• _{Rozbiór, rozłożenie pewnej całości na jej części składowe i rozpatrywanie każdej z nich osobno; badanie poszczególnych cech i właściwości przedmiotu, zjawiska, wydarzenia; przeciwieństwo syntezy; analiza może być zabiegiem fizycznym lub czynnością myślową (analiza myślowa), różne postacie analizy towarzyszą wszelkim badaniom naukowym, w każdym bowiem występuje analiza i synteza jako metody postępowania naukowego. (K. Borzęcki, Leksykon podręczny, s. 24)}

_SYNTEZA

• _{Metoda działania polegająca na otrzymywaniu wytworu przez składanie elementów w całość…..Synteza myślowa jedna z podstawowych czynności umysłu ludzkiego polegająca na łączeniu w nową całość wyodrębnionych przez analizę myślową elementów (części, cech, relacji) danego obiektu czy problemu. (op. cit. s. 205)}

_INDUKCJA

• _{Empiryczna metoda badań polegająca na dochodzeniu do praw ogólnych na podstawie eksperymentów i obserwacji faktów. Rozumowanie polegające na wyprowadzaniu wniosków ogólnych z przesłanek będących szczególnymi przypadkami tych wniosków. Indukcja stanowi często teoretyczną podstawę w naukach empirycznych (op. cit. S. 93)}

_{WNIOSKOWANIE INDUKCYJNE}

_{Wnioskowanie zawodne; wyprowadzanie wniosków uogólniających przesłanki będące poszczególnymi przypadkami tych wniosków (op. cit. S. 228).}

_{Indukcja zupełna - oczywista - wszystkie przesłanki prowadzą do jednego wniosku.}

_{Indukcja niezupełna - brak niektórych przesłanek.}

_REDUKCJA

_{Dobieranie do zdania uznanego za prawdziwe takiego zdania, z którego to pierwsze logicznie wynika. Wnioskowanie redukcyjne, zawodne, tzw. uprawdopodobniające, prowadzące do wniosku będącego następstwem do przesłanki, która stanowi jego rację}

_{WNIOSKOWANIE REDUKCYJNE}

• _{Polega na wyprowadzaniu przesłanek z wniosku czyli wyprowadzaniu z następstw racji (przyczyn). Zawodne, ponieważ prawdziwość następstwa nie daje nam pewności przyczyn (chociaż formalnie pewne przyczyny są prawdziwe, ponieważ w sposób oczywisty powodują określone następstwa)}

_DEDUKCJA

_{Rozumowanie polegające na wyprowadzaniu z jednego lub więcej zdań jakiegoś ich następstwa, tj. zdania wynikającego z nich logicznie; sposób rozumowania polegający na przechodzeniu od pewnych sądów (przesłanek) do innych, które z nich logicznie wynikają; wyprowadzenie sądów szczegółowych z sądów ogólnych; przechodzenie od ogółu do szczegółu (op. cit. s. 51)}

_{WNIOSKOWANIE DEDUKCYJNE}

_{Wnioskowanie niezawodne, w którym zawsze z przesłanek prawdziwych wynika prawdziwy wniosek.}

_{Na podstawie zdań uznanych za prawdziwe dochodzi się do nowego twierdzenia, wyprowadzanego z owych zdań na podstawie praw logiki.}

_ANALOGIA

_{Zgodność, odpowiedniość, podobieństwo pewnych cech między odmiennymi skądinąd przedmiotami, zjawiskami; odpowiednik, rzecz podobna. Przenoszenie twierdzeń o jednym przedmiocie na inny na podstawie ich podobieństw.}

_{WNIOSKOWANIE PRZEZ ANALOGIĘ}

_{Rozumowanie zawodne, polegające na dobieraniu do zdań uznanych nowego zdania, na zasadzie podobieństwa (analogii) cech wspólnych.}

_{Między przesłankami a wnioskiem nie zachodzi stosunek wynikania, ani w jednym ani w drugim kierunku.}

_{ABSTRAHOWANIE}

_{Jedna z podstawowych operacji myślowych, polegająca na pomijaniu pewnych składników, cech lub relacji danego przedmiotu, a wyodrębnieniu innych uznanych za słuszne, nie branie pod uwagę tego, co się uważa za mniej ważne, mniej istotne; posługiwanie się pojęciami abstrakcyjnymi jest właściwe nauce, zwłaszcza na etapie syntetyzowania wniosków i formułowania uogólnień (op. cit. s. 16)}

_HEURYSTYKA

_{Umiejętność poznawania i odkrywania nowych prawd przez odpowiednie stawianie hipotez; wykrywanie nowych faktów i związków między nimi; umiejętność wyszukiwania, zbierania i gromadzenia materiałów historycznych (op. cit. S. 85)}

_{W zarządzaniu: burza mózgów, nominalny proces grupowy, synektyka, twórcze podejmowanie decyzji).}