1 Wymagania klimatycznedlagatunków sadowniczych upr.w Polsce

Czynniki klimatyczne: temp, suma temp aktywnych tzn suma dobowych temp pow 5 stopni, srednia temp okresu wegetacji, przymrozki, zastoiska mrozowe

Minimalna temp ponizej ktorej roslina może zginac jablon -30- -35st C, wisnia -30, sliwa -25,grusza -25, morela i czeresnia -25 i brzoskwinia -20.

Czynnikiem ograniczajacym uprawe niektórych gat i odm ros sad jest zbyt mala ilosc ciepla latem, wraza się ona suma temp aktywnych tzn suma dobowych temp ponad 5st C

Wymagane uslonecznienie dla jabloni 50% - pelnego uslonecznienia do wzrostu drzew, 30-50% - do zawiazania się pakow kwiatowych, oraz zawiazywania sioe owocow i ich wzrostu, 60-80% - do wytworzenia się rumienca na owocach, 10-20%- dla wzrostu pedow jednorocznych. Wartosc krytyczna dla europy to 30%

Opady atmosferyczne ich ilosc, jakos i rozklad w ciagu roku

3 najważniejsze cele właściwego przygotowania gleb dla drzew owocowych

Klasyfikacje gleby i terenu pod sad:

• jeśli nie przewidujemy nawadniania to wykluczamy czesc gleb klasy IV i klasy V

• wykluczamy gleby pisaki luzne, gliniaste i calkowite

• sprawdzamy czy teren nie lezy w zastoisku mrozowym

• sprawdzamy czy nie lezy w pasie gradowym

• poziom wody gruntowej

• pobieramy probki gleby w celu wykonania analizy chemicznej, i ganulometrycznej

Cel własciwego przygotowania gleby pod sad:

-likwidacja trwalego zachwaszczenia

-zmiana kwasowosci

-wzbogacenie w skaldniki mienralne

-poprawa właściwości fizycznych

przygotowanie gleby przed sadzeniem:

przedplon dla dzrewek owocowcyh to miesznaki traw z maotylkowatymi, okopowe rzepak faceliapeluszka lubin. Poz iemniakach i lucernie nie sadzic truskawek

obornik niezaleznie od przedpolonu nalez dac w dawce 35-40 ton a na hektar

10 Kryteria stosowania nawożenia dolistnego

Nawożenie pozakorzeniowe- dokarmianie dolistne. Jest ono szybsze, działa od razu, błyskawicznie. Doglebowe jest bardzo drogie.

Kiedy stosuje się nawożenie pozakorzeniowe:

1. Przy ograniczonej działalności systemu korzeniowego

2. Kiedy składnik pokarmowy jest w glebie, ale roślina ma trudności w pobraniu go, gdy składnik pokarmowy jest trudno dostępny (przy pH> 7, Fe,Mn,B,Zn,Cu przechodzą w formy nie przyswajalne dla roślin sadowniczych, przy niskim pH Mg jest unieruchomiony w glebie)

3. Przy wystąpieniu trudności w transporcie w roślinie uprzednio pobranego z gleby składnika (rola liści i pędów w transporcie wapnia)

4. Aby zmniejszyć koszty nawożenia szczególnie przy stosowaniu kosztownych nawozów.

Usuwanie niedoboru składników pokarmowych

N- mocznik- 0,5% (3x)- usuwanie niedoboru azotu

Mocznik 4-5%- poprawienie jakości paków kwiatowych

Mocznik 5%- zmniejszenie intensywności wystąpienia parcha jabłoniowego

Mocznik 3-4%- przerzedzanie kwiatów jabłoni

NA tym polega wielofunkcyjność mocznika

K- siarczan potasu 1% (5-6x)

Mg-chlorek magnezu 0,5-1%

Krytycznie o nawożeniu pozakorzeniowym (wg Linka, Niemcy i Olszewskiego, Polska)

1. Rola nawożenia dolistnego

2. Doświadczenia wykazują, że nawożenie pozakorzeniowe nie miało wpływu na przyrost plonu i było nieopłacalne (dane doświadczalne- tabela)

3. Nawożenie dolistne nie miało wpływu na wielkość jabłek

4. Nawożenie dolistne nie poprawiało wybarwienia owoców

5. W dobrze prowadzonych sadach dokarmianie i nawożenie na tzw. „wszelki wypadek” jest nieuzasadnione

Rodzaje materiału szkółkarskiego

1. 1- roczne drzewko

2. 1- roczny okulant

2- letnie drzewka z 1-roczna koronką

13 problem nawadniania upraw sadowniczych w Polsce

Nawadnianie w sadzie

• potrzeba nawadniania i okresy krytycne dla jablonii rozklad opadow

• do ustalania dawki polewowej potrzebna jest znajomosc:

• pojemnosci wodnej

• głebokosci zalegania korzeni

• ewapotranspiracji

• wymagan wodnych roslin sadzonych

• potencjał wodny mierzony jest przy pomocy tensjometru i krytyczny wynosi -0,03Mpa

• mozliwosc ochrony kwiatow przed przymrozkami

• Minizraszacze

• nie zwilza lisci

• nie zwilza miedzyrzedzi

• mniej zuzywa wody niż deszczownie

• wymaga dobrej filtracji

• może być stoswoany do ochrony przed przymrozkami

• system kropelkowy

• bardzo male zuzycie wody, przydatny tam gdzie mało wody

• linie nawadniajace z emiterami umiesczone co 60-75 cm

• dobra filtracja wody musi być

• nawadnia tylko ograniczona czesc systemu kozreniowego

• regulacja kroplomierza 0,5-15 litrow

• dawka wody jest oceniana na podstawie wskazan tensjometru umiesczonego na głebokosci 20-30 cm w odległosci 15-20 cm od kroplownika

• można fertygowac

• jest czarny by swiatło niedochodziło i by się glony nierozwijały

• wada jest tez to ze krpoelki uderzaja cały zca w to samo mijsce i to powoduje zmiane profilu gleby

JABŁKA
1 formowanie wrzeciona i superwrzeciona

- korona wrzecionowata

weszła w użycie w latach 30- tych ubiegłego wieku. Korona ta wymaga trochę więcej cięcia niż poprzednia, jest to korona przewodnikowa, ma typowy kształt stożka, dół szerszy niż góra, korona dla podkładek karłowych i półkarłowych, można stosować w systemie pasowym. Do formowania tego typu koron nadaje się materiał bardzo dobrej jakości; jednoroczne okulanty z rozgałęzieniami, dwuletnie z jednoroczną koroną. Praktycznie nie stosuje się cięcia po posadzeniu, z wyjątkiem cięcia korekcyjnego (usuwanie na gładko pędów bocznych na wysokości 0,5 m od ziemi i usunięcie pędów konkurencyjnych). Odmiany o dużej sile wzrostu- przewodnik jest bardzo silny, należy go przyciąć, a pędów bocznych nie. Przy okulantach nierozgałęzionych przycinamy. Drzewa te rozpoczynają owocowanie w 2- 3 roku.

* jabłonie na podkładkach karłowych (M9, P.2, P.22) i półkarłowych (M.26, M.7, P.14)

* grusze na pigwie

* śliwy, czereśnie, brzoskwinie

- korona superwrzecionowa- stosuje się do niej drzewka 2- letnie z 1-roczną koroną. Powyższe korony różnią się objętością, zasada ich formowania jest podobna, ale u superwrzecionowej nie dopuszczamy do rozwoju pierwszego okółka gałęzi, tylko w koronie wrzecionowej stosujemy cięcie prześwietlające i na czop

2 cięcie odmładzające długość rotacji pędów i cięcie letnie

Gdy zetniemy gałąź, nie będzie tam liści, mniejsza fotosynteza, tak jest tylko na początku, bo wybijające pędy tworzą podwójną ilość liści, co wzmaga fotosyntezę.

- cięcie zimowe zwiększa miąższość mezofilu, wzmaga fotosyntezę

- cięcie letnie sprzyja fotosyntezie, zapobiega starzeniu się liści

Cięcie wpływa na polepszenie zdrowotności przez zwiększenie możliwości dotarcia oprysku do korony drzewa. W czasie cięcia usuwa się części chore, rak kory, rak drzew pestkowych, zarazę ogniową, mączniaka jabłoniowego. Jeżeli tnie się gałęzie, umożliwia się wnikanie różnym patogenom do drzewa, najczęściej nie zabezpiecza się je. W miarę możliwości trzeba miejsca zranień trzeba zabezpieczyć np. Topsinem, Miedzianem. Cięcie ma ujemny wpływ na mrozoodporność. Odmiany które są bardziej wytrzymałe na mróz powinny być wcześniej cięte.

Rodzaje cięć:

1. cięcie zimowe

- prześwietlające

- odnawiające

- odmładzające

2. cięcie letnie

- cięcie prześwietlające

- rozrzedzanie koron

- zmniejszenie objętości

- obniżenie wysokości

- spłaszczenie koron (większe międzyrzędzia dla maszyn, aby miały dobry przejazd)

Gałęzie wrastające i krzyżujące się wycina się

Cięcie zimowe ma bardzo duży wpływ na wielkość owocu, zaś letnie na rumieniec i wybarwienie

Cięcie odmładzające. Stosuje się głównie przy wiśniach, brzoskwiniach. Wiele odmian wiśni się ogałaca.

8 Problem ordzawienia owoców

ordzawienia ow. -zabliźniająca się tkanka korkowa

u grusz -naturalne, akceptowane; u jabłoni wiążą się z: klimatem (powstają gdy zawiązki ow. są małe) i nadmiernym opryskiwaniem przed chorobami

Rany powstają przez: mróz (niskie temp.); grad; szkodniki; środki chem.; silny strumień cieczy z opryskiwacza; niektóre wirusy; grzyby z rodz. Altenaria; przędziorki; Mączniaka

Im wosku na skórce więcej tym mniejsza tendencja do ordzawień.

Podatne: Fiesta, Golden Delicious

Śr. wrażliwe: Gala i jej mutanty, Szampion

Mało wrażliwe: Cortland

Ordzawieniu sprzyjają: wyższa temp. 30-40 dni od pełni kwitnienia; wysoka wilgotność powietrza i opady deszczu oraz niska temp. i wys. wilgotność; wysokie nasłonecznienie.

Niska temp. po kwitnieniu ogranicza wyst. ordzawień.

Zapobieganie: dobór odm.; nawadnianie; kontrola nawożenia N -dużo N powoduje wydelikacenie skórki; unikanie pewnych preparatów, np. ze związkami siarkowymi; eliminacja chorób -mączniaka; stosowanie preparatów z giberelinami (w Pl. się nie stosuje); stosowanie glinki -Kaolinu

10

mechaniczne regulowanie wzrostu drzew

w jaim celu się to stosuje, ponieważ drzewa musza być zachowane w pewnych granicach z uwagi na gestosc sadzenia. Gdy w danym roku owocowanie jest slabsze nawet z powodow czynnikow zewnetrznych np. pozno wystapily przymrozki i uszkodzonych zostalo wiele owocow to w takim roku będą silen przyrosty na drzewie co nie jest wskazane wiec trzeba regulowc wzrost drzew.

Mechaniczne metody:

1 ciecie korzeni i nacinanie pni, celem tych zabiegow jest ograniczenie wzrostu wegetatywnego drzewa, na ciecie korzeni lepiej reaguja drzewa na podkladkach karłowych gdyz maja słabszy system korzeniowy. Termin i technika ciecia- na jabloniach na podkladkach karłowych i połkarłowych zabieg wykonuje się wiosna na głebokosc 30 cm w odległosci około 50 cm od pnia drzewa.

Ciecie korzeni stosuje się tylko wtedy gdy jest to konieczne, i tnie się tylko starsze drzewa które osiagneły już pełne rozmiary przypisane danej odmianie i podkladce.

Ciecie korzeni nie jest zabiegiem polepszajacym jakosc owocow natomiast może przyczynic się do wzrostu liczyb owocow..

Na ogół ciecie wykonuje się po obu stronach drzewa, wtedy wówczas będzie bardziej uwidoczniony efekt tego ciecia.

Nacinanie pni drzew polega na ograniczeniu dopływu zw. Mineralnych i wody do drzewa i może być wykonywane na drzewach które dobrze rosna. Nacinanie wykonuje się albo pilarka albo specjalnym nozem. Naciecie wykonuje się po obu stronach pnia

obydwa opisane zabiegi sa dosc drastyczne.

Chemiczne regulowanie wzrostu drzew jabłoni.

1. stymulacja rozgałezien bocznych młodych jabloni i czeresni w sadzie

2. hamowanie wzrostu owowcujacych drzew jabloni\

Chemiczne regulowanie wzrostu dzrew jabłoni, głównym celem sadu jest osiagniecie wysokiego plonu tzn duza ilosc drzew na hektarze i musza być utrzymane w takich rozmiarach jak zakładano , wiec aby zapobiec temu wyrastaniu poza rozmiary stosuje się retardanty.

Retardanty np. Agrostym, Ethrel, Flordimex, Regalis, Apogee, Cultar.

• charakterytyka regalisu

Regalis to jedyny retardant zarejstrowny w Polsce dla jabłoni, ale sprawdza sie tez na innych gatunkach.

Chemiczne regulowanie wzrostu dzrew jabłoni, głównym celem sadu jest osiagniecie wysokiego plonu tzn duza ilosc drzew na hektarze i musza być utrzymane w takich rozmiarach jak zakładano , wiec aby zapobiec temu wyrastaniu poza rozmiary stosuje się retardanty.

Regalis 10 WG charakterystyka:

• substancja czynna proheksadion wapnia

• zawartosc substancji czynnej 100g/kg

• formulacja- granule do sporządzania zawiesiny wodnej

• zastosowanie- ograniczenie wzrostu pedow

• sposób dzialania- preparat syntetyczny hamuje synteze giberelin, stymuluje synteze flawonoidu a

• dawka 0,75-2 kg/ha

• karencja 55 dni

• inne własciwosci: stymuluje odpornosc na choroby grzybowe, bakteryjne. Poprawia zawiazywanie paków kwiatowych, opoznia proscesy starzenia, poprawia wybarwienie i wielkosc owocow

działanie uboczne Regalisu: może wywoływac przejściowe odpornosci na parcha, maczniaka i zaraze ogniowa trwajaca4-5 tygodni.

Nie powinnos ie przekraczac dawki 2,5 kg/ha

Stosowanie Regalisu 10 WG:

• stosowac w fazie wykształcenia 4-5 lisci, gdy każdy ped osiagnie dlugosc 4-7 cm

• kolejne opryskiwania (w miare potrzeb) po około 4 tygodniach zachowuja okres karencji.

Obliczanie dokładnej dawki Regalisu

• wzrost słaby zalecane 0,75-1,0 kg/ha

• wzrost średni zalecane 1-1,5 kg/ha

• wzrost silny zalecane 1,5-2 kg/ha

dawka uniwersalna to około 1,5 kg/ha

obliczanie dawki Regalisu dostosowanej do warunków danego sadu

Dawka uniwersalna to 1,5

Regalis zawiera zwiazek wapnia jako składnik czynny , i to zwiazane jest z tym ze rozpuszczenie tego srodka w wodzie o wysokim pH powoduje ze preparat przestaje działac.

Preparat jest wchłaniany przez liscie w rostworze zdysocjowanym, im pH roztworu wyzsze tym jego wchłanianie gorsze i odwrotnie. Jako zakwaszacz w Polsce polecanay siarczan amonu i poecana dawka to około 2 kg na 100 litrow wody.

Osiagnieto dobre wyniki zakwaszajac wode kwaskiem cytrynoweym w ilosci 1 kg na 1000 litrow wody

Do Regalisu nie powinnosie stosowac wody o tem ponizej 10 stopni C

Ilosc wody na hektar tokoło 300-400litrów

Temperatura stosowania srodka 17-22 stopnie C

GRUSZE

1 wymagania glebowe i klimatyczne grusz , preferowane odmiany

Szczegółowe wymagania grusz:

• stanowiska ciepłe, lepsze niż pod jabłonie (pora kwitnienia, niska wytrzymałosc pąków kwiatowych na mroz, drzewo mniej odporne na mroz niż jabłonie)

• grusze wymagaja gleb żyźniejszych niż jabłonie (gliniaste, glinisato-piaszczyste, pyłowe, zasobne w wode, klasy II, III do IV (ale na IV konieczne nawadnianie)

• kwiaty grusza na ogół wydzielaja mniej nektaru, sa mniej atrakcyjne dla owadów zapylajacych, sa brzydsze, nektar grusz ma mniej cukru niż np. nektar jabłoni

• grusze sa słabiej zapylane i dlatego jest mniej owoców

• grusza dosc szybko się kozreni, ale nie toleruje w glebie duzej zawartosci weglanu wapnia

podstawowoe odmiany do sadów towarowych to:

• konferencja na pigwie S lub siewce gruszy

• Lukasówka an pigwie S

• Komisówka na pigwie S

Uzupełnianie sadów starszymi odmianami typu Faworytka, Bonkreta Williamsa, oraz nowymi odmianami np. Dicolor i Concorde

3 Formowanie sznurów pionowych

Formowanie sznurów pionowych gdy mamy dwuletnie dzrewka z niecietym przewodnikiem, to po posadzeniu usunac wszyttko do 50 cm na gladko, skrócic na kilka oczek sile pedy, oraz delikatnie przywiazac drzewo do drutów. Corocznie w kolejnych latach usuwa się wyrastajace silnie pedy, uszczykuje się w lecie oraz stosuje się ciecie na czop.

Letnie uszcykiwanie- uszcykuje się wyrastajace silne pedy w czerwcu nad 3-5 oczkiem, po ukazaniu się wtornych przyrostow uszczykuje się nad 1-2 lisciem.

2 model sadu intensywnego, sznury pionowe

Najnowoczesniejsza metoda formowania grusz to metoda sznurów pionowych,

Jest to uprawa bardzo intensywna przy której można sadzic 4000 dzrew na hektar, ale musza być spelnione warunki:

• musi być odmiana słabo rosnaca

• odmaina co tworzy mało rozgałezien

• co szybko wchodzi w okres owocowania

• nie na podkładkach karłowych

wymagania przy których mozan stosowac ta metode:

• wyjatkowo dobre stanowisko

• drzew na podkładkach z Pigwy S

• odmainy sprawdzone w Polsce do tego formowania to: Faworytka, konferencja, Lukasówka, Concorde i Dicolor

• konieczne podpory o wysokosci 3,5 metra z dwoma drutami biegnacymi poziomo, pierwszy na wysokosci 1,5 m, drugona szcycie słupa, drut o srednicy 3mm, słupy co 10 m

aby moc formowac te korony potrzebny jest specjalny materiał szkółkarski tzn dwuletnie drzewa bez cietego przewodnika i bez wyraznych rozgałezien bocznych. Mozan także uzyc nierozgałeziony jednoroczny okulant ale formowanie drzewek jest wtedy bardzo utrudnione.

Odmainy musza mieć tendencje do sąłbego rozgałeziania się ponieważ im wiecej rozgałezien tym gorzej.

Gestosc i rozstawa dla sznurów

Miedzy rzedami 3 m

W rzedzie 60-90 cm

Gestosc 3700-5560 drzew na ha

BRZOSKWINIE

6 Zasady Cięcia i przerzedzenia zawiązków w sadach

Brzoskwinia i nektaryna- podobnie owocują, co pewien czas trzeba to cięcie wykonać. Trzeba także odciąć część przemarzniętą, zalicza się to także do cięcia odnawiającego.

Rubin, Cortland- cięcie odmładzające

Przy zmianie typu korony stosuje się cięcie odmładzające. Cięcie zimowe ma charakter prześwietlający

Cięcie ma wpływ na polepszenie owocowania

Cięcie letnie (VII-IX), cele:

- poprawienie jakości owoców

* więcej światła jest dostarczane

- osłabienie wzrostu (nie pobudza go, pobudza cięcie zimowe)

- zmniejsza zapotrzebowanie pracy na cięcie zimowe

- ogranicza występowanie gorzkiej plamistości podskórnej na jabłoni (powodowanej przez zaburzenia w pobieraniu Ca)

- wykonywanie zabiegów nie związanych bezpośrednio z owocowaniem (np. cięcie na krótkopędy, uszczykiwanie)

Przyrosty z cięcia letniego będą mieć 50- 60cm, zaś w lipcu 20 cm

W miarę możliwości cięcie zimowe trzeba opóźniać- do okresu kwitnienia, nawet do maja. Wtedy przyrosty na drzewie są mniejsze, a o to nam właśnie chodzi.

Sposoby i technika cięcia.

Cel:

Cięcie formujące, później cięcie ma być narzędziem równowagi między wzrostem wegetatywnym a generatywnym. Jest regulatorem cięcia

Sposoby i technika cięcia:

- uszczykiwanie-(VI-VII)polega na usuwaniu (wyłamywaniu, cięciu) z młodego drzewa pędów najlepiej ręcznie, palcami. Na zielono się je usuwa- pędy konkurencyjne, te które zagrażają wzrostowi przewodnika. Po wyrwaniu pęd już nie odrasta, a po ścięciu sekatorem tak. Można zostawić 2-3 listki, bu nie zmniejszać drastycznie powierzchni asymilacyjnej.

- cięcie na obrączkę- przy nasadzie pęd jest trochę zgrubiały. Nie należy ciąć konara bezpośrednio przy przewodniku. Tniemy na zgrubieniu= obrączce, lepsze gojenie ran.

- cięcie na czop- w zależności od gatunku są różne długości czopów. Np. przy formowaniu korony typu rotacyjnego stosuje się cięcie na czop w celu odmłodzenia korony drzewa.

- cięcie pędów podczas formowania- gdy przewodnik jest przekrzywiony tniemy go przed pąkiem, który jest po przeciwnej stronie krzywizny

Na skutek przycięcia przewodnika tworzą się bardzo ostre kąty, pędy konkurencyjne.

CZERESNIA

5 formowanie korony typu FOGELA

*korona Fogla- stosuje się wyłupywanie pąków, zostawiamy 2 górne, kilka ponizej wyłupujemy, następnie z górnych pąków i dolnych wyrastają pędy.Górny pęd silniej rosnącyusówamy- powtarzamy prze ok 3lata. Cięcie odnawiające- gdy ped ma 5 lat usuwamy,pęd cięcie na czop (czop dł. większej niż jabłoni-względy sanitarne), nie usuwa się pedów jednorocznych

korona typu EC- nie znana w Polsce bardzo dobrze wychodzi, jest inny niż Centar Lider i Fogla, inaczej ją prowadzimy. Po posadzeniu ścinamy na ok 30cm., usuwamy wszystkie pędy zostawiając jeden, który jest na szczycie.Ten jeden rośnie bardzo silnie,bo nie ma konkurencji. Ten jeden pęd się rozgałęzia (bez cięć i rzadnych opryskiwań).

Po 2roku przewodnik jest bardzo długi, ale go nie przycinamy.Stosujemy prepareaty do rozgałęziania- Arbolin,Promolin,Paturyn(zawierają cytokininy),250ml.preparatu + farba emulsyjna- pokrywamy tą farbą miejsca,gdzie chcemy rozgałęzienia (odcinek 20-30cm.), malujemy w okresie nabrzmiewania pąków,a pękaniem pąków

---