KWESTIE SPOŁECZNE
są to różnego rodzaju przeszkody, które utrudniają pewnym jednostkom, czy grupom społ., w dążeniu do godziwego życia. Politykę społ. interesują te, które rokują zaspokojenie podstawowych potrzeb. Potocznie kwestia to problem, zagadnienie do rozwiązania, natomiast problem społ. z punktu widzenia polityki społ. uznajemy jako większego rodzaju dolegliwość, a kwestiami społ. nazywamy te, które wyróżniają się szczególną dolegliwością społeczeństwa, a które w swoim następstwie powodują niedostosowanie się do funkcjonowania społeczeństwa
i zabezpieczenia tych podstawowych potrzeb indywidualnych i zbiorowych. Rozwiązanie tego problemu ta grupa społ. nie jest w stanie dokonać we własnym zakresie i własnymi siłami, co może przyczynić się do konfliktów i zakłóceń w rodzinie, jak i w miejscu pracy.
Jedną z kwestii społ. jest problem zatrudnienia i bezrobocia. Polityka zatrudnienia musi ściśle współpracować z ekonomią jest częścią szerszej problematyki aktywności zawodowej i zależy od wielu czynników. Ogólnie można powiedzieć, że im wyższy poziom rozwoju cywilizacyjnego i gosp., tym wyższy wskaźnik aktywności zawodowej. Był on również wysoki w gospodarce nakazowo-rozdzielczej, ale pod koniec lat 80 nastąpił spadek aktywności, który, trwa też w gospodarce wolnorynkowej, gdzie działają czynniki, często żywiołowe, powodujące spadek zatrudnienia. Aktywność zawodowa jest to odsetek czynnych zawodowo ludzi w stosunku do ludności potencjalnie zdolnej do podjęcia pracy. Można ja grupować w różnych układach, np. kobiety - mężczyźni, miasta - wsie, grupy wiekowe lub rocznikami. Dzisiaj wskaźnik ten wynosi około 60%.
Czynniki wpływające na poziom aktywności zawodowej: 1 ° tempo rozwoju gosp. 2° poziom zamożności rodzin 3° długość okresu kształcenia 4° poziom współczynnika skolaryzacji (ilość uczącej się młodzieży z danego
rocznika)
5° granice wieku emerytalnego (kobiety: 18-60, mężczyźni: 18-65) 6° społeczna postawa ludzi wobec pracy.
Zasoby siły roboczej:
jest to ten zespół osób, którzy aktywnie włączają się do pracy zawodowej poprzez 2 główne czynniki: posiadane wykształcenie (kwalifikacje teoretyczne) i staż pracy (kwalifikacje praktyczne).
Zasoby te dzielimy na różne kategorie:
- brutto
najszerszy zakres i obejmuje ogólną liczbę ludności w wieku produkcyjnym, przed-i poprodukcyjnym
- netto
to liczba ludności bez: osób w wieku poprodukcyjnym, odbywających służbę wojsk.,
młodzieży uczącej się, inwalidów, gospodyń domowych, kobiet na urlopach
wychowawczych.,
a dodaje się tych, którzy poszukują pracę
- potencjalne
to te, które są równe liczbie ludności w wieku zdolności do pracy (np. sytuacja po wojnie, gdy pracują wszyscy).
- jak też możemy wyróżnić: podstawowe, normalne, uzupełniające.
Najważniejszym zagadnieniem z punktu widzenia polityki społ. jest zagospodarowanie zasobów pracy. Politykę społ. interesuje więc aspekt pracy związany z potrzebami człowieka, wykorzystaniem jego zdolności, aktywności i motywacji do pracy. Natomiast politykę ekonom, interesują efekty ekonom, związane z zatrudnieniem. Tak więc możemy sformułować różne definicje pełnego zatrudnienia:
- uproszczona definicja
to zatrudnienie wszystkich zdolnych do pracy, ale w powiązaniu ze wzrostem.gosp.
i z uwzględnieniem postępu techn. -wg prof. M. Kabaja
oznacza taką sytuację, gdy każdy zdolny człowiek do pracy chce i znajduje pracę
na warunkach zgodnych z prawem pracy -jest to definicja zgodna z konwencjami
międzynarodowymi.
Brak równowagi między zasobami a zapotrzebowaniem pracy powoduje deficyt rąk do pracy lub nadwyżkę zasobów pracy, której konsekwencją jest bezrobocie.
Polityka zatrudnienia w gospodarce wolnorynkowej: wg prof. Kabaja w systemie społ.-gosp. zatrudnienie spełnia 3 podstawowe funkcje:
1. czynnika tworzenia produktu społ., tj. funkcję ekonomiczną
2. środka uzyskiwania dochodów z pracy, czyli funkcję dochodową
3. środka zaspokojenia społ. aspiracji pracy, tzn. funkcję społeczną.
Między tymi funkcjami są wzajemne powiązania i są one od siebie zależne, a efekt pracy jest uzależniony od równolegfego spełnienia tych 3 funkcji. W przypadku bezrobocia żadna z tych funkcji nie jest realizowana. Bezrobotni, nie uczestnicząc w procesie pracy, nie wytwarzają dochodu, ale biorą udział w podziale tego dochodu wytworzonego przez innych ludzi.
Rynek pracy jako kategoria ekonom, pojawiła się w ustroju kapitalistycznym i jest właściwa dla gospodarki towarowo-pieniężnej. Z uwagi na treść tej kategorii trudno go zdefiniować: rynek pracy charakteryzuje stosunki między podażą pracy a popytem na pracę - zjawisko podaży i popytu na pracę występowało w poprzednich formacjach, istnieje teraz i będzie występować w przyszłości. Rynek pracy kładzie nacisk na oferowaną chęć do pracy i zapotrzebowanie na pracę, a nie na wymianę towarową.
W zależności od obszaru i wzajemnego oddziaływania rozróżnia się rynek: ~ lokalny, regionalny, ogólnonarodowy, międzynarodowy
- pracowników umysłowych, robotników wykwalifikowanych
- kobiet, mężczyzn, młodocianych
- różnych zawodów, np. nauczycieli, lekarzy.
Rynek pracy nabiera znaczenia w warunkach reformowania gospodarki. Obecnie w krajach o gospodarce rynkowej mechanizm ten funkcjonuje tak, że mamy bezrobocie, a więc podaż jest większa niż popyt
Bezrobocie
oznacza, że większa lub mniejsza liczba osób zdolnych do pracy i jej poszukujących nie znajduje zatrudnienia - obecnie jego rozmiary przekraczają granice przyzwoitości, stało się zjawiskiem powszechnym i masowym. Dopuszczalny jego poziom: 3-5%, a powyżej należy już przeciwdziałać.
Rodzaje bezrobocia:
I podział:
- strukturalne
dysproporcje między podażą a popytem na skutek likwidacji zakładów, czy też zmian strukturalnych -koniunkturalne związane z wahaniami koniunktury
- sezonowe
nasila się np. zimą a dotyczy budownictwa, rolnictwa
- frykcyjne
związane z normalnym przepływem osób z jednej pracy do drugiej lub czasowym bezrobociem
- technologiczne
wynika z postępu technicznego i organizacyjnego
II podział ze względu na formę
~ jawne: osoby bezrobotne zgłoszone i zarejestrowane w danym Urzędzie Pracy ~ niejawne: osoby bez pracy i nie zarejestrowane
- ukryte, utajone: osoby bezrobotne pracujące dorywczo
III podział ze względu na czas trwania
- długotrwałe: ponad 12 miesięcy
- krótkoterminowe.
Przyczyny bezrobocia:
- niektórzy uważają że bezrobocie jest nieuniknione w okresie transformacji i
stanowi
konsekwencję likwidacji zakładów i stanowisk pracy
~ błędy w polityce gosp.:
- nadmierne otwarcie granicy nś import i brak ochrony rynku wewn.
- obniżka ceł
- oderwanie kursu walut obcych od inflacji wewn.
- głęboka recesja gosp. związana ze spadkiem produkcji i zatrudnienia
- restrykcyjna polityka podatkowa i fiskalna.
Badania aktywności zawodowej ludności wykazują że: 85% bezrobotnych już wcześniej pracowało
47% bezrobotnych utraciło pracę z powodu likwidacji zakładów lub stanowisk pracy 57% bezrobotnych pracowało w sektorze państwowym (z tego 62% w przemyśle
zbrojeniowym), a 43% w sektorze prywatnym.
Stopa bezrobocia wśród czynnych zawodowo:
I kraje o najwyższej stopie bezrobocia powyżej 12% w 1993r.
Hiszpania, Finlandia, Irlandia, Bułgaria, Polska, Węgry, Słowacja, Dania
II kraje o wysokiej i średniej stopie poniżej 12% a wyższej niż 7%
Belgia, Francja, Kanada, Włochy, W. Brytania, Grecja, Rumunia, Holandia, Szwecja III kraje o bezrobociu frykcyjnym, tj. poniżej 6%
USA, Norwegia, Szwajcaria, Austria, Czechy, Japonia. Bezrobocie w Polsce jest związane z restrukturyzacją:
1. ustawa o zatrudnieniu z 29.12.1989r. (obowiązująca od 1990r.) - bardzo liberalna,
każda następna związana już była z narastającym bezrobociem
2. ustawa o zatrudnieniu i bezrobociu z 16.09.1991 r.
w 1993r. zanotowano szczyt bezrobocia i dlatego pojawiła się
3. ustawa o zatrudnieniu i przeciwdziałaniu bezrobociu 14.12.1994r.
4. ustawa z 6.12.1996r. o zmianie ustawy z 1994r. i innych ustaw, obowiązująca od
1997r, która była jeszcze bardziej rygorystyczna od poprzednich w stosunku do
bezrobotnych
Pojawiły się różne formy aktywnych programów walki z bezrobociem, przeciwdziałaniu jemu i ograniczeniu , m.in. program dynamizacji rynku pracy, ale okazały się nieskuteczne. Prof. Kabaj uważa, że źródłem tych niepowodzeń była prowadzona polityka osłonowa i zbyt mało interwencji na rynku pracy - wszystkie rządy przyczyniały się do bezrobocia, a nikt nie zajął się przeciwdziałaniem. Ministerstwo Pracy i Polityki Społ. i Urzędy Pracy pozostały osamotnione w tym działaniu. Wg Kabaja źródłem niepowodzeń było prowadzenie polityki osłonowej polegającej na łagodzeniu skutków bezrobocia zamiast interwencyjnej dla rynku pracy. Program walki z bezrobociem powinien traktować zatrudnienie i bezrobocie integralnie, a przeciwdziałaniu powinny przyświecać 3 zasady:
1 ° prymat pracy nad bezrobociem
2° prymat dochodu z pracy nad zasiłkiem
3° prymat szkolenia nad bezrobociem.
Aby zrealizować te zasady należy politykę osłonową zastąpić polityką walki z przyczynami i czynnikami generującymi bezrobocie, a więc należy przesuwać środki z zasiłków na aktywację rynku pracy, tworzące nowe miejsca pracy.
Taki program powinien uwzględnić również 3 wzajemne powiązane ze sobą systemy prowadzące do zmniejszenia bezrobocia:
1. politykę makroekonomiczną państwa sprzyjająca tworzeniu nowych miejsc pracy
2. programy aktywizujące rynek pracy finansowane z Funduszu Pracy
3. efektywne systemy koordynacji w realizacji programów przeciwdziałających
bezrobociu wraz ze sprawnym pośrednictwem pracy.
UBÓSTWO
jest konsekwencją bezrobocia i jest to stanr w którym jednostce lub grupie społ. brakuje środków na zaspokojenie podstawowych potrzeb, uznawanych w danej społeczności za niezbędne.
Przedmiotem badań w zakresie ubóstwa są przyczyny, skutki i sposoby badania tego zjawiska. Na jego poziom mają wpływ: ~ niskie dochody ~ alkoholizm
- wielodzietność
- inwalidztwo
- złe warunki mieszkaniowe
- podeszły wiek.
Badania prowadzone w latach 70 wykazały, zdaniem Frąckiewicza i Kozaka, że koncentracja ubóstwa następuje w rejonach starego bucownictwa w miastach pod zarządem Gospodarki Komunalnej i prowadzi do powstania subkultur: biedni tworzą biednych. Z uwagi na szerzenie się tego zjawiska GUS przeprowadził badania w latach 80, które wykazały, że progi graniczne biedy tojmjnj^ które mają zabezpieczyć niezbędne potrzeby, a określa je tźw. koszyk dóbr i usług ustalany przez Instytut Pracy i Polityki Społ. i redagowany przez „Politykę Społ." (zestaw wydatków na : artykuły żywnościowe, ubrania, czynsz, oświatę, ochronę zdrowia, rozrywkę itp. oraz 10% na cele nieokreślone). Koszyk ten przymierza się do dochodów na 1 rodzinę i jest on co kwartał aktualizowany — jeżeli dochody te obniżają się do 70% wartości koszyka (minimum biologiczne), stanowi to sygnał, że dana rodzina powinna być dotowana.
Pod koniec lat 80 pojawiło się nowe pojęcie: subiektywne oceny warunków życia przez członków rodzin żyjących na granicy ubóstwa, którzy wypowiadają się, jakie powinny być dochody, aby znaleźć się na danym poziomie - aspiracje biedoty są niewysokie, chcą oni tylko zabezpieczenia najniższych cochodów, mają oni zaniżone potrzeby.
Niedostatek obiektywny wg badań uznajemy jako pcziom średni. Niedostatek względny jest to porównanie własnej pozycji z innymi w analogicznej grupie lub z innymi grupami w kraju, jak też w innych państ<vach - z tych porównań wynika właśnie poczucie biedy, pokrzywdzenia, uczucie marginalizacji, wykluczenia ze społeczeństwa.
Koncepcje przezwyciężenia ubóstwa dotyczą:
- zwiększania liczby miejsc pracy
- pomóc samemu sobie, czyli szukać wsparcia w sobie
- rozwoju instytucji pozarządowych w dziedzinie pomocy społ.
- dożywiania dzieci i młodzieży z rodzin biednych w szkołach
- stypendia dla dzieci i młodzieży uczącej się
- zmniejszania zjawisk patologii społ.
- wyzwalanie ambicji zawodowych.
Działania państwa związane z walką z ubóstwem powinny iść w 3 kierunkach przez:
1° rozwój kształcenia i popularyzację oświaty 2° włączenie do tej walki systemu komunikacji, czyli informacji społ. o ludziach
biednych, aby wyczulić społeczeństwo na biedę i ją pokazywać 3° gwarantowanie .najniższych dochodów wszystkim i które umożliwią zawodowy i społeczny powrót ludzi z eksluzji społ.
Ponadto powinno upowszechniać się nurt samopomocy, a także pomocy rodzinnej i sąsiedzkiej.
Jeżeli sytuacja polityki gosp. nie ulegnie radykalnej zmianie, to problem ubóstwa będzie się pogłębiać.
KWESTIA MIESZKANIOWA
polityka społ. zajmuje się tą kwestią jako dyscypliną naukową w zakresie:
~ kształtowania warunków mieszkaniowych, tj, stopniem zabezpieczenia potrzeb
mieszkaniowych pod względem ilościowym i jakościowym - potrzeb mieszkań wynikających z przyszłościowych zmian demograficznych, jak też
mieszkaniami z punktu widzenia postępu techn. i ubytków zasobów
mieszkaniowych.
Funkcje mieszkania:
- ochronna: przed warunkami atmosferycznymi o charakterze niezmiennym
- biologiczna: odpoczynek, sen, opieka, odżywianie
- społeczna: prowadzenie życia rodzinnego, towarzyskiego
- humanistyczna: wiąże się z układem stosunków społ. powstającymi między ludźmi
- kulturalno-wychowawcza: samokształcenie, kształcenie dzieci i dorosłych
-ekonomiczna: mieszkanie staje się miejscem pracy.
Specjaliści ds. mieszkań widzą w przyszłości funkcje mieszkań w 3 sferach: 1 ° wobec rodziny - funkcja integrująca 2° wobec jednostki — funkcja rozwijająca osobowość rodziny 3° łączenia rodziny z układem dobrosąsiedzkim, zawodowym - funkcja rodzinno-środowiskowa.
Po II wojnie światowej zaczęto interesować się tą kwestią przy czym stwierdzono, że wymaga ona dalszych badań i należy uwzględniać typy pokoleniowe.
Czynniki warunkujące potrzeby mieszkaniowe:
-proces demograficzny
wzrost liczby ludności w wieku zdolności do pracy, rozpad małżeństw, rozpad
rodziny wielopokoleniowej
~ proces zużycia i wymiany zasobów mieszkaniowych ~ rozwój społ.-gosp. i postęp techn. - im wyższy rozwój, tym wyższe zapotrzebowanie
na mieszkania o wyższym standardzie.
Metody określające potrzeby mieszkaniowe:
1. stosujemy analizę statyczną (wielkość istniejącego deficytu mieszkaniowego)
i dynamiczną (kształtowanie się tych potrzeb)
2. określamy wielkość środków potrzebnych na budownictwo, tj. średnią wartość
mieszkania wg określonych standardów i nowy bilans potrzeb w ujęciu
wartościowym.
Standard mieszkania wiąże się z czynnikami jakościowymi: gęstość zaludnienia, wielkość mieszkań, wyposażenie mieszkań, które jest określane w 3 kategoriach:
- minimalnym zakresie
- maksymalnym zakresie
- perspektywicznym zakresie.
Źródłami informacji potrzebnych do tych analiz są: ~ spisy mieszkaniowe i ludnościowe
- inwentaryzacja techn. zasobów mieszkaniowych prowadzona przez GUS
~ statystyka w różnych rocznikach, np. branżowych.
Do oceny warunków mieszkaniowych stosujemy:
- stopień nasycenia mieszkaniami: ilość mieszkań na 1 tyś. ludności
- samodzielność użytkowania przez gospodarstwa domowe
- poziom i strukturę zaludnienia mieszkań
- stopień korzystania z urządzeń techn. w budynkach mieszkalnych.
KWESTIA OCHRONY ZDROWIA
stanowi integralną część polityki społ. jako nauki, gdyż jej problemy występują jako ważne zagadnienia w zabezpieczeniach społ. Ochrona zdrowia jest samodzielną dyscypliną o bogatym dorobku powiązaną z polityką społ., bo dotyczy człowieka, a ponadto jest szeroką dziedziną wyodrębniającą działania różnych podmiotów, które mają wpływ na stan zdrowia społeczeństwa. Jednak służba zdrowia jako dziedzina nie chce brać odpowiedzialności za ten stan, gdyż nie ma wpływu na te podmioty.
Obiektywne czynniki mające wpływ na stan zdrowotności społeczeństwa (wyróżniane przez Światową Organizację Zdrowia) i niezależne od służby zdrowia:
- sytuacja demograficzna w ujęciu struktur wiekowych
- jakość artykułów żywnościowych i sposób odżywiania
- wykształcenie: im wyższe, tym większa troska o zdrowie
- warunki pracy
- środowisko naturalne
- warunki mieszkaniowe
- warunki wypoczynku
- system zabezpieczeń społ.
- infrastruktura techn. i ekonom.
- kultura zdrowotna
- styl życia.
Czynniki mające wpływ na stan zdrowotności społeczeństwa i zależne od służby zdrowia:
- system opieki zdrowotnej, tj. udostępnienie usług lekarskich
- struktura organizacyjna służby zdrowia
- stan i jakość pracy infrastruktury społ. w zakresie opieki lekarskiej
- wykształcenie kadry.
Aby te wszystkie czynniki dobrze funkcjonowały i zapewniały oczekiwania społeczeństwa, to potrzebne są odpowiednie formy opieki zdrowotnej:
- kompetentna - kadra
- powszechna - obejmująca wszystkie dziedziny i wszystkich obywateli
- dostępna - bezpłatna lub odpłatna w granicach możliwości obywateli
~ osiągalna - rozbudowana stosownie do liczby mieszkańców
- niezależna - w sprawach dotyczących działalności ochrony zdrowia
- zorganizowana i wyposażona odpowiednio do potrzeb poszczególnych działów
służby zdrowia
- dostosowana — pod względem zarządzania do struktur administr. państwa.
Opieka zdrowotna jest sprawowana przez 3 podstawowe piony: l lecznictwo otwarte
przychodnie profilaktyczne, specjalistyczne (szkolne i zakładowe)
II lecznictwo zamknięte
kliniki, szpitale, sanatoria
III pomoc doraźna
pogotowie ratunkowe.
Definicje zdrowia - 3 podejścia:
1. biomedyczna: określa zdrowie jako brak choroby
to podejście ma pewne korzyści, gdyż został sporządzony wykaz chorób z ich objawami, który jest ciągle aktualizowany
2. wg WHO: zdrowie określa jako pełnię fizycznego, psychicznego i społecznego
dobrostanu człowieka - ta definicja wychodzi poza kategorie ściśle medyczne
3. ekologiczna; uwzględniająca definicję WHO, podważająca jednak pełnię
dobrostanu, gdyż nie można mówić o pełni zdrowiu, jeżeli żyjemy w skażonym
środowisku.
Zdrowie jest wartością pozytywną ale dla określenia jego stanu używa się mierników, które mierzą jego brak: ~ zachorowalność
albo zapadalność - oznacza liczę nowych przypadków zachorowań w stosunku do
liczby ludności w danym roku sprawozdawczym - czynnik zachorowalności liczony
jest na 10 lub 100 tyś. ludzi
Podstawowe podmioty ochrony zdrowia, których celem jest działalność pozwalająca na uzyskanie optymalnego poziomu zdrowia:
- Ministerstwo Ochrony Zdrowia i Opieki Społ.
- Ministerstwo Spraw Wewn. i Administracji
- Ministerstwo Komunikacji
- MON
- WHO w skali światowej, która koordynuje wszystkie służby zdrowia.
KWESTIA OŚWIATOWA
Pojęcie oświaty jest pojęciem złożonym i związanym z innymi dziedzinami życia - rozumie się jako system instytucji, jako kierowanie działalności, a także stan świadomości społ. W pojęciu oświaty mieści się całość tej działalności, która wiąże się z systemem wychowania w rodzinie, z systemem kształcenia równoległego, z systemem wychowania ustawicznego, a więc oświatę należy traktować jako proces upowszechniania wykształcenia poprzez instytucje szkolne i pozaszkolne.
Natomiast pojęcie polityki oświatowej rozumie się jako dział polityki państwa zajmujący się sprawami oświaty i wychowania i jako dyscyplinę naukową przygotowującą teoretyczne podstawy tejże działalności. Polityka oświatowa jest powiązana z takimi dziedzinami, jak:
- ustrój polit-społ. państwa
- system ekonom. .
- polityka ludnościowa
- struktura wykształcenia
- struktura zawodowa.
Polityka oświatowa jest uzależniona od różnych uwarunkowań:
• podstawowe znaczenie mają względy ekonom., ale też i budżet, gdyż państwo
dając środki stawia jej wymagania co do ilości i jakości jej absolwentów
• duży wpływ mają uwarunkowania historyczno-narodowe, które związane są ze
specyfiką historii i kultury państwa
• pewną rolę odgrywają uwarunkowania demograficzne, ponieważ należy również
uwzględniać zmiany demograficzne
• duży wpływ mają uwarunkowania społ.-polit., ponieważ oddziałują na kształt
przepisów prawnych
• pewne znaczenie mają uwarunkowania społ., gdyż różne grupy społ., grupy
finansowe, stowarzyszenia, instytucje, partie chcą oddziaływać na system
oświaty i wychowania.
INSTRUMENTY POLITYKI SPOŁ.
to takie działania, za pomocą których realizuje się pewne cele polit.-społ., a do podstawowych instrumentów polityki społ. zalicza się:
1. świadczenia społ., w których szczególną rolę odgrywają ubezpieczenia społ., a jest
jeszcze pomoc społ.
świadczenia społ. to wg prof. Rajkiewicza bezekwiwalentny Ibezpłatny) albo częściowo odpłatny przepływ pieniędzy i usług kulturalnych i socjalnych z różnego
rodzaju instytucji do osób uprawnionych z ich korzystania (całe społeczeństwo lub określone grupy)
2. regulacje prawne - ustawy, zarządzenia.
Świadczenia społ. spełniają wiele funkcji z uwagi na szeroki zasięg odbiorców i skalę wydatków z budżetu państwa lub innych władz lokalnych, jak również na rolę, jaką spełniają w społeczeństwie:
- społeczną gdyż zaspakajają ważne potrzeby społ.
- zabezpieczającą ponieważ stanowią podstawę egzystencji emerytów, rencistów
i bezrobotnych
- uzupełniającą niskie dochody wielu ludzi
- egalitaryzującą- przez kulturę, zdrowie, oświatę, progresywny system podatkowy
podnosi się dochody ludzi biednych, aby wyrównać ich szansę i poziom życia.
Źródła środków na świadczenia społ.: ~ podatki
- składki ubezpieczonych
~ wpłaty od ludności na cele społ.
- środki wydzielone z budżetu, z których część trafia do ludności, a inna część na
utrzymanie i rozwój infrastruktury społ. (szpitale, sanatoria), ale nie są one wystarczające na świadczenia z katalogu. Katalog świadczeń społ.:
- ochrona zdrowia
- edukacja, szkolnictwo
- poradnictwo
- kultura
- rekreacja
- rynek pracy i bezrobocie
- mieszkalnictwo ;
- penalizacja
- rehabilitacja.
Ubezpieczenia społ.
głównie są finansowane z wkładów pracodawców, a ich gwarantem jest państwo, natomiast ubezpieczenia rolników (KRUS) finansowane są głównie z budżetu państwa, a ludność je uzupełnia.
Do zabezpieczeń społ. zaliczamy:
- ubezpieczenia
- pomoc społ. jako zasada działania zabezpieczenia społ.
Ubezpieczenia dotyczą konkretnej grupy ludności, tj. pracowniczej i regulowane są aktem rangi ustawowej przymuszającej do uczestnictwa. Mają długą i zróżnicowaną drogę:
- po odzyskaniu niepodległości, po l wojnie światowej:
Podstawową zasadą jest repartycja, tj. wypłacane obecnie świadczenia pokrywane są z aktualnych opłacanych składek - jest to tzw. transfer pokoleniowy, a składkę w całości pokrywa pracodawca (50% ze swych środków + ubruttowienie) lub sam ubezpieczony, jeżeli prowadzi działalność gosp. na własny rachunek.
W ubezpieczeniach społ. występuje solidaryzm, tzn.:
1° płacą wszyscy, a korzystają tylko ci, którzy zostali dotknięci ryzykiem socjalnym 2° pracownicy o wyższych dochodach płacą wyższe składki, a dostają takie same ubezpieczenie w razie jakiegoś ryzyka, a więc mamy do czynienia z redystrybucją dochodów lepiej a gorzej zarabiających
3° inny rodzaj solidaryzmu związany z redystrybucją dotyczącą pracodawcy, który prowadzi samodzielnie działalność gosp. i ubezpiecza niepracującą żonę i dzieci, a więc redystrybucja środków w kierunku rodziny.
Obliczenie podstawy wysokości emerytury następuje nie od naszego wynagrodzenia, ale od średniej krajowej, a maksymalna kwota tego naliczenia może wynieść 250% średniej krajowej, czemu sprzeciwia się część społeczeństwa.
3 filary reformy emerytalnej:
l filar: obligatoryjny i oparty na zasadzie repartycyjnej
składka emerytalna odprowadzana do ZUS l! filar: obligatoryjny i oparty na zasadzie kapitalizacyjnej
~ urodzeni po 31,12.1968r.muszą swoją składkę emerytalną podzielić między ZUS a OFE (otwarte fundusze emerytalne) i muszą zadecydować o tym, który wybrać fundusz do 30.09.1999r.
~ osoby między 30 a 50 rokiem życia muszą najpierw zadecydować, czy w ogóle chcą przystąpić do OFE, a jeżeli tak, to potem wybrać któryś z nich do końca 1999r. Ul filar: dobrowolne ubezpieczenie dodatkowe.