Istota i znaczenie rozrachunków

Pojęcie i klasyfikacja rozrachunków

Rozrachunki to stosunki prawne oraz prawa i obowiązki majątkowe występujące w związku z działalnością jednostki prowadzącej rachunkowość, wynikające z jej powiązań finansowych z różnymi kontrahentami, takimi jak:

• odbiorcy,

• dostawcy,

• pracownicy,

• urzędy, instytucje oraz inne osoby prawne lub fizyczne.

Powiązania finansowe jednostki z tymi kontrahentami powstają między innymi jako rezultat realizacji:

1. umów kupna - sprzedaży składników majątku, np. towarów, produktów (rozrachunki z odbiorcami i dostawcami);

2. innych umów (o zatrudnieniu pracowników, o dzieło, zlecenia, najmu, dzierżawy itp.);

3. przepisów prawnych dotyczących rozrachunków publicznoprawnych (z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń społecznych i innych );

4. przepisów prawnych dotyczących rozrachunków pracownikami z tytułu wynagrodzeń za pracę i z innych tytułów.

W rezultacie tych wszystkich rozrachunków powstają należności i zobowiązania.

Termin należności zgodnie z interpretacją przedmiotową to uprawnienia jednostki zagwarantowane umową zapłaty w określonej kwocie i wyznaczonym terminie za wykonane przez nią świadczenia: rzeczy, usługi i pracy. Uprawnienie to gwarantowane jest prawem. Jednostka występuje tu jako wierzyciel mający prawo do należnej mu kwoty środków pieniężnych od dłużnika. Można, zatem określić należności jako środki pieniężne jednostki, które na określony dzień (moment) nie zostały jeszcze przez jednostkę wyegzekwowana na mocy przepisów prawnych. Należności należą do aktywów jednostki i są składnikiem majątku obrotowego. Należności są przeciwstawnym pojęciem do zobowiązań.

Zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić. Wierzyciel ma prawo żądać od swego dłużnika zapłaty, a on ma obowiązek ten spełnić na mocy prawa. Można więc stwierdzić, iż zobowiązanie stanowi obowiązek płatnika wobec innej osoby prawnej lub fizycznej.

Jednostka jako dłużnik ma obowiązek zapłacić wierzycielowi określoną kwotę środków pieniężnych. Do momentu spłaty zobowiązanie występuje w pasywach stanowi kapitał (fundusz) obcy jednostki finansującej aktywa jednostki.

Podział rozrachunków na podstawowe kategorie stosowane w rachunkowości przedstawia tabela 1.

Tabela 1. Podział rozrachunków

Należności	Zobowiązania
Według rodzajów
Bezsporne
Sporne
Wątpliwe
Przedawnione
Nieściągalne
Umorzone
Długoterminowe
Krótkoterminowe

Należności bezsporne to należne kwoty środków pieniężnych zagwarantowane prawem, niekwestionowane przez dłużników, potwierdzone na dzień bilansowy na piśmie.

Należności sporne to niezapłacone przez dłużników kwoty przez nich kwestionowane, co do których odmowa zapłaty udokumentowana jest na piśmie, przestają być sporne po uprawomocnieniu się wyroku sądowego orzekającego zobowiązanie dłużnika do zapłaty należnego świadczenia na rzecz wierzyciela.

Należności wątpliwe to środki pieniężne prawnie należne, co do których istnieje zagrożenie, że nie zostaną wyegzekwowane z powodu trudności majątkowych dłużnika lub trudności z ustaleniem miejsca jego pobytu albo innych przyczyn.

Należności przedawnione to kwoty obciążające dłużników, które po upływie przewidzianego prawem terminu nie mogą być wyegzekwowane, a wierzyciel utracił prawo dochodzenia ich w drodze powództwa cywilnego.

Należności nieściągalne to kwoty należne jednostce, w tym także kwoty uprzednio orzeczone przez sąd, lecz niemożliwe do wyegzekwowania. Za nieściągalne można uznać należności jeśli zachodzi jeden z następujących powodów:

1. gdy stwierdzono, że dłużnik nie posiada majątku na zaspokojenie wierzytelności,

2. gdy dłużnika i pozostające na jego utrzymaniu osoby w rezultacie egzekucji pozbawiono minimum środków do życia,

3. gdy dłużnik zmarł, nie pozostawiając majątku, z którego można by zaspokoić wierzytelności,

4. gdy istnieje prawdopodobieństwo, że koszty dochodzenia należności przekroczą jej kwotę,

5. gdy ulegną przedawnieniu, albo zajdą okoliczności czyniąc należności za bezskuteczne.

Należności umorzone to kwoty obciążające dłużników, co doktórych uprawniony organ jednostki podjął decyzję o zaniechaniu ich wyegzekwowania.

Zobowiązania umorzone są to kwoty zarachowane na uznanie wierzyciela, który zrezygnował z ich dochodzenia, potwierdzając tę decyzję na piśmie.

Zobowiązania przedawnione to kwoty zarachowane w latach poprzednich na uznanie wierzycieli, których po upływie określonego prawem terminu jednostka będąca dłużnikiem może odmówić zapłaty.

Powstanie należności, zobowiązań musi być udokumentowane w sposób pozwalający na dokonanie prawidłowych rozliczeń z kontrahentami. Dokumentacja rozrachunków z kontrahentami powinna spełniać równocześnie dwie funkcje: informacyjną i kontrolną. Dokumentacja ta winna zapewniać wiarygodne dane do ustalenia należności i zobowiązań z tytułu sprzedaży lub zakupu towarów, materiałów i usług oraz z tytułu innych świadczeń, prawidłowego dokonania rozliczenia tych transakcji, a także prawidłowego rozliczenia podatku VAT. Stosowane faktury (rachunki) w rozrachunkach z kontrahentami stanowią podstawę kontroli legalności, rzetelności i celowości dokonywanych operacji zakupu i sprzedaży. Należności i rozrachunki wynikające z rozrachunków co najmniej na ostatni dzień roku obrotowego lub inny dzień bilansowy podlegają inwentaryzacji, którą dokonuje się drogą uzyskania od dłużników potwierdzenia wykazanego w księgach rachunkowych stanu należności. Potwierdzenie to winno być dokonane na piśmie.

Istota rozrachunków w aspekcie przedmiotowym i podmiotowym

W jednostkach gospodarczych w związku z prowadzoną przez nie działalnością gospodarczą powstają rozrachunki z różnymi kontrahentami i dotyczą różnorodnej działalności.

W ujęciu przedmiotowym rozrachunki dotyczą:

1. dostaw, robót i usług na rzecz działalności eksploatacyjnej,

2. rozliczeń z tytułu kapitału i dywidendy,

3. zaciągniętych pożyczek i wyemitowanych obligacji,

4. dostaw robót i usług na rzecz działalności inwestycyjnej,

5. podatków, opłat i innych obciążeń rozliczanych z budżetem,

6. wynagrodzeń za pracę pracowników i osób wykonujących pracę na podstawie umowy o dzieło lub zlecenie,

7. pobranych przez pracowników zaliczek na podróże służbowe i zakupy materiałów,

8. innych rozrachunków krajowych i zagranicznych,

9. niedoborów, szkód i nadwyżek w majątku przedsiębiorstwa,

10. innych roszczeń spornych.

Do wszystkich wyżej wymienionych pozycji w przedsiębiorstwie prowadzona jest ewidencja analityczna, umożliwiająca analizę każdego elementu poszczególnych rozrachunków, w tym terminów wymagalnych płatności.

Dotrzymywanie terminów płatności ma szczególne znaczenie w rozrachunkach z jednostkami budżetowymi i z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych, z uwagi na obowiązek płacenia odsetek zwłoki nie zaliczanych do kosztów uzyskania przychodów.

Poza analizą rozliczeń z budżetami bardzo duże znaczenie posiada analiza rozrachunków z tytułu dostaw i usług, gdyż stanowią one z reguły największe kwoty, mające duży wpływ na płynność finansową przedsiębiorstwa.

W ujęciu podmiotowym można wyróżnić następujących kontrahentów:

1. krajowi dostawcy robót i usług,

2. krajowi odbiorcy robót i usług,

3. zagraniczni dostawcy robót i usług,

4. zagraniczni odbiorcy robót i usług,

5. urzędy skarbowe w zakresie rozliczeń podatków:

• od osób fizycznych,

• od osób prawnych,

• od nieruchomości,

• VAT.

6. Zakład Ubezpieczeń Społecznych w zakresie rozliczeń składek ZUS,

7. urzędy celne w zakresie rozliczeń ceł i innych opłat związanych z importem i eksportem,

8. banki w zakresie rozrachunków z tytułu kredytów i rachunków bankowych,

9. towarzystwa ubezpieczeniowe w zakresie rozrachunków z tytułu ubezpieczeń,

10. inni kontrahenci.

Do wyżej wymienionych kontrahentów prowadzona jest analityka umożliwiająca prowadzenie analizy poszczególnych kontrahentów pod względem kwot rozrachunkowych i wymaganych terminów wymagalnych płatności.

Znaczenie rozrachunków w działalności przedsiębiorstwa

Bilans jednostki gospodarczej ujmuje w aktywach lub pasywach odpowiednie pozycje dotyczące rozrachunków z różnych tytułów i z różnymi kontrahentami.

Zespół kont rozrachunkowych stosowanych w księgowości ewidencjonuje wszelkie krajowe i zagraniczne rozrachunki, w tym roszczenia, tj. należności kwestionowane przez kontrahentów oraz należności sporne skierowane na drogę postępowania sądowego.

W aktywach bilansu przedsiębiorstwa występują następujące należności:

I. Należności długoterminowe

1. od jednostek powiązanych

2. od pozostałych jednostek

II. Należności krótkoterminowe

1. Należności od jednostek powiązanych

a) z tytułu dostaw i usług, o okresie spłaty:

- do 12 miesięcy

- powyżej 12 miesięcy

b) inne

2. Należności od pozostałych jednostek

a) z tytułu dostaw i usług, o okresie spłaty:

- do 12 miesięcy

- powyżej 12 miesięcy

b) z tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych oraz innych świadczeń

c) inne

5. dochodzone na drodze sądowej

W księgach rachunkowych prowadzona jest ewidencja analityczna każdego rodzaju należności, umożliwiająca bieżącą analizę i ocenę stanu należności w szczegółowym przekroju podmiotowym i przedmiotowym oraz prowadzenie odpowiednich działań windykacyjnych i monitorowanie ich skuteczności.

Zadaniem ewidencji w odniesieniu do należności jest w szczególności:

• wyodrębnienie poszczególnych grup należności i roszczeń spornych,

• odzwierciedlenie przebiegu rozliczeń należności,

• ustalenie stanu należności i roszczeń spornych w przekroju poszczególnych kontrahentów,

• wyodrębnienie dla potrzeb sprawozdawczości należności długoterminowych,

• spełnienie innych wymogów związanych z funkcjami poszczególnych kont należności.

Kwoty i udział w strukturze aktywów należności stanowią istotne elementy dla oceny sytuacji finansowej przedsiębiorstwa, z uwzględnieniem porównania należności z zobowiązaniami.

W pasywach bilansu występują następujące pozycje zobowiązań:

1) Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania

I. Rezerwy na zobowiązania

1. Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego

2. Rezerwa na świadczenia emerytalne i podobne

- długoterminowa

- krótkoterminowa

3. Pozostałe rezerwy

- długoterminowe

- krótkoterminowe

II. Zobowiązania długoterminowe

1. Wobec jednostek powiązanych

2. Wobec pozostałych jednostek

a) kredyty i pożyczki

b) z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych

c) inne zobowiązania finansowe

d) inne

III. Zobowiązania krótkoterminowe

1. Wobec jednostek powiązanych

a) z tytułu dostaw i usług, o okresie wymagalności:

- do 12 miesięcy

- powyżej 12 miesięcy

b) inne

2. Wobec pozostałych jednostek

a) kredyty i pożyczki

b) z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych

c) inne zobowiązania finansowe

d) z tytułu dostaw i usług, o okresie wymagalności:

- do 12 miesięcy

- powyżej 12 miesięcy

e) zaliczki otrzymane na dostawy

f) zobowiązania wekslowe

g) z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń i innych świadczeń

h) z tytułu wynagrodzeń

i) inne

Podobnie jak w przypadku należności, przedsiębiorstwa prowadzą w księgach rachunkowych ewidencję analityczną zobowiązań w wymaganych przekrojach dla umożliwienia prowadzenia różnego rodzaju analiz i ocen, w tym zwłaszcza zapewnienia terminowego regulowania płatności.

Wielkość zobowiązań w sumie bilansowej pasywów pozwala określić w jakim stopniu działalność przedsiębiorstwa jest finansowana kapitałami obcymi.

W ramach kontaktów z odbiorcami i dostawcami wyodrębnione są konta z tytułu dostaw i usług krajowych i zagranicznych.

Na kontach rozrachunkowych ujmuje się wszelkie należności i zobowiązania od momentu ich powstania aż do całkowitego rozliczenia. Konta rozrachunkowe nie przewidują podziału należności i zobowiązań na krótkoterminowe i długoterminowe ze względu na zmieniającą się w czasie kwalifikację do tych grup należności i zobowiązań.

Do należności i zobowiązań długoterminowych zalicza się te, których data spłaty ostatniej raty przypada na okres dłuższy niż rok licząc od dnia bilansowego.

W praktyce księgowej stosuje się konta analityczne umożliwiające szczegółowy podział poszczególnych rodzajów należności i zobowiązań, odpowiednio do potrzeb bieżącego zarządzania nimi, a także opracowywania sprawozdań finansowych i sporządzania analiz ekonomicznych.

Zobowiązania z tytułu zaciągniętych kredytów krótkoterminowych i długoterminowych figurują w grupie kont środków pieniężnych i rachunków bankowych.

Stany na kontach rozrachunków w porównaniu do majątku i do kapitałów własnych są istotnymi elementami oceny sytuacji finansowej, a w wypadku wystąpienia dużych zadłużeń przy braku środków pieniężnych sygnalizują ewentualne zagrożenia dla dalszej działalności i konieczność podjęcia odpowiednich działań interwencyjnych na rzecz uregulowania zaległych zobowiązań.

Rozrachunki jako odzwierciedlenie kontaktów przedsiębiorstwa z rynkiem

Przedsiębiorstwo jako jednostka gospodarcza funkcjonuje w krajowym systemie gospodarczym oraz niejednokrotnie w kontaktach z jednostkami zagranicznymi.

Kontrahentami przedsiębiorstwa są dostawcy materiałów, towarów i usług służących działalności operacyjnej oraz odbiorcy kupujący produkty, towary, materiały i usługi.

Kontakty gospodarcze w formie prowadzonych transakcji handlowych znajdują odpowiednie odzwierciedlenie jako należności i zobowiązania. W zależności od wielkości przedsiębiorstwa oraz rozmiaru i zakresu jego działalności gospodarczej ewidencja rozrachunków prowadzona jest z odpowiednią szczegółowością. Konta rozrachunków służą do ewidencji wszelkich krajowych i zagranicznych rozrachunków oraz roszczeń z tytułu dostaw materiałów, towarów i produktów, w tym robót i usług, a także zaliczek na poczet dostaw i usług, kaucji gwarancyjnych i zobowiązań z tytułu weksli własnych.

W jednostkach prowadzących szeroką i różnorodną działalność gospodarczą jest prowadzona odpowiednio rozbudowana ewidencja rozrachunków, obejmująca przede wszystkim niżej wymienione konta syntetyczne:

1. Rozrachunki z odbiorcami krajowymi. Na koncie tym ewidencjonuje się rozrachunki i roszczenia z odbiorcami krajowymi z tytułu sprzedaży wyrobów, towarów i usług.

2. Rozrachunki z dostawcami krajowymi. Na koncie tym ewidencjonuje się rozrachunki z dostawcami krajowymi z tytułu dostaw materiałów i towarów oraz usług. Na koncie tym nie ujmuje się rozrachunków związanych z realizacją inwestycji, zobowiązań wekslowych oraz wypłaconych dostawcom zaliczek.

3. Rozrachunków z odbiorcami zagranicznymi. Na koncie tym ewidencjonuje się należności i roszczenia z tytułu rozrachunków z odbiorcami zagranicznymi za dostawy i usługi z wyłączeniem zaliczek. Ewidencję szczegółową do rozrachunków z odbiorcami zagranicznymi prowadzi się w walutach obcych i w walucie polskiej.

4. Rozrachunki z dostawcami zagranicznymi. Na tym koncie ewidencjonuje się zobowiązania wobec dostawców za dostawy i usługi z wyłączeniem zaliczek i rozrachunków w zakresie inwestycji. Na koncie ujmuje się również otrzymane bonifikaty, opusty i skonta, odszkodowania, kary i odsetki zwłoki.

5. Zaliczki otrzymane od odbiorców. Konto służy do ewidencji zaliczek otrzymanych od krajowych i zagranicznych odbiorców na poczet przyszłych dostaw i usług.

6. Zaliczki wypłacone dostawcom. Konto służy do ewidencji zaliczek wypłaconych krajowym i zagranicznym dostawcom na poczet przyszłych dostaw i usług. Na koncie tym nie ujmuje się zaliczek i przedpłat wypłaconych w działalności inwestycyjnej. Analityka do kont zaliczkowych powinna obejmować w szczególności ewidencję każdego kontrahenta.

7. Zobowiązania wekslowe. Konto służy do ewidencji zobowiązań, na pokrycie których jednostka wystawiła weksle własne. Ewidencja analityczna do w/w konta powinna zapewnić ujęcie poszczególnych weksli i ich cech.

Do wyżej wymienionych kont przedsiębiorstwo powinno prowadzić ewidencję analityczną, pozwalającą na ustalenie przebiegu rozrachunków i stanu należności, roszczeń oraz zobowiązań w odniesieniu do każdego kontrahenta, a także wyodrębnienia należności i zobowiązań długoterminowych.

Ewidencja analityczna winna zapewniać możliwość bieżącej analizy i oceny stanu rozrachunków oraz sytuacji finansowej w tym zakresie. Dane syntetyczne i analityczne rozrachunków z jednostkami gospodarczymi powinny zatem służyć rozwijaniu kontaktów rynkowych oraz przeciwdziałaniu ewentualnym zagrożeniom w tym zakresie.

Poza kontami rozrachunkowymi z odbiorcami i dostawcami przedsiębiorstwo prowadzi także rozrachunki z :

1. Urzędem Skarbowym z tytułu podatku dochodowego od osób prawnych i fizycznych,

2. Urzędem Skarbowym z tytułu VAT,

3. Zakładem Ubezpieczeń Społecznych z tytułu składek ZUS,

4. Urzędem Celnym z tytułu cła, podatku akcyzowego, VAT oraz opłat manipulacyjnych,

5. Urzędami Skarbowymi i innymi z tytułu podatku akcyzowego, podatku od nieruchomości, podatku od środków transportowych, opłat skarbowych i innych.

Zadłużenia z tytułu podatków, ceł i innych rozrachunków i naliczone odsetki za zwłokę są symptomami sygnalizującymi trudną sytuację finansową przedsiębiorstwa.

. Stan rozrachunków a sytuacja finansowa przedsiębiorstwa

Stan rozrachunków jest istotnym czynnikiem określającym sytuację finansową przedsiębiorstwa.

Zdolność do terminowej regulacji zobowiązań jest odzwierciedleniem płynności finansowej i wypłacalności jednostki. Ważną determinantą płynności finansowej jest zdolność do generowania gotówki oraz terminowość i pewność jej uzyskiwania, czyli zdolność do windykacji należności przez przedsiębiorstwo. W tej sferze gospodarki finansowej są kreowane warunki określające zdolność przedsiębiorstwa do spłaty różnego rodzaju długów. W związku z tym należności jako składniki aktywów oraz zobowiązania jako składniki pasywów są ujmowane w bilansie według kryterium terminów spłaty, a mianowicie jako należności i zobowiązania długoterminowe i krótkoterminowe.

Należności i zobowiązania krótkoterminowe to takie, których okres spłaty na dzień bilansowy jest nie dłuższy niż rok, natomiast dla należności i zobowiązań długoterminowych okres ten wynosi powyżej rok.

Kryteria te są w zasadzie zgodne z Międzynarodowym Standardem Rachunkowości nr 13 „Prezentacja bieżących aktywów i bieżących zobowiązań”, choć - jak stwierdza się w tym akcie - jednoznaczny podział aktywów i pasywów na bieżące (krótkoterminowe) i długoterminowe jest nie zawsze możliwy. W związku z powyższym w praktyce podział ten w wielu przypadkach bardziej opiera się na konwencji niż na jednej koncepcji.

Podział aktywów oraz zobowiązań na bieżące i długoterminowe zazwyczaj nie jest uważany za adekwatny w sprawozdaniach finansowych przedsiębiorstw o nieokreślonym lub długim cyklu operacyjnym.

Standard 13 ma na celu harmonizację rozwiązań stosowanych w przedsiębiorstwach, poprzez dogodny dla nich wybór sposobu określenia bieżących aktywów i pasywów w ich sprawozdaniach finansowych.

Minimum informacji wykazywanych w zakresie należności i zobowiązań określa Międzynarodowy Standard Rachunkowości nr 5 „ Informacje wykazane w sprawozdaniach finansowych”. Zgodnie z tym standardem, w ramach zobowiązań bieżących należy przedstawiać oddzielnie podane następujące pozycje:

• bieżące raty długoterminowych zobowiązań,

• zobowiązania wobec dostawców z tytułu obrotu handlowego:

1. zobowiązania wobec zarządu,

2. zobowiązania wewnętrzne,

3. zobowiązania wobec spółek stowarzyszonych,

4. zobowiązania z tytułu podatków od dochodów,

5. zobowiązania z tytułu dywidend,

6. inne zobowiązania oraz rozliczenia międzyokresowe bierne.

• kredyty bankowe i salda kredytowe na bankowych rachunkach bieżących.

W ramach majątku trwałego należy wykazywać długoterminowe należności z tytułu:

• należności od zarządu,

• należności od odbiorców i dostawców z tytułu obrotu handlowego,

• należności wewnętrzne,

• należności od spółek stowarzyszonych,

• inne należności.

W ramach majątku obrotowego zobowiązania długoterminowe powinny być prezentowane według następujących pozycji:

• pożyczki wewnętrzne,

• pożyczki zabezpieczone,

• pożyczki niezabezpieczone,

• pożyczki od spółek stowarzyszonych.

W bilansie dla jednostek, którego wzorzec stanowi załącznik nr 1 do ustawy o rachunkowości, przyjęto następujący układ informacyjny dla zobowiązań i należności.

AKTYWA

A. Aktywa trwałe

I. Wartości niematerialne i prawne

1. Koszty zakończonych prac rozwojowych

2. Wartość firmy

3. Inne wartości niematerialne i prawne

4. Zaliczki na wartości niematerialne i prawne

II. Rzeczowe aktywa trwałe

1. Środki trwałe

a) grunty (w tym prawo użytkowania wieczystego gruntu)

b) budynki, lokale i obiekty inżynierii lądowej i wodnej

c) urządzenia techniczne i maszyny

d) środki transportu

e) inne środki trwałe

2. Środki trwałe w budowie

3. Zaliczki na środki trwałe w budowie

III. Należności długoterminowe

1. Od jednostek powiązanych

2. Od pozostałych jednostek

IV. Inwestycje długoterminowe

1. Nieruchomości

2. Wartości niematerialne i prawne

3. Długoterminowe aktywa finansowe

a) w jednostkach powiązanych

- udziały lub akcje

- inne papiery wartościowe

- udzielone pożyczki

- inne długoterminowe aktywa finansowe

b) w pozostałych jednostkach

- udziały lub akcje

- inne papiery wartościowe

- udzielone pożyczki

- inne długoterminowe aktywa finansowe

4. Inne inwestycje długoterminowe

V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe

1. Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego

2. Inne rozliczenia międzyokresowe

B. Aktywa obrotowe

l. Zapasy

1. Materiały

2. Półprodukty i produkty w toku

3. Produkty gotowe

4. Towary

5. Zaliczki na dostawy

II. Należności krótkoterminowe

1. Należności od jednostek powiązanych

a) z tytułu dostaw i usług, o okresie spłaty:

- do 12 miesięcy

- powyżej 12 miesięcy

b) inne

2. Należności od pozostałych jednostek

a) z tytułu dostaw i usług, o okresie spłaty:

- do 12 miesięcy

- powyżej 12 miesięcy

b) z tytułu podatków, dotacji, ceł, ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych oraz innych świadczeń

c) inne

d) dochodzono na drodze sądowej

III. Inwestycje krótkoterminowe

1. Krótkoterminowe aktywa finansowe

a) w jednostkach powiązanych

- udziały lub akcje

- inne papiery wartościowe

- udzielone pożyczki

- inne krótkoterminowe aktywa finansowe

b) w pozostałych jednostkach

- udziały lub akcje

- inne papiery wartościowe

- udzielone pożyczki

- inne krótkoterminowe aktywa finansowe

c) środki pieniężne i inne aktywa pieniężne

- środki pieniężne w kasie i na rachunkach

- inne środki pieniężne

- inne aktywa pieniężne

2. Inne inwestycje krótkoterminowe

IV. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe

PASYWA

A. Kapitał (fundusz) własny

l. Kapitał (fundusz) podstawowy

II. Należne wpłaty na kapitał podstawowy (wielkość ujemna)

III. Udziały (akcje) własne (wielkość ujemna)

IV. Kapitał (fundusz) zapasowy

V. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny

VI. Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe

VII. Zysk (strata) z lat ubiegłych

VIII. Zysk (strata) netto

IX. Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego (wielkość ujemna)

B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania

I. Rezerwy na zobowiązania

1. Rezerwa z tytułu odroczonego podatku dochodowego

2. Rezerwa na świadczenia emerytalne i podobne

- długoterminowa

- krótkoterminowa

3. Pozostałe rezerwy

- długoterminowe

- krótkoterminowe

II. Zobowiązania długoterminowe

1. Wobec jednostek powiązanych

2. Wobec pozostałych jednostek

a) kredyty i pożyczki

b) z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych

c) inne zobowiązania finansowe

d) inne

III. Zobowiązania krótkoterminowe

1. Wobec jednostek powiązanych

a) z tytułu dostaw i usług, o okresie wymagalności:

- do 12 miesięcy

- powyżej 12 miesięcy

b) inne

2. Wobec pozostałych jednostek

a) kredyty i pożyczki

b) z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych

c) inne zobowiązania finansowe

d) z tytułu dostaw i usług, o okresie wymagalności:

- do 12 miesięcy

- powyżej 12 miesięcy

e) zaliczki otrzymane na dostawy

f) zobowiązania wekslowe

g) z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń i innych świadczeń

h) z tytułu wynagrodzeń

i) inne

3. Fundusze specjalne

IV. Rozliczenia międzyokresowe

1. Ujemna wartość firmy

2. Inne rozliczenia międzyokresowe

- długoterminowe

- krótkoterminowe.

Należności i roszczenia umorzone, nieściągalne i przedawnione nie są zaliczane do aktywów. Wymagają one odpisów w ciężar rezerw, jeśli były takie uprzednio na ten cel utworzone, lub w ciężar pozostałych kosztów operacyjnych.

Zobowiązania przedawnione lub umorzone odpisuje się na dobro pozostałych przychodów operacyjnych. W informacji dodatkowej jednostka wykazuje zobowiązania warunkowe wynikające z prowadzonej działalności gospodarczej.

Klimas M., Podręczna encyklopedia rachunkowości: Poltext 1997 s. 44.

Klimas M., Podręczna encyklopedia rachunkowości: Poltext 1997

Szczepański J., Szyszko L., Propedeutyka finansów przedsiębiorstw, Wydawnictwo WSEI, Warszawa 2000r

Gmytrasiewicz M., Karmańska A., Olchowicz I., Rachunkowość finansowa cz. I Difin 2000 s 350

Jarugowa A., Kabalski P., Znowelizowana ustawa o rachunkowości a standardy międzynarodowe, Wydawnictwo ODDK, Gdańsk 2001

Feliński J.R. - opracowanie Ustawa o rachunkowości (Tekst ujednolicony) Wydawnictwo STROBWAY, Skierniewice 2001

Feliński J.R. - opracowanie Ustawa o rachunkowości (Tekst ujednolicony) Wydawnictwo STROBWAY, Skierniewice 2001

---