TECHNIKA SWOBODNYCH TEKSTÓW [techniki C. Freineta]

Zamiast tradycyjnego nauczania podręcznikowego, opartego na autorytecie nauczyciela Freinet wprowadził nowe formy pracy szkolnej, które nazwał technikami szkolnymi [w książce Rady dla młodych nauczycieli Freinet wyjaśnia, że posługuje się nazwą „technika” a nie „metoda”, aby pokazać, że nie chodzi o jakąś metodę w sensie idealnym, ale o nową technikę pracy szkolnej, której zaletą jest to, iż zrodziła się, przeszła próbę i jest stale ulepszana w praktyce w codziennej pracy szkolnej], należą do nich:

• Swobodne teksty dzieci oraz drukarenka i gazetka szkolna.

• Doświadczenia poszukujące, jako podstawa do samodzielnej pracy ucznia w zakresie matematyki, nauk przyrodniczych, historii i geografii.

• Planowanie pracy indywidualnej i zespołowej przez uczniów pod kierunkiem nauczyciela oraz nowe formy ocen pracy i kontroli, jako podstawa do wykształcenia nawyku samokontroli i samooceny.

• Spółdzielnia klasowa [ nowa forma samorządu uczniowskiego], jako podstawa wychowania moralnego i obywatelskiego.

• Referaty i sprawności, jako skuteczny środek wyzwalania zainteresowań, zdobywania umiejętności i samokształcenia.

• Różnego rodzaju formy swobodnej ekspresji artystycznej i technicznej jako podstawa wychowania estetycznego i politechnicznego.

• Wymiana gazetek, korespondencji, informacji i doświadczeń między szkołami jako podstawa szerokich kontaktów społecznych.

EKSPRESJA :

Na gruncie pedagogiki podkreśla się kilka ważnych aspektów ekspresji:

• Jest ona wyrażeniem, wypowiadaniem wewnętrznych stanów psychicznych człowieka, czyli uzewnętrznieniem jego osobowości.

• Stanowi wyraz podstawowych potrzeb realizowania w świecie własnych możliwości człowieka.

• Jest interpretacją, przekształcaniem, przetwarzaniem świata.

• Jest przekazywaniem komunikatów mniej lub bardziej określonemu odbiorcy.

• Jest zawsze związana z działalnością człowieka, bywa z nią czasem utożsamiana, częściej zaś traktowana jest jako jej nieodłączny element.

Najważniejsze miejsce w różnorodnych formach swobodnej ekspresji zajmuje ekspresja artystyczna oraz ekspresja słowna [ swobodny tekst, swobodna poezja] , w której Freinet upatrywał skuteczny środek nowoczesnego wychowania i najlepszy sposób kształcenia czynnego języka.

• Istotą swobodnego tekstu jest dowolny temat i dowolna forma wypowiedzi, zależna
  od funkcji. Inspiracją są przeżycia, dążenia, marzenia oraz potrzeba komunikowania się. Cel jawi się w tym, że dziecko pisze dla innych i dla siebie, a ocena jego wytworu należy
  do kolektywu, który wybiera najlepszą pracę i decyduje co z nią zrobić.

• Wyróżnia się swobodny tekst mówiony i swobodny tekst pisany. Ten pierwszy tworzą dzieci, które nie potrafią jeszcze zapisać swoich myśli, natomiast pisany powstaje wtedy, gdy dziecko pisze pod wpływem potrzeby przekazania myśli, przeżyć, informacji.

• Wymieniane są różne etapy pracy, charakterystyczne dla tej techniki:

- pisanie swobodnego tekstu,

- wybór najciekawszego tekstu,

- zbiorowe omawianie i poprawianie (opracowywanie) wybranego tekstu.

• Nauczyciel nie narzuca dziecku formy literackiej, lecz pozwala wyrazić myśli
  w dowolnej wypowiedzi. Uczeń pisze na temat, który go właśnie w tej chwili interesuje,
  a nauczyciel współpracuje, pobudza go do twórczych wysiłków, wytwarza atmosferę zaufania, zachęca, radzi, pomaga, sprawia, że wypowiedź nie zostanie zlekceważona ani wyśmiana. Szuka i znajduje indywidualność uczniów, naturalność pisemnej formy wypowiedzi oraz bogactwo dziecięcego zasobu słownictwa.

Z organizacją zajęć swobodnego tekstu wiążą się następujące momenty:

• stworzenie sytuacji wyzwalającej twórczą ekspresję werbalną uczniów (w sferze języka mówionego lub pisemnego, klimat działania, motywacja do wyrażenia ekspresji),

• tworzenie swobodnego tekstu,

• wybór najciekawszej pracy (czytanie, prezentacja, głosowanie, uzasadnianie wyboru),

• korekta językowo-stylistyczna (polowanie na słowa, interpretacja wzbogacająca),

• ćwiczenia oparte na swobodnym tekście - pedagogiczne wykorzystanie swobodnego tekstu.

CO DAJE METODA SWOBODNYCH TEKSTÓW:

• praca techniką swobodnych tekstów otwiera uczniów na świat, przełamuje blokadę przed wypowiadaniem się pisemnym, ułatwia młodemu człowiekowi komunikacje z innymi. Uczniowie rozwijają swój warsztat literacki, mają przeświadczenie, że każdy napisany przez nich tekst ma swoją wartość. Pracują nad wymową i wartością zapisanego/ wypowiedzianego słowa, zdania, pracy pisemnej.

• W trakcie omawiania tekstu nadarza się sposobność powtórzenia, utrwalenia i rozszerzenia - zgodnie z programem danej klasy - wiadomości z ortografii, gramatyki, stylistyki, interpunkcji.