Aksjologia-nauka o wartościach, wartości definujuje się jako cos co jest godne urzeczywistnienia, co jest wartewspierania, podmiot ludzkich pragnień aksjologia zajmuje się sama wartością(moralne, estetyczne, społ, poli) Anamneza(Platon)-przypomnienie. Uczenie się jest w istocie procesem przypominania tego co już zostało poznane we wcześniejszych stadiach istnienia Antyrealizm aksjologiczny-pogląd że wartości SA wytworem ludzkich preferencji, wynikiem tego,że jednostki preferują pewne zachowania. Wartości są pochodną ludzkich preferencji,następowanie jest wynikiem wyboru. Apatia(stoicy)-uważali ze jeśli chce się osiągnąc szczęscie należy wyzbyć się afektów panujących nad czł.(zawiść smutek)i wstąpić a satn apatii czyli beznadziejności. Arche-jońska filozofia przyrody ,oznacza praprzyczyne początek świata, materia z której zbudowan jest rzeczywistość, arche rozumiano jako pierwszą substancję, wszytskto co istnieje to jakaś postać wody. Baza Marks- materialne siły wytwórcze i wynikające z nich stosunki produkcji,ekonomiczny fundament życia społ Błąd naturalistyczny Moore-polega na utożsamianiu pojecia etycznego z naturalnym, czyli opisem cech przedmiotówze względu na które są one dobre czy złe. Bycie ku śmierci Heidegger-postawa ta polega na świadomym uznaniu własnej skończoności Łączy się to z lękiem egzystencjalnym.metoda przezwyciężenia tego lęku jest postawa zatroskania o świat. Bycie w świecie heidegger-2 wymiar dasein, czł. Jest z jednej strony dasein a z drugiej bytem w świecie rzeczy. To kolejny wymiar ludzkiej egzystencji, relacji czł. Z otoczeniem z innymi ludzmi. Cele filoz. scholastycznej- 1. czynić prawdą dla rozumu prawdy wiary. 2. rozumienie prawd objawionych władzami przyrodzonymi umysłu. 3. opracowywanie dogmatów wiary. 4. wyjaśnianie, usystematyzowanie prawd wiary. Cnoty etyczne wg arys. moralne które są skutkiem przyzwyczajenia( sprawiedliwość, męstwo, umiarkowanie) Cnoty diaonetycznewg Arys. są właściwościami rozumu. Rozum działa w poznaniu teoretycznym, cnoty te to: rozsądek, rozumność, mądrość, zalety intelektualne. Daimoniom Sok.- szczeście, szczesliwy jest ten kto posiada cnotę, ludzie czynią zło z niewiedzy
|
Dana zmysłowa (moore) - podmiotowe elementy, którym przysługują własności jakie zdają się przysługiwać spostrzeganemu obiektowi zewnętrznemu. Spostrzegany zewnętrzny obiekt, białe koło, ale widzimy biała elipsę. Osoba z odpowiednią wiedzą z bezpośrednio uświadamianej danej zmysłowej wnioskuje że ma do czynienia z białym kołem które wywołuje takie a nie inne wrażenia. dasein-byt ludzki, jestświadomy swojego istnienia, rozpięty między przeszłością, teraź, przysz. Deontologia- zbiór podstawowych norm i reguł moralnych obowiązujących w danej dziedzinie życia, w szczególności termin ten odnosi się do etyki zawodowej w poszczególnych zawodach, określając powinności wynikające ze statutu danego zawodu lub z przyjętych w nim obyczajów włączając w ramy jego kodeksu ogólne normy moralne. Deontologia kanta- dział etyki zajmujący się obowiązkami moralnymi. Etyka Kanta jest etyką deontologiczną, nie porusza skutków naszego działania. Deskrypcje określone ( russel)- to zwrot postaci. Russell sądził, że deskrypcja określona powinna być rozumiana w terminach specjalnego kwantyfikatora jednostkowego. Deskryptywizm- koncepcja sądów wartościujących, sądy wartościujące nie różnią się od innych sądów o faktach, opisują świat. Deskryptywizm moore- pogląd, że sądy moralne mają treść opisową, opisują pewne własności świata, są nośnikiem logicznym. determinizm (Spinoza, lei.)- wszystkie zdarzenia mają zawsze swoją przyczynę, nie ma miejsca na przypadkowość czy działanie wolnej woli. determinizm hegla- rzeczywistość ma charakter deterministyczny, nie ma przypadku, nie ma wolności, wolność to uświadomiona konieczność. determinizm psych. (BEN.)- to pogląd wg którego określony zestaw bodźców wywołuje u każdego człowieka tę samą reakcje. Można zatem przewidywać co powstanie w ludzkich umysłach. Ten psychologiczny determinizm u Benthama stał się podstawą do zreformowania prawa. dionizyjskość- nietzche. uważał, że sztuka grecka to twór dla którego siłą konstrukcyjną była harmonia. Mówił że ta siła wynikała z konfliktu między porządkiem dionizyjskim i apollińskim doxa(platon)dotyczą rzeczywistości empirycznej, jest to wiedza niepewna, zawodna, mają status wiecznych hipotez, wiedza przyrodzona ma status |
Dualizm metafizyczny-kartezjusz wskazywał na 2 substancje stworzone (poza Bogiem): dusze i ciała. Człowiek jest skutkiem ich niewytłumaczalnego złożenia. Działanie z obowiązku kant- to działanie z dobrą wolą moralnie słuszne, reguła bycia uczciwym, ale nie jest dokonywany jakis cel tylko dlatego ze tak nalezy Działanie zgodne z obowiązkiem (kant)- wynika z moralnej natury człowieka, ale także działanie jest zgodne z obowiązkiem,powoduje go naturalna skłonność Egzystencja poprzedza esencję (sarte)- wolność człowieka poprzedza jego istotę. emotywizm- jest wyrazem emocji; ja nie mówię nic prawdziwego ani fałszywego, ja stwierdzam fakty, wyrażam swoje nastawienie. Empiryzm genetycznczłowiek rodzi się pusty i czysty jak tablica-tabula rasa, dopiero w miarę dorastania i dojrzewania tablica zapisuje się i wypełnia doświadcz. Człowieka. Empiryzm genetyczny loc- człowiek czerpie swoją wiedzę nie tylko ze zmysłowego poznania ale też z tego że potrafi analizować swoje procesy myślenia, widzenia, wgląd na siebie-introspekcja. episteme- u Platona to poznanie o charakterze naukowym, wiedza dobra, nauki aprioryczne (mat,chemia,fiz), wiedza ta odnosi się do ponadczasowej prawdy tego co bezwzględnie jest. epistemologia- dział filozofii zajmujący się teoria poznania czyli badający skąd pochodzi, na ile jest wiarygodna i jakie SA granice ludzkiej wiedzy. Epistemologiczny ideal. imman.- ESSE EST PERCIPI- być to znaczy być postrzeganym. Wszystkie własności istnieją w nas, gdy nie ma nas to nie ma własności, czyli nie istnieje przedmiot, jego istnienie sprowadza się do tego że go doświadczamy. Epistemologiczny ideal trans.- Kant uważał, że człowiek poznaje świat dwiema drogami: zmysłem i intelektem. Człowiek nie jest w stanie poznać świata takim jakim jest sam w sobie, wprowadza do świata obce wartości: czas i przestrzeń to własności, które nasze zmysły nakładają na rzeczywistość. Nie jest w stanie poznawać inaczej niż przez uporządkowany intelekt. etyka- dyscyplina, zajmująca się ludzkim postępowaniem, teoria moralności. Koncentruje się wokół pojęć dobra, prawa moralnego, obowiązku moralnego, czy wybór był słuszny czy nie. etyka aksjologiczna- próbuje określić kanon wartości moralnych i wskazać jak te wartości realizujemy. W jej ramach próbujemy ustalić czym są te wartości. Skąd się biorą różnice |
etyka cnoty- każda teoria etyczna gdzie podstawowym pojęciem jest walor moralny np. prawdomówność, odwaga. To działanie realizowane z punktu widzenia cnoty moralnej. Moje postępowanie jest słuszne jeżeli są realizowaniem cnoty moralnej. etyka opisowa- opis faktów moralnych posiadających moralny aspekt. Rejestruje się jakie wartości były eksponowane w danej epoce, klasie. etyka stosowana- zajmuje się analizą współczesnych problemów społecznych (eutanazja, aborcja które zawierają moralny komponent.
eudajmonia - sokrates: celem człowieka jest szczęście. To stan doskonałości, człowiek osiąga stan eudajmonii kiedy jest w stanie wykorzystać, realizować cały tkwiący w nim potencjał, wszystko co dała mu natura. Aryst.: celem najwyższym w życiu jest eudajmonia, czyli szczęście. To stan spełnienia w którym człowiek realizuje swój Falllibilizm (priece)- teza fallibilizmu zakłada swoisty dla Pierce'a realizm: 1. istnieje poza naszym umysłem niezależnie uporządkowana rzeczywistość. 2. jesteśmy strukturalnie integralnym elementem tej rzeczywistości, 3. rzeczywistość oddziałuje na nas bezustannie, 4. rzeczywistość poznajemy zawsze pośrednio, 5. przekonanie że nasza wiedza w ostatnim rozrachunku może okazać się zawodna w interakcji z rzeczywistością. fenomenalizm- (Demokryt, Locke, Kant) pogląd, że świat jest inny niż nam się jawi, my poznajemy jedynie jego zjawiska. Zmysły nie dają nam wiedzy. Prawdziwą wiedzę zyskujemy przez rozważania empiryczne. fenomeny (kant)- świat czasoprzestrzenny, są to rzeczy przekształcone przez umysł człowieka forma (arys.)- Arystoteles traktował ja jako niesamodzielny składnik rzeczy jednostkowych: to one istnieją samodzielnie stanowiąc całość uformowanej już materii czy zmaterializowanej formy. To co z rzeczy czyni rzecz uformowaną materią fundamentalizm moralny (Ssok.)- kanon cnót jest wspólny i uniwersalny, cnota nie jest relatywna |
|
Formy naoczności (KANT)- poznanie opiera się na doświadczeniu. Jednak na to co postrzegamy zmysłowo wpływ mają istniejące w nas a priori formy spostrzeżeń czy też odczuwania zmysłowego - przestrzeń i czas. A także formy myślenia - 12 kategorii czyli czystych pojęć rozsądku. Odbierane zmysłowo wrażenia porządkujemy ujmując je w formy czasu i przestrzeni a następnie za pomocą apriorycznych kategorii z tej wielości wrażeń w naszej świadomości powstają przedmiotowe jedności, pojęcia empiryczne hedonizm (epikurejczycy)- cierpienie jest złem, człowiek zdolny jest do czerpania radości z samego faktu życia. Są dwie kategorie przyjemności: źródło cielesne i duchowe. Hedonizm Benthama- postawa praktyczna polegająca na dążeniu do korzystania z wszelkich dostępnych w życiu przyjemności. Występował w postaci skrajnej lub umiarkowanej. W czasach nowożytnych hedonizm w ujęciu utylitarnym reprezentował Bentham - w jego ujęciu odgrywał ważną rolę jako rachunek przyjemności. horyzont HERM. int.- (całość jego wiedzy o świecie, jest zniekształcony przez przesady ale jednocześnie one umożliwiają zajście procesu bo musimy się do czegoś odwołać) i mamy tekst. horyzont HER. tekstu- czytelnik na miarę swoich doświadczeń i wyobraźni, wrażliwości językowej i nie tylko próbuje doprowadzić do zespolenia horyzontu czytanego tekstu z własnym, którym dysponował w chwili czytania lektury i przed nią. hylemorfizm (arys.)- pogląd wg którego istnieją samodzielnie jedynie konkretne rzeczy (tzw. substancje) będące ontycznymi założeniami dwóch składników: materii jako podłoża i formy substancyjnej jako czynnika determinującego. Stanowisko hylemorfizmu sformułował Arystoteles przeciwstawiając się jednostronnym ujęciom przyznającym samoistny byt materii bądź ideom. hylozoizm (jońska filozofia przyrody) - pogląd wg. którego cała materia obdarzona jest życiem i wrażliwością idea (platon)- to jeden z realnych bytów, to nie byt moralny, to metafora cienia. idealizm ob.- stanowisko głoszące, że jedynie istniejącym samoistnym bytem jest idea, duch, absolut bądź że byt taki istnieje niezależnie od rzeczywistości materialnej, która jest jego tworem, pochodną lub przejawem. idealizm su.- pogląd, że istnieją tylko umysły, nie ma nic poza umysłami, reszta to tylko wrażenia dotykowe, słuchowe, wzrokowe |
idee (hume)- odciśnięcie, wrażenie, dzielił przedstawienia na pierwotne czyli impresje i pochodne czyli idee. Wg niego idee pochodzą od impresji i różnią się od nich sposobem postępowania. Hume przez idee rozumie mgliste obrazy impresji w rozumowaniu i myśleniu. idee (locke)- człowiek rodzi się z pewnymi dyspozycjami dzięki którym może się uczyć. W wyniku porządkowania surowców powstają idee które istnieją w umyśle. Są to wszelkie treści które człowiek może sobie uświadomić np. wydarzenia. idee jasne i wyraźne (kart.)- każdy problem można rozkładać na czynniki które łatwo pojąć, potem przechodzimy do trudniejszych. Proste składniki to pewne prawdy, idee jasne i wyraźne, zaczynamy od nich tworzyć wiedzę. Kiedy nam przyjdą do głowy to wiemy że są prawdziwe, mamy poczucie rzeczywistości. Głównym celem jest dostarczenie podstawowych idei jasnych. impresje (hume)-to te percepcje które wchodzą do świadomości z największą siłą i natarczywością. Hume przez nazwę impresje rozumie wszelkie nasze doznania zmysłowe, uczucia, emocje, jak zjawiają się one po raz pierwszy w naszej duszy. instrumentalizm jamesa- wiedza i działalność ludzka są tylko reakcją na bodźce środowiska i pełnią jednocześnie funkcję instrumentalną czyli stanowią narzędzia służące przystosowaniu się do środowiska i opanowaniu go. instrumentalizm daweya- myślenie jest instrumentem do rozwiązywania problemów a edukacja powinna uczyć jak rozwiązywać problemy. Intelektualizm etyczny (sok.)- warunkiem etycznego postępowania jest wiedza, jeżeli człowiek wie że cnota daje szczęście to tak postępuje. intencjonalność (brentano)- wyróżnia zdarzenia psychiczne, akty psychiczne, są zawsze skierowane na jakiś przedmiot. Kategorie intelektu (kant)- rozum wprowadza aprioryczne kategorie rozumu: 1. części i całości, 2. liczby, jedności, 3. przyczyna i skutek. Działanie rozumu wymaga kategorii intelektu. Warunkują one to o czym możemy powiedzieć. koło hermeneutyczne (cześć-całość) wypowiedź dopiero z dystansu ukazuje nam swój możliwy sens. Nie należy się utożsamiać i wczuwać. Dla Gadamera koło to wiąże rozumienie znaków i wydarzeń z samym sposobem istnienia człowieka, który chcąc coś zrozumieć musi wpierw zrozumieć siebie. |
koło hermeneutyczne (imperator-tekst)- na jego zasadzie interpretacja tekstu zaczyna się od wyjściowej koncepcji jego znaczenia, która jest następnie korygowana, rozwijana i pogłębiana. Ludzkie rozumienie nigdy nie zaczyna się od zera, akt interpretacji zawsze odbywa się w określonym kontekście konsekwencjonalizm- termin używany na określenie poglądu wg którego wszystkie czyny są słuszne lub niesłuszne w zależności od wartości ich konsekwencji. Źródłem wartości czynu mogą być jakiejś zalety charakteru podmiotu działania. Krytyka związku przyczynowego- hume stwierdza że o faktach myślimy zawsze w kategoriach przyczyny i skutku gdyż na podstawie doświadczenia z przeszłości sądzimy, że przyszłość będzie taka sama. Doświadczenie nie odkrywa przyczyn ani skutków rzeczy czy faktów. Poucza nas jedynie o ich następstwie Lęk egzystencjonalny (sarty)- jego przyczyną jest wzajemne uprzedmiotowianie ludzi. Z tym związane jest poczucie zagrożenia własnej wolności. Jeżeli pragnę wolności dla siebie, muszę pragnąć tej wolności dla innych. logicyzm (frege)- kierunek w filozofii matematyki zakładający ze można oprzeć jej podstawy na rachunku logicznego zdań logos- wg Heraklita światem rządzi logos (słowo myśl, umysł, zasada, reguła). Świat jest rozumny, nasze dusze są częścią logosu, on nami rządzi. materia (arys.)- to co zajmuje przestrzeń, ma rozmiar i kształt, masę, zdolność ruchu i spoistość. Platon i Arystoteles upowszechnili 4-elementowy podział materii (ziemia, powietrze, woda, ogień). Arystoteles wyróżnił jeszcze piąty rozdział materii ( piąty żywioł) materialimz- pogląd głoszący, że świat składa się wyłącznie z materii. Jedynym realnym bytem jest świat materialny, zaś wszelkie idee są tylko wytworem psychiki człowieka. metaetyka- zajmuje się analizą języka w którym my formułujemy nasze przekonanie moralne. metapsychoza-(pitagoreizm, Platon)- (doktryna) wędrówka duch, reinkarnacja. Metoda elenktyczna- sprawdzanie i zabijanie twierdzen rozmówcy doprowadzających w końcu do tezy absurdalnej sprzecznej z twierdzeniem pierwotnym. Metoda maieutyczna- polega na dopomożeniu uczniowi w uświadomieniu sobie prawdy która już posiada poprzez umiejętne stawianie pytań
|
monada (leibniz)- świat składa się z istot duchowych (ludzki umysł, dusza, komórka) one postrzegają się nawzajem ale z różną wyrazistością (Bóg, monady ludzkie, monady tkwiące w materii-jakby w półśnie) monizm metafizyczny spinozy- substancja może być tylko jedna, tego wymaga definicja.. moralizm (sok.)- cnota jest najwyższym dobrem, daje szczęście. Myślenie wg deweya- myślenie to sposób w jaki pewne organizmy radzą sobie z trudnościami. Najsprawniejszym narządem myślenia są teorie naukowe. Myślenie polega na formułowaniu hipotez, badaniu otoczenia. Hipoteza jest dobra gdy okaże się efektywna. Nadbudowa marks)- prawo, ustrój społ., religia system edukacyjny-cywilizacja otoczka. Ma konserwować istniejący stan rzeczy. nadczłowiek (nietsche)- człowiek wolny, który nie nakłada na siebie żadnych ograniczeń realizuje swoje człowieczeństwo, wola mocy, bycia coraz potężniejszym. natywizm- u Platona oznaczał, że wiedza wrodzona wyprzedza wiedzę opartą na postrzeganiu. Pierwsza jest dana od narodzin, druga narasta w miarę doświadczeń. Wynika to z faktu, że nasz umysł oglądał idee w poprzednim życiu i zachował o nich pamięć i wystarczy że sobie je przypomni postrzegając. Nazwy konotatywne-niekonotywne U MILA- konotatywne oznaczają przedmiot nazywany i współoznaczają jego cechę, niekonotatywne tylko oznaczają przedmiot nazywany. Nieautentyczność egzystencji (heidegger)- życie człowieka nie jest autentyczne gdy traktuje on siebie jako jednego z wielu, gdy przyjmuje gotowe ideologie, realizuje role które napisali dla niego inni, boi się wziąć odpowiedzialność za swoje życie. Nominat frege)- jedna z postaw funkcji w semantyce. Nazwa wskazuje na przedmiot, bezpośrednie odniesienie do przedmiotu Noumen kant- pozwalają kształtować swiat intelekt nie jest w stanie pojmować tego swiatajakim jest intelekt musi dopasować do siebie swiat Okres patrystyczny- III - VIII, ojcowie kościoła formułują doktrynę wiary okres scholastyczny- XI - XIV- szkolny. Racjonalne uzasadnienie prawd wiary są to prawdy koniczne dla rozumu. ontologia- nauka o tym co jest, bierze pod uwagę kategorie bytu np. przedmiot fizyczny, zdarzenie, proces, osoba ludzka, znaczenie sądu, zdania. Najbardziej ogólne wartości.
|
|
Otwartość hermeneutyczna- proces rozumienia który jest kompletny dopiero gdy doprowadza do samopoznania, samoiterpretacji, odbywa się to na zasadzie w postawie otwartości do świata. panteizm (jońska filozofia przyrody)- poglądy teolog. I filozof. Lub przekonania religijne utożsamiające Boga ze światem. Państow Boże (św. augustyn)- tworzą je stworzenia które dostąpiły łaski bożej i idą za Bogiem. Gdy nadejdzie koniec świata wejdą w wieczną szczęśliwość. Państwo jako lewiatan (hobbes)- ludzie są równi, nie ma różnic. Panstwo potwór, co wszytsko pochłania Państwo platońskie- państwo idealne, zdolne realizować idealne dobro, najwyższy cel, zorganizowane tak jak organizm człowieka; ludzie muszą być zorganizowani w klasy; każda będzie pełniła jedną funkcję; jednostki są poddańcze państwu, stanem najwyższym jest stan władców, kapłanów, muszą to być filozofowie. Państwo ziemskie (św. augustyn)- tworzą je stworzenia które odwróciły się od Boga i są potępione. Gdy nadejdzie koniec świata wejdą w wieczne zatracenie.cechy:zło, grzech nienawiść Paradoks Russella-najsłynniejszy z paradoksów dotyczących podstaw teorii mnogości. Elementami niektórych klas są te same klasy. Inne klasy nie posiadają tej cechy. Gdy rozważymy klasę wszystkich klas które nie są własnymi elementami to czy będzie ona własnym elementem? Jeśli jest to nie jest, jeśli nie jest to jest. Paralelizm psychofizyczny Spinozy- pogląd dotyczący relacji ducha i ciała, teoria filozoficzna uznająca współistnienie duszy i ciała Percepcje - Hume przedstawienia pierwotne impresje, wtórne- idee Perspektywizm- poznanie świata z perspektywy. Wg Nietzschego filozofia nie może poszukiwać prawdy gdyż coś takiego nie istnieje, są jedynie interpretacje świata, do których można przekonać ludzi. Jest to pewien rodzaj pojmowania świata. Plutokracja-(Platon)- państwo w którym rządzą bogacze. Postulat racjonalnego osądu u Benthama- podstawą jest osąd rozumu, krytyka wiary, Religi, tradycji dającej sankcje pewnym instytucjom, myślenia konserwatywnego. Pragmatyzm sofistów- warto mieć takie poglądy które przynoszą pożytek, łączenie prawdy z pożytkiem, prawdą jest to co jest korzystniejsze. Prawda wg Jamesa- stwierdził, że stanowi ona wynik akceptacji danego sądu przez podmiot |
Prawda wg Peirce'a- teoria prawdy- prawdziwym poglądem jest każdy pogląd który akceptujemy na dowolnym etapie poznania stosownie do posiadanej przez siebie wiedzy, jest ona zrelatywizowana do osoby, nie istnieją kryteria które pozwalałyby uznać jakiś fragment naszej wiedzy za pewny, prawda to to co jest akceptowane przez zbiorowość. Prawda absolutna-jedyna prawda dla wszystkich, powszechna zgoda wszystkich specjalistów na coś. Prawo-obowiązek- ma sens gdy powiążemy to z pojęciem kary, podlegam karze gdy oderwane zostaną mi obowiązki prawne, musi istnieć urząd suwerena oraz system prawny by mówić ze mamy do czegoś prawo Predestynacja (św. Augustyn)- losy czł są z góry określone przez boga Problem psychofizyczny (Kartezjusz)- wzajemny stosunek duszy i ciała. Kartezjusz stał na stanowisku ich pełnej równorzędności, opowiadając się jednak za subiektywistyczną koncepcją psychiki. Przedmiot intencjonalny (Brentano)- przedmioty które my stwarzamy wyobrazamy Przesąd (hermeneutyka)- obraz świata który ukształtował się w nas przez wiele czynników, do zespołu przesądów odnosimy proces rozumowania. Przeświadczenia zdrowego rozsądku (Moore)- to pewne proste tezy oczywiste dla każdego dojrzałego człowieka. Stanowią fundament wszelkiego ludzkiego poznania. Mogą stanowić dla nas kryterium poprawności poglądu. Racjonalizm genetyczny (natywizm)- pogląd wg którego źródło ludzkiej wiedzy upatruje się w umyśle, rozumie i intelekcie. Rodzimy się z wiedzą. Platon wierzył w wędrówkę dusz. Św. Augustyn twierdził, że dusz ludzka przychodzi na świat wyposażona przez Boga w pojęcia. Racjonalizm genetyczny i metodologicz. Kartezjusza- genetyczny: pogląd dotyczący genezy poznania, zakładający istnienie w umyśle ludzkim idei (cech) wrodzonych związanych z konstrukcją umysłu, tj. pewnej wiedzy niezależnej od doświadczenia i wszelkich zewnętrznych czynników. Metodologiczny: uznaje istnienie poznania niezależnego od doświadczenia, czysto rozumowanego i możliwość uzasadniania wiedzy bez odwoływania się do doświadczenia. Realizm aksjologiczny- przedstawicielem był Platon, pogląd że wartości istnieją w świecie obiektywnym. Wartość przynależy do zdarzenia, podmiotu w sposób niezależny od wszelkich preferencji. |
Realizm epistemologiczny- pogląd, że rzeczywistość poza podmiotem istnieje i że jest ona w mniejszym lub większym zakresie poznawalna. Realizm ma bardzo wiele odmian np. dla Platona świat i idee poznawalne są przez umysł, analizę, dla św. Augustyna-świat to Bóg. Refleksja (Locke)- doświadczanie samego siebie, wiedz na niej oparta jest pewniejsza. Relatywizm moralny sofistów- nie ma jednego pojęcia dobra, które by obowiązywało wszystkich. Relatywizm poznawczy sofistów- nie ma jednej prawdy moralnej Res cogitans (Kartezjusz)- to rzecz myśląca, to umysł i ma własności umysłowe. Res extensa ((Kartezjusz)- to rzecz rozciągła, materia, posiada własności geometryczne, jedynym rodzajem zmian jest ruch. Resentyment (Nietzsche)- niechęć masowa tłumu niechęć potęgi, dostojeństwa posiada go jednostka zła Sąd analityczny- zdanie którego wartość logiczna wynika z jego budowy. Są poznawczo puste. Sąd a posteriori- jest wtedy gdy weryfikacja jego wartości logicznej wymaga od nas odwołania się do doświadczenia empirycznego. Sąd a priori- wtedy gdy weryfikacja jego wartości logicznej nie wymaga od nas odwołania się do jakiejkolwiek postaci doświadczenia empirycznego. Sąd syntetyczny- zdanie którego wartość logiczna nie wynika z jego budowy. Sceptycyzm sofistów- pogląd, że człowiek nie może zdobyć obiektywnej, prawdziwej wiedzy, wartościowej, uzasadnionej. Sens (Frege)- dotyczy filozofii języka, sensem zdania jest to co zdanie wyraża. Sensualizm genetyczny- człowiek rodzi się pusty i czysty jak tablica-tabula rasa, dopiero w miarę dorastania i dojrzewania tablica zapisuje się i wypełnia doświadcz człowieka. Doświadczenie zmysłowe jest jedynym źródłem poznania. Skrajny aposterioryzm- (empiryzm)- cała wiedza jest wiedzą doświadczalną. Skrajny aprioryzm- pogląd, że cała wartościowa wiedza ma charakter empiryczny. Spirytualizm- jeden z kierunków monizmu zakładający że w świecie rzeczywistym istnieją tylko substancje duchowe. Przeciwstawia się wszelkim kierunkom materializmu, bo mówi, że byt musi mieć naturę duchową, nie materialną.
|
Stan naturalny człowieka wg Hobbesa- ludzie są z natury różni a istota ludzka jest egoistyczna bo każdy chce przetrwać kosztem innych. Człowiek jest zdolny trwać w stanie wojny z każdym innym. Jedyną instancją która może nas uchronić przed tą sytuacją i egoizmem jest nieograniczona wiedza polityczna Stosunki produkcji (Marks)- czyli stosunki społ. w jakich produkcja się odbywa. Produkcja ma zawsze społeczny charakter, ludzie produkują wspólnie a stosunki jakie ich łączą przy produkcji mogą być różne (współpraca lub wyzysk). Jest 5 typów: typ gminy pierwotnej, niewolniczy, feudalny, kapitalistyczny, socjalistyczny. Substancja (Arystoteles)- jest podstawowym przejawem bytu. Subzystencja (Meinong)- istnienie ale dość ulotnego rodzaju przysługujące powszechnikom, postulatom fikcyjnym i innym niesubstancjalnym przedmiotom. Środki produkcji Marks-siły wytwórcze czyli ludzie i ich narzędzia pracy Teologiczność arys-celowość, kategoria celu po co? Teodycea-obrona stworzenia, Bóg nie był wolny w akcie stworzenia był zdeterminowany przez logikę wybrał świat najlepszy z możliwych Teoria asocjacji Hume-umysł ludzki wytwarza idee złozone na zasadzie skojarzeń 3 mechanizmy kojarzeń:podobieństwo, styczność czasoprzestrzenna, związek przyczynowo-skutkowy Teoria 4 przyczyn-materialna, formalna, sprawcza, celowa Timokracja Platon-rządy ludzi rządnych władzy Triada heglowska-teza-antyteza-synteza Umiarkowany aprioryzm- poglad zwiedza mat. Wyraza się w sadach syntytyczmych a priori Umiarkowany aposterioryzm- w sadach analitycznych a priori Uprzedmiotowienie czł- człowiek uprzedmiotowi się wtedy gdy przejmie rolę którą nadali mu inni , wpisuje się w role społeczne Wielkie narracje nowoczesności- były to opo\wieści o postępującej emancypacji rozumu i wolności Wiązkowa koncepcja rozumu Hume-umysł to wiązka własności rozumianych jako przeżycia, strumień przeżyć Własności pierwotne-wielkość, kształt, ruch, położenia Własności wtórne- barwy, dzwięki, smaki, wonie Zakład Pascala-rozpatrywał 2 proste przypadki dotyczące istnienia Boga: Bóg istnieje i nagradza za wiarę życiem wiecznym; Bóg nie istnieje i nie istnieje życie wieczne Zasada pragmatyzmu- żeby opisac znaczenie łowionego terminu należy wskazać na związek z naszym działaniem zasada utylitaryzmu-czł. Powinien tak postępować aby ono było użyteczne i przynosiło max użytkuzasada ma posyłać największe szczescie, skutki mają być szczęśliwe dla wszytskeich zasada stwierdzalnośći sądu Dewey- rezygnuje z pojęcia prawdy , poglądy efektywne są zasadnie stwierdzalne Złoty środek- w swoim postępowaniu czł. powinien kierować się złotym środkiem który jest określany przez jego rozum, gdyż jest to droga do osiągniecia szczęścia, najwyższego dobra które jest celem ostatecznym Zło św. Augustyna-zło jest wtedy gdy byty niższe rządza bytami wyższymiźródlem zła jest człowiek, dobro jest łaską i nie ma uzasadninie
|
|