NARZĄD ŻUCIOWY

1. W skład narządu wchodzą:

• zęby i dziąsła

• staw skroniowo-żuchwowy

• mięśnie żwacze

1. ZĘBY

• podzielone na 4 grupy:

• zęby sieczne

• kły

• z. przedtrzonowe

• z. trzonowe

• zjawisko to nosi nazwę heterodontyzmu

• uzębienie ssaków domowych jest difiodontyczne (dwupokoleniowe)

• budowa zęba

• każdy ząb składa się z:

• korony zęba

• szyjki zęba

• korzenia zęba

• korona jest wyeksponowaną częścią, widoczną ponad linię dziąseł i pokrytą szkliwem

• szyjka jest wąska i zlokalizowana na wysokości linii dziąseł, gdzie kończy się szkliwo

• korzeń zęba krótkokoronowego zlokalizowany jest poniżej linii dziąseł; w większej części pokrywa go zębodół kostny

• powierzchnia zęba skierowana do przedsionka jamy ustnej, to powierzchnia przedsionkowa

• powierzchnia styczna, to powierzchnia przylegająca do następnego, leżącego donosowo, oraz poprzedniego, leżącego doogonowo zęba

• powierzchnia przylegająca do powierzchni zębów przeciwległego łuku zębowego nazywana jest powierzchnią zwarcia lub powierzchnią żuciową

• każdy ząb składa się z 3 zmineralizowanych tkanek, które otaczają jamę zęba; odnogi jamy obejmują każde uwypuklenie korony zęba i każdy korzeń zęba; wypełnia ją miazga zęba, utworzona z tkanki łącznej wiotkiej zawierającej włókna nerwowe i naczynia krwionośne; niewielki otwór korzenia zęba znajdujący się na każdym wierzchołku korzenia pozwala na swobodny pasaż naczyń i nerwów do i z jamy zęba poprzez kanał korzenia zęba

• do 3 zmineralizowanych tkanek zęba należą:

• szkliwo

• zębina

• cement

• Szkliwo.

• wytwarzane przez adamantoblasty

• struktura bezkomórkowa , skutkiem czego nie ulega regeneracji

• przyjmuje postać charakterystycznie opalizującej, białej, najtwardszej substancji w organizmie

• ze względu na rozmieszczenie szkliwa wyróżnia się:

1. zęby krótkokoronowe (brachydontyczne)

• szkliwo otacza mało wyeksponowaną koronę zęba

• posiadają długi trzon zdolny do stopniowego wysuwania się z zębodolu kompensujący jego ścieranie (np. zęby policzkowe u roślinożernych, siekacze konia)

• zęby długokoronowe (hypselodontyczne)

• wyrastają w pełni przed uzyskaniem dojrzałości zwierzęcia i są na tyle długie i twarde, żeby przetrwać całe życie zwierzęcia

• posiadają skomplikowaną strukturę architektoniczną, w której zmineralizowana tkanka zęba tworzy fałdy pokryte szkliwem w obszarze całego ich trzonu

• Zębina.

• tworzy część zęba otaczając jamę zęba z zawartą w niej miazgą, jako żółto-biała warstwa ściany zęba

• wytwarzana jest przez odontoblasty, które układają się pod warstwą zębiny, tworząc warstwę otaczającą miazgę

• odontoblasty zachowują zdolność wytwarzania zębiny przez całe życie, produkując zębinę wtórną, stopniowo wypełniającą jamę zęba i zastępującą jego miazgę aż do wieku starczego

• zębina wtórna posiada ciemniejsze zabarwienie, niż zębina pierwotna, co pozwala na ich odróżnienie

• u starszych koni jama zęba jest wypełniona przez zębinę wtórną, a powierzchnia zgryzu zębów siecznych tworzy tzw. gwiazdę zęba, pomocną w określaniu wieku zwierzęcia

• Cement.

• tkanka o najmniejszej twardości spośród 3 zmineralizowanch tkanek zęba

• budowa przypomina strukturę tkanki kostnej

• najbardziej zewnętrzna warstwa zęba przylegająca do zębodołu we wszystkich typach zębów

• w przypadku zębów długokoronowych wypełnia również lejek zęba oraz pokrywa trzon zęba

• Zęby połączone są z zębodołem za pośrednictwem więzadeł zęba lub błony ozębnej, która zawiera włókna kolagenowe wnikające do cementu i tkanki kostnej

• Liczba zębów oraz klasyfikacja uzębienia, może być opisana za pomocą wzoru zębowego

gatunek	wzór zębowy: uz. mleczne (d)	wzór zębowy: uz. stałe
koń	313 313	313(4)3 3133
przeżuwacze	- -3 313	- -33 3133
świnia	313 313	3143 3143
pies	313 313	3142 3143
kot	313 312	3131 3121

(aby otrzymać ilość wszystkich zębów, zarówno „licznik”, jak i „mianownik” mnożymy ×2 )

zęby sieczne konia: cęgi ,średniaki, okrajki

2