Tabela Błąd! Nieznany argument przełącznika.: Zestawienie współczesnych ideologii wychowania.

WSPÓŁCZESNE IDEOLOGIE WYCHOWANIA
„romantyczna”	„transmisji kulturowej”	„progresywna”
1. Prekursorzy i przedstawiciele
Rousseau, Freud, Gessel	W wersji klasycznej - Herbart; później twórcy i kontynuatorzy behawioryzmu.	Dewey, Piaget, Kohlberg
2. Założenia epistemiczne
Wiedzą jest to, co stanowi bezpośrednie wewnętrzne doświad­cze­nie jednostki.	Wiedzą jest to, co obiek­tyw­ne, sprawdzone, uznane, powta­rzalne.	Wiedzą jest to, co pozwala równowa­żyć relacje między jed­nostką a świa­tem, czyli posiadane kompe­tencje poz­naw­cze i instru­men­talne - stosowa­ne sposoby równoważe­nia relacji.
3. Założenia psychologiczne - teorie rozwoju człowieka
Teoria rozwoju rozumianego jako dojrzewanie.	Asocjacyjna teoria uczenia się lub teoria zależności środo­wis­ko­wych.	Teorie rozwojowe o chara­kte­rze inter­akcyjnym, model postępu idei w dys­kursie i konwersacji.
4. Strategia definiowania celów wychowania
Strategia pożądanych cech, „zespołu cnót”. Standardy cech.	Strategia: „przepowied­nia suk­ce­su”, „psychologii przemysło­wej”. Standardy wiedzy i za­chowań.	Strategia „logiki rozwojo­wej”. Standard adekwatności, odpo­wied­niości.
5. Podstawowe kategorie pojęciowe stosowane w badaniach empirycznych nad efektami wychowania
Samorozwój, samoaktualizacja, autonomiczność, tożsamość.	Różnice indywidualne w wy­mia­­rze: a) osiągnięć sukcesu, b) uspo­łecznienia, zachowania spo­­łecz­­nego, osobowości społecznej.	Posiadane kompetencje poz­naw­­cze i instrumentalne, np. rodzaj (typ) stosowanych operacji myślo­wych.
6. Pojęcie wychowania
Celem wychowania jest:
ujawnienie wrodzonych moż­li­wości, dyspozycji, wzorca	stworzenie bezkonflikto­we­go środowiska	aktywność jednostki w roz­wią­­zywaniu problemów
Cele wychowania są skupione na:
wewnętrznych stanach jednostki	zachowaniach i funkcjono­wa­­­niu zewnętrznym jednostki	aktywności w rozwią­zy­waniu konflik­tów między jednostką a środowiskiem
Najważniejsze zatem jest to, co:
jednostkowe, nowe, osobiste	wspólne i ustalone kulturowo	nowy, wyższy poziom inter­akcji czło­wieka ze światem (kom­pe­ten­cje instru­mentalne i komu­ni­kacyj­ne)
A zatem najważniejszym zadaniem wychowania jest:
ochrona wewnętrznego „ja” dziecka poprzez stwarzanie mu warunków dla pełnego rozwoju tego „ja”	przekazywanie zasobów wie­dzy i umiejętności, norm i war­tości na­grodzonych w przesz­łości - trans­misja zdobyczy określonej kultury	pomoc wychowankowi w osią­ga­niu coraz wyższych stadiów roz­woju poz­nawczego, a przez to tak­że rozwoju moralnego, społeczne­go i estetycz­ne­go, czyli reorganiza­cja struktur psy­chicz­nych umożli­wiająca funkcjono­wanie na coraz wyższych poziomach rozwoju

Źródło: T. Hejnicka-Bezwińska, 1989, s. 115-117.