Guzy mózgu i rdzenia kręgowego, pięlęgniarstwo, mgr


Guzy mózgu i rdzenia kręgowego

Guz mózgu: Proces nowotworowy o charakterze rozrostowo-uciskającym lub naciekającym zdrową tkankę nerwową.

> Guzy pierwotne - rozwijające się tkanek nerwowych.

> Guzy wtórne - przerzuty z tkanek poza mózgowych.

Epidemiologia

Nowotwory OUN u dorosłych: 2,5 -3% wszystkich zachorowań na nowotwory, ok. 3% zgonów.

Guzy glejopochodne - 45% wszystkich nowotworów OUN u dorosłych

- Gwiaździaki (astrocytoma) -15%

- Skapodrzewiaki - 8%

- Oponiaki -15%

>Przerzuty innych nowotworów

Przyczyny

- Czynniki genetyczne

- Zaburzenia rozwojowe

- Czynnik urazowy

- Czynnik chemiczny i wirusowy

Objawy guza mózgu: Objawy kliniczne i stan pacjenta zależą od umiejscowienia i szybkości narastania guza. (Objawy ogólne i objawy ogniskowe)

Objawy ogólne: Są wyrazem ↑ ICP, które powstaje w następstwie:

• Utrudnionego krążenia p.m-r,

• Rozrostu guza w obrębie czaszki,

• Obrzęku mózgu spowodowanego uciskiem guza na układ żylny,

• Toksycznego działania guza na mózg

Objawami wzmożonego ciśnienia są:

- Bóle głowy

- Nudności i wymioty

- Zmiany w obrębie dna oka - tarcza zastoinowa

- Wzrost ciśnienia tętniczego

- Bradykardia

- Zaburzenia oddychania

- Zaburzenia świadomości

Objawy ogniskowe

•Napady padaczkowe

•Narastający niedowład połowiczy

• Zaburzenia koordynacji ruchowej

•Zaburzenia czucia

•Ubytki w polu widzenia

•Zaburzenia mowy typu afatycznego

•Zespoły pniowe

Ze względu na lokalizacje guzy OUN można podzielić na:

-Guzy półkul mózgowych - nadnamiotowe (zlokalizowane w płacie czołowym, skroniowym, ciemieniowym, potylicznym)

-Guzy tylnojamowe

-Guzy wewnątrzkomorowe

-Guzy rdzenia kręgowego

Guzy półkul mózgowych - nadnamiotowe objawy

-Padaczka

- Niedowład połowiczy

- Połowicze zaburzenia czucia

- Ubytki w polu widzenia

- Zaburzenia mowy - afazje

- Z czasem pojawiają się objawy ciasnoty śródczaszkowej

Guz w płacie czołowym

•Zaburzenia inicjatywy i napędu

•Spowolnienie, brak aktywności, brak zainteresowania otoczeniem

•Pobudzenie psychoruchowe, wesołkowatość, brak krytycyzmu i zahamowań

•Zaburzenia mowy

•Niepewny chód (powłóczenie, niezborność)

•Zaburzenia lub brak kontroli zwieraczy

•Napady padaczkowe

Guz płata skroniowego

•Zaburzenia pamięci

•Zaburzenia mowy (afazja czuciowa przy uszkodzeniu półkuli dominującej)

•Zaburzenia widzenia

•Halucynacje wzrokowe, słuchowe, smakowe, zapachowe

•Napady padaczkowe

•Niedowład połowiczy

•Lęk/depresja

Guz płata ciemieniowego

•Upośledzenie czucia

•Apraksja - zaburzenia działania niezwiązane z upośledzeniem siły mięśniowej i pojmowania

•Zaburzenia poznawania - agnozja

•Odbiorcze uszkodzenie mowy (uszkodzenie półkuli niedominującej)

•Zaburzenia schematu ciała

•Upośledzenie pola widzenia

•Napady padaczkowe

Guz płata potylicznego

•Przeciwstronne połowicze upośledzenie pola widzenia

•Agnozja wzrokowa

•Zaburzenia orientacji wzrokowo-przestrzennej

•Napady padaczkowe z aurę wzrokowe

Guzy tylnojamowe - podnamiotowe (urazy tylnego dołu czaszki, kąta mostowo móżdżkowego i móżdżku)

•Objawy uszkodzenia nerwów czaszkowych

•Wczesne pojawienie się objawów wzmożonego ciśnienie śródczaszkowego

•Objawy móżdżkowe (zaburzenia równowagi, brak koordynacji ruchowej, ataksja - niemożność

wykonania szybkich, naprzemiennych ruchów; dyzartria; oczopląs)

•Niedowład połowiczy

•Objawy oponowe

Guzy wewnątrzkomorowe

•Remitujący zespół wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego (zespół Brunsa)

•Niedowład połowiczy niedużego stopnia

•Zablokowanie dróg odpływu płynu mózgowo-rdzeniowego, co prowadzi do ostrego wodogłowia wewnętrznego

Guzy rdzenia kręgowe

•Objawy zależne od umiejscowienia guza -zewnątrzoponowo, wewnętrzoponowo.

•Najczęstszym objawem jest ból, związany z uszkodzeniem pnia nerwu, korzeni lub rdzenia kręgowego.

Guzy rdzenia kręgowego zewnątrzoponowe

•Ból korzeniowy w obszarze unerwienia przez korzeń (odcinek piersiowy-ból jednostronny, opasujący; szyjny - ból promieniujący do obręczy barkowej i/lub do kończyny górnej

•Parastezje - drętwienie, mrowienie, bolesne kłucia

•Trudności w oddawaniu moczu i stolca

•Zaburzenia potencji

•Zaburzenia czucia okolicy genitalialnej ( guz stożka rdzeniowego)

• „opadanie stopy", później niedowład wiotki kończyn dolnych.

Guzy rdzenia kręgowego -wewnątrzoponowe

W zależności od lokalizacji:

•Niedowład kończyn dolnych (odc piersiowo- lędźwiowy)

•Osłabienie kończyn górnych z zanikiem mięśniowym (ode. szyjny)

•Rozszczepienne zaburzenia czucia (zaburzenia czucia powierzchownego przy zachowaniu czucia ułożenia)

•W miarę rozrostu guza dochodzi do poprzecznego uszkodzenia rdzenia.

Guzy powstające w tkance mózgowej

Glejaki jako guzy pierwotne powstające z tkanki łącznej - gleju.

•Glejaki - przerzuty do mózgu - powstają w różnych częściach ciała i drogą krwionośną dostają się do mózgu, glejaki jako przerzuty do mózgu mogę rozwijać się w każdej części mózgu i rdzenia kręgowego

Glejaki najczęściej mają charakter naciekowy, rozprzestrzeniają się szybko, penetrując zdrową tkankę mózgową. Nie jest możliwe dokładne usunięcie zmiany, ponieważ nie ma wyraźnej granicy miedzy tkanką mózgową a tkanką nowotworową.

Guzy powstające z tkanek pozamózgowych

Oponiaki -powstają z opony mózgu. Rosną powoli, zazwyczaj są twarde, włókniste, mają guzowatą, uwypukloną powierzchnię, wciskająca się w obręb mózgu. Mogą powodować przerost znajdującej się w pobliżu kości czaszki. Mogą ulec wznowię, jeśli nie udało się guza usunąć w całości.

Nerwiaki nerwu słuchowego: Nerwiako - włókniaki rozwijają się w obrębie nerwu VIII, czasami obejmują nerw V. Powstają w kąta mostowo- móżdżkowego. Mają charakter łagodny, rosną powoli i osiągają duże rozmiary.

Pierwszym objawem może być pogorszenie słuchu, niedoczulica twarzy (naciekanie n. V), zaburzenia ruchu powiek po stronie zmiany chorobowej (naciekanie n.Vll), zaburzenia równowagi i zaburzenia połykania

Guzy powstające z tkanek pozamózgowych -Guzy przysadki mózgowej

(przysadka mózgowa) - guzy łagodne

Gruczolak chromochłonny - niedoczynność płata przedniego

1) niedobór hormonu gonadotropowego (skóra blada, ścieńczała, kobiety przestają miesiączkować, przedwczesne przekwitanie, mężczyzną zanika zarost i tracą popęd płciowy)

2) Niedobór hormonu tyreotropowego - powoduje zaparcia stolca, zatrzymanie wody w organizmie, spowolnienie większości czynności fizycznych i psychicznych.

3) Niedobór ACTH - niewydolność kory nadnerczy, zmniejszając odporność na zakażenia i osłabia reakcje w sytuacjach stresowych

Jeśli wielkość guza jest taka, że wydostaje się poza obszar siodła tureckiego, dochodzi do ucisku w miejscu skrzyżowania nerwów wzrokowych →zaburzenia widzenia. Guz może wypełnić trzecią komorę powodując wodogłowie

Gruczolaki produkujące hormon wzrostu - Wywołują akromegalię u dorosłych (gigantyzm u dzieci) - pogrubiona skóra, szerokie brwi, nos, czoło, bardzo duży język, szerokie dłonie typu łopatkowego, uczucie mrowienia rąk w nocy, objawy dodatkowe tj. nadciśnienie, niewydolność krążenia, zakażenia dróg oddechowych, cukrzyca

Powodujący zespół Cushinga - nadmiar kortyzonu we krwi - otyłość, twarz przybiera charakterystyczny wygląd-zaczerwieniona, nalana, u kobiet pojawia się zarost, kończyny dolne i górne cienkie, słabe, brzuch powiększony. Nie wyrastają poza siodło tureckie, nie doprowadzają do ucisku na nerwy wzrokowe - leczenie ma na celu wyrównanie zaburzeń hormonalnych

Guzy powstające z tkanek pozamózgowych - Guzy sklepienia czaszki

Kostniaki - najczęściej umiejscawiają się w kości czołowej, rzadziej ciemieniowej. Może być guzem pojedynczym lub mnogim, skóra nad nim jest przesuwalna. Powiększa się wolno, najczęściej stanowi problem kosmetyczny. Przyspieszenie wzrostu jest wskazaniem do wycięcia guza wraz z ……. kostnym

Diagnostyka

-Wywiad

-Badanie neurologiczne

-MRI

-TK

-Mielografia

-Próba Oueckenstedta

Leczenia guzów OUN

•Operacyjne (radykalne, chirurgiczne)

•Radioterapia

•Chemioterapia

•Sterydoterapia

•Leki blokujące receptor histaminowy H2

•Leczenie przeciwdrgawkowe (fenytoina lub depakina)

•Korekcja zaburzeń metabolicznych

•Zespół wzmożonego ciśnienia śród czaszkowego - mannitol i furosemid

Leczenie operacyjne, Leczenie radykalne

•Funkcja diagnostyczna - konieczność weryfikacji histopatologicznej zmiany

•Funkcja paliatywna - usuniecie części guza łagodzi objawy kliniczne

•Zmniejszenie masy nowotworu poprawia jego ukrwienie i zwiększa promieniowrażliwość guza

LECZENIE CHIRURGICZNE

•Wyjątkowo możliwe jest usuniecie nowotworu z marginesem zdrowej tkanki zgodnie z zasadami chirurgii onkologicznej

•Glejaki charakteryzują się bardzo rozległym naciekaniem sąsiadującej tkanki

•Sąsiedztwo ważnych czynnościowo struktur

•Standardem oceny doszczętności jest MR wczesne po zabiegu

•Założenie zastawki komorowo - otrzewnowej lub endoskopowe przebicie dna komory III czy udrożnienie wodociągu mózgu jest postępowaniem z wyboru, gdy nowotwór blokuje krążenie płynu mózgowo-rdzeniowego powodując wodogłowie

•U chorych ze znacznym wzrostem ciśnienia śród czaszkowego leczenie wodogłowia poprawia stan neurologiczny i komfort życia

Podstawowymi wskazaniami do zabiegu są:

-wzmożone ciśnienie wewnątrzczaszkowe

-zagrożenie wklinowaniem wynikające z przemieszczenia mózgu przez guz i obrzęk

-narastający deficyt neurologiczny spowodowany uciskiem! Naciekaniem nowotworu

Radioterapia

Stereotaktyczna radiochirurgia (SRCH) i stereotaktyczna radioterapia frakcjonowana (SRF) umożliwiają napromienianie ściśle określonej i niewielkiej objętości tkanki nerwowej (maksymalna średnica zmiany 3,5-4cm). Konieczność zastosowanie ramy stereotaktycznej i odpowiedniego przestrzennego układu odniesienia oraz dostosowanego komputerowego systemu planowania zlecenia.

BRACHYTERAPIA- polega na wprowadzeniu do guza lub loży pooperacyjnej preparatów promieniotwórczych w celu uzyskania równomiernego rozkładu dawki w stosunkowo niewielkiej objętości (maksymalna średnica guza 5-6cm)

Chemioterapia Ma ograniczone zastosowanie:

•niska chemiowrażliwość pierwotna, obecność bariery krew -mózg

•neurotoksyczność niektórych leków cytotoksycznych

•niekorzystne interakcje z innymi lekami (np. p/drgawkowymi)

•DOGUZOWA I PRZEZTĘTNICZA - są metodami doświadczalnymi

•DOKANAŁOWA- wskazana w naciekaniu podpajęczynówkowym i rozsiewie nowotworu drogą p.m.r.

4



Wyszukiwarka