Wyższa Szkoła Administracyjno - Społeczna
W Warszawie
Agnieszka Czerwińska
Semestr I grupa B
Nr albumu 2681
Pieniądz w życiu Człowieka
Prowadzący dr ..........................
Warszawa, dnia 05.05.2007
Pieniądz jest często przedmiotem kultu bądź pogardy. Popycha człowieka do zbrodni. Dwa tysiące lat p.n.e. ludzie nie tylko nie wiedzieli, czym są papierowe pieniądze, ale w ogóle nie znali pieniędzy w dzisiejszym rozumieniu tego słowa. Pieniądzem było wszystko to, co w danej społeczności miało uznaną wartość (np. żywność, narzędzia, tkaniny, ozdoby, zęby delfina ).
W niektórych rejonach świata ludzie doszli jednak do wniosku, że najwygodniejszą formą środka płatniczego będą metale. Bardzo trwałe, ze względu na małą objętość łatwe w transporcie i co równie ważne. Początkowo w obiegu znajdowały się po prostu bryłki metalu, żelazo oraz miedź i jej stopy, a później metale szlachetne. W krajach rolniczych wartość różnych dóbr przeliczano na zboże. Ziarno miało tę zaletę, że można je było odsypywać bądź dosypywać w dowolnych ilościach i w ten sposób płacić za dany towar. Ludy, u których większą rolę odgrywało pasterstwo i hodowla, za środek płatniczy uznawały bydło. Pierwsze transakcje dokonywano przykład w Egipcie, Babilonii, Asyrii. Zdarzało się też, że z kruszcu odlewano jakiś przedmioty, które pełniły funkcję środka płatniczego. Mogły to być pierścienie, siekiery, dzidy. Określano więc cenę dobra, podając na przykład liczbę złotych siekier albo po prostu wagę metalu. W tym drugim przypadku nie miało znaczenia, czy położono na szalce odlany przedmiot, czy też bryłę surowego kruszcu. Sprawdzanie ilości i jakości kruszcu, którym płacono w transakcjach, było uciążliwe. Każdy, kto chciał handlować, musiał mieć przy sobie wagę i kowadełko, na którym w razie potrzeby ciął rozgrzany metal. Niektórzy kupcy zaczęli więc wybijać na kawałkach metalu swoje stemple, gwarantując w ten sposób, że mają one odpowiednią wagę i odlane zostały z niezafałszowanego kruszcu.
W rozwoju rynku pieniężnego niepodważalną rolę odegrali Fenicjanie. Jako pierwsi namiastki bezgotówkowych form rozliczeń w postaci uwieierzy-telnionych tabliczek służących do dokonywania operacji finansowych. jako jedni z pierwszych na świecie opanowali wytop i produkcję wyrobów z brązu, co dało podstawy do przypuszczeń, że to oni byli wynalazcami monet.
Monetę wynaleziono prawie jednocześnie w VII w. p.n.e. w kręgu cywili- zacji greckiej: w Lidii, położonej na zachodnich wybrzeżach Azji Mniejszej (dziś Turcji), oraz w Argolidzie (Peloponez), państwie Fejdona, do którego należała też bogata w pokłady srebra wyspa Egina. Herodot (ok. 485-ok. 425 p. n.e.), od jego imienia nazwane gygadami. Natomiast w Argolide używano monet srebrnych. Miały one wybity symbol państwowy, którym był żółw morski.
Zupełnie niezależnie historia pieniędzy toczyła się w Indiach i Chinach. Mieszkańcy Indii, kilka wieków p.n.e. używali monet w postaci cienkich prostokątnych blaszek srebrnych. Natomiast w Chinach drobne monety miedzia-ne znano podobno już na początku pierwszego tysiąclecia przed naszą erą.
W dziejach pieniądza dwa wydarzenia zasługują na szczególną uwagę: pojawienie się pierwszych monet i wprowadzenie banknotów. Europejskie pieniądze papierowe sięgają korzeniami 1665 roku, kiedy to szwedzki Królewski Bank Wymiany zaczął wydawać kwity depozytowe. Określały one ilość srebra, jaką obywatel umieścił w banku. Podobnych operacji dokonywano też w Anglii. Początkowo monety trafiły do prywatnych bankierów, którzy wydawali za nie dokumenty zwane notami.
Noty mogły służyć do przeprowadzania wielu transakcji; oddawano nimi na przykład długi. W każdej chwili można było pójść z notą do banku i wymienić ją na monety o określonej wartości. W 1694 roku parlament angielski podjął decyzję o założeniu Banku Anglii, który podobnie jak szwedzki Królewski Bank Wymiany zaczął przyjmować depozyty w złocie lub srebrze i wydawać za nie noty (najpierw pisane ręcznie, a od 1729 roku drukowane.
Ewolucja pieniądza trwa. W XX wieku pojawił się pieniądz plastikowy, czyli karty kredytowe. Dzięki nim nie musimy nosić plików banknotów lub sakiewek z monetami. Wszelkie zobowiązania odpisywane są z naszego konta bankowego. Natomiast od stycznia 1999 roku, 12 państw Unii Europejskiej przystąpiło do Unii Gospodarczej i Walutowej i przyjęło wspólną walutę euro, która początkowo była w obiegu bezgotówkowym, a od stycznia 2002 roku weszła również do użytku gotówkowego.
Pojęcie pieniądza trudno jest zdefiniować. Można natomiast opisać funkcje pieniądza. Jest on środkiem wymiany i zapłaty , to dzięki niemu możemy kupować rożne rzeczy. Dzięki akceptacji pieniądza jako środka płatniczego może rozwijać się handel , usługi ,możemy się dzięki niemu kształcić itd. . Warunkiem zawarcia transakcji jest zbieżność oferty i zapotrzebowania. Ponadto pieniądz ma swoja wartość , kiedy są w nim wyrażone ceny dóbr . Ceny umożliwiają konsumentom i producentom porównywanie wartości rzeczy i usług oraz ich planowanie. Wiadomo co jest ile warte , czy coś się opłaca produkować oraz czy kogoś na to jest stać . Pieniądz pomaga nam przenosić swoja wartość w czasie tzn. jest środkiem gromadzenia oszczędności . Ludzie chcą bowiem zachować choćby część tego co mają na przyszłość .
Podsumowując pieniądzem jest wszystko co spełnia funkcję środka wymiany , a ponadto jest miernikiem wartości i środkiem gromadzenia oszczędności .
Pieniądz bywa lepszy bądź gorszy w zależności od tego jaka spełnia funkcje. W niedalekiej przeszłości prawo polskie uniemożliwiało kupowanie od przedsiębiorstw za pieni adze ( złote) niektórych towarów np. maszyn. Hamowano w te sposób proces prywatyzacji. Obecnie w dobie ograniczenia te zostały zlikwidowane . Obecnie pieniądz w Polsce pełni funkcje środka wymiany w stosunku do większości dóbr. Tym samym stały się lepszym pieniądzem . Polacy zaś coraz częściej cha w pieniądzu (złotówki) oszczędzać, a co za tym idzie przenosić ich wartość w czasie .
Pieniądze możemy podzielić w następujący sposób :
na towarowe jego jednostka warta jest tyle ile jest wart materiał z którego została wykonana .
symboliczny jednostka pieniądza jest warta więcej niż umieszczony na nim znak- symbol
na bezgotówkowy który jest zapisem w księgach bankowych .
Warto tez poruszyć kwestie korzyści istnienia pieniądza. Dobry pieniądz skutecznie mierzy wartość , nie traci wartości , koszt jego przechowywania jest niski to obniża to koszt przenoszenia jego wartości w czasie . Co prowadzi do zmieszenia kosztów transakcyjnych . W miarę jak następowała zamiana pieniądza towarowego na symboliczny koszty transakcji spadały i spadają cały czas gdy obecnie zastępujemy go pieniądzem bezgotówkowym . Niestety zaplata karta czy czekiem jest tańsza niż zaplata gotówką . Pośrednia korzyść wynikająca z istnienia pieniądza jest to , że w państwach w których jest pieniądz łatwiej jest wymieniać dobra. Opłacalna staje się specjalizacja , czyli produkcja dużej ilości dóbr w celu wymiany na rynku . W efekcie następuje podział pracy . Ważna jest też tu konkurencja czyli na największy zysk i szanse rozwoju na ten który zaoferuje najtańszy i najlepszy towar. Ważna funkcja pieniądza jest możliwość obliczenia wartości nakładów , wyników planowanych, ich porównanie i wybór takiego , który da nam największy zysk. Jest to nic innego jak rachunek ekonomiczny .
Ważnym pojęciem związanym z pieniądzem jest pojecie banku . Na początku w miarę wzrostu znaczenia pieniądza zaczęła rosnąć potrzeba udzielania kredytów. Rozwinął się wiec system bankowy. Instytucją udzielającą w średniowiecznej Europie pożyczek stał się Kościół . Feudałowie zapożyczali się w klasztorach na pokrycie długów zastawiając majątki. Popyt na kredyt doprowadził od powstania pierwszych spółek kupiecko-finansowych oraz prymitywnych banków depozytowych . Najstarszą tego typu instytucja w Europie był bank powstały w 1156 roku w Wenecji. We Florencji zaczęły powstawać banki mające swoje przedstawicielstwa nie tylko w innych miastach , ale i innych kontynentach. Banki zaczęły przelewać odpowiednie fundusze z jednego rachunku na drugi na podstawie dyrektyw bądź ustnych dyspozycji. Zaczęły dzielić własny kapitał na akcje . Pierwszym bankiem centralnym został Bank św. Jerzego w Genui.
Obecnie możemy wymienić kilka rodzajów banków . Nalezą do nich : banki komercyjne , banki cleringowe , banki inwestycyjne, banki hipoteczne, banki depozytowe , banki spółdzielcze , banki centralne itd. Jednak moim zdaniem najważniejsze z nich to banki komercyjne i centralne.
Banki komercyjne to przedsiębiorstwa , które przechowują cudze pieniądze płacąc właścicielom odsetki .Jednocześnie zgromadzone wkłady pożyczają za wyższe wynagrodzenie przedsiębiorstwom , konsumentom , państwu . Bank komercyjny działa na zasadach rynkowych, nastawiony jest na osiąganie zysku w drodze sprzedaży oferowanych przez siebie produktów bankowych, konkuruje z innymi bankami o pozyskanie klientów. Banki komercyjne mogą być własnością publiczną, lecz najczęściej są spółkami akcyjnymi. Wśród banków komercyjnych wyróżnia się banki detaliczne obsługujące przede wszystkim osoby fizyczne i małe firmy oraz banki hurtowe obsługujące wyłącznie średnie i duże firmy. Bankiem komercyjnym jest na przykład Bank Millennium. Banki komercyjne dbają o zachowanie odpowiedniego stosunku płynnych aktywów do ilości zobowiązań o niebezpiecznie bliskim terminie spłaty . Gdy te relacje zostaną zachwiane bank staje się bankrutem . Musi on więc dbać o zachowanie stopy rezerw. Bank centralny dba by pieniądz dobrze wypełniał swoją funkcje . Jest naczelną instytucją systemu bankowego każdego kraju. Współczesna instytucja banku centralnego jest wynikiem ewolucji, która rozpoczęła się w 1694 roku założeniem Banku Anglii . W Polsce funkcję banku centralnego pełni Narodowy Bank Polski, który został powołany przez państwo aby odgrywać istotną rolę dla całej gospodarki. Bank centralny jest podstawą systemu bankowego, nazywany często bankiem banków, refinansuje inne banki oraz prowadzi ich rachunki. Bank centralny prowadzi także rachunki budżetowe, wykonuje operacje finansowe zlecone przez organy rządowe, a także udziela państwu kredytów. Bank centralny nazywany jest także bankiem emisyjnym ponieważ emituje znaki pieniężne będące środkiem płatniczym. Bank centralny kontroluje podaż pieniądza, wpływa na tempo inflacji, stymuluje kursy walut.
4