FUNKCJE KORY MÓZGOWEJ. CHARAKTERYSTYKA PROCESU UCZENIA I ZAPAMIĘTYWANIA.
Budowa:
Mózgowie jest częścią ośrodkowego układu nerwowego, mieszczącą się w jamie czaszki. Mózgowie dzielimy na mózg, móżdżek, rdzeń przedłużony, który łączy się z rdzeniem kręgowym.
Mózgowie jest otoczone trzema oponami: oponą twardą, pajęczynówką i oponą miękką. Między pajęczynówką i oponą miękką znajduje się jama podpajęczynówkowa, wypełniona płynem mózgowo-rdzeniowym.
Mózg składa się z dwóch półkul, połączonych spoidłem, zwanym ciałem modzelowatym. Powierzchnia półkul zbudowana z istoty szarej, jest pofałdowana. Występują na niej wypukłe zakręty mózgu, oddzielone od siebie bruzdami mózgu. Warstwa istoty szarej, pokrywająca zakręty i wchodząca w głąb szczelin, jest zbudowana z ciał komórek nerwowych i nosi nazwę kory mózgu. Wnętrze mózgu jest zbudowane z istoty białej, złożonej z wypustek komórek nerwowych. We wnętrzu półkul mózgu leżą skupienia istoty szarej, tworzące jądra.
Na przekrojach mózgowia widoczne są przestrzenie, zwane komorami. Są one wypełnione płynem mózgowo-rdzeniowym, który jest tutaj wytwarzany przez sploty naczyniówkowe.
Pod częścią tylną mózgu leży móżdżek, składający się z dwóch półkul, połączonych częścią pośrodkową, zwaną robakiem. Na powierzchni móżdżku leży istota szara, ułożona w równoległe zakręty móżdżku, oddzielona szczelinami móżdżku. Móżdżek jest połączony z mózgiem konarami górnymi móżdżku, z mostem- konarami środkowymi i rdzeniem przedłużonym- konarami dolnymi. Rdzeń przedłużony wchodzi do podstawy mózgu tworząc most.
Funkcje kory mózgowej:
Czucie dzielimy na: teleceptywne ( powonienie, wzrok, słuch, dotyk)
eksteroceptywne ( temperatura, ból)
Kojarzenie dzielimy na: zapamiętywanie
trwała pamięć
mowa ośrodek nadrzędny
Charakterystyka procesu uczenia się i zapamiętywania.
Jedną z podstawowych czynności ośrodkowego układu nerwowego jest przechowywanie śladów po odebranych bodźcach czyli ich zapamiętywanie. Czynność ta zapewnia coraz lepsze utrzymywanie homeostazy organizmu, ponieważ umożliwia zmianę zachowania dzięki zdobytemu doświadczeniu. Jest to zdolność uczenia się.
Bodźce odebrane przez receptory zostają w nich przetworzone na salwy impulsów nerwowych generowanych zgodnie z wzorcem zależnym od bodźca. Salwy impulsów nerwowych poprzez drogi swoiste i nieswoiste przewodzone są do kory mózgu, do układu limbicznego i do innych struktur przodomózgowia. Pomiędzy neuronami w strukturach mózgowia zaczynają krążyć impulsy nerwowe, co warunkuje wystąpienie pamięci natychmiastowej. Przechowywanie śladów po odebranym bodźcu na krótki czas- kilkudziesięciu sekund do kilkudziesięciu minut stanowi pamięć świeżą czyli krótkotrwałą. W tym czasie impulsy nerwowe wywołane odebranym czuciem bodźca krążą pomiędzy korą mózgu a strukturami układu limbicznego. Warunkiem trwałego zapamiętywania czyli pamięci trwałej jest konsolidacja pamięci, która musi trwać dostatecznie długo, od kilku do kilkudziesięciu minut, tak aby mogły powstać trwałe zmiany w połączeniach pomiędzy neuronami w postaci nowych połączeń synaptycznych i mogło dojść do ekspresji określonych genów w jądrach komórkowych
Rodzaje pamięci trwałej:
1.Pamięć nieopisowa-proceduralna
a) wprawa w wykonywaniu czynności ruchowych
b) ułatwienie wykonywania czynności ruchowych
c) warunkowanie - asocjacja pomiędzy bodźcami działającymi w przeszłości
d) uwrażliwienie - nieasocjacyjne zmniejszenie lub zwiększenie reakcji na powstający bodźiec
2.Pamięć opisowa- słowne opisywanie zapamiętanych słów i faktów
a) pamięć semantyczna- słowne odtwarzanie zapamiętanych słów, praw, twierdzeń
b) pamięć epizodyczna- słowne opisywanie zdarzeń i faktów z przeszłości
Literatura:
Władysław Z. Traczyk „Fizjologia człowieka w zarysie”