Ustrój administracji samorządowej w Warszawie w świetle ustawy z dnia 25 marca 1994 r.
W połowie lat dziewięćdziesiątych unormowany został osobną ustawą ustrój Warszawy. Ustawa z dnia 25 marca 1994 roku o ustroju miasta stołecznego Warszawy, stanowiła, iż Warszawa jest tzw. związkiem komunalnym. Termin ten był zgodny z terminologią wprowadzoną ustawą z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie terytorialnym. Oznacza to, iż Warszawa stanowiła połączenie kilku gmin, określanych terminem „gminy warszawskie”, takich jak:
- Warszawa - Bemowo,
- Warszawa - Białołęka,
- Warszawa - Bielany,
- Warszawa - Centrum,
- Warszawa - Rembertów,
- Warszawa - Targówek,
- Warszawa - Ursus,
- Warszawa - Usynów,
- Warszawa - Wilanów,
- Warszawa - Włochy.
Zadania publiczne, jakie wykonuje gmina, są wykonywane w jej imieniu oraz na jej własną odpowiedzialność. Gminie została nadana osobowość prawną, w związku z tym jej działania podlegają ochronie sądowej. Wszelkie kwestie związane z łączeniem gmin także ich podziałem, nadawaniem im nazwy oraz określeniem ich granic oraz siedziby i władz uregulowane są przepisami stosownych ustaw.
Zgodnie z ustawą o ustroju miasta stołecznego Warszawy z 1994 roku była ona zobowiązana do podejmowania następującej działalności: planowanie strategii rozwoju zagospodarowania Warszawy, działania dot. zadań publicznych (charakter strukturalny), wspieranie zadań publicznych, wspieranie gmin w zakresie wyrównywania rażących dysproporcji związanych z zaspokajaniem zbiorowych potrzeb społeczeństwa.
Na gminę zostały ustawowo nałożone pewne obowiązki. Należą do nich przede wszystkim zapewnienie ochrony bezpieczeństwa tych miejsc, które mają szczególne znaczenie i wartość dla Narodu oraz zapewnienie takich warunków w Warszawie, aby można było w niej bez problemów funkcjonować. Właściwe warunki powinny być zapewnione władzom państwowym kraju, naczelnym i centralnym organom administracji państwowej oraz przedstawicielom innych państw oraz organizacjom międzynarodowym. Do zadań gminy należy także zagwarantowanie stosownych warunków przedstawicielom delegacji zagranicznych. Dodatkowo, gmina była zobowiązana do zagwarantowania właściwych warunków podmiotom, dzięki przekazaniu na rzecz Skarbu Państwa nieruchomości ora gruntów, które stanowią własność gminy oraz zagwarantowanie możliwości korzystania z obiektów publicznych, tras oraz miejsc, które są wykorzystywane z okazji przyjmowania wizyt zagranicznych lub imprez przy uczestnictwie przedstawicieli państw obcych. Gmina miała także obowiązek współpracy ze stosownymi organami w zakresie ochrony obiektów oraz innych lokali, które należą do różnych podmiotów, a także do zagwarantowania im obsługi zarówno technicznej jak i porządkowej. Gmina miała także obowiązek udzielać pomocy w pozyskiwaniu lokali i nieruchomości na cele związane z działalnością statutową organizacji międzynarodowych a także pozarządowych i gospodarczych, uzgadniać i koordynować pracę i roboty remontowo-budowlane oraz drogowe, a także nadzorować projektowanie budowli lub pomników. Gmina gwarantować miała także ochronę i trwałość a także estetykę miejsc o szczególnym znaczeniu dla historii, pamięci i kultury Narodu.
Organem uchwałodawczym ora kontrolnym Warszawy była Rada, w skład której wchodziło 68 radnych. Na czele rady stał przewodniczący i wiceprzewodniczący, których wybierali członkowie rady. Do kompetencji przewodniczącego należało zwoływanie posiedzeń własnej inicjatywy. Posiedzenia mogły być także zwoływane na wniosek Prezydenta Warszawy, Prezesa Rady Ministrów a także na wniosek określonej liczby radnych.
Do zadań rady, określonych ustawowo należało przede wszystkim uchwalenie statutu Warszawy oraz przyjęcie kierunku działania miasta. Na posiedzenia rady przedkładane były sprawozdania z działalności miasta. Dodatkowo, rada na wniosek Prezydenta Warszawy powoływała głównego skarbnika, uchwalała budżet, analizowała budżetowe sprawozdania oraz była organem właściwym do udzielenia absolutorium w sprawie budżetu zarządowi. Dodatkowo rada uchwalała programy rozwojowe, plany zagospodarowania przestrzennego, stwierdzała zgodność miejscowych planów zagospodarowania, oraz podejmowała uchwały dotyczące spraw majątkowych Warszawy. Rada określała także wysokość sumy, do której zarząd mógł zaciągnąć zobowiązania, inicjowała oraz wspierała gminy w zakresie występowania do rady Ministrów z wnioskami o utworzeniu związku komunalnego (o charakterze obligatoryjnym), podejmowała uchwały dotyczące publicznych przedsięwzięć oraz w sprawie nadania nazw ulicom placom itd., w zakresie jej działania pozostawało także nadawanie honorowego obywatelstwa Warszawy, oraz zajmowała się innymi sprawami, które zostały na nią nałożone ustawowo.
Jako organ wykonawczy Warszawy został powołany Zarząd, w skład którego wchodził Prezydent miasta stołecznego Warszawy, piastujący funkcję przewodniczącego zarządu oraz wybierani przez radę na wniosek prezydenta wiceprzewodniczący. W celu sprawnego wykonywania zadań przez Zarząd zostało powołane biuro zarządu jako urząd pomocniczy. Jego siedziba znajdowała się w Warszawie - Centrum, która stanowiła organ wykonawczy dla całej Warszawy.
Do kompetencji prezydenta Warszawy należało wydawanie indywidualnych decyzji administracyjnych oraz Dacji dotyczących zadań zarządu. Był on uprawniony do powoływania i odwoływania swoich zastępców, a także określał zadnia swoich pełnomocników.
Prezydent m.st. Warszawy wydaje decyzje w zakresie zadań należących do zarządu oraz decyzje w indywidualnych sprawach administracji publicznej. Powołuje i odwołuje swoich zastępców do wykonania zadań w gminie Warszawa-Centrum, a także określa zakres ich pełnomocników (w tym administracyjnych).
Pełnienia funkcji prezydenta nie można wykonywać przy jednoczesnym pełnieniem innych funkcji w organach administracji publicznej, z funkcją radnego oraz dodatkowym zatrudnieniem
Zgodnie z ustawą zarząd był uprawniony do przygotowywania projektów wykonawczych do uchwał rady oraz miał on prowadzić sprawy bieżące ( w tym między innymi zarząd mieniem Warszawy).
Prezydent Warszawy wybierany był przez Radę Gminy. Głosowanie było tajne, Prezydent był wybierany bezwzględną większością 2/3 ustawowej liczby radnych. Kandydaci byli zgłaszani przez radnych gminy Warszawa-Centrum. W przypadku, gdy żaden z kandydatów nie otrzymał wymaganej liczy głosów, przeprowadzano drugie głosowanie, w którym uczestniczyło dwóch kandydatów, którzy otrzymali kolejno największą liczbę głosów. W przypadku nie otrzymania bezwzględnej większości 2/3 głosów przez jednego z kandydatów, Prezydentem Warszawy zostawał kandydat, który otrzymał większą liczbę głosów.
Ustawa przewidywała tworzenie jednostek pomocniczych w gminach oraz jednostek niższego rzędu, do których należały zarządy dzielnic. W przypadku utworzenia takich jednostek poszczególne gminy przekazywały im zadania z zakresu: udzielania szczegółowych wskazań oraz wydawania indywidualnych decyzji administracyjnych, utrzymywania oraz eksploatacji zasobów mieszkaniowych oraz usługowych gminy, a także utrzymanie zieleni publicznej, cmentarzy komunalnych, placówek oświatowych, kulturowych, związanych z ochroną zdrowia, opieką społeczną sportem i turystyką. Jednostki pomocnicze mogły także zajmować się utrzymaniem i eksploatowaniem obiektów administracyjnych - dzielnicowych oraz sprawowały nadzór nad jednostkami niższego rzędu, które zostały utworzone na terytorium danej dzielnicy.
Przekazanie zadań przez gminę wiązało się także z przekazaniem środków finansowych na ich realizację.
Finansowanie zadań dotyczących przygotowania i przeprowadzenia wyborów do rady miasta Warszawy należy do budżetu państwa. Środki te znajdują się w rozdziale dotyczącym wydatków przeznaczonych na finansowanie rad gminy.
W dzielnicach organem wykonawczym był zarząd, w skład którego wchodził dyrektor oraz jego dwóch zastępców. Są oni powoływani przez radę dzielnicy, do kompetencji której należy także ich odwołanie.
Aktualnie ustrój Warszawy regulowany jest ustawą z dnia 15 marca 2002 roku o ustroju miasta stołecznego Warszawy (Dz. U. 2002 Nr 41, poz. 361 z późn. zm.).
Bibliografia:
- "Samorząd terytorialny i administracja rządowa. Gmina, powiat, województwo" Opr. G. Rydlewski Wydawnictwo Naukowe "Scholar" Warszawa 1999 r. s.51-66
Zgodnie z regulaminem serwisu www.bryk.pl prawa autorskie do niniejszego materiału posiada Wydawnictwo GREG. W związku z tym, rozpowszechnianie niniejszego materiału w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, utrwalanie lub kopiowanie materiału w celu rozpowszechnienia w szczególności zamieszczanie na innym serwerze, przekazywanie drogą elektroniczną i wykorzystywanie materiału w inny sposób niż dla celów własnej edukacji bez zgody Wydawnictwa GREG podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności.