Czaszka
I. Czaszka mózgowa ( część tylno - górna )
II. Czaszka trzewną twarzową ( część przednio - dolna )
Czaszka mózgowa
W kształcie puszki kostnej, zawiera mózgowie, zbud. z 7 kości : potyliczna, klinowa, czołowa, parzyste kości ciemieniowe, skroniowa
Czaszka trzewna (trzewioczaszka)
Składa się z 22 kości, które można podzielić na 3 grupy :
1. Kości twarzy
2. Kosteczki słuchowe
3. Kość gnykowa - kształt litery U, leży poza obrębem czaszki, położenie - okolica przednia szyi powyżej krtani, nie ma połączenia z innymi kośćmi czaszki. Miejsce przyczepu licznych mięśni. Składa się z trzonu (grubsza część środkowa w kształcie łuku), i dwóch par rogów. Rogi większe - dwie cienkie listewki kostne, odchodzą od końców trzonu ku tyłowi. Rogi mniejsze - dwie mały stożkowate wyniosłości chrzęstne widoczne w miejscu przejścia trzonu w rogi większe.
---------------------------------------------------------------------------------------
1. Kość potyliczna - składa się z łuski, części bocznych, części podstawna, otworu wielkiego.
Łuska :
1. guzowatość potyliczna wew.
2. bruzda zatoki strzałkowej górnej
3. bruzda zatoki poprzecznej
4. grzebień potyliczny wew. (przebiega w kierunku otworu wielkiego, do niego przyczepia się sierp móżdżku)
5. bruzda esowata
Pow. zew. łuski tworzy guzowatość potyliczną zew. Od guzowatości ciągnie się kresa karkowa
Części boczne :
1. kłykcie kości potylicznej (zaopatrzone w pow. staw.)
2. nasadą kłykcia przebiega kanał nerwu podjęzykowego
3. wcięcie szyjne (na bocznej krawędzi kości potylicznej)
4. otwór szyjny (przejście nerwów czaszkowych)
Część podstawna :
Łączy się z pow. tylną trzonu kości klinowej. Brzegi boczne łączą się z piramidą kości skroniowej. Pow. górna tworzy stok, na którym spoczywa rdzeń przedłużony, most i guzek gardłowy. Na guzku gardłowym przyczepia się więzadło podłużne przednie kręgosłupa i powięź gardłowo - podstawna.
Otwór wielki :
Łączy kanał kręgowy z jamą czaszki. Przez otwór wielki przechodzi rdzeń przedłużony wraz ze swymi oponami, nerwami oraz tętnicami.
2. Kość klinowa - wchodzi w skład podstawy czaszki, zajmuje położenie pośrodkowe. Wklinowuje się pomiędzy liczne kości (stąd nazwa). Składa się :
Trzon (stanowi część środkową) odchodzą od niego 3 pary wyrostków :
- para skrzydeł mniejszych (ku górze)
- para skrzydeł większych (od pow. bocznej trzonu)
- wyrostki skrzydłowate (z przodu i kierują się w dół)
Trzon :
1. dwie zatoki klinowe
2. grzebień klinowy (na przedniej pow.)
3. stok (tylna pow. trzonu połączona z kością potyliczną)
4. siodło tureckie (górna pow. trzonu, tutaj spoczywa przysadka mózgowa, posiada grzbiet)
5. bruzda skrzyżowania wzrokowego (łączy się z każdej strony kanałem wzrokowym, przebiega nerw wzrokowy)
Skrzydła mniejsze :
Trójkątnego kształtu, odchodzą od przedniej części trzonu, u nasady przebite kanałem wzrokowym
Skrzydła większe :
Odchodzą od bocznej pow. trzonu. To największe wyrostki. Występ. pow. - wew., zew. (oczodołowa, skroniowa, klinowo - szczękowa)
Wyrostki skrzydłowate :
Wyrastają z bocznych części trzonu ku dołowi. Składają się z blaszki przyśrodkowej i bocznej połączonych ze sobą pod kątem wypukłością. Wyrostki posiadają zagłębienie (dół skrzydłowy). Występ. bruzda skrzydłowo - podniebienna i kanał skrzydłowy.
3. Kość czołowa - składa się z łuski czołowej, części oczodołowej i części nosowej.
Łuska czołowa :
Wypukła ku przodowi, po zew. jej stronie znajdują się 2 guzy czołowe i łuki brwiowe oraz gładzizna (uwypuklenie). Występ. brzeg nadoczodołowy, otwór nadoczodołowy, kresa skroniowa (ogranicz od góry pow. skroniową), grzebień czołowy (po wew. stronie łuski) który przedłuża się w bruzdę zatoki strzałkowej górnej. Sierp mózgu - przyczepiony jest do grzebienia czołowego i do brzegów bruzdy. Wyciski palczaste znajdują się na wew. części pow. kości czołowej (są to wgłębienia wymodelowane przez zakręty mózgowe).
Cześć oczodołowa :
- pow. górna (mózgowa)
- pow. oczodołowa (gładka, buduje górna ścianę oczodołu)
Dół gruczołu łzowego znajduje się w bocznej pow. oczodołowej.
Wyciski palczaste znajdują się na pow. górnej - są nierówne i są oddzielone łękami mózgowymi.
Wcięcie sitowe znajduje się pośrodku części oczodołowej przeznaczone dla blaszki sitowej kości sitowej.
Zatoki czołowe znajdują się na pograniczu łuski i części oczodołowej, oddzielone od siebie przegrodą zatok czołowych.
Część nosowa :
Najmniejszy odcinek kości czołowej. Z pow. dolnej części nosowej wystaje kolec nosowy (na nim opierają się kości nosowe)
4. Kość skroniowa - jest kością parzysta mózgoczaszki. Wyróżniamy 4 części: łuskową, sutkową, bębenkową, skalistą (piramida)
Część łuskowa :
Zew. pow. jest gładka i jest miejscem przyczepu mięśnia skroniowego.
Wyrostek jarzmowy odchodzi z dolnej części łuski, łączy się z wyrostkiem skroniowym kości skroniowej. Guzek staw. i dół żuchwowy stanowią pow. staw. służącą do poł. z głową żuchwy w stawie skroniowo - żuchwowym. Wyciski Palczaste i łęki mózgowe znajdują się na pow. wew.
Brzeg górny łuski łączy się z kością ciemieniową szwem łuskowym.
Część sutkowa :
Zajmuje tylne położenie w obrębie kości skroniowej. Pow. zew. jest wypukła i chropowata. Na wew. pow. znajdują się :
1. bruzda zatoki esowatej
2. wyrostek sutkowy (dolny odcinek)
3. wcięcie sutkowe (na stronie przyśrodkowej)
4. jamki powietrzne (komórki sutkowe)
Część skalista (piramida) :
Kształt ostrosłupa, podstawa piramidy zrośnięta z częścią łuskową.
1. otwór wew. (na szczycie piramidy)
Na piramidzie wyróżniamy 3 pow. :
1. przednia (posiada łęki mózgowe, wyciski palczaste, rowki i otwory którymi przebiegają nerwy)
2. tylna (znajduje się otwór słuchowy wew. - prowadzi do kanału zwanego przewodem słuch. wew.,
kanałem tym przechodzi nerw czaszkowy oraz tętnica bębenkowa)
3. dolna (nierówna, wchodzi w skład pow. zew. podstawy czaszki, znajduje się wcięcie szyjne, które
z wcięciem na kości potylicznej tworzy otwór szyjny, tu znajduje się wyrostek rylcowaty, pomiędzy
wyrostkiem rylcowatym a sutkowym znajduje się otwór rylcowo - sutkowy)
5. Kość ciemieniowa - kość parzysta czworoboczna, płytka. Obie kości ciemieniowe są połączone szwem strzałkowym. Tylne brzegi połączone z łuską kości potylicznej - szwem węgłowym. Od przodu kości ciemieniowe łączą się z łuską kości czołowej - szwem wieńcowym. Z boku kość ciemieniowa zespala szew łuskowy. Kość jest gładka i posiada wzniesienie - guz ciemieniowy.
Kresy ciemieniowe - znajdują się poniżej guza ciemieniowego
Wyciski palczaste, bruzdy tętnicze, dołeczki ziarenkowe - znajdują się na pow. wew. która jest wklęsła
Kości parzyste wyczuwalne
1. Kość nosowa
Kształt małej czworokątnej płytki, łączy się od góry z kością czołową, bocznie z wyrostkiem czołowym, przyśrodkowo z kością nosową strony przeciwległej. Brzeg dolny ogranicz od góry otwór gruszkowaty.
2. Kość jarzmowa
Leży w bocznej okolicy twarzoczaszki. Występ. : trzon i 2 wyrostki (czołowy, skroniowy)
Na trzonie są 3 pow. :
1. oczodołowa (stanowi część dna oczodołu)
2. skroniowa
3. boczna (wyczuwalna przez skórę)
3. Szczęka
Składa się z trzonu i wyrostków (czołowego, jarzmowego, podniebnego i zębodołowego)
Pow. oczodołowa (górna część trzonu) tworzy część dolnej ściany oczodołu. Miedzy jej brzegiem tylnym a skrzydłem większym leży szczelina oczodołowa dolna. Bruzda podoczodołowa leży na dolnej krawędzi ograniczającej szczelinę. Występ. kanał podoczodołowy zakończony otworem podoczodołowym (poniżej leży dół nadkłowy).
Kości parzyste ukryte
1. Kość łzowa
2. Kość podniebienna
3. Małżowina nosowa dolna
Kości nieparzyste
1. Lemiesz
2. Kość sitowa
3. Żuchwa
Czaszka jako całość
Staw skroniowo - żuchwowy -